*HHVWHVJHVWRRUGHQ LQKHW%XUJHUOLMN5HFKW

Transcriptie

1 *HHVWHVJHVWRRUGHQ LQKHW%XUJHUOLMN5HFKW

2

3 *HHVWHVJHVWRRUGHQ LQKHW%XUJHUOLMN5HFKW )UHGHULN6ZHQQHQ,17(56(17,$5HFKWVZHWHQVFKDSSHQ $QWZHUSHQ*URQLQJHQ

4 *HHVWHVJHVWRRUGHQLQKHW%XUJHUOLMN5HFKW )UHGHULN6ZHQQHQ,QWHUVHQWLD $QWZHUSHQ±*URQLQJHQ KWWSZZZLQWHUVHQWLDEH,6%1 ' 18*, $OOHÃUHFKWHQÃYRRUEHKRXGHQÃ%HKRXGHQVÃXLWGUXNNHOLMNÃELMÃZHWÃEHSDDOGHÃXLW]RQGHULQJHQÃPDJÃQLHWV XLWÃGH]HÃXLWJDYHÃZRUGHQÃYHUYHHOYRXGLJGÃRSJHVODJHQÃLQÃHHQÃJHDXWRPDWLVHHUGÃJHJHYHQVEHVWDQGÃRI RSHQEDDUÃJHPDDNWÃRSÃZHONHÃZLM]HÃRRNÃ]RQGHUÃGHÃXLWGUXNNHOLMNHÃYRRUDIJDDQGHÃWRHVWHPPLQJÃYDQ GHÃXLWJHYHUV

5 9RRUZRRUG 9225:225' *HHVWHVVWRRUQLVVHQYRUPHQHHQEHODQJULMNHPDDWVFKDSSHOLMNHUHDOLWHLW3V\FKLVFKH ]LHNWHQYRUPHQGHJURRWVWH]LHNWHJURHSLQGHDOJHPHQHUHJHOLQJYDQGHLQYDOLGLWHLW HQ LQ ELMYRRUEHHOG ZDUHQ HU UXLP RSQHPLQJHQ LQ SV\FKLDWULVFKH GLHQVWHQLQ%HOJLs 1RFKWDQVOLJWKHWRQGHUZHUSYDQYRRUOLJJHQGHGRFWRUDDWVWKHVLVGHUHFKWVSRVLWLHYDQ JHHVWHVJHVWRRUGHQLQKHWEXUJHUOLMNUHFKWQLHWYRRUGHKDQG+HWLVHHQPRHLOLMN RQGHUZHUSEHKHHUVWGRRUGLYHUVHXLWHHQORSHQGHEHSDOLQJHQPDDURRNJHNHQPHUNW GRRUHHQJHEUHNDDQUHJHOLQJHQ(HQJURQGLJHV\VWHPDWLVFKHVWXGLHYDQ]RZHOGH SHUVRRQVUHFKWHOLMNHDOVGHYHUPRJHQVUHFKWHOLMNHUHFKWVSRVLWLHYDQJHHVWHVJHVWRRUGHQ RQWEUDNWRWQXWRH+HWJHWXLJWHQHU]LMGVYDQPRHGJHGUHYHQKHLGHQYDQVRFLDOH EHZRJHQKHLGRP]LFKRYHUGDWRQGHUZHUSWHEXLJHQ+HWLVDQGHU]LMGVGHEHODQJULM NHYHUGLHQVWHYDQ)UHGHULN6ZHQQHQRPGH]HOHHPWHRSWHYXOOHQPHWHHQJURQGLJH RULJLQHOHHQJOREDOHDQDO\VHYDQKHWRQGHUZHUS 'ULHYUDJHQVWDDQFHQWUDDOLQGLWERHNRSZHONHZLM]HZRUGWHHQJHHVWHVVWRRUQLV YHUUHNHQG LQ GH WRWVWDQGNRPLQJ KHW YHUORRS HQ GH EHsLQGLJLQJ YDQ MXULGLVFKH VLWXDWLHVHQYHUKRXGLQJHQ"9LDZHONHWHFKQLHNHQZRUGHQGHEHODQJHQYDQJHHVWHVJH VWRRUGHQGDDUELMEHVFKHUPG"7HQVORWWHKRHEHVFKHUPZDDUGLJ]LMQGHEHODQJHQYDQ GHUGHQZDDUPHHGHJHHVWHVJHVWRRUGHLQHHQUHFKWVYHUKRXGLQJVWDDW",QHHQJODVKHOGHUHVWUXFWXXUZRUGHQGH]HYUDJHQRQWOHHGLQHHQGHHORYHUGH YHUPRJHQVUHFKWHOLMNHUHFKWVSRVLWLHYDQGHJHHVWHVJHVWRRUGHHQHHQGHHO RYHUGH SHUVRRQVUHFKWHOLMNHUHFKWVSRVLWLHYDQGHJHHVWHVJHVWRRUGHZDDUELMGHGZDQJRSQDPH DOVHHQDSDUWLQOHLGHQGKRRIGVWXNZRUGWJHSUHVHQWHHUGQXKHWDOVYRRUEHHOGJHOGW YDQGHPHHVWYHUUHJDDQGHLQSHUNLQJYDQGHSHUVRRQOLMNHYULMKHLG )UHGHULN6ZHQQHQLVHULQJHVODDJGHHQFRKHUHQWHQRPYDWWHQGZHUNWHVFKULMYHQ+LM KHHIW]LFK QLHW DOOHHQ GH PHGLVFKH WHUPLQRORJLH YDQ GH SV\FKRSDWKRORJLH HLJHQ JHPDDNWPDDUKHHIW]LFKRRNWHONHQVRSNRUWHWLMGLQJHZHUNWLQGLYHUVHUHFKWVWDNNHQ HQ GDDUWXVVHQ GH RQGHUOLQJH YHUEDQGHQ EORRWJHOHJG 'H PDQLHU ZDDURS KLM GH UHFKWVSRVLWLHYDQJHHVWHVJHVWRRUGHQDQDO\VHHUWGRRUKHHQKHWYHUELQWHQLVVHQUHFKWKHW DDQVSUDNHOLMNKHLGVUHFKWKHWSHUVRQHQHQIDPLOLHUHFKWKHWPHGLVFKUHFKW«GZLQJW UHVSHFWDI %HZRQGHUHQVZDDUGLJ LV HYHQHHQV GH GRRUJHGUHYHQ HQ IXQFWLRQHOH ZLM]H YDQ UHFKWVYHUJHOLMNLQJ PHW KHW )UDQVH KHW 'XLWVH KHW 1HGHUODQGVH HQ KHW $QJOR $PHULNDDQVHUHFKW +HWSURHIVFKULIWYDQ)UHGHULN6ZHQQHQVWRSWQLHWELMHHQORXWHUNULWLVFKHDQDO\VHYDQ KHWRQGHUZHUS'HVWHUNWHYDQGLWERHNUHLNWYHUGHUHQOLJWHYHQ]HHULQKHWIHLWGDW GHDXWHXUGHOH]HUHHQSHUVRRQOLMNHHQJOREDOHYLVLHRSGHSUREOHPDWLHNYDQGH JHHVWHVJHVWRRUGHQYRRUVFKRWHOW $OVFHQWUDOHVWHOOLQJYHUGHGLJWGHDXWHXURPGDWELMGHLQYXOOLQJYDQGHUHFKWVSRVL WLH YDQ JHHVWHVJHVWRRUGHQ YULMKHLG HQ YHUDQWZRRUGHOLMNKHLG GH XLWJDQJVSXQWHQ EHKRUHQWH]LMQHQQLHW]RDOVNODVVLHNZRUGWDDQYDDUGPDFKWHORRVKHLGHQLPPXQL WHLW2RN]LMQSOHLGRRLRPGHKXLGLJHYLHUMXULGLVFKHVWDWXWHQYDQJHHVWHVJHVWRRUGHQ WHYHUYDQJHQGRRUppQJOREDOHUHJHOLQJHHQYRRUGHYHUPRJHQVUHFKWHOLMNHHQHHQ YRRUGHSHUVRRQVUHFKWHOLMNHEHODQJHQEHKDUWLJLQJYHUGLHQWDOOHDDQGDFKW=LMQIUDDL XLWJHZHUNWEHWRRJGDWGHXLWRHIHQLQJYDQSHUVRRQOLMNKHLGVUHFKWHQJHHQUHFKWVKDQGH Y

6 9RRUZRRUG OLQJLVPDDUHHQPDWHULsOHKDQGHOLQJZDDURSGHUHJHOVYDQGHRQEHNZDDPKHLGQLHW YDQWRHSDVVLQJ]LMQ]DO]HNHUWRHNRPVWLJHUHFKWVSUDDNHQUHFKWVOHHUEHwQYORHGHQ 'LWERHNLVJHVFKUHYHQLQHHQYORWWHPDDUWHJHOLMNJHEDOGHVWLMO'HDXWHXUYHUOLHVW ]LFK QLHW LQ HOOHQODQJH EHVFKULMYLQJHQ =R GZLQJW KLM GH OH]HU WRW YRRUWGXUHQGH DDQGDFKW )UHGHULN 6ZHQQHQ KHHIW ZHUN JHSUHVWHHUG GDW QLHW DOOHHQ ZHWHQVFKDSSHOLMN GH KRRJVWHZDDUGHULQJYHUGLHQWPDDUGDWWHYHQVYRRUGHDFWXHOHUHFKWVSUDNWLMNHQGH WRHNRPVWLJHZHWJHYLQJ]HHUQXWWLJ]DOEOLMNHQWH]LMQ'HJURQGLJHNULWLVFKHDQDO\VH HQ GH QLHXZH LQ]LFKWHQ ]XOOHQ GLW ERHN ]RQGHU WZLMIHO GRHQ XLWJURHLHQ WRW HHQ VWDQGDDUGZHUNRYHUGHPDWHULH 3URI7KLHUU\9DQVZHHYHOW HQSURI$+H\YDHUW 8QLYHUVLWHLW$QWZHUSHQ YL

7 'DQNZRRUG '$1.:225' 'LW ERHN LV GH KDQGHOVHGLWLH YDQ KHW SURHIVFKULIW GDW LN RS VHSWHPEHU RSHQEDDUKHEYHUGHGLJGDDQGH8QLYHUVLWDLUH,QVWHOOLQJ$QWZHUSHQ+HWLVKHW± YRRUORSLJH±VOXLWVWXNYDQYLHUMDDURQGHU]RHN$DQKHWHLQGHYDQGHZHJGDDUKHHQ SDVWHHQNRUWHWHUXJEOLN (HQSURHIVFKULIWLVHHQLQGLYLGXHHOZHWHQVFKDSSHOLMNZHUN7RFKNDQKHWVOHFKWV WRWVWDQGNRPHQGDQN]LMGHVWHXQYDQKHHOZDWSHUVRQHQHQLQVWHOOLQJHQDDQZLHLN GDDURPYHHOGDQNYHUVFKXOGLJGEHQ 2SGHHHUVWHSODDWVLVHUPLMQSURPRWRUSURIGU79DQVZHHYHOW+LMKHHIWPLMQ LQWHUHVVHYRRUKHWZHWHQVFKDSSHOLMNHRQGHU]RHNJHZHNWPHWHHQSURMHFWYRRUHHQ DVSLUDQWDVVLVWHQW LQ ]LMQ YDNJHELHG 1DDU DDQOHLGLQJ GDDUYDQ KHHIW KLM RRN KHW YRRUVWHOJHGDDQRPRQGHU]LMQZHWHQVFKDSSHOLMNHEHJHOHLGLQJHHQSURHIVFKULIWRYHU GLWRQGHUZHUSWHVFKULMYHQ9RRUGLHYRRUWGXUHQGHZHWHQVFKDSSHOLMNHEHJHOHLGLQJ EHQLNKHP]HHUGDQNEDDU3URI9DQVZHHYHOWLVHUERYHQGLHQLQJHVODDJGWXVVHQGH PHGHZHUNHUVYDQ]LMQRQGHU]RHNVJURHSQDXZHZHWHQVFKDSSHOLMNHpQYULHQGVFKDSSH OLMNHEDQGHQWRWVWDQGWHEUHQJHQ'DWKHHIWGHODVWYDQKHWRQGHU]RHNYHUOLFKW 9DQGHGRFWRUDDWVFRPPLVVLHPDDNWHQYRRUWVGHHOXLWSURIGU$+H\YDHUW8,$ SURIGU$9DQ2HYHOHQLQ]LMQKRHGDQLJKHLGYDQGHSDUWHPHQWVYRRU]LWWHUHQSURI GU$9HUEHNH8,$.8/HQ.8%UDEDQW=LMKHEEHQWLMGHQVGHMDDUOLMNVH YHUJDGHULQJHQYDQGHFRPPLVVLHHQGDDUEXLWHQPLMQZHWHQVFKDSSHOLMNHLQWHUHVVH OHYHQGLJJHKRXGHQPHWZDDUGHYROOHRSPHUNLQJHQYDQXLWKXQYDNJHELHGPDDURRN RYHUUHFKWHQZHWHQVFKDSSHOLMNRQGHU]RHNLQKHWDOJHPHHQ,NKHEERYHQGLHQGH NDQVJHNUHJHQRPDOVDVVLVWHQWYDQSURIGU$+H\YDHUWYRRUKHWYDN3HUVRQHQHQ IDPLOLHUHFKWWHZRUGHQDDQJHVWHOG 'H SURIHVVRUHQ / &RUQHOLV 98% - 1LHXZHQKXLV 58*URQLQJHQ HQ 3 6HQDHYH.8/ZDUHQGHH[WHUQHOHGHQYDQGHH[DPHQFRPPLVVLH+HQGDQNLN YRRUGHELM]RQGHUHJURQGLJKHLGZDDUPHH]LMGLHRSGUDFKWKHEEHQRSJHQRPHQ 'DQNJDDWRRNXLWQDDUGU&'LOOHQDGMXQFWGLHQVWKRRIG3V\FKLDWULHLQKHW8=$ +LMKHHIWPLMQKRRIGVWXNRYHUGHJHHVWHVVWRRUQLVLQGHSV\FKLDWULHNULWLVFKGRRUJHQR PHQHQHUGHQRGLJHNDQWWHNHQLQJHQELMJHPDDNW +HWJURRWVWHGHHOYDQGLWRQGHU]RHNKHELNYHUULFKWDOVDVSLUDQWYDQKHW)RQGVYRRU :HWHQVFKDSSHOLMN2QGHU]RHN±9ODDQGHUHQ,NGDQNKHW)RQGVYRRUGLHRQGHUVWHX QLQJ0LMQGDQNJDDWRRNXLWQDDUGH8,$YRRUGHJHERGHQVWHXQJHGXUHQGHGLH SHULRGHHQJHGXUHQGHPLMQDDQVWHOOLQJDOVDVVLVWHQWYDQDIRNWREHU (HQSURHIVFKULIWPRHWJHEDVHHUG]LMQRSHHQRQGHU]RHNQDDUWKHODZLQDFWLRQ,N EHQPHHUGHUHSHUVRQHQHQYHUHQLJLQJHQGDQNEDDUYRRUGHGLDORRJGLHGDDURYHUPHW KHQPRJHOLMNZDV 2SGHHHUVWHSODDWVLVHUGH)HGHUDWLHYDQ9ODDPVH6LPLOHVNULQJHQY]Z'HNULQJ $QWZHUSHQ5HJLRQDDOKHHIWPLMLQ]LMQEHVWXXURSJHQRPHQDOVµMXULGLVFKUDDGVPDQ RPPLM]RGRHQGHNHQQLVWHODWHQPDNHQPHWGHMXULGLVFKHSUREOHPHQYDQJHHVWHVJH VWRRUGHQHQKXQIDPLOLHOHGHQ'LHHUYDULQJZDVRQPLVEDDU,NGDQNKHWEHVWXXUHQ LQKHWELM]RQGHUPHYU/'H:DFKWHUGDDUYRRU YLL

8 'DQNZRRUG 2SHHQEHYUDJLQJYDQDOOHYUHGHUHFKWHUVHQUHFKWEDQNHQYDQHHUVWHDDQOHJLVHU ZHLQLJUHDFWLHJHNRPHQ9DQGHPDJLVWUDWHQGLHZHOKHEEHQJHUHDJHHUGZLOLNHU KLHUGULHLQKHWELM]RQGHUGDQNHQYRRUKXQVWHXQ'KU'H%URXZHUYDQKHWNDQWRQ 0HQHQPHYU0DHUWHQVYDQKHWNDQWRQ/HXYHQ,,HQGKU/LHYHQVYDQKHWNDQWRQ 6LQW.ZLQWHQV/HQQLNKHEEHQPLMWHJHSDVWHQWLMGHJHFRQIURQWHHUGPHWGHWRHSDV VLQJYDQZHWJHYLQJLQGHSUDNWLMNHQ]LMQGDDURYHUHHQRSHQGLDORRJDDQJHJDDQ 0HYU$+X\VYDQGH.RQLQNOLMNH)HGHUDWLHYDQ%HOJLVFKH1RWDULVVHQKHHIWPLMKHW QRGLJHFLMIHUPDWHULDDOEH]RUJGRYHUGHWRHSDVVLQJYDQGHPDDWUHJHOHQYDQRQEH NZDDPKHLG0HWPHYU+-DFREVYDQGH.)%1KHELNRRNNXQQHQGLVFXVVLsUHQ RYHUGHRSYDWWLQJHQYDQKHWQRWDULDDWWHU]DNHYDQHQNHOHWRHNRPVWLJHKHUYRUPLQJHQ YDQRQVUHFKW (HQSURHIVFKULIWLVHHQHHQ]DDPZHUN'HYRRUWGXUHQGHVWHXQGDDUELMGRRUIDPLOLH HQYULHQGHQZDVRQPLVEDDU+LHULVQLHWGHSODDWVRPGLHSHUVRQHQWHQRHPHQ=LM ZHWHQ]RRRNZHOZLHLNEHGRHO 'HVWRILQGH]HKDQGHOVHGLWLHLVV\VWHPDWLVFKELMJHKRXGHQWRWDXJXVWXV,N KHE GH KHUYRUPLQJ YDQ KHW YRRJGLMUHFKW ]LH DOJHPHHQLQIUD QU HQ KHW ZHWVYRRUVWHOWRWZLM]LJLQJYDQGH:HW9RRUORSLJ%HZLQGLQIUDQUYHUZHUNW LQKXQVWDGLXPRSGLHGDWXP0HWEHODQJZHNNHQGHHYROXWLHVYDQQDDXJXVWXV KHELNLQGHPDWHYDQKHWPRJHOLMNHUHNHQLQJJHKRXGHQ +HWMDDULVXLWJHURHSHQWRWKHWMDDUYDQGHJHHVWHOLMNHJH]RQGKHLG,NKRRSGDW GLWERHNELMGUDDJWDDQGHEHZXVWPDNLQJYDQGHQRRG]DDNYDQHHQEHWHUHUHFKWVEH VFKHUPLQJYDQJHHVWHVJHVWRRUGHQ )UHGHULN6ZHQQHQ ; YLLL

9 VOORWOORD Y DANKWOORD... vii,1+28'67$)(/ L[ INLEIDEND DEEL... 1 Titel 1. Algemene inleiding tot het onderzoek... 1 A. Onderwerp... 1 B. Methode... 5 C. Structuur van het onderzoek... 8 Titel 2. De geestesstoornis in de psychopathologie A. Inleiding en plan B. Psychopathologie, psychiatrie en geestesstoornis Abnormaal psychisch functioneren Hinder Klinische herkenbaarheid De noemer geestesstoornis C. Psychische disfuncties Het bewustzijn De waarneming Cognitieve vermogens Gevoelens De conatieve vermogens D. Diagnose en taxonomie Inleiding Diagnostic and Statistical Manual IV Inventaris van de diagnostische klassen Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in de adolescentie worden gediagnosticeerd Delirium, dementie en amnestische en andere cognitieve stoornissen NAO Psychische stoornissen door een somatische aandoening Aan een middel gebonden stoornissen Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Stemmingsstoornissen Angststoornissen Somatoforme stoornissen Nagebootste stoornissen Dissociatieve stoornissen Seksuele en genderidentiteitsstoornissen Eetstoornissen Slaapstoornissen Stoornissen in de impulsbeheersing, niet elders geclassificeerd L[

10 15 Aanpassingsstoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Andere aandoeningen en problemen die een reden voor zorg kunnen zijn E. Gerechtelijke psychiatrie Titel 3. De geestesstoornis in het recht. De dwangopneming van geesteszieken als voorbeeld van de beperking van deelneming aan het rechtsverkeer AFDELING I. INLEIDING EN PLAN AFDELING II. JURIDISERING VERSUS MEDICALISERING VAN DE DWANGOPNEMING AFDELING III. DE MATERIËLE VOORWAARDEN VOOR DWANGOPNEMING Hoofdstuk 1. Vereiste geestesstoornis A. Het begrip geestesziekte B. Beperkingen aan de invulling van het begrip geestesziekte Onaangepastheid aan waarden Middelengebruikers Bejaarden Hoofdstuk 2. Gevaarscriterium A. Situering van het criterium B. Het begrip gevaar C. Gevaar voor zichzelf D. Gevaar voor anderen E. Gevaar voor goederen Hoofdstuk 3. Causaal verband Hoofdstuk 4. Indien zijn toestand zulks vereist Hoofdstuk 5. Geen andere geschikte behandeling A. Geen alternatief voor de opneming B. Geen alternatief voor dwang AFDELING IV. WEERSLAG VAN DE DWANGOPNEMING OP DE GELDIGHEID VAN RECHTSHANDELINGEN VAN DE GEESTESZIEKE [

11 DEEL I. DE VERMOGENSRECHTELIJKE RECHTSPOSITIE VAN GEESTESGESTOORDEN A. Inleiding en plan van dit deel B. De juridische wil ONDERDEEL I. VERMOGENSRECHTELIJKE RECHTSHANDELINGEN DOOR EN VOOR GEESTESGESTOORDEN Titel 1. Wils- en bekwaamheidsvereisten AFDELING I. WILSVEREISTEN: DE TOESTEMMING Hoofdstuk 1. Inleiding en plan Hoofdstuk 2. De inhoud van de toestemming A. Wat is een volwaardige toestemming? B. Gebreken in de wilsvorming Gebrekkige vorming van de wil: de wilsongeschiktheid Beginsel Toepassingen Onderscheid met de onbekwaamheid De klassieke wilsgebreken Dwaling Bedrog Geweld Benadeling Misbruik van omstandigheden Hoofdstuk 3. De sanctionering A. Voorwaarden voor de nietigheidssanctie Regels Uitzonderingen Art. 503 B.W Artikel 504 B.W B. Kenmerken van de nietigheidssanctie Inleiding Aanspraakgerechtigden Regel Uitzondering: artikel 504 B.W Bevestiging Verjaring door verloop van tien jaar [L

12 Hoofdstuk 4. Voorkoming van de nietigheidssanctie als verstoring van een vlot rechtsverkeer A. Precontractuele fase De precontractuele informatieplicht De culpa in contrahendo B. De fase van de contractsluiting Bijzondere regels De vertrouwens- of schijnleer Toepassingsvoorwaarden Toepassing van de vertrouwensleer op alle wilsongeschikten? Geen toepassing van de vertrouwensleer op om het even welke wilsongeschikte? Oplossing? AFDELING II. DE BEKWAAMHEID Hoofdstuk 1. Inleiding en algemene beginselen Hoofdstuk 2. De statuten van onbekwaamheid en van onbevoegdheid A. De gerechtelijke onbekwaamverklaring Criterium Inhoud en omvang Aanvang en einde B. Toevoeging van een gerechtelijke raadsman Criterium Inhoud en omvang Aanvang en einde C. De verlengde minderjarigheid Criterium Inhoud en omvang Aanvang en einde D. Toevoeging van een voorlopige bewindvoerder Criterium Inhoud en omvang Aanvang en einde E. Maatregelen over de goederen: buitenlandse rechtsstelsels Nederland: de onderbewindstelling Duitsland: de Betreuung Engeland: de Management of Property and Affairs of Patients De V.S.A.: curatorship over the estate of an incompetent person Hoofdstuk 3. De sanctionering [LL

13 Hoofdstuk 4. Voorkoming van de nietigheidssanctie als verstoring van een vlot rechtsverkeer A. Publiciteit B. Regel: geen bescherming van de goede trouw van derden C. Uitzondering: artikel 1307 B.W AFDELING III. DE REGELING MET BETREKKING TOT GIFTEN Hoofdstuk 1. Het misverstand van de théorie du consentement renforcé A. Inleiding B. Eerste argument: de voorbereidende werken van de Code civil rechtvaardigen niet noodzakelijk een strenger wilsvereiste voor giften C. Tweede argument: de afwezigheid van de toestemming in een rechtshandeling te bezwarenden titel impliceert niet noodzakelijk de volledige afwezigheid van de wil D. Derde argument: de concrete aanwending van billijkheidsmotieven bij de nietigverklaring rechtvaardigt niet noodzakelijk de formulering daarvan in een algemeen beginsel E. Vierde argument: dat een regel veelvuldig wordt aangevoerd, betekent niet noodzakelijk dat hij ook veelvuldig wordt toegepast F. Besluit Hoofdstuk 2. De inhoud van de toestemming A. Wat is een volwaardige toestemming? B. Gebreken in de wil Gebrekkige vorming van de wil Wilsongeschiktheid Het legaat ab irato Bewijs De klassieke wilsgebreken Dwaling Bedrog: captatie en suggestie Geweld De sanctionering Hoofdstuk 3. De bekwaamheid A. Inleidende beschouwingen B. De (handelings)onbekwaamheid tot beschikken C. De onbekwaamheid tot ontvangen De handelingsonbekwaamheid tot ontvangen De rechtsonbekwaamheid tot ontvangen D. Sanctionering [LLL

14 Titel 2. Belangenbehartiging door een plaatsvervanger of met de bijstand van een raadsman: vertegenwoordiging, bijstand en machtiging AFDELING I. INLEIDING AFDELING II. BEWIND Hoofdstuk 1. Algemene situering van de bevoegdheid van de bewindvoerder aan de hand van de voogdij over minderjarigen A. Doel van de bevoegdheid B. Omvang van de bevoegdheid C. Controle D. Techniek van vertegenwoordiging ADDENDUM: Het nieuwe voogdijrecht Hoofdstuk 2. Aanpassing van het bewindsdoel bij meerderjarige onbekwamen en wilsongeschikten Hoofdstuk 3. Bewindsvormen A. Formele bewindsvormen Het bewind als ondersteunend aspect van een maatregel van onbekwaamheid of onbevoegdheid Organisatie van het bewind Controle op het bewind Gerechtelijke bewindsvormen die losstaan van een maatregel van onbekwaamheid of onbevoegdheid Maatregelen in afwachting van een uitspraak over een statuut van onbekwaamheid of onbevoegdheid De gerechtelijke bewindvoerder Gerechtelijk bewind op eigen verzoek B. Informele inmenging in andermans vermogen Lastgeving Beginsel Eindigt de lastgeving door de onbekwaamheid en de wilsongeschiktheid van de lastgever? Onherroepelijkheid van de lastgeving en weerslag van de overeenkomst op de eigen bevoegdheid van de lastgever De controle op de lasthebber Opzegging door de lasthebber Bewaargeving Zaakwaarneming Sterkmaking De ontvanger van sociale toelagen [LY

15 AFDELING III. BIJSTAND Hoofdstuk 1. Toepassingen Hoofdstuk 2. Bevoegdheid van de gerechtelijke raadsman Hoofdstuk 3. Controle AFDELING IV. MACHTIGING Hoofdstuk 1. Beginsel Hoofdstuk 2. Toepassing op het bewind over meerderjarige onbekwamen Hoofdstuk 3. Kan de bewindvoerder worden gemachtigd om een gift te doen? A. In de regel zijn giften bij vertegenwoordiging verboden B. Bepaalde giften zijn wel bij vertegenwoordiging mogelijk Toepassing van de regel: de kenbare wensen van de vermogenstitularis Uitzonderingen op de regel Hoofdstuk 4. De onbekwame kan de lege lata niet rechtstreeks worden gemachtigd om zelf een rechtshandeling te stellen ONDERDEEL II. HET AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT Titel 1. Inleiding en plan Titel 2. Beginselen van het aansprakelijkheidsrecht Hoofdstuk 1. De aansprakelijkheid voor eigen daad A. De buitencontractuele fout Onrechtmatigheid Toerekenbaarheid aan schuld Vreemde oorzaak Voorwaarden voor de toepassing van de aansprakelijkheidsbevrijdende gronden Buitenlandse oplossingen B. De contractuele fout Hoofdstuk 2. De kwalitatieve of samengestelde aansprakelijkheid A. Weerlegbare vermoedens van aansprakelijkheid [Y

16 B. De objectieve aansprakelijkheden Geen toerekening aan schuld Vreemde oorzaak Toerekening aan hoedanigheid Titel 3. Derdenbeschermende correcties AFDELING I. AANSPRAKELIJKHEIDSRECHTELIJKE CORRECTIES Hoofdstuk 1. Correcties op het toepassingsgebied van de ontoerekeningsvatbaarheid De ontoerekeningsvatbaarheid moet volledig zijn De ontoerekeningsvatbaarheid moet bestaan op het ogenblik van de schadeverwekkende daad De ontoerekeningsvatbaarheid moet ontoerekenbaar, onvoorzienbaar en onoverkomelijk zijn De aangesprokene draagt de bewijslast van de ontoerekeningsvatbaarheid Hoofdstuk 2. Aansprakelijkheid van derden voor de schadeverwekkende daad van de geestesgestoorde A. Aansprakelijkheid voor eigen daad B. De kwalitatieve aansprakelijkheid Bijzondere en algemene regelingen Weerlegbare vermoedens van aansprakelijkheid Objectieve aansprakelijkheden Hoofdstuk 3. De aansprakelijkheid van de ontoerekeningsvatbare: art. 1386bis B.W A. Inleiding B. Het persoonlijke toepassingsgebied van art. 1386bis B.W C. Het materiële toepassingsgebied van art. 1386bis B.W D. De omvang van de schadevergoedingsplicht AFDELING II. VERZEKERINGSRECHTELIJKE CORRECTIES A. Aansprakelijkheid voor eigen daad B. De aansprakelijkheid van derden Titel 4. Evaluatie en alternatieven [YL

17 DEEL II. DE PERSOONSRECHTELIJKE RECHTSPOSITIE VAN GEESTESGESTOORDEN Plan ONDERDEEL I. DE PERSOONLIJKHEIDSRECHTEN VAN GEESTESGESTOORDEN Inleiding en plan Sectie 1. Situering van de persoonlijkheidsrechten Titel 1. Aard van de persoonlijkheidsrechten A. Ontstaan en aard van de persoonlijkheidsrechten B. Kenmerken van de persoonlijkheidsrechten C. Welke bestanddelen van de persoonlijkheid worden beschermd? Titel 2. Aard van de uitoefening van de persoonlijkheidsrechten Hoofdstuk 1. Inleiding en stelling Hoofdstuk 2. Legal conceptions Hoofdstuk 3. Argumenten voor de stelling dat de uitoefening van een persoonlijkheidsrecht een materiële handeling is A. De dubbele functie van de toestemming bij de overeenkomst over persoonswaarden B. De toestemming van het slachtoffer in een onrechtmatige daad is voor de dader een feit C. Aan de bestaansvoorwaarden van een rechtshandeling is niet voldaan Er is geen rechtsgevolgen beogende wil De rechtsgevolgen beogende wil is niet noodzakelijk om die rechtsgevolgen te weeg te brengen Met de uitoefening van de persoonlijkheidsrechten worden geen verbintenissen tot stand gebracht D. Niet elke uitoefening van een recht is een rechtshandeling E. De principiële herroepbaarheid van de wilsuiting van de rechtstitularis. 494 Hoofdstuk 4. Samenvatting en besluit [YLL

18 Sectie 2. De uitoefening van persoonlijkheidsrechten van geestesgestoorden Titel 1. Wils- en bekwaamheidsvereisten AFDELING I. WILSVEREISTEN AFDELING II. BEKWAAMHEIDSVEREISTEN Hoofdstuk 1. Onbekwamen onder een statuut dat op de persoon van de geestesgestoorde betrekking kan hebben A. De rechtspositie van wilsgeschikte minderjarigen bij de uitoefening van hun persoonlijkheidsrechten De uitoefening van de persoonlijkheidsrechten Toepassing van de gemeenrechtelijke regels inzake vertegenwoordiging Gezamenlijke uitoefening door de wettelijke vertegenwoordiger en de minderjarige Alleenbeslissingsrecht voor de minderjarige De patrimoniale aspecten van de uitoefening van de persoonlijkheidsrechten B. Toepassing op wilsgeschikte meerderjarige onbekwamen of onbevoegden Hoofdstuk 2. Onbekwamen onder een statuut dat enkel de goederen betreft Hoofdstuk 3. Onbekwamen onder een statuut van bijstand Titel 2. Belangenbehartiging door een plaatsvervanger of met de bijstand van een raadsman AFDELING I. INLEIDING EN PLAN AFDELING II. GRONDSLAG VOOR DE BEVOEGDHEID Hoofdstuk 1. Formele belangenbehartiging A. Onbekwamen onder een statuut dat op de persoon van de geestesgestoorde betrekking kan hebben B. Onbekwamen onder een statuut dat enkel de goederen betreft C. Onbekwamen onder een statuut van bijstand Hoofdstuk 2. Informele belangenbehartiging A. Lastgeving B. De natuurlijke beschermer AFDELING III. UITOEFENING VAN DE BEVOEGDHEID [YLLL

19 Sectie 3. Toepassing op medische behandelingen Titel 1. Wils- en bekwaamheidsvereisten AFDELING I. WILSVEREISTEN Hoofdstuk 1. Algemene beginselen Hoofdstuk 2. Beoordeling van de wilsgeschiktheid A. De standaard of benadering van de wilsgeschiktheid Categoriale standaard De functionele standaard B. Criteria voor de beoordeling van de wilsgeschiktheid Getuigen van een keuze (Evidencing a choice) De redelijkheid van de beslissing (Reasonable outcome of choice) De keuze is gegrond op rationele motieven (Choice based on rational reasons) In staat zijn te begrijpen (Ability to understand) Feitelijk begrip (Actual understanding) Inzicht in de aard van de situatie Kritiek en besluit C. Waarborgen bij de beoordeling van de wilsgeschiktheid Hoofdstuk 3. Aanpassing van de informatieplicht A. Standaard van de informatieplicht De theorie van de normale en voorzienbare risico s De theorie van de professionele standaard De theorie van de relevante risico s B. Vorm en inhoud van de informatieverstrekking Vorm van de informatieverstrekking Inhoud van de informatieverstrekking C. Besluit AFDELING II. BEKWAAMHEIDSVEREISTEN Hoofdstuk 1. Statuten die mee betrekking kunnen hebben op de persoon van de geestesgestoorde A. Het gezondheidsrechtelijke statuut van wilsgeschikte minderjarigen B. Toepassing op wilsgeschikte meerderjarige onbekwamen of onbevoegden Hoofdstuk 2. Statuten die enkel de goederen van de geestesgestoorde betreffen Hoofdstuk 3. Statuten die de geestesgestoorde bijstand opleggen [L[

20 Titel 2. Belangenbehartiging door een plaatsvervanger of met de bijstand van een raadsman AFDELING I. INLEIDING EN PLAN AFDELING II. GRONDSLAG VOOR DE BEVOEGDHEID Hoofdstuk 1. Formele belangenbehartiging A. Statuten die mee betrekking kunnen hebben op de persoon van de geestesgestoorde Het gezondheidsrechtelijke statuut van wilsongeschikte minderjarigen Toepassing op wilsongeschikte meerderjarige onbekwamen of onbevoegden B. Statuten die enkel de goederen van de geestesgestoorde betreffen C. Statuten die de geestesgestoorde enkel bijstand opleggen Hoofdstuk 2. Informele belangenbehartiging A. De voorafgaande richtlijnen Situering Geldigheidsvereisten De wilsvereisten Vormvereisten Het correctierecht De contractuele aspecten Soorten richtlijnen De voorafgaande beslissingen De voorafgaande richtlijnen aan de vertegenwoordiger De wensen van de patiënt Bijzonderheden in verband met voorafgaande richtlijnen over psychiatrische behandelingen B. De zelfbenoemde vertegenwoordiger Situering Geldigheidsvereisten Wilsvereisten Vormvereisten Einde van de lastgeving Onherroepelijkheid van de lastgeving en weerslag op de eigen bevoegdheid van de lastgever De controle op de lasthebber De opzegging door de lasthebber C. De theorie van de natuurlijke beschermers Juridische grondslag van de theorie van de natuurlijke beschermers Zaakwaarneming Stilzwijgende lastgeving [[

21 3 Beding ten behoeve van een derde Theorie van de vermoedelijke toelating Bevoegdheid van de rechtbank Wettelijke bevoegdheid als grondslag? Titularissen van de bevoegdheid De naasten van de patiënt De arts Besluit: de gulden middenweg? D. De noodtoestand AFDELING III. UITOEFENING VAN DE BEVOEGDHEID Hoofdstuk 1. De wijze van beslissen door de plaatsvervanger A. Best interests B. Substituted Judgment C. Besluit: weer een gulden middenweg? Hoofdstuk 2. De omvang van de bevoegdheid A. Het welzijn van de patiënt als bevoegdheidsafbakening B. De bevoegdhedenverdeling Interne bevoegdhedenverdeling De statuten van onbekwaamheid en onbevoegdheid De zelfbenoemde vertegenwoordiger De natuurlijke beschermers Bevoegdheid van de rechtbank De externe bevoegdhedenverdeling Besluit Hoofdstuk 3. Conflictsituaties bij medische beslissingen A. De vertegenwoordigers zijn het onderling niet eens over de behandeling 650 B. De vertegenwoordiger wenst of weigert een medische behandeling tegen het medische belang van de patiënt in C. De wens en het verzet van de wilsongeschikte patiënt Titel 3. De dwangbehandeling AFDELING I. INLEIDING. WANNEER IS ER SPRAKE VAN DWANGBEHANDELING? 654 AFDELING II. VOORWAARDEN OM TOT DWANGBEHANDELING OVER TE GAAN 660 Hoofdstuk 1. Voorafgaande toepassing van een bijzondere beschermingsmaatregel Hoofdstuk 2. De aard en het doel van de behandeling [[L

22 ONDERDEEL II. DE GEESTESGESTOORDE EN ZIJN PERSOONLIJKE RELATIONELE RECHTSVERHOUDINGEN (PERSONEN- EN FAMILIERECHT) Inleiding en plan Sectie 1. De relationele handelingen Titel 1. Wils- en bekwaamheidsvereisten AFDELING I. WILSVEREISTEN Hoofdstuk 1. De huwelijkssluiting A. Situering B. Wilsgeschiktheid C. Huwelijksgeschiktheid? D. De wilsgebreken Inleiding Geweld Dwaling Bedrog E. De nietigheid Nietigheid wegens wilsongeschiktheid Nietigheid op grond van wilsgebreken Hoofdstuk 2. De echtscheiding A. Wilsgeschiktheid B. Wilsgebreken Hoofdstuk 3. De erkenning A. Wilsgeschiktheid B. Wilsgebreken C. Nietigheid Hoofdstuk 4. Toestemming tot een daad van voortplanting A. Wilsgeschiktheid B. Wilsgebreken Hoofdstuk 5. Adoptie A. Wilsgeschiktheid B. Wilsgebreken Hoofdstuk 6. Andere [[LL

23 AFDELING II. BEKWAAMHEIDSVEREISTEN Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. De huwelijkssluiting Hoofdstuk 3. De echtscheiding Hoofdstuk 4. De erkenning Hoofdstuk 5. Afstammingsvorderingen Hoofdstuk 6. Adoptie Titel 2. Belangenbehartiging door een plaatsvervanger of met de bijstand van een raadsman Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. De huwelijkssluiting Hoofdstuk 3. De echtscheiding A. Beginsel B. Art. 232 al. 2 B.W C. Algemene mogelijkheid tot vertegenwoordiging van de verweerder? D. Algemene mogelijkheid tot vertegenwoordiging van de eiser Hoofdstuk 4. De erkenning Hoofdstuk 5. Afstammingsvorderingen Hoofdstuk 6. Adoptie Titel 3. De derden bij de relationele handeling Enig Hoofdstuk. De onmogelijkheid om zijn wil te kennen te geven A. Inleiding B. Het verzet tegen het huwelijk C. De tussenkomst van derden is vereist D. behalve als aan een bepaald criterium is voldaan E. in welk geval de wet in een andere oplossing voorziet [[LLL

24 Sectie 2. De relationele situaties Titel 1. De relaties tussen ouders en hun kinderen Hoofdstuk 1. Plan Hoofdstuk 2. De verplichting tot levensonderhoud Hoofdstuk 3. Het ouderlijk gezag A. Het recht op uitoefening van het ouderlijk gezag: de titulatuur B. De uitoefening van het ouderlijk gezag C. Ingrepen in het recht op de uitoefening van het ouderlijk gezag Toegelaten beperkingen of uitsluitingen van het recht op de uitoefening van het ouderlijk gezag Verbod van discriminatie van het kind van de geestesgestoorde ouder en van het geestesgestoorde kind van een gezonde ouder Hoofdstuk 4. Vrijstelling, onbekwaamheid, uitsluiting en ontzetting van de voogdij Hoofdstuk 5. Herroeping van de adoptie: sanctie of remedie? Hoofdstuk 6. Verlating van een minderjarige Titel 2. De relaties tussen echtgenoten en tussen samenwonenden AFDELING I. INLEIDING EN PLAN AFDELING II. DE RELATIES TUSSEN ECHTGENOTEN Hoofdstuk 1. De huwelijksplichten van samenwonende echtgenoten A. De bijstandsplicht B. Plicht tot samenwoning C. Recht en plicht om seksuele betrekkingen te hebben en om kinderen te verwekken of te laten verwekken D. Dringende voorlopige maatregelen Hoofdstuk 2. De gronden tot echtscheiding A. De foutechtscheiding B. Overspel C. Feitelijke scheiding D. Feitelijke scheiding ten gevolge van de geestesstoornis van een echtgenoot E. Duurzame ontwrichting van het huwelijk AFDELING III. DE RELATIES TUSSEN SAMENWONENDEN [[LY

25 DEEL III. BESLUIT Hoofdstuk 1. Kwintessens Hoofdstuk 2. Stoornis in de geestvermogens Hoofdstuk 3. De dwangopneming Hoofdstuk 4. De rechtspositie van de geestesgestoorde ten opzichte van zijn vermogen en zijn persoon A. Totstandkoming en beëindiging van rechtsverhoudingen Belangenbehartiging door de geestesgestoorde zelf Wilsvereisten De bekwaamheid Belangenbehartiging door een plaatsvervanger of met bijstand van een raadsman B. Beschermwaardigheid in relationele situaties Hoofdstuk 5. De rechtspositie van de geestesgestoorde ten opzichte van andermans vermogen en persoon. De rechtspositie van derden A. Totstandkoming van rechtsverhoudingen B. De afwikkeling en de (wan)uitvoering van rechtsverhoudingen BIJLAGEN Afkortingen van buitenlandse wetboeken, rechtsinstanties en tijdschriften Verkort aangehaalde literatuur Bibliografie Psychiatrie en psychologie Rechtsvergelijkende werken België Frankrijk Nederland Duitsland [[Y

26 Engeland V.S.A UHIZRRUGHQUHJLVWHU [[YL