Actualisatie gegevens recreatievaart Bypass Kampen

Transcriptie

1 Actualisatie gegevens recreatievaart Bypass Kampen Lelystad, maart 2015

2 Opdrachtgever: Opgesteld door: Ministerie I&M Contactpersoon: Mevrouw P. van Schooten Bataviahaven 1, 8242 PR Lelystad T E info@waterrecreatieadvies.nl -2-

3 1. Inleiding en opdracht In september 2010 heeft Waterrecreatie Advies het rapport Recreatievaart in de Bypass van Kampen uitgebracht. Daarin werd een inschatting gemaakt van het toekomstig recreatief gebruik van de Bypass. In april 2011 volgde het rapport Inrichtingsplan IJsseldelta-Zuid waarin inzicht werd gegeven in de ontwikkeling van de watersport in de Veluwerandmeren en het Vossemeer in relatie tot het inrichtingsplan IJsseldelta-Zuid. Rijkswaterstaat heeft aan Waterrecreatie Advies gevraagd genoemde rapporten te actualiseren aan de hand van de meest recente tellingen in verband met een procedure rond mogelijke recreatievaart door de bypass. 2. Veranderingen ten opzichte van 2010 In de rapportage van 2010 zijn voorspellingen gedaan over het aantal recreatievaartuigen dat mogelijk gebruik zal maken van de bypass bij Kampen. Eerst zijn de uitgangspunten in kaart gebracht. De bijpass kent een aantal doorvaartbeperkingen zoals een sluis en een aantal vaste bruggen. De viaducten van de Hanzelijn zijn aangelegd op een hoogte van NAP + 3,80 meter. Het huidige streefpeil in de zomer in het IJsselmeer is NAP 20 cm, in de winter NAP 40cm. De theoretische doorvaarthoogte in de zomerseizoen zou daarmee 4 meter bedragen. Dat betekent dat de bypass geschikt is voor grote motorboten, maar niet voor zeilboten tenzij de mast strijkbaar is. Genoemde peilen zijn streefpeilen. Door opwaaiing kunnen de peilen in de praktijk iets fluctueren Deltaprogramma De toekomstige situatie ten aanzien van de peilen in het IJsselmeergebied zijn sinds 2010 onderwerp van gesprek. In het Deltaprogramma is sprake geweest van een verhoging van het peil in het IJsselmeer (Commissie Veerman, voorgestelde peilverhoging ca. 1,50 meter) om te anticiperen op een stijging van de zeespiegel. Omdat de bruggen en aquaducten inmiddels zijn aangelegd, zou dat een afname betekenen van doorvaarthoogte van 4 meter naar 2,50 meter en flinke consequenties hebben voor de afmetingen van motorboten die de bypass zouden kunnen passeren. Inmiddels is echter besloten het peil in ieder geval tot 2050 zoveel mogelijk te handhaven door de spuicapaciteit in de Afsluitdijk te vergroten en de inzet van pompen in de Afsluitdijk. Wij gaan er daarom op dit moment van uit dat het Deltaprogramma geen invloed heeft op het aantal passages in de bypass Huidige vaarbewegingen, veiligheid recreatievaart De bypass zorgt niet alleen voor een mogelijkheid het water om te leiden en daarmee het overstromingsgevaar in bijvoorbeeld Kampen of verder stroomopwaarts te reduceren, het zorgt ook voor een mogelijkheid voor de recreatievaart om sneller en veiliger de Randmeren te bereiken (of omgekeerd). Bij harde wind uit westelijke richting ontstaat in het Ketelmeer (IJsseldelta) een vervelende en hoge golfslag. De bypass biedt voor de recreatievaart een mogelijkheid om dit gebied te vermijden. Deze situatie is niet veranderd Huidige vaarbewegingen, sluispassages De huidige vaarbewegingen in het gebied kunnen worden bepaald aan de hand van het aantal sluispassages. De passages in de Roggebotsluis geven een goede indicatie of er verschillen zijn ten opzichte van In de rapportage van 2010 zijn de sluispassages verwerkt t/m Inmiddels zijn de passages t/m 2014 bekend. Navolgend een overzicht van de sluispassages in het gebied t/m

4 Sluis \ passages per jaar Blokzijl Arembergersluis Beukersluis Spooldersluis Ganzensluis Roggebotsluis Totaal Het aantal sluispassages door recreatievaartuigen in het gebied is zoals uit bovenstaande tabel blijkt, behoorlijk gedaald. Deze neergaande trend was al een aantal jaren gaande. In het rapport Inrichtingsplan IJsseldelta-Zuid van april 2011 is navolgende grafiek opgenomen van de recreatievaart door de Nijkerkersluis en de Roggebotsluis in de Veluwerandmeren Sluis-/brugpassages Roggebotsluis Nijkerkersluis Uit de grafiek is af te leiden dat de doorvaart van recreatievaartuigen in de Randmeren daalt. Dit geldt voor beide sluizen en loopt sinds ca Het aantal passages in Roggebotsluis is sinds 2009 verder gedaald van naar in 2014 (-23%). Het is wel zo dat in 2014 het aantal passages niet verder is gedaald, maar licht is gestegen ten opzichte van 2013 (+1%). Een verklaring hiervoor is o.a. dat 2014 een voor de watersport gunstig seizoen is geweest met mooi weer. Ook is de economische situatie weer wat verbeterd. De sluispassages in het hele gebied rondom de bypass zijn gedaald van naar (-17%). De Randmeren scoren dus slechter dan de omgeving van Kampen en de toegangspoorten naar Overijssel richting Giethoorn en de Weerribben. Wel kan worden geconcludeerd dat de hele omgeving te maken heeft met een negatieve tendens, er wordt minder gevaren Huidige vaarbewegingen, ontwikkeling watersport In 2010 is al een beeld geschetst van de ontwikkeling van het aantal ligplaatsen, boten en passanten in het IJsselmeergebied. Bron daarvoor waren de voorlopige resultaten van een monitor in In 2012 heeft de laatste monitor watersport in het IJsselmeergebied plaatsgevonden. Voor het eerst sinds 1994 bleek het aantal boten in het IJsselmeergebied met ruim 500 te zijn gedaald naar , een afname van 1,6% in twee jaar. Niet alleen de woningmarkt stagneert door de economische crisis, -4-

5 ook de verkoop van nieuwe schepen is nagenoeg tot stilstand gekomen. Er werden meer schepen naar het buitenland verkocht dan de werven, importeurs en particulieren produceren en/of importeren. De grotere en nieuwere schepen blijken vooral naar Scandinavië te worden verkocht. Kleine boten verdwijnen naar Polen, het gebied rond Berlijn en o.a. Tsjechië. De daling is echter niet spectaculair in vergelijking met de afname van het aantal sluispassages. In de monitor wordt ook altijd gevraagd naar het aantal bootovernachtingen van passanten. Het aantal bootovernachtingen in het IJsselmeergebied in 2011 bleek met 11,3% te zijn gedaald tot ten opzichte van 2009 (Overijssel -11,9%). Uit bovenstaand blijkt dat het aantal boten licht gedaald is, maar dat het aantal bootovernachtingen van passanten flink is afgenomen. In navolgende grafiek wordt dit beter zichtbaar Aantal ligplaatsen, boten en bootovernachtingen in het IJsselmeergebied Aantal Aantal ligplaatsen en bootoverboten nachtingen Jaar Aantal ligplaatsen in het IJsselmeergebied Aantal boten met een vaste ligplaats Aantal bootovernachtingen Het aantal bootovernachtingen van passanten daalt al sinds In 2012 daalde voor het eerst het aantal boten. Uiteraard is getracht deze ontwikkelingen te verklaren. De belangrijkste reden is niet de crisis, maar een verandering in het vaargedrag. Men gaat minder vaak met de boot weg. Het vakantiegedrag verandert en vertoont meer variatie. De goedkope vliegtickets naar exotische bestemmingen zijn hier debet aan. Deze trend heeft met name invloed op de langere vakanties met de boot en meerdaagse tochten, ook wel toervaart genoemd. Tijdens die tochten wordt o.a. als passant in jachthavens overnacht en worden tijdens een route sluizen gepasseerd. Het aantal dag- en weekendtochten lijkt veel stabieler te zijn, maar harde cijfers ontbreken Toekomst watersport Op dit moment gaat de babyboomgeneratie met pensioen. Zij bezitten het grootste deel van de recreatievloot en hebben nu tijd om langer op vakantie te gaan. Het maken van langere tochten met een boot is een interessante optie, hoewel vakanties in het buitenland vaker onderdeel van het programma zullen zijn dan vroeger. In de komende jaren wordt daarom nog geen sterke daling van het bootbezit voorzien. Het aantal vaarbewegingen zal mogelijk nog iets dalen, maar daarna waarschijnlijk stabiliseren tot de babyboomgeneratie stopt met varen. De vergrijzing in de watersport is zorgelijk, de grootste uitdaging voor de sector op dit moment is om jongeren als watersporter te behouden. Veel jongeren hebben ambulante arbeidscontracten waardoor banken terughoudendheid zijn met het verstrekken van een hypotheek, laat staan een lening voor de aanschaf van een boot. Het vakantiegedrag van jongeren is verder nog extremer en afwisselender -5-

6 dan het vakantiegedrag van ouderen. Bootvakanties, indien daartoe verleid, beperken zich veelal tot een week of korter (weekend- en dagtochten). Er zijn positieve en negatieve scenario s over de toekomst van de watersport. Er zullen varianten ontstaan op bootbezit zoals gedeeld eigenaarschap, huur en andere vormen, waarbij het bezit en bijbehorend gedoe zoveel mogelijk wordt omzeild. Er zal een nieuwe balans ontstaan tussen vraag en aanbod. Het varen met een boot zal niet verdwijnen, het is en het blijft een aantrekkelijke manier om het drukke bestaan te ontvluchten en van de natuur en de omgeving te genieten. Het is niet onmogelijk dat een volgende generatie recreatie in eigen land weer omarmd. 3. Gevolgen voor het aantal passages van recreatievaartuigen in de bypass In de rapportage van 2010 was al sprake van een daling van het aantal sluispassages en het aantal bootovernachtingen van passanten. Het aantal boten was toen nog stabiel. Door veranderingen in het vaargedrag werd een lichte afname van het aantal vaarbewegingen voorzien. Dat proces is mede door de crisis in de afgelopen jaren sneller gegaan dan verwacht. Het eind van de crisis lijkt in zicht, het vertrouwen neemt weer wat toe en het aantal sluispassages en overnachtingen van passanten stabiliseert. Door de vergrijzing werd een procentuele toename van het aantal motorboten verwacht. Dat proces loopt inderdaad (motorboten in IJsselmeergebied in 2012 ten opzichte van 2010: + 2%). Een positief effect van de bypass is dat de boten die in, of in de buurt van Kampen liggen, de mogelijkheid krijgen een rondje te varen. Dit betreft vooral dag- en mogelijk weekendtochten en past bij de geschetste veranderingen in het vaargedrag. In het rapport Recreatievaart in de Bypass van Kampen werd geconcludeerd dat na realisatie van de bypass en de extra ligplaatsen bij de woonwijk Reeve en in de jachthaven bij Roggebotsluis jaarlijks naar schatting boten de sluis in de bypass zullen passeren (ca sluispassages in beide richtingen). Deze aantallen zijn ontleend aan navolgende tabel: Sluispassages Bypass Richting NO Richting ZW 1. Alternatief voor route via Roggebotsluis (toervaart) Nieuw alternatief vanaf de IJssel (toervaart) Randmeren worden aantrekkelijker door de Bypass (toervaart) Nieuwe dagtocht vanuit Kampen Nieuwe weekendtocht IJsseldelta Nieuwe dag- of weekendtocht naar Elburg Passages door ligplaatsen bij woningen in de wijk Reve Passages door 125 extra ligplaatsen bij Roggebotsluis Totaal sluispassages Bypass (schatting) van de globaal passages door de bypass worden gemaakt door toervaarders. In de periode is het aantal passages van de Roggebotsluis met 23% gedaald en de passages in het hele gebied rond Kampen met 17%. Het aantal sluispassages lijkt te stabiliseren. Op basis van de hiervoor beschreven trends in de watersport (vergrijzing, toename toervaart door babyboomgeneratie), lijkt een nieuwe balans te zijn gevonden. Wij verwachten geen daling van de passages als gevolg van dag- en weekendtochten in de omgeving van de bypass als de uitgangspunten zoals aangegeven in de tabel niet veranderen. Hoewel ook in 2010 al uitgegaan was van dalende sluispassages, heeft de crisis in de afgelopen jaren een extra negatief effect van ca. 20% veroorzaakt (toervaart). Als dat effect blijvend is, daalt het aantal te verachten passages door de bypass van ca naar per jaar. -6-