LPGGz haalt drempels weg voor mensen met psychische problemen Sterk staan voor een kwetsbare doelgroep

Transcriptie

1 48

2 LPGGz haalt drempels weg voor mensen met psychische problemen Sterk staan voor een kwetsbare doelgroep Tekst: Sanne van der Poel Het Landelijk Platform GGz (LPGGz) is een vereniging van 19 landelijke cliënten- en familieorganisaties in de ggz. Mensen die een beroep doen op de ggz verkeren vaak in een afhankelijke positie. Het LPGGz streeft ernaar om hen een stem te geven, hun positie te versterken. Dit doet ze op veel verschillende manieren. Maar binnen alle acties komt er steeds een centraal thema naar voren: luister naar de cliënt en neem hem/haar serieus. Het Landelijk Platform GGz (LPGGz) is een vereniging van 19 landelijke cliënten- en familieorganisaties in de ggz. Mensen die een beroep doen op de ggz verkeren vaak in een afhankelijke positie. Het LPGGz streeft ernaar om hen een stem te geven, hun positie te versterken. Dit doet ze op veel verschillende manieren. Maar binnen alle acties komt er steeds een centraal thema naar voren: luister naar de cliënt en neem hem/haar serieus. Transparantie binnen de ggz nu belangrijker dan ooit Een sterkere positie van de cliënt. Daar gaat het Het Landelijk Platform GGz in de essentie om. In gesprek gaan met de cliënt, samen een plan opstellen, zodat de cliënt weer verder kan met zijn leven volgens zijn eigen wensen en mogelijkheden. De ggz is veelal nog een black box. Er is weinig betrouwbare informatie beschikbaar over de effectiviteit van de behandeling en over de waardering van de zorg door cliënten. Cliënten beschikken daardoor niet over keuzeinformatie. Behandelaren weten niet of zij het beter of slechter doen dan hun collega s. Zorgverzekeraars weten niet welke zorg zij het beste kunnen inkopen. Een belangrijk aandachtspunt van het LPGGz is daarom de transparantie van de ggz; inzicht krijgen in de kwaliteit van zorg. Ook voor de zorgaanbieders is het 49

3 van belang dat de effectiviteit van de ggz helder in beeld gebracht wordt. Op het moment dat de overheid niet weet wat de toegevoegde waarde is van de ggz ben je als sector een gemakkelijk doelwit van verdergaande bezuinigingen. Transparantie binnen de ggz is nu dus meer dan ooit een belangrijk thema. Voor de cliënt is het belangrijk om te weten welke behandelmogelijkheden er zijn en welke keuzemogelijkheden hij heeft. En daarbij wat de kwaliteit van de betreffende zorg is. Een belangrijk punt is dus inzicht geven in de effectiviteit en de kwaliteit van de zorg. Binnen stichting Benchmark is het LPGGz daarom volop bezig om te proberen systematisch de effectiviteit van behandelingen in kaart te brengen. eerstelijnszorg zal dus versterkt moeten worden om te voorkomen dat mensen te snel in de dure specialistische tweedelijnszorg terecht komen. Daarnaast is het van belang te voorkomen dat zorgverleners eindeloos doorgaan met behandelen. Ook ligt er een belangrijke rol bij de zorgverzekeraars. Die krijgen de belangrijke taak om het budget te bewaken. E-mental health Ook van de inzet van nieuwe technologie wordt veel verwacht als het gaat om het betaalbaar houden van ggz. Eén van de vormen is hierbij blended treatment. Hierbij gaat het in het kader van de behandeling om een combinatie van face to face contact en online contact. De ROM Dit in kaart brengen gaat op dit moment via de Routine Outcome Monitoring (ROM). De betrokken zorgaanbieders hebben zich verplicht om bij de start en bij de beëindiging van de behandeling, en soms ook tussentijds, door middel van vragenlijsten de toegevoegde waarde van de behandeling te meten. De uitkomsten leveren ze aan bij de Stichting Benchmark GGZ die de data verwerkt en analyseert. ROM-uitkomsten kunnen worden gebruikt voor het in beeld brengen van de voortgang van de behandeling van de individuele cliënt; het vergelijken van de effectiviteit van verschillende behandelvormen en zorgaanbieders. Het belang van een samenwerkingsrelatie Het LPGGz benadrukt hierbij nogmaals het belang van een goede relatie tussen behandelaar en cliënt. In de somatische zorg is het bijvoorbeeld veel gebruikelijker om goed geïnformeerd te worden Het eerste contact tussen hulpverlener en cliënt is maatgevend voor de rest van het contact over wat de hulpverleners van plan zijn te gaan doen en wat de keuzeopties zijn. ROM-uitkomsten zouden besproken moeten worden met de cliënt. Dit lijkt vanzelfsprekend maar is het vaak niet. Juist in de ggz krijg je als cliënt vaak veel vragenlijsten voorgelegd maar hoor je er verder niets meer over. Terugkoppeling van de uitkomsten aan de individuele cliënt en zijn behandelaar maakt het mogelijk om in een gezamenlijk overleg, door Shared decision making, de voortgang van de behandeling te evalueren en eventueel bij te stellen. Deze werkwijze versterkt de positie van de cliënt en verbetert de kwaliteit van de zorg. Te lang is de cliënt in de ggz behandeld als een passief behandelobject. Door cliënten in de positie te brengen actief te participeren in de planning en uitvoering van de eerste vraag die een cliënt altijd krijgt bij behandeling wordt hen de gelegenheid een consult als hij bij een zorgverlener geboden zelf weer regie te nemen over komt is: Hoe gaat het met je? Dit is een hun eigen leven. Juist in de ggz geldt dat voorbeeld van een standaard vraag die het heil niet van boven komt: een goede de cliënt ook al via digitaal contact kan samenwerkingsrelatie tussen behandelaar en cliënt is een vereiste. op het gesprek met zijn behandelaar. krijgen zodat hij zich kan voorbereiden Het De kostenexplosie tegengaan In 2012 zal er flink worden bezuinigd in de gezondheidszorg en daar zullen ze binnen de ggz ook het nodige van merken. Er moeten maatregelen komen om de kostenexplosie binnen de ggz tegen te gaan. Een belangrijke invalshoek hiervoor is het bevorderen van het zelfmanagement van cliënten. Een andere manier om de kosten beheersbaar te houden is te voorkomen dat cliënten zwaardere zorg krijgen dan ze eigenlijk nodig hebben. De geeft de cliënt de mogelijkheid om goed voorbereid het gesprek met de behandelaar aan te gaan waardoor het contactmoment zelf optimaal benut kan worden. Het College van Zorgverzekeringen (CvZ) bepaalt de inhoud van het verzekerde pakket. Dit jaar zal het CvZ een advies uitbrengen over de wijze waarop bewezen effectieve vormen van e-mental health gefinancierd kunnen worden. Het LPGGz brengt in kaart wat er reeds speelt op dit gebied. En met haar achterban wordt besproken welke vormen 50

4 van e-mental health daadwerkelijk een meerwaarde hebben voor cliënten. Bijvoorbeeld middels t Podium, een periodieke beeldvormende bijeenkomst met actuele thema s, dat het LPGGz organiseert voor haar achterban en de stakeholders. Op t Podium van 21 maart 2012 is het thema Empowerende E-health. Leesbare richtlijnen Richtlijnen vormen ook een belangrijke basis als het gaat om goede en efficiënte zorg. De richtlijnen vormen een beschrijving van kwalitatief goede en effectieve behandelvormen op basis van wetenschappelijke kennis, professionele expertise en ervaringskennis. Het is daarom van belang dat de richtlijnen gevolgd worden door de zorgaanbieder. Uit onderzoek blijkt echter dat er nog teveel professionals vaak onvoldoende bekend zijn met de inhoud van de richtlijnen. Daarnaast is er nog te weinig zicht op de daadwerkelijke toepassing van de richtlijnen in de praktijk. In Australië is gebleken dat cliënten een belangrijke rol kunnen vervullen bij het stimuleren van de implementatie van richtlijnen. Wanneer een cliënt duidelijk geïnformeerd wordt over de inhoud van de richtlijn van zijn aandoening, zal hij er tijdens de behandeling naar vragen. Dit bevordert de implementatie van de richtlijn. Het LPGGz vindt het belangrijk dat zowel de behandelaar als de cliënt weet wat er in de richtlijnen staat; wat de beste zorg is. Ze pleit voor een verbetering van de inbreng van ervaringskennis van cliënten bij het ontwikkelen van de richtlijnen, maar wil ook de leesbaarheid en de implementatie ervan bevorderen. De oorspronkelijke richtlijnteksten zijn vaak erg 51

5 uitgebreid. De hoofdlijnen moeten voor zorg kan worden gehaald. Op deze manier iedereen duidelijk zijn om ze bruikbaar te kan de cliënt blijven participeren in het maken. Bijvoorbeeld door patiëntenversies te ontwikkelen. De implementatie wel dat de ambulante zorg aansluit op de sociale leven. Voorwaarde voor dit idee is van richtlijnen en de mate waarin ze behoefte van de cliënt en er voldoende toegepast worden, kunnen onder andere geschikte huisvesting beschikbaar is. Het in de vorm van panelgesprekken met gaat echter niet alleen om huisvesting en cliënten getoetst worden. zorg. Een goede daginvulling is minstens Scheiden van wonen en zorg zo belangrijk. Het LPGGz zet zich daarom ook in voor sociale activering en werkmogelijkheden. Ze zorgt dat drempels worden weggenomen voor cliënten om aan het werk te komen. De stereotype beeldvorming rondom mensen met psychische aandoeningen bemoeilijkt de acceptatie van cliënten. Samen met andere stakeholders maakt het LPGGz zich daarom sterk voor een landelijke anti-stigma campagne. Luister naar de cliënt en neem hem/haar serieus Meld je zorg De website is een initiatief van het LPGGz. Meld je zorg is voor iedereen in de ggz of maatschappelijke opvang die vragen en/of klachten heeft over het zorgstelsel of over de ggz. Het Landelijk Platform ggz lobbyt bij overheid en beleidsmakers voor een betere ggz-zorg vanuit cliënten- en familieperspectief. Meer informatie is te vinden op Sinds jaar en dag pleit de cliëntenbeweging, en dus ook het LPGGz, voor zorg die het mogelijk maakt dat cliënten niet opgenomen hoeven te worden in een ggz-instelling maar zoveel mogelijk in de samenleving kunnen blijven participeren. In vergelijking met andere Europese landen zijn er in Nederland relatief erg veel bedden voor mensen met een psychiatrische aandoening. Opnames zijn duur en daarnaast plaatsen zij cliënten, soms voor lange tijd, op afstand van de maatschappij waardoor een terugkeer in de samenleving sterk bemoeilijkt wordt. Voor het LPGGz geldt het argument van kwaliteit van leven, voor VWS het argument van kostenreductie. Het streven lijkt evenwel synchroon te lopen; probeer wonen en zorg zoveel mogelijk te scheiden. Met andere woorden: de cliënt krijgt de zorg die hij nodig heeft zonder gebruik te maken van een ziekenhuisbed. De cliënt woont thuis waarmee huisvesting uit de Opsluiten is geen zorg Ook op een ander punt binnen de ggz wijkt Nederland af van het buitenland. Namelijk het gebruik van separaties en andere dwang- en drangmaatregelen. Er wordt in Nederland opvallend meer gesepareerd dan in de onze omringende landen. Het blijkt echter voor veel cliënten een traumatische ervaring te zijn om eenzaam te worden opgesloten. Het LPGGz zet zich actief in om deze maatregelen drastisch te beperken. Inmiddels zijn er verschillende interventies om het separeren terug te dringen. Voorbeelden hiervan zijn onder meer het signalerings- 53

6 plan, de zogenaamde comfortroom (open ruimte waarbij de patiënt tot rust kan komen) en het 5 minuten protocol. Het 5 minuten protocol Het 5 minuten protocol is een maatregel waarmee het aantal separaties met 25% is teruggelopen. Het eerste contact (de eerste 5 minuten) tussen hulpverlener en cliënt is maatgevend voor de rest van het contact: kijkt iemand me aan, lijkt hij geïnteresseerd in mij? Voor cliënten is het van groot belang om al vanaf het begin zicht te krijgen op persoonlijke eigenschappen als betrouwbaarheid en een respectvolle benadering. Ook hebben mensen in een crisissituatie vaak al een tijd niets gegeten of gedronken. Heel belangrijk is het dus om als eerste de cliënt te vragen of hij iets wil eten of drinken. En om hem even tot rust te laten komen, te laten landen. Dit soort simpele dingen blijkt helemaal niet standaard gedaan te worden. De 5 minuten zijn niet alleen nodig om de cliënt tot rust te laten komen maar ook voor de zorgverleners om rustig te kunnen beoordelen wat de beste zorg is. Kortom: luister naar de cliënt en doe er iets mee. Tips voor de ondernemer volgens het LPGGz Laat je voeden door je cliënten. Laat cliënten meedenken. 1. Een groot gedeelte van het effect van behandelingen van psychotherapie laat zich verklaren door de klik die de cliënt heeft met zijn behandelaar. De cliënt moet zich veilig en begrepen voelen bij de persoon waar hij gevoelige onderwerpen bespreekt. Grijp dus de kans om op je website jezelf als persoon te presenteren, naast de informatie over je professionele kwaliteiten. 2. Betrek de doelgroep bij het bedenken van de inhoud van je website. Bijvoorbeeld aan de hand van een klankbordgroep. In zo n groep weten ze wat jouw doelgroep belangrijk vindt om te lezen. Een mooi voorbeeld is de website ontwikkeld door een klankbordgroep van mensen met een eetstoornis. 3. Zelfmanagement/zelfhulp is een belangrijk onderdeel van de behandeling. Geef duidelijk aan op welke manier je zelfmanagement aanbiedt. Op welke wijze cliënten zelf aan de slag kunnen, wat zij zelf kunnen doen om de regie over hun leven te herwinnen. Maak bijvoorbeeld gebruik van e- mental health mogelijkheden. 4. Zorg dat je deel uitmaakt van een groter samenwerkingsverband, zeker als kleine zelfstandige. Bijvoorbeeld om intercollegiale kwaliteitstoetsing mogelijk te maken. Dit werkt vertrouwingswekkend. 5. Zorg dat de zorg die je levert transparant is. En dat je beschikt over feedbackinformatie zoals cliëntwaarderingen en uitkomsten van effectmetingen. j Het Landelijk Platform GGz Het Landelijk Platform GGz is een koepelorganisatie van 19 cliëntenen familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Ze streeft naar een betere positie voor mensen met psychische problemen. Het LPGGz is gesprekspartner ván en aanspreekpunt voor politici, beleidsmakers, beleidsuitvoerders, zorgverzekeraars en brancheorganisaties. 55