Jaarboekje. Geschiedenis en Oudheidkunde LEIDEN en RIJNLAND. Orgaan der Vereeniging,,Oud-Leiden. (Tiende Jaargang.)

Transcriptie

1

2 JAARBOEKJE. \

3

4 Jaarboekje VOOR Geschiedenis en Oudheidkunde VAN LEIDEN en RIJNLAND. TEVENS Orgaan der Vereeniging,,Oud-Leiden (Tiende Jaargang.) LEIDEN. - A. W. SIJTHOFF S UITG:MIJ

5

6 EEN WOORD VOORAF. De tiende jaargang.... Zoolang,,Oud-Leiden bestaat, bestaat zun,,orgaan, bestaat het,,jaarboekje. En waar nu de Vereeniging in volle kracht, in vollen bloei leeft, mag aan ons Jaarboekje worden voorspeld nog een lange reeks van jaren! En toch steeds een gevoel van teleurstelling voor de Redactie in de tweede helft van ieder jaar, als zu den oogst wil binnenhalen om haar voorraadschuur voor de geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken te vullen! Menig arbeider op den akker moet steeds en steeds weer worden aangespoord om op den juisten tijd de vruchten te plukken en af te leveren! Tot eindelijk in de laatste maand een voldoende voorraad bijeen is en de rangschikking en het voor het publiek gereed maken kan beginnen. Maar.... spät kommt Ihr, doch Ihr komnat! en zoo verschijnt nu weder, zu het wat laat, ons boeksken. Wie weet, of niet een volgend jaar de smeekbede der

7 Redactie, om niet alleen te geven, maar ook spoediger te geven, wordt vervuld. Die vervulling staat gelijk met het voortbestaan van het Jaarboekje. Moge zu dus mogeluk blijken 1 De Commissie van Redactie: J. E. HEERES, Voorzitter. W. J. J. C. BIJLEVELD, Secretalb. D. HARTWELT H.CZN. L. KXAPPERT. J. C. OVERVOORDE. s. J. LE POOLE L.GzN.

8 Vereeniging,,Oud-Leiden. Verslag over het jaar Als verslag over het jaar 1912 kan ons Bestuur het volgende mededeelen. Op den 24stQn Januari sprak DR. J. PRINSEN, in ons midden, over,,jan van Hout en wei in het bijzonder over diens letterkundigen arbeid. Den 23sten Februari werd een avond besteed aan de bezichtiging van het 2de gedeelte eener verzameling platen, betrekking hebbende op Leiden en Omstreken, daarvoor ter beschikking gesteld door eenige onze1 bestuursleden. Vervolgens zij vermeld de lezing van 1)~. J. A. VOL- GRAFF op den 24Sten November, over,eenige beroemde Leidsche natuurkundigen uit de 1 P en 18de eeuw, toegelicht door een belangwekkende verzameling van natuurkundige toestellen r). Wat de excursies betreft, deze beperkten zich dit ) Ucxe lezing is ir dit JaarbuokJe in gcwijzigdcn vorm opgenomen.

9 jaar tot een bezoek aan de belangrijkste Hofjes hier ter stede, te weten aan het St. Anna Hofje, Meermansburg, Pieter Loridan, Eva van Hoogeveen en Jean Pesijn, onder leiding van onzen Voorzitter. Ten slotte brengt ons Bestuur het 10.jarig bestaan onzer Vereeniging in herinnering. Dit feit werd door onzen Voorzitter PROF. DR. L. KNAPPXRT herdacht in de bijeenkomst van 39 November l), en daarbg de wensch uitgesproken, dat onze Vereeniging door de belangstelling der leden in staat zal worden gesteld op den zelfden weg voort te schrijden als tot dusverre. Zoodoende zal zij beantwoorden aan haar doel uitgesproken in de uitnoodiging tot medewerking bij de oprichting onzer Vereeniging, waaraan te dezer plaatse het volgende ontleend zq:,,de Vereeniging,,Oud-Leiden, stelt zich ten doel, belangstelling te wekken en kennis te verspreiden aangaande de geschiedenis, ook die van kunst en nijverheid, van de stad onzer inwoning en van hare omstreken. Leiden bekleedt, niet alleen om zijn geschiedenis, maar ook als nijverheids en universiteitsstad nog altijd een eerste plaats in ons land, terwijl ook aan de plaatsen in Leidens omgeving tal van historische herinneringenverbonden zijn. De Vereeniging tracht haar doel te bereiken door het houden van bueenkomsten, het organiseeren van tentoonstellingen, het maken van excursies, het uitgeven van geschriften, gewijd aan de geschiedenis der stad (zoo b.v. het Leidsche Jaarboekje, dat den leden koste- ) Zie de rede van PROF, KNAPPERT achter dit verslag.

10 loos verstrekt wordt), het zooveel mogeluk bueenbrengen van gegevens over voorwerpen, belangruk voor Leidens kunst en geschiedenis, met name op bouwkundig gebied. Door ook hare aandacht te vestigen op de bouwkundige overbhjfselon uit den ouden Qjd, vermeent zjj, dat de Vereeniging, tevens praktisch belang heeft, en medewerkt om het eigenaardig uiterläk onzer stad, welk zooveel vreemdelingen tot haar trekt, te behouden. Door meer bekendheid te geven aan de geschiedenis van stad en omgeving en de daarin ontstane inrichtingen en stichtmgen zal zij het algemeen belang bevorderen, daar een ruime blik in de toekomst slechts mogeluk is, als die wordt verhelderd door de kennis van het verleden. Dat, dit zijn streven bq voortduring met goeden uitslag bekroond worde, is de wenuch V~II: HET BESTUUR.

11 STATUTEN. Overgenomen uit,,,bijvoegsel tot dt: NederZamZsche Staatscozcrawt van Dondrrdag 5 April 1906, no. 80. VEREENIGING : Oud-Leiden, te Leiden. 1. De vereeniging Oud-Leiden is gevestigd te Leiden en stelt zich ten doel de bevordering van de kennis van en de belangstelling in de geschiedenis van Leiden en omstreken en het behoud der aldaar nog aanwezige bouwwerken en voorwerpen, belangrijk voor de locale en kunstgeschiedenis. 2. Zij tracht dit doel te bereiken door: a. het houden van voordrachten en tentoonstellingen, het uitgeven van geschriften en het steunen van pogingen door anderen in den geest der vereeniging ondernomen; b. het steunen van de pogingen van de commissie voor het stedelük museum tot, het bgeenbrengen van voorwerpen, belangruk voor de geschiedenis van Leiden en omstreken ;

12 c. het verzamelen van gegevens over in Leiden en omgeving nog aanwezige oude gebouwen en historische voorwerpen. 3. Lid der vereeniging is elk die zich hiertoe bij het bestuur opgeeft en de vastgestelde contributie betaalt. Lid-begunstiger is elk die eene contributie betaalt van minstens f 10 of een bedrag in eens van minstens f De contributie der gewone leden bedraagt minstens f2.50 per jaar. Het vereenigingsjaar loopt van 1 Januari tot 31 December. Het bestuur kan correspondeerende leden benoemen buiten Leiden woonachtig. Deze betalen geene contributie, doch hebben geltjke rechten als de leden, behalve ten opzichte van de door de vereeniging uit te geven werken. 5. De leden hebben recht van toegang tot alle ledenvergaderingen en door de vereeniging te houden tentoonstellingen. ZU ontvangen de door of met steun van de vereeniging uit te geven werken gratis of tegen verminderd tarief. De correspondeerende leden genieten alleen van deze laatste bepaling indien zu de voor de gewone leden vastgestelde contributie betalen. 6. Het bestuur bestaat uit minstens 5 leden, op de binnen de 3 eerste maanden van het jaar te houden a,lgemeene vergadering door de leden te benoemen. Zä nemen voor één jaar zitting, doch zi@ terstond herkiesbaar. In die jaarvergadering wordt verslag gedaan van het afgeloopen vereenigingsjaar en rekening en verantwoording afgelegd.

13 7. Naast de door de algemeene vergadering te benoemen bestuursleden kunnen zitting nemen: een lid aan te w$en door burgemeester en wethouders van Leiden en een lid aan te wgzen door het collegium van het Leidsch Studentenkorps. Deze 2 bestuursleden moeten lid zun der vereeniging. 8. Het bestuur benoemt uit zun midden een voorzitter, een ondervoorzitter, een secretaris en een pen. ningmeester en regelt onderling de werkzaamheden. 9. De inkomsten der vereeniging bestaan uit contributies, giften in eens, entrees op te houden tentoonstellingen en opbrengst van uit te geven werken. 10. De vereeniging wordt aangegaan voor den tijd van 29 jaren en 11 maanden, te rekenen van den dag van oprichting, zdnde 5 November ll. Niet in deze statuten voorziene gevallen worden door het bestuur beslist. 12. Wijzigingen in deze statuten mogen alleen gebracht worden door besluit van de meerderheid der leden aanwezig op de algemeene vergadering, nadat het voorstel hiertoe minstens eene week te voren aan de leden is medegedeeld. Deze wijzigingen treden eerst in werking, nadat hierop de Koninkhjke goedkeuring is verkregen. Bij ontbinding der vereeniging wordt bu het ontbindingsbesluit geregeld op welke wijze gehandeld zal worden met de eventueel in het bezit der vereeniging zgnde voorwerpen. Het archief wordt aan het gemeentebestuur van Leiden aangeboden ter plaatsing in het gemeente. archief, en het eventueel aanwezig batig saldo, naaftrek van alle lasten, wordt aangeboden aan de gemeente

14 Leiden, om te strekken tot aankoopen ten behoeve van het stedelijk museum, behoudens de inachtneming van de voorschriften van art B. W. ( Volgen de onderteekeningen) Goedgek. bij Koninkläk besluit dd. 14 Maart 1906 no. 50. Mij bekend, De Minister van Justitie. E. E. VAN RAALTE.

15 Vereeniging,,Oud-Leiden, Bestuur : Dr. L. KNAPPERT, Toorzitk. Dr. P. J. RT,OK, O??der-Voorzitte?. S. J. LE POOLE L.Bz., Secretaris. (Plantage 18.) H. TIT. VAN STEEDEN, Penningmeester. (Rijnsburgsche weg.) Mr. Dr. J. C. OVERVOOR~E. AUG. L. REIMERINUER. Jhr. H. BEKLAERTS VAN BLOKLAND. Commissie voor de redactie van het Jaarboekje : Mr. J. E. HEERES, Voorzitter. W. J. 3. C. BIJLEVELD, Secretnris. D. HARTEVELT H.Cz. Dr. L. KNAPPERT. Mr. Dr. J. C. OVERVOORDE. s. J. LE POOLE L.@Z.

16 ledenlijst der Vereenig ing,,oud-leiden, Mr. P J. M. Aalberse. W. Alt. G. Andreae. Mr. M. d humeris. Mr. A. Van de Sande Bakhuyzen. Dr. H. G. Van de Sande Bakhuyzen. A. A. v. Beek. J. M. v. Beek. Jhr. H. Beelaerts van Blokland. Jhr W. A. Beelaerts van Blokland. Dr. A. Beets. D. Beuth. Me,j. R. A. Biegel. J. W. C. Bloem. Dr. P. J. Blok. Dr. G.,J. Roekenoogen B. Banger. C. Bos. Ds. W. BriGt. Mr. P. E. Briët. Dr. J. Bruining. N. J. H. de Bruijn van Melis- en Mxriekerke. Burgersdijk & Niermans. Dr. K. H. Tb. Bussemaker. Mevr. B. J. W. BUleveld- Van der Vliet. W. J. J. C. Bijleveld. J. W. 0. Clant. Mr. H. M. A. Coebergh. Mr. 3. A. F. Coebergh. J. G. Colenbrander. F. R. Crommelin. F. A. Dee.

17 Mevr. Wed. Mr. Ch. M. Dozy. J. P. Driessen. Dr. P. Aug. Driessen. Carl. Th. Driessen. Felix Driessen. G. L. Driessen. Mevr. Wed. P. L. C. Driessen. Mr. H. L. Drucker. Dr. A. H. Van Eek. Mr. A. Van der Elst. Mr. A. Meerkamp van Embden. Mr. J. W. Enschede. V. L. G. Farensbach. K. A. Felix. H. W. Fischer. Mr. S J. Fockema Andrem. Dr. A. P. N. Franchimont. Mej. H. J. De Fremery. A. W. Frentzen. G. Gerlings. H. F. C. Gerlings. Mej. S. Goekoop. F. Gordon. Mr. H. B. Greven. J. G. M. Van Griethuysen. J. A. M. A. Grondhout. Jhr. Mr. N. C. de Gyselaar. D. Hartevelt H.Cz. H. Hartevelt. J. Hartevelt Az. Mr. J. E. Heeres. M. C. Hennequin. Prof. Dr. Hesseling. J. Van Hoeken. E. C Hoorens van Heyningen. Dr. D. G. Van Hoytema. Dr. C. Snouck Hurgronje. Dr. G. Jelgersma. H. J. Jesse. R. Jesse Rzn. Mr. H. W. C. J. de Jong. Mr. Dr. J. C. J. Jonker. Dr. G. Kalff Dr. P. Th. L. Kan. Gemeente Katwgk. J. M. van Kempen Sr. Dr. P. M. Kingma Boltjes. J. Kloos. H. H. v. d. Kloot Meybnrg. Dr. L. Knappert. Mevr. Wed. J. Kneppelhoutv. Braam. Mej. C. Korsse. Dr. J. A. Korteweg. S. H. Koster. A. De Koster Jr. Mevr. C. H. Krantz- Van Dijk.

18 Mevr. Wed. Krol-Van Driel. Dr. A. W. Kroon. G. J. H. Kuyk. W. F. Laan. J. J. Ter Laag Czn. P. Langeveld. Dr. C. S. Lechner. W. A. Leembruggen. Dr. E. C. Van Leersum. Mevr. L. Librecht Lezwijn- Nierstrasz. J. B. Van Loenen. A. Loudon. Th. R. Valck Lucassen. Dr. W. Martin. A. N. Molenaar. Dr. P. C. Molhuysen. J. P. Mulder. W. C. Mulder. G. W. J. Neeb. Dr. H. M. van Nes. Dr. H. G. A. Obreen. M. Kamerlingh Onnes. Dr. H. Oort. A. W. Overvoorde. Mr Dr. J. C. Overvoorde. BaresSe van Pallandt van Rosendael geb. Loudon. C. Peltenburg. L. D. Petit. H. van Poelgeest. Mej. C. J. Le Poole. S. J. Le Poole. S. J. Le Poole L.Gzn. Mr. N. W. Posthumus. Mr. C. W. van der Pot Bz. Dr. F. van Praag. Dames Prins. J. J. v. Reenen. W. M. C. Regt. Aug. L. Reimeringer. Mej. G. B C. Van RhUn. Mr. A. J. v. Royen. J. Roem. J. H. L. Van der Schaaff. W. Schouten. J. A. C. Sleyster. A. Staring. H. Th. Van Steeden. H. E. Stenfert Kroese.. Jhr. Mr. Victor de Stuers. L. G. Van Steyn. Mevr. Wed. Dr. L. J. Surin. gar - Muntendam. W. J. Suringar. G. Henri Sijthoff. Mr. H. A. Sypkens. G. F. Théonville. J. P. Trap. Dr. J. Verdam. t*

19 Mr. J. Th. C. Viruly. T. P. Viruly. Mr. A. C. Visser v. IJzendoorn. Mr. W. Vissering. Mr. W. Van der Vlugt. Mr. C. Van Vollenhoven. Mej. Ch. Van Vollenhoven. X. B. Vos. Mr. Egbert de Vries. Mej. E. H. Vi,izelaar. F. G. Waller. H. M. Van Waveren. Mevr. Wed. H. P. Th. Van Wen sen. Mej. M. Weydung. Jhr. Mr. E. B. F. F. Wittwt van Hoogland Th. R. J. Wijers. W. F. Verhey van Wijk Dr. J. Zaaiier. Mevr. Wed. Zaaijer---- Schoiten Mevr. Wed. J. C. Zaalberg - Veïvooren..J. Zaalberg. L. Zaalberg. Mr. J. B. Zuurdeeg. W. K. F. Zwierzina *.

20 Oud-Leiden, (Toespraak op de vergadering van 29 November 1912). November jl. bestond onze vereeniging tien jaren, en het moet U welgevallig zijn van hare korte geschiedenis iets te hooren en van haren arbeid U te laten verhalen. Velen uwer hebben daar deel aan genomen en in onze vereeniging hebben wu onze goede stad en haar verleden lief gehad. Ons aantal is niet groot; wu leven als beminnaars van onze stadshistorie en stadsschoonheden in ongunstiger omstandigheden dan b.v. in Groningen, dat nog rijk is aan oude, ingezeten families en waar velen zich nog wezenlijk burgers voelen hunner stad. Des te dankbaarder, niet waar, zon wij voor de sympathie, die ons werd geschonken, en op ons tweede lustrum hebben wtj meer reden tot vreugde dan tot geklaag. Het plan is uitgegaan van onzen archivaris Mr. Overvoorde, die sympathie vond bi,j Dr. P. J. Blok en die toen te zamen belangstellenden opriepen tot eene samenkomst ten stadhuize op 5 November Daar

21 is toen ons genootschap meteen opgericht door de aanwezigen, de heeren Bijleveld, Van Dissel, Van Dobben de Bruyn, Heeres, Jesse, Kloos, Molhuysen, Mulder, Obreen, Le Poole en Verhoog. Van den beginne was het er om te doen belangstelling te wekken voor Leidens geschiedenis en te bewaren wat wij van monumenten, gebouwen, allerlei voorwerpen nog over hebben uit vroeger dagen - niet alleen voor Leiden zelf, maar ook voor plaatsen in den omtrek, voor gansch RiJnland. Om dit doel te bereiken werden er reeds in December twee commissies gevormd, éene tot beschruving dier monumenten, de tweede tot uitgave van een jaarboekje, dal aan de geschiedenis van Leiden en RUnland zou gewijd zijn. Reeds in 1907 verscheen als vrucht van den arbeid dier eerste commissie, de heeren Overvoorde, Mulder, Jesse en Verhoog, het fraaie, U welbekende, boek,,,oude gebouwen te Leiden, terwäl de commissie voor het jaarboekje, van den aanvang onder voorzitterschap van prof. J. E. Hoeres en het secretariaat van den heer W. J. J. C. BUleveld, in 1904 den eersten jaargang verschijnen deed, waarop sinds de andere, geregeld, schoon soms met lichte vertraging, gevolgd zijn. De band tusschen onze vereeniging en de burgerg werd gesnoerd doordat een lid van dun gemeenteraad zitting nam in het bestuur (Dr. Van Dissel, later de heer Aug. L. Reimeringer), gelijk onze vriendschappelgke betrekking tot het L. S. C. gestalte kreeg door het zitting nemen in dat bestuur van een lid van het corps (F. R. Crommelin, later Jhr. W. A. nog later Jhr. H. Beelaerts van Bloklano).

22 Rechtspersoonlijkheid kregen wb door de koninkl#ke goedkeuring onzer statuten den t4den Maart Ook sloten wu ons aan bu den Ned. Oudheidk. Bond. Aldus dan ingericht, met een ledental dat grooter kon, maar toch niet onaanzienlgk is; de geldmiddelen met wijsheid beheerd door den heer 0. Gerlings, daarna door den heer D. Hartevelt, tegenwoordig door den heer H. Th. van Steeden; het schrijversambt met lrefde bekleed achtereenvolgens door de heeren H. G. A. Obreen en S. J. le Poole LGzn., hebben wu naar veel goeds getracht, niet alles bereikt, toch het een en ander tot stand gebracht. Het eenmaal door een geestdriftrg lid voorgestelde avondfeest op den 13urg is tot nog toe niet gegeven, maar zweeft als een ver ideaal ons voor oogen ; ideaal bleef ook de drukbezochte jaarvergadering, waar de leden zich verdringen en elkander haast het woord niet laten om het bestuur plannen aan te bieden en van advies en raad te dienen (de ledenvergadering van 6 Febr werd bggewoond door,,het lid, den heer van der Schaam - maar er gingen toch wenschen in vervulling. De Rembrandtssteen in de Weddesteeg is door uwe vereeniging geplaatst; door haar werd de herinnering bewaard aan den Blauwen Steen tusschen Maarsmanssteeg en Pieterskerkkoorsteeg; door haar werd het laatste gedeelte van het befaamde opschrift, t Geen door t geweld.. enz., door schennige hand plompweg overgeverfd, nadat de tegenwerking des eigenaars zachtelijk omgebogen was,,,in beet ren staat hersteld ; zu ontdekte en herstelde met vriendelijke hulp des heeren de

23 Groot een fraaien pdler in den kelder onder den boe!<winkel der firma Gebr. van der Hoek; het was uw medelid, de heer Kloos van Noordwijk Binnen, die het gemeentebestuur zijner woonplaats wees op het opschrift onder d,e torenwijzerplaat:,,daar is uur noch tijd, door dienzelfden tijd schier gansch uitgevaa,gd, sinds weer vernieuwd ; en het was op ons verzoek, dat de N.. en Z. Holl. T. Mij. de oude afstsndspalen op 600 en 800 roeden van de stad, aangevende de grenzen, waarbinnen geen nering of warmoezerij mochten worden gedaan, verplaatste en daardoor behield. Het gemeentebestuur onzer stad, tot medewerken bereidwillig, herstelde de pomp op de Garenmarkt met de bekende zinnebeelden der weverij, terwijl wij zijn aandacht vestigden op den gevel der oude Latijnsche School, zoo deerluk aan t vervuilen, op de dwaze en onsmakeluke ontsiering van het Gerecht, juist vóór het schoonste stuk van Gravensteen, en eindeluk een en ander maal inlichtingen vroegen over de mogehjke waarheid der bóoze geruch. ten, dat Leiden zou beroofd worden van een harer schoonste sieraden, den beroemden molen bq de voormalige Rijnsburgerpoort. In dit alles trachtten wij te doen wat van onzen plicht was en tot de handhaving mee te werken van bedreigde schoonheid en oogenlust. In den loop dezer tien jaren maakten de leden onzer vereeniging uitstapjes naar Teylingen en Haarzuylen> naar Haarlem, Gouda en Oudshoorn, naar Raaphorst en de Pauw, zu bezochten in de stad zelve kerken en hofjes, deden een tocht door de kelders van Gravensteen, bewonderden het beeldhouwwerk van Verhulst aan Waag

24 en Pesthuis. Tijdens het Letterkundig Congres in 1908 organiseerden wij, onder leiding van Mr. Overvoorde, een rijtoer door de stad. Op den laden Januari 1907 was er in de LakenhaI eane tentoonstelling van prenten, betrekking hebbende op de Ramp van Leiden, waarbij de schrijver dezer regelen toelichtingen gaf. Nog versch in ons geheugen liggen de beide avonden, waarop wg, gemoedelijk aan een lange tafel gezeten, prenten bekeken van Leiden en omstreken, voor het grootste deel behoorend tot de rijke verzameling van onzen secretaris. Dat wq, het verleden gedenkend, toch ook voor het heden open oog hadden, moge u bluken uit de herinnering, dat, toen op den 2Osten Mei 1910 de heer J. W. van Nouhuys, onze stadgenoot, de koene Nieuw.Guineareiziger, Lorentz s tochtgenoot, ten Raadhuize gehuldigd werd, uw vereeniging zich daarbij door den heer Reimeringer zag vertegenwoordigen. Ter behandeling van allerlei onderwerpen uit onze geschiedenis kwamen de leden (helaas meest weinig in getal - maar lezingen zijn ook als het zand der zee in menigte) bijeen op avondvergaderingen en luisterden daar naar menige belangrgke bgdrage van sprekers als de heeren Hofstede de Groot, Martin en Beets, Blok en Overvoorde, Molhuysen en Kiihler, Obreen en Prinsen, ook uwen tegenwoordigen voorzitter en vele anderen, die ons met hun kennis voorlichtten en de geschiedenis onzer stad brachten tot wederopstanding. Niet anders bedoelt ons jaarboekje. Tot nu toe is het in staat geweest zijn plicht te doen. In het jaar 1906 wijdden wij het geheel aan Rembrandt, met beiangruke bgdragen van

25 landgenoot en vreemdeling en een gedicht van George Lafenestre met deze slotregels :,,Et nul peintre, avant lui, cherchant la verité, Ne sut faire fremir sous plus chaude lumiere, L ame de la nature et de l humanité! Maar twee groots bezwaren drukken ons: te klein is de staf onzer medewerkers en te klein nog de belangstelling onzer burgerij in dat schoon verleden, waaruit bovendien alleen het heden kan worden gekend. Geen klacht echter zu het slot dezer herinnering! Liever gedenken wu met warme dankbaarheid allen, die ons steunden door hun sympathie (ik noem b.v. een gift van f 100 uit welbekende, gulle hand), die met ons arbeidden voor toch werkehjk zoo schoon een werk. Onze eigen tqd is zeker bu uitstek belangruk en het spreekt van zelf, dat voorzoover geschiedkundig onderzoek niet onze eigenl$jke levenstaak is, wij in het tegen. woordige vooral ons bewegen moeten met een helder hoofd en een rijk gemoedsleven. Maar het zal altud even aantrekkeluk als goed zijn ons hart te bigven stellen op de dagen van ouds en de voorbugegane dingen, niet om ze onwaarachtig te verheerlgken, maar om ze te kennen, billuk te beoordeelen en daardoor dichter te brengen tot onze sympathie en onze liefde. Meteen zullen wu daardoor te beter bekwaam zijn, een ieder naar zijn kra,chten, deel te nemen aan die nationale opleving van nu, waarvan wä de dankbare getuigen zgn.

26 KORTE KRONIEK VAN LEIDEN EN RIJNLAND

27

28 JANUARI Ik. H. Hallier bcnocmd tot conservator bij s Rijks Ií~erburium. Ijc heer P. Gittenhror:k treedt, na ruim vcertigjarigen dienst, af als hoofd der Chr. School ~LUI dc l iot,crskcrk,rrracht. D e heer d. J. Doorneveld volgt hem op. Dr. \V. de Jong herdenkt den dag dat hij ~ jaren als arts promovcwdc. 1)~ hwr IC de Haan door B. cn \VY. bcnocmd lot controleur dor gemeente-belastingen. lk heer C. 11. Kouw werktuigkundige aan Slerrenwacht, 50 jax i n s Rijks di enst. de Inwijding van het nieuwe kerkgebouw der Gcref. Gcmccnlc te Koudekerk. Aan I rof. M. de Villicra eervol ontslag vcrlccnd als hooglcera:lr in de faculteit der rcchtsgclcerdhcid, wcgcns zijn vcrirek naar Zuid-Afrika. E. L. baron v. Hardcnbrock van Lockhorst, OUI!- burgcmwstcr van Soordwijk, overlijdt tc s-grsvcnhage. 1)~ heer P. Buitendijk, arts, bcnocmd tot ridder in tlc orde van Oranjo-Nassau. Dr. R. van der Mculcn bcnocmd tot me:l~cwerker xtn het Woordenbo,ck der Ncdcrlandschc taal. Installatie van den heer -7. Grootmcnhuis, tot bur gemcester VUI Boskoop.

29 JANUARI Opening der inrichting voor gcesteszwakke en gec& tmeszieke kinderen,,voorgc!est t e Oegstgeest. Verc,eniging,,Oud Leiden. - Lezing van Dr. J. Prinsen uit Nijmegen, over Jan van Hout Nationale Pluimvee-Tentoonstelling in de Stadszaal. Mr. C. W. van der Pot gekozen tot lid van den Geme enteraad. Ingcbruikname Rijnsburg. van het Nicuwc Kerkgebouw ti: 31 Dc hecren R. Ouwehsnd cn W. Warnsar gekozen t,ot lid der Prov. Staten van zuid-holland, in het kimestliutrict Leiderdtorp. Februari Totstandkoming van cen Comit6. der Zuid-Hollandsche Vcrecniging tot Bevordering van Kunst#nijverheid en Volkskunst. Adr. Jongblocd 50 jaar in dienst bij de Lcidschc Katoenmaatschappij. De heer A. Teljcur 50 jaar in dienst bij de firma J. M. van Kempen en Zn. te Voorschoten. Teraardebestelling van het stoffelijk ov erschot van wijlen den heer G. J. Schut, gemeente-ontvanger te Wassenaar.

30 FEBRUARI Y 17 Vwrtigjasig bestaan der smeden- cn koperslagers. verecniging,,nut door Vriendschap.,,Uies -viering. - Rede van Prof. Dr. F. Pijper over: Dr R.-Ksth. en de Protcstantsche voorstclling van het Oudst c ChristNendom. Opening van de Rijkstuinbouw-winterschool te Lisse. C. Turenhout 50 jaar in dienst bij de familie Van der Vlugt te Lisse. Hij ontvangt de ocrc-medaille in brons verbonden aan dc Orde van Oranjr- Nassau %2 23 De he cr L. Boot, borstelmaker op de Hoogewocrd, herdenkt den dag, dat hij 50 jaar als zoodanig werkzaam is. Dr. J. Eggink, adj.-directeur van het Openbaar Slachthuis, benoemd tot Rijkskeurmcester alhier. Installatie van den heer P. Besselaar, als burgrmeester te Sasxnheim. Mr. Q. J. Tcrpstra. benoemd tot commies-redacteur ter Gem ecnt e-secretarie. 1%. IC. H. de Prins Regent van Beieren verleent de Prins-llegenten-Medaille met de kroon aan den hemer A. W. Sijthoff, en aan mevrouw de goud cn medaille d,er Beierschc kroonorde. Vereeniging,,Oud-Lcitlen. - Bezichtiging vener vcrzamcling plst,cn, betrekking hebb rntlc op Leiden en Omstreken.

31 FEBRUARI Inwijding van het nieuwe kerkgebouw te Ho~l ddorp, gesticht door th: Doopsgezinde Gcmernt~~~ te Haarlem. Oprichting eencr Christ.cn-<~ehc~elont~houdc~rsverc~cniging tc Katwijk-szn-Z ee. De heer G. Tromp gekozen tot lid van den GemcentSeraad te Lisse. Maart Aan mej. P. Rusthof, dicnstb~otlc bij de familie Brouwer, w ordt bij haar gouden jubileum dme cercmedaille in brons, verbonden aun de Oranje-NUsss:tuorde, toegekend. J. de Groot 50 jaar wstermolczaar onder Hnzcrs- WOU&. De 9-uur-sluiting wordt ingevmrd door de kappers en barbiers hier ter stede. Den h eer J. I. Trap. wordt de ccre-penning voor verdiensten jegens u Itijks musea in goud twgekend. I)r J. Kuhlcr. predikant der Doopsgczintl(~ (>cmccni c :l,lhicr, benoemd toi hooglccranr bij hei Scminsric tlcr Algemccnc I)o«psg(!zintlc Societ,cit tmc Amsterdam.

32 MAART Dr. S. h. Koopal b enocmd tot chef der schcikun tlige s,ectie van het Laboratoria de Chemics Vegetal de Muscum National te Rio-de-Janeiro. Ijc heer Joh. Verkuyl Pz. gekozen t,,ot Cl rr van den Gcmccnt~eraad te Haarlemmermeer W. F. Stoute 50 jaren metselaar te Warmend. De he er G. Bacrt, directeur van het Post- en Telegraafkantotor te Voorschot,en, als zoodanig b enoemd te Helmond. L)c hc er A. Boelc 40 jaren in dimenst bij de,,carsj,ens. Oprichting der b~egrafcnis-verecniging,,st.-basbsrs te Warmend. 21 Ijc Gcmc,enteraad besluit tot verkoop van de obligatien N. W. S., afkomstig van het opgeheven fonds, genoemd,,hulle van Manufacturen to Lmeiden. I) e hoer F. S. G. Bos benoemd tot burgeme~ester van Zoetermeer. Er constitueert zich een uitvoerend comité voor die feestviering 1913, ter herdenking onzcr Onafhan kelijkheid. Ds. R. J. W. Rudolph, predikant bij de Gesef. Kerk alhier, ontvangt een benoeming als gc&elijk verzorger aan de t,c stichtcn inrichting voor verwaarloosden en voogdijkinchrcn te hmcrsfoort -Ba.rneveld.

33 MAART s 29 Oprichting van een Christelijk St,utlenten-Tehuis, Rapenburg No. 4. Prof. Dr. J. A. Kortcweg, naar sa.nleiding zijner 2%.jarige smbtsvt~rvulling als hoogl~ecrsar, benoemd tot ridder in de orde van den Ned. Leeuw. Overlijden van d,en heer J. van den Dop, ho,ofd der Redactie van het,,leidsch Dagblad. I rof Dr. A. J. Wensinck sanvsardt zijn ambt met e#cn rede over de beteekenis van hpt Jodendom voor andere Semitische volken van Voor-hzii). Jan Koelewijn AO jaren in dienst bij de familie Van Nses te Noordwijk.,,Litteris Sacrum behaalt den eersten prijs bij den Tn~oneelwetlstrijd te Haarlem. Dc. heer P. Dikshoorn, oud-directnur van,,ma.the- SIS, benoemd t,ot, riddmcr in de ortlc van Oranj,e- Kasau. Dc Indologen-Veseoniging vierl haar l@jarig bc. staan. D e heer W. A. van Kcstcren, inspecteur van politie, benoemd tot onder-inspecteur der visschrrijen. 3 0 Oprichting van het Si,udcni~nwc,ekillnd,,Virt,ns COILcortlin. Fid,es.

34 APRIL April Joh. Guloy veertig jaar in dienst bij de firma Hasselman R: Pander. Opening der 5de Christelijke School te Alphen. 2 fi A. Janssen vnertig jaren werkzaam bij de firma P. J. Mulder 8~ Zn. Leidsche Kunst,vt:reeniging : Tentoons,telling van Schil&rijen van E. van Bcenar, \Vally Moes en 15. van der Ven en van Beeldjes van C. J. van der Hoef. 18de Congres der S.-D. A.-P. in de Stadszaal. Opening der nieuwe Ger. Kerk te Sassenheim. I),: heer Jac. van der Geest gekozen tot lid van den Gemeenteraad te Alkcmade. Prof. Hessrling ben,oemd tot doctor hon oris-causa dpx Univnrsiteit tit Athene. De heer C. de Koning gekozen tot Adjunctdirecteur van den Gemeent,elijken Reinigingsdienst J. van Buurmen veertig jaar in dienst bij de firma P. W. M. Trap. Ds. C. Hartwigsen, 25 jaar predikant bij de Ned. Herv. Kerk. De Chr. Bewaarschool te Warmend viert haar 25-jarig bestaan..**

35 APRIL Dc heer P. Prconen 50 jaren in dienst bij Gebr. Rmzen te Sassenheim. IlOdc uitvoering der Afd. Lcidcn der Mij. tot Bev. der Toonkunst>. *) Verkoop van het huis,,ro.ozentlad tr. Lisse. Bevestiging van Ds. H. H. v3.n Am eidc te Noordwijk-aan-Zmoe. Ds. C. Slad ermann ncnml, afscheid van de Evang. Luth. Geme~~ente, alhier. Eervol ontslag aan de dames Andresr, bure#aulis tes van den Schouwburg, na 36.jarigen dienst. De hc#cr A. Hiep 40 jaren koster bij dr R. K. Kerk tc Noordwijk. De heer M. Verhage 40 jaren ont,vangcr der gemeent e Haarlcmmerm~ec:r. Lridscho Runst,vcrceniging : Tcntoon&lli,ng van Schildcrijcn van Hermn.n v3.n drr Haar. Brand in hrt, Kinderhais,,Vnordorp t.c Lcidcrdorp. Overlijden van Ds..J..J. van der T.,ip, Ned.-Hesv. predikant, alhier sinds De heer.j. Oost,erkerk 50 jaren werkzaam ter Secret,ario te Bodegraven. *) Programma: TA Vita Nuova, yan E. Wolf-Ferrsri en Rbdemption, van C6sar Franck.

36 APRIL De heer J. L. Pil10 Rz., bcnocmd tot postdirecteur te Voorschoten. Inwijding van het Prinses-Julinnshuis te Alphen. Mei Prof. Dr..J. de Zwnnn houdt, zijn innugurale rede over: de botcekenis der historische studie van het Oost ersch-grieks ch Chrisl,endom. De G~omrent~nra.o.tl besluit tol, het, leveren van electricit#eil aan dc gcmcent,e Alkrmade. Oprichting wner Lt=idsrbe Stadení.r~n Geheel-Onthoudcrsvrr~eniging. 3 Prof. T)r. P. J. Bltok door de Franschn RPgeering benoemd t.ot, Offïnicxr dc l lnstruction l nblique. H. M. dr Koningin-Moetlcr brengt, een bezoek aan de Mn rt.hn.-stichting te Alphen. J. Blok 50 jsar in dienst, hij dr Lcidsnhe Kstoenmaatschappij. 4 7 Huldiging van den henr P. Dikshoorn, bij zijn aftrding ds tlirectex~r van,,mathesis, na, 39 jaren dit betrekking vervuld tc hebben. Overlijden van den heer C. Wassenaar Sr., oudwethouder van Katwijk aan den Rijn.

37 MEI De h.eer E. J. F. Thi crens, ndjunct-directeur der StSed. Pnbr. van GLS cn Electriciteit, benoemd tot chef der Mij. van dor Linden, Tcves en Stokvis Le Amsterdam. Op het landgoed,,l t:rsijn a.~.n den Haagweg wordt wn Itomcinschu mijlpal gevulden t Dr. A. B. Drooglcvcr Fortuyn bcnoomd tot lect or bij dse faculteit der genccskund~e. Bij dc herstelling van het riool in do Kloksteeg en Nieuwstecg worden c en snntsl oude lijkkisten gevonden en een stuk van de oude ommuring van h.et vroegere kerkhof. D e he er G. van Brnda Kolff benoemd t,ot. direct8eur va.11 hei, Rijksollvo dingsor si,icht, slhirlr. Leidsche Kunstvcrecniging :!l ent,oon&lling van werken van M. J?rsn<~o-Cohen, Gosschslk, J. Cohaen (:oswhalk,.jkvr. R.cpcl:trr van I)ricl e n J. Scckel. Bij de ~Jni~ersit.nit,s\~etlstsijrlen wint Njord de jonge acht. Opening der I~skkerijt,ent,oonstcIling in het gebouw vzn den R,. IC. Volksbond. 17 Overleden te Parijs -Jhr. Mr. 1% A. StwngTacht van Duivenvoorde, ambschtshecr van Voorschoten en Veur.

38 De hoer W. J. J. C. Bijleveld, door B. en Ws. benoemd tot adjunct-archivaris. Ik,. A. Roorda, Lo Breda, neemt het beroep aan naar de Gercf. Kerk alhier. Jan Sirag 40 jaren in dienst in,,de Gouden Leeuw, op den Nieuwen Rijn. De Landel. Pad. van Metaalbewerkers houdt alhier haar í de jaarcongres. De Kond van Technici houdt alhier zijn 16de algem. vergadering. Xendingsfecst op N.-Voordorp onder Voorschoten. Juni Het HOpital Wallen bestaat 25 jaren.»e eerste Paardenmarkt Le Leiden. Opening der nieuwe magazijnen der Gas- en Electricit eitsfahriek op de Hooigracht. Jaarvergadering van de VepoPniging van Vrijz: Dem. Raadsleden in Nederland. Afscheidscollege van Prof. Lorentz.

39 JUNI Vergadering der Maatschappij van Nederl. Letterkunde. *) De heer J. R. Gravelotte benoemd tot leeraar aan d e Muziekschool der Maatschappij van Toonkunsst. Opening der elrctrische tramlijn Leiden-Noordwijk. De heer H. van Costerom gekozen tot lid van den Gemeenteraad te Zwammerdam Jaarlijkschc vergadering van het Kon. Ned. G enootschap van Munt- en Penningkunde. De Commissie van Toezicht op het Rijksapvoedingsgesticht neemt collectief ontslag. Tentoonstelling van teekerringen, betrekking hehbende op Noordwijk en Omstreken in het Sted. Museum. Vereeniging,,Oud-Leiden. -- Bezoek der leden aan cenige der belangrijkut, c Hofjes. De heer Aug. L. Reimeringer gekozen t,ot lid der Kamer van Koophandel cn Fabrieken. De heer Ammers door den Gemeenteraad benoemd tot adj:directeur d cr Sted. Faiorieken van Gasen Electriciteit *) Benwmd tot gernon~ leden o. m. : De Hoer C. PeRenburg Pz. - Prof. Dr. J. de Zwaan. - Prof. Dr. A. J. Wensincken Dr.R.van der Meulen,

40 JUNI De heer 11. J. van Delft benoemd tot secretaris der gculocnt e Stompwijk. Overlijden van dun hcor R. de Kuster, meclfabrikant. Opening van het nieuwe postkantoor te Hoofddorp. Juli Vijftigjarig bestaan der Chr. Gcref. Kerk, t<e Zegwaard-Zoetermeer. Vjjfl,igjurig bestaan der M&jesschool 2e klasse aas de Breestraat. De hrar A. Wagomans, -50 jaar werkzaam bij de firma A. W. Sijthoff. De heer U. van Dort Kroon, burgemeesl,er van Waddingsvecn, herdrankt den dag, dat hij voor 25 jaar als secretaris dier gemeente in dienst trad jarig: bruiloft van Joh. Vcrstraatcn en Klaartje Slrchtenhorst. Mr. J. Draayar benoemd tot commies-reda&ur te Ilevcntcr. De Uitgevers- cn Boekhandelzaak van de firma J. W. van Leeuwen bestaat 100 jaar. Vergadering van Directeuren en Ingenieurs van Gemeentewerken, te Leidep.

41 JULI Opening van d e Jachthaven te Warmond. Vijf-cn-twintigjarig feest der St.-Jozeph-gezellen-vereeniging Tentoonstelling van Teckeningcn en Prenten van Katwijk en Rijnsburg in het Sted. Museum. I)e eerste steen wordt gelegd van het Polderhuis van den Haarlemmermeerpolder, te Hoofddorp. Dc,,Volharding brengt haar 18de salonboot in de vaart. De Gemeenteraad van Valkenburg besluit tot aansluiting bij den Lmeidschen Keuringsdienst. 23 Gouden jubil eum, der Zondagsschool,,Last de kinderen tot Mij komen. Augustus Fe,est&jke opening van de Spoorweglijnen door den Haarlemmermeer.,rgadering der Federatie van Hengelaarsvereenigingen. De heer J. van Staalduinen verkozen tot lid van den Gemeenterad van Zoetermeer. Overlijden van den heer H. P. Th. van Wensen, kassier hier ter stede.

42 AUGUSTUS De h eer C. Rademaker 40 jaar in dienst bij de firma Voorhocve en Van Ravesteyn. Prof. Dr. G. Kalff benoemd tot ridder in de orde van den Ned. Leeuw De heer J. van den Berg gekozen tot lid VSII den Gemeenteraad van Koudekerk. Hevige storm. Dr. H. F. Rol1 wordt toegelaten als privaat-docent in de faculteit der geneeskunde. Kon. Onderscheidingen: Benoemd tot: Ridder in de orde van den Ned. Leeuw: Prof. Dr. A. E. J. Holwerda en Mr. Dr. J. Schokking, predik. bij de Ned.-Hmerv. Kerk ; officier in de orde van Oranje-Nassau: Mr. Egbert de Vries; ridder in de orde van Oranje-Nassau: W. F. Verheij van Wijk, J. P. J. Driessen, A. J. van Achterberg, W. Haanstra en A. van Leeuwen Sr. te Leiderdorp; de esrc-medaille in de orde van Oranje-Nassau: P. O ostdijk, 1. Vet en J. P. Letschert. September Dr. W. J. Kühler ne emt afscheid als predikant der Doopsgezinde Gemeente. LIS. A. Roorda wordt bevestigd als leeraar der Geref. Gem. aan de Hooigracht.

43 SEPTEMBER Opening der niouwt: R.-K. School te Hoofddorp. In de Picterskcrk wordcn toestellen in gebruik genomen voor hardhoorcnden. 3 De hwr J. A. van Humul 25 jaar lid van den Gemementeraad. De Oemsenteraad neemt de overeenkomst aan met Warmond, betrcffcndc don Keuringsdienst Bezoek aan Leiden van de d eelnemers van het 7dp Internationaal Congres voor h.et Vcrzekcringswezen te Amsterdam. Bezoek van dc Vlaamsche Studcntcn d e r Vacantieleergangen aan Luiden. De Ned.-Herv. Kerk tc Katwijk aan den Rijn voor. zien van gasverlichting. J. J. Lczwijn 10 jaar in dienst bij de firma E. J. Brill. Vierde Internationaal Congres vuur de geschiedenis der godsdiensten te Leiden. De gemwntc Valkenburg verkrijgt gassl,raatver,lichting. De heer J. H W. Saters benoemd tot ontvanger der registratie en domeinen te Noordwijk. Prof. Dr. F. Pijper, draagt het rectoraat over aan Prof. DT. B. D. Eerdmans.

44 SEPTEMBER Overlijden van den heer A. J. J. Sinclair de Rochemont, in leven hoofd-commies ter Gem.-Secretarie. LXe electrische verlichting aan den Hoogen Rijndijk onder Zoeterwoude in dienst gesteld. 24 Eerste-steen-legging der in herbouw zijnde R.-K. Kerk te Sassenheim. Oprichting eeuer Leidsche afdeeling van den Nieuw- Malthusiaanschen Bond. 25 Bezoek aan het Pharmaceutisch Laboratorium door de gedelegeerden der,,fédération internationale pharmaceutique. Leidsche Kunstvereeniging : Tentoonstelling van aquarmellen van J. Jeannot Vijftigjarig bestaan van de School met den Bijbel te Leiderdorp. Ds. J. Wuite houdt zijn intrede als predikant der Doopsgezinde Gemeente. Op zijn verzoek eervol ontslag als gewoon hoogleeraar verleend aan Prof. Dr. H. A. Lorentz. De heer J. Koorevaar P.Azn. neemt wegens gezondheidsredenen ontslag als wethouder.

45 OCTOBER October De heer L. I. Haring, hoofd der school te Veur, neemt zijn afscheid na sinds 1879 aan die school werkzaam te zijn geweest. Ijs. R. J. W. Rudolph neemt, staande zijn vertrek, naar Amersfoort-Barneveld, afscheid van de Gercf. Gemeente alhier. 3.October-viering, bestaande uit afstandsrit vosor wielrijders cn sportbetooging op het Schutters~vcld. Het nieuwe kerkgebouw der Geref. Gem. te Leimuiden wordt in gebruik genomen De heer H. K. Reimers, gepensionnecrd kapitein O.-I. leger, benoemd tot secretaris van den Militieraad en van den Kcuringsraad, alhier. Het terrein van den Ned. Bond voor Lichamelijke Opvoeding aan den Zoelerwoudschen Singel, feestelijk geopend. Beroepen tot prr,dikant hij de Ned.-Herv. Gem. alhier, Ds. 1. Plooy, van Tiel. Maatschappij van Toonkunst: Buitengewoon Concert door Mengelbcrg. De heer H. W. li ischer vorkoucn lot wethouder der Gemeente Leiden. De heer D. van Duin, hoofd der Chr. School te Oudshoorn, hcrdcnkt zijn 50.jarig onderwijzersschap. Hij wordt benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau.

46 OCTOBER lb Ds. G. van Reenen, predikant bij de Geref. Gem. (Nieuwe Rijn), neemt het beroep aan als predikant te Opheusden. Onthulling tr. Bosko op vac PPD mumeren gedenksteen voor Ary Koster, in het gebouw voor d en RijkstuiIlbouwwin~rcursns. Dr. :J. H. P. van Kerkhoff opent zijn colleges, als lcrtor in dr huid- en geslachtsziekten. 50.jarig jubileum van den heer F. A. Dee, als pedel der Rijks-llnivnrsiteit. Oud-Ade ont,st,eckt voor tin nrrst,e reize haar electrische verlich tin;. 1nt>reclc van 1)s. J. I h. llakkink bij de Ev. T,ut,h. Gem. alhier. Prof. Jhr. Mr. Dr. W. ;T. M. van Eysinga, aanvaardt zijn a.mbt als hoogl~eersar in het Volken recht, met ncrr redp over bovcnstasnd onderwecrp, in d en Foyer der St,adszssl, wegens dp reataura& van het Groot-Anditorinm. De drukkerszaak der firma J. J. Groen & Zn., bestaat 50 jaren. Electrische verlichting van het Raadhuis te Voorhout. De R.-K. Kerk te Ha.zPrswoude ontvangt, gasver. lichting. Het d crp Aarlanderveen ontsteekt haar nieuwe gasverlichting.

47 26 29 Lcidschc Kunstverconiging : Tentoons~telling van Teekeningcn door M. W. van der Valk en D. Harting. Overleden te Hazerswoude de heer A. de Bruyn, oud-lid van den Gemeenteraad. De Leidsche Studentenbond geeft in het openbaar een tcmeken van leven door het houden van een fakkeloptocht bij gelegenheid der inauguratie der nienwe leden. November J. A. Wa.rners 50 jaar dekenwever bij de firma Jan Zunrdoeg & Zn. Hij is dr :?@ uit écn gezin, die 50 jaar bij de firma werkzaam is geweest. J. van der Lindnn 40 jaren in die,nst hij de firma T. Clos & Leembruggen. De heer C. Milller te Bodegraven 25 ja,ar hulpprediker in de Ned.Herv. Kerk. De meesterknecht W. G. Room, veertig jaar werkzaam bij de firma. Voorhoeve en Van Ravesteyn. Dr. A. J. van Walsem te Katwijk-aan-Zee viert zijn 25.jarig jubileum als arts. 10.jarig bestaan der vereeniging,,oud-leiden.

48 NOVl&íBER Dc Leids& Gymnastiek- en Schermvereeniging,,Hercules besluit tot oprichting van een Senioresafdeeling. De Gemeenteraad besluit tot aankoop van land benoorden de Decimastraat, voor een Volkspark. De inacnieur der Gemeentewerken J. H. E. Rückert benoemd tot directeur der Gemeenhwerken te Tilburg. Leidsche Kuwtvcrceniging : Tenloonstelling van werken door Th. van Hall, G. Schwartze, H. Vaillant en Miss Rawlings. Dc brug over de nieuwe provinciale vaart bij,,croneste,yn wordt in gebruik gensomen, l)e Royal Society te Londen kent de Rumfordmedaille t,oe aan Prof. H. Kamerlingh 0nne.s. Inwijding van het nieuwe orgel in de Geref. Kerk te Hillegom. 14 lö 21 Overlijden van Broeder de Groot van het St.-Willebrordusgent~icht te Katwijk, na %-jarigen dienst. Het, D oorgsngshuis op de I ieterskerkgracht wordt met het, einde van 1912, opgeheven. Oprichting r:#ener afdeeling van den R.-K. Volkszang. Overlijden van den Z.Eerw. heer J. H. Eeuwens, pastoor te Zoetermeer. 24 Ds. G. van Reenen neemt afscheid van de Geref. Gem. alhier.

49 NOVEMBER Leidsche Kunstvereeniging : Tentoonstelling van Schilderijen donor den Futurist Ksndinsky. De heer P. Slegtenhorst $0 jaar kerkwa.cht,er van de R.-K. IGrk aan tic Hartebrug. De Gemeenteraad besluit, tol. levering van electriciteit aan de Gemeente Woubrugge. Vrreeniging,,Oud-Leiden. - Lezing van Dr. J A. Volgraff over,,eenige beroemdit Lcidsche natuurkundigen in de 17e cn 18~ ctxw. -- Herdcn~ king van het 10.jarig bestaan der Vereeniging do,or den voorzitter, Prof. Dr. L. Knappert,. December De he er J. de Vries, hoofd der Chr. School te Waddinxveen, 25 jaar werkzaam bij het onderwijs. I?en gedeelt,e van tic verbouwde St.-Petruskerk, met een nieuw altaar van den beeldhouwer J. Maas, in gebruik genomen. J. Snijders, 26 jaar veldwa.chter te Ter-Aar. D e heer G. Klinkenberg, 2.5 jaar hoofd der Openb. Lag. School te Haarlemmermeer. Prof. Dr. P. Ehrenfest, uit St.-Petersburg, aanvaardt in den Foyer d#er Stadszaal, zijn ambt als hooglecraar in de faculteit der wis- en natuurkunde, met een rede over:,,de crisis in de hypothese van den lichtaether.

50 DECEMBER Het nieuwe electrisch licht te Roelofarendsveen wordt in gebruik genomen. De Gemoentcrasd van Leiden neemt de volgende besluiten: TJevcring van electriciteit Zen de Gemecnte Noordwijkerhout. Opheffing van de entstoffeninrichting in het Elisabethsbof. Overeenkomst met de T rovincie inzake den afstand van terrein in den nieuwen provincialen vaart bij,,cr0n&!yr1, ten behcxve, van een gemeentelijke zweminrichting. J. Hollebe,ek 50 jaar in dienst bij de firma J. C. Zaalberg & Zn. D e Wele,erw. heer W. J. van Turnhout, benosemd tot pastoor te Zoetermeer den Kon. Onderoffici ers-scherm- Wapenfeest van bond. 16 De he er J. Rutgers, 40 jaar in dienst bij de firma J. M. van Kempen & Zn. te Voorschoten. Pastoor vn.n Buchem van de parochie de Lijnden, onder Haarlemmermeer, viert zijn 25.jarig priesterfe est Dse Geme enteraad besluit in beginsel tot vervroegde Winkelsluiting. De heer Joh. Speelman gekozen tot lid van den Gemeent eraad te Sassenheim. Ontsteking van het electrisch licht te Oudewetering. *..*

51 DECEMBER Oprichting hier ter st&, vnn wn inrichting voor Gobelin en Wc~cfwerk. /Zan.J. tlcn FIocd, 5.5 j:~nr in tlinnst bij tlc Firma. J. J. ICxntz d Zn., wordt de ecru:-metl:lill~: in brons van Oranje-Nassau, toegekend. 111: Rond van Clcmccntc-1)olitiobeamhtcn i n Neder- Isnd, koopt hef; pcrwc:l L iei,crskerkarar:hí, 20, tot vestiging aldaar van zijn drukkerij cn kantoor. 1)~ heer H. Hoogcnboorn vcrlrozon 1 oi, R.za.tlslitl van Rijnzstcrwoudc. 1)~ Stoomboot-Mnstsch3pl)ij,,l)c Volha.rtling brengt hsa.r l!pj~ salonboot in do vaart. Ik. P. G. Iio~pcrs hontlí, zijn intrntlr in do Ncd: Herv. IGrk te Lisse.

52 Michtingen omtrent enkele openbare inrichtingen en besturen. LEIDEN. Burgemeester: Jhr. Mr. Dr. N. C. de G&jselaar. Wethouders: J. A van Hamel, Mr. J. C. van der Lip, J. A. Bots, H. W. Fischer. Secretaris: Mr. Dr. C. E. van Strijen. Ontvanger: G. H. Kokxhoorn. Archivaris: Mr. Dr. J. C. Overvoorde. Directeur van Gemeentewerken : G. L. Driessen. Boiitiecommissaris : J. Groebe. (iarnizoenscommandant, tevens kolonel commandant 4de regt. inf.: H. W. van Terwisga. Commandant bij het 2de regt. veld.artillerie: J. W. Verff, luit.-kol. Militie-Commissaris : J. H. v. Waveren, luit..kol. Inspecteur der registratie en domeinen: J. G. Lgbering. Ontvanger der registratie en domeinen : W. K. F. Zwierzina Bewaarder der Hypotheken enz.: F. Gordon.

53 Inspecteurs dar directe belastingen, enz.: P. Aleva en B FormUne. Ontvanger der directe belastingen: G. G. A. Meuwissen. Ontvanger der invoerr. en accijnzen: E. J. W. Römer. Afgevaardigde voor het kiesdistrict Leiden ter 2deKamer der S. G : Dr. J. Th. de Visser. Afgevaardigden ter Provinciale Staten: W. Pera, W. F. van W$jk Thzn., H. Paul, Mr. J. Brunt, Mr. P. E. Briërt. KANTONGERECHT Kantonrechter: Mr. J. Klein. Ambtenaar 0. M.: Mr. A. van der Elst. Griffier: Jhr. Mr. G. C. A. van Asch van WUck RIJKSUNIVERSITEIT. Curatoren : Jhr. Mr. W. H. de Savornin Lohman, Pres~der~t. Prof. Dr. J. D. van der Waals Sr., Jhr. Mr. Dr. N. C. de GUselaar, Mr. J. A. Loeff, E. C. baron Sweerts de Landas Wyborgh. Secretaris van Curatoren: Mr. J. E. Boddaert. Rector-Magnificus: Dr. B. D. Eerdmans. Secretaris van den Senaat: Dr. G. Jelgersma. Bibliothecaris: Prof. Dr. S. G. de Vries. Praeses van het Col. Civ. Acad. Lugd. Bat. Supr.: A. J. Smissaert.

54 Praeses v. d. Bond van Leidsche Studenten,,Jungantur Gaudia Musis : J. R. Tuyt. Praeses der Ver. Vr. Stud.: Mej. W. Mees. Gymnasium. PresidentCurator: Prof. Mr. S. J. Fockema Andres. Rector: Dr. N. J. Beversen. Commissie van Toezicht op de scholen voor Middelbaar Onderwijs: Prof. Dr. P. Zeeman, voorzitter. Directeur H. B. S. voor jongens: Dr. J. L. Andrea. Directrice H. B. S. voor meisjes: Mej. B. C. G. Numan. Directeur Kweekschool voor Onderwgzers : M. B. Hoogeveen. Directeur Kweekschool voor bewaarschoolonderwuzeressen : W. Haanstra. Arrondissements-schoolopziener voor het Lager OndePwi&a: Tj. Kielstra. Commissie voor oppertoezicht en beheer der Kweekschool voor Zeevaart: Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gjjselaar, voorzitter; J. C. Stam, secretaris. Commandant der Kweekschool voor Zeevaart: C. van Buuren, kapt.-luit. t/z. Predikanten. Bij de Ned.-Herv. Gem.: F. Oberman, W. Briët, G. Hartwigsen, J. Hoogenraad, K. W. Vethake, W. J. Roscam Abbing, M. J. Punselie, Mr. Dr. J. Schokking, Dr. D. Plooy,

55 Bij de Waslsche Gem.: S. Cler en M. Bressen. BU de Rem. Gem.: Dr. W. J. Lente. Bij de Vereeniging v. Vrijz.-Herv.: A. van der Wissel. Bjj de Gereformeerde Kerken: H. J. Kouwenhoven en A. Roords. Bij de Evang. Luth. Gem.: J. W. Brass en J. Ph. Makkink. BU de Doopsgezinde Gem.: J. Wuite. Pastoors. Bij de R. K.: P. L. Dessens, tevens deken, H. L. A. Gadet, A. J. M. Hafkenscheidt. Oud-Katholieken: J. M. van Beek, pastoor. Israëlietisehe Gemeente: H. 1. Cohen, leeraar. Poetkantoor. Directeur: M. C. Hennequin. Telegraaf-kantoor. Directeur: D. Merkestijn. Stationschef: L. W. F. Sesseler. Leiden telt thans ruim inwoners. Leden der 2de Kamer der Staten-Generaal voor de districten: Haarlemmermeer. F. H. van Wichen te Oudewetering, KCdWijk. Mr. 0. J. E. baron van Wassenaer van Catwijck te sgravenháge. Bodegraven. Mr. J. W. H. M. van Idsinga te s-gravenhage.

56 Leden dep Prov. Staten VOOP de districten: Leiderdorp. Mr. L. M. J. H. Kerstens te Leiden. C. J. L. van der Meer te Noordwijk. R. Ouwehand te KatwUk. W. Warnaar te Sassenheim. Zoetermeer. Alphen<! Mr. Jhr. Mr. L. E. M. von Fisenne te s-gravenhage. W. B. van Liefland te s-gravenhage. D. J. G. J. baron van Pallandt te Wassenaar. J. Scheer te Zoetermeer. C. S. van Dobben de Bruyn te Hazerswoude. A. A. van Gile te Zoeterwoude. W. Los te Alphen. i F. H. van Wichen te Oudewetering. Bestuur der Gemeenten. Ter Aar: Jhr. K. W. L. de Muralt, Burgemeester;.J. Hogenboom, Secretaris. Aarlanderveen: J. W. van aer Lee, Burg. ; A. P. Tolk, Secretaris. Alkemade: F H. van Wichen: Burg. en Secr. AZphen: C. W. C. Th. Visser, Burg. ; K. J. E. Koning. Secretarie. Benthuizen; A. Verheul Azn., Burg. en Secr.

57 Boskoop: J. Grootenhuis, Burg.; E. G. Koninga, Sccr. Eazerswoude: Mr. C. S. van Dobben de Bruyn, Burg.; 3. M. Kok, Secr. Katwijk: T. A. 0. de Ridder, Burg. ; J. Varkevisser, Secretaris. Kou&?kerk: J. C. van Voorthuysen, Bz6rg.; E. Rollema, Secretaris. Leiderdorp: G. van der Valk Bouman Sr., Burg. en Secr. Leimuiden; Th. C. C. Ninaber, Burg. en Secr. Lisse: Jhr. P. F. A. J. von Bönninghausen tot Herinckhave, Burg. en Secr. Noordwijk: Jhr. W. C. van Panhuys, Burg.; E. de Groot, Secr. Noordwijkerhout: J. P. J. M. Sweens, Burg.; A. B. Vermeulen, Secr. Oegstgeest: J. G. M. van Griethuysen, Burg. en Secr. Oudshoorn: W. C. ten Harmsen van der Beek, Burg.; W. Steen Jr., Secr. RQnsaterwoude: Th. C. C. Ninaber, Burg. en Secr. RUjnsburg: R. van Ham, Burg. en Secr. Sassenheim: P. Besselaar, Burg. ; 0. v. Eek, Secr. Stompwgk: P. van Duyvendgk, BeLrg. ; H. J. van Delft, Secretaris. Valkenburg: P. Lotsg. Burg.; 1. A. Charbon Jr., Secr. Veur: P. van DuyvendUk, Burg. en Secr. Voorhout : J. G. M. van Griethuysen, Burg.; J. H. Langeveld, Secr. Voorschoten: E. Vernede, Burg. en Secr. Waddingsaeen: G. van Dort Kroon, Burg.; A. Kreupeling, Secretaris.

58 Wurmend: A. J. Scholvink, Burg.; H. L. van Delft, Secretaris. Wassenaar: Jhr. R. Ph. S. A. Storm van sgravesande, Burg. ; J. Eggink, Secr. Woubrugge: T. P. Kleyn, Burg. ; C. Rammeraat, Secr. Zoeterwoude: A. A. van Gils, Burg. en Secr. RIJNLAND, Dijkgraaf: Mr. E. de Vries. Hoogheemraden: Jhr. Mr. W. G. Dedel, J. H. M. Evelein, A. J. E. baron van Ittersum, Mr. J. van de Kasteele, J. C. van der Torren, Mr. J. Th. C. Viruly. Secretaris: Mr. C. W. van der Pot Bzn. Rentmeestcr: Mr. H. A. Sypkens. Ingenieur : P. Hoogenboom.

59 De volgende verzamelingen zijn voor het publiek toegankelijk : Rüksmuseum van Oudheden, Breestraat, werkdagen 10-4 uur, Zon- en Feestdagen l- 4. Ethnographisch Museum, Rapenburg, Hoogewoerd en Heerengracht, alleen werkdagen, lo- 4 uur. Museum van Natuurlijke Historie, Rapenburg, werkdagen 12-4 uur, en Zondags van Mei-November, 12-3 uur Geologisch Mineralogisch Museum, Garenmarkt, Woensdag en Zaterdag 2-4 uur. Kabinet van Pleisterbeelden, Rapenburg, werkdagen 10-4 uur, Zon- en Feestdagen 1-4 uur. Hortus Botanicus, Rapenburg, werkdagen, 1 April-30 Sept., 9-6 uur; 1 Oct.-31 Maart, 9-4 uur, Zondags 10-4, van 1 April-30 September. Kabinet van Prenten, Rapenburg, Dinsdags, 10-3 uur. Stedelijk Museum,,de Lakenhal, OudeSingel, werkdagen 10-4 uur, Zondag Universiteitsbibliotheek, Rapenburg, werkdagen 10-4 uur, doch van 15 Nov.-15 Jan uur en in de acad. vacanties 1-3 uur. Oud-Archief der gemeente, Boisotkade, werkdagen 9-4 uur.