Zorgplan H.Henricusschool Zorgplan Henricusschool

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorgplan H.Henricusschool 2015-2016 Zorgplan Henricusschool"

Transcriptie

1 Zorgplan Henricusschool Specifiek schooldeel

2 Inhoudsopgave Inleiding pagina 3 Zorgstructuur 4 Passend Onderwijs 5 Route van de ondersteuning 5 Besprekingen van de groepen 11 Leerlingvolgsysteem 13 Toetskalender 14 Toetsafspraken 17 Administratie van de zorg 19 Advisering Voortgezet Onderwijs / Contacten met instanties 21 Leer-hulpmiddelen, begroting, beleid en planning 22 Bijlage 1 Taakomschrijving Intern begeleider Bijlage 2 Format Groepsplan Bijlage 3 Didactisch groepsoverzicht groep 3 t/m 8 Bijlage 4 Didactisch groepsoverzicht groep 1-2 Bijlage 5 Stappenplan DGO en Groepsplan Bijlage 6 Inhoud Mappen Bijlage 7 Traject Advisering VO Bijlage 8 Doorstromingsprotocol 2

3 1 Inleiding Het is wettelijk verplicht om een zorgplan te hebben over de leerlingenzorg. In dit plan staat beschreven hoe dat bij ons op school op dit moment geregeld is en hoe we hiermee verder gaan in de toekomst. Met zorg wordt het onderwijs op didactisch en pedagogisch gebied aan alle leerlingen bedoeld. Dit schoolspecifieke zorgplan geeft aan inspectie, leerkrachten en ouders uitleg over hoe wij op onze school invulling geven aan de zorg voor de kinderen die aan ons zijn toevertrouwd. De H.Henricusschool is een basisschool die valt onder Stichting Sarkon, een samenwerkingsverband van 19 basisscholen in de Kop van Noord Holland. In het schooljaar telt de H.Henricusschool 191 leerlingen die verdeeld zijn over 8 groepen. De school is gehuisvest in het centrum van Hippolytushoef aan de Butterhoek. Volgens de prognose zal in de loop van de komende jaren het aantal leerlingen licht teruglopen. In dit zorgbeleidsplan wordt uitgegaan van wat de school nu nodig heeft voor de interne begeleiding (IB) en zorg. Om de interne begeleiding te ondersteunen met beleid is een algemeen beleidsplan opgesteld waarin de visie en de doelstelling wordt omschreven. Er is uitgebreid in opgenomen wat de invulling van het takenpakket van de interne begeleider omvat. De uitgangspunten voor een goede zorgstructuur worden aangegeven. De uitvoering staat in dit zorgplan beschreven. De H.Henricusschool heeft in de organisatie en uitvoering van de zorg te maken met de richtlijnen van het ministerie die gecoördineerd worden via Stichting Sarkon, maar zeker ook via het Samenwerkingsverband Kop van Noord Holland waarbinnen de school participeert. Binnen het samenwerkingsverband valt de H. Henricusschool onder de scholengroep Wieringermeer. 3

4 2 De zorgstructuur van de H.Henricusschool Verantwoordelijkheden Interne begeleider (IB-er) en leerkracht De interne begeleider heeft de verantwoordelijkheid voor het opzetten en in stand houden van het begeleidingssysteem van de school. De leerkracht is verantwoordelijk voor het onderwijs en de zorg van zijn leerlingen. Hij 1 dient concreet verslag te leggen van het gedrag van zijn leerlingen en hun leerresultaten in het leerlingvolgsysteem van de school, zodat er een degelijke analyse van problemen mogelijk is. De leerkracht is verantwoordelijk voor het kennen van de beginsituatie, de zorgroute en het dossier. Hij kan advies vragen aan de interne begeleider of de directie. De leerkracht wordt geacht actief mee te denken en te praten op teamvergaderingen en leerlingbesprekingen zodat kwaliteitszorg gerealiseerd kan worden. Een leerkracht is een professional. Van een professional wordt verwacht dat hij de volledige verantwoordelijkheid neemt en draagt voor al zijn leerlingen. De zorg voor alle leerlingen in de groep is de directe taak van de leerkracht. Wanneer er problemen ontstaan of begeleiding gewenst is, kan de IB-er worden ingeschakeld worden; de IB-er dient ten minimale op de hoogte gebracht te worden van de problematiek. De IB-er kan de leerkracht aanspreken op de kwaliteit van zorg die in de klas geboden wordt. Gezamenlijk kan dan binnen een handelingsgericht gesprek naar optimalisatie van het primaire proces gezocht worden. Een handelingsgericht gesprek is een gesprek tussen de leerkracht en de IB-er over een leerling waar de leerkracht zich zorgen over maakt. Dit is echter geen therapeutisch gesprek: de IB-er heeft niet als primaire taak problemen op te lossen. Binnen een dergelijk gesprek wordt de leerkracht opgeroepen te reflecteren op eigen handelen. De interne begeleider helpt de leerkracht oplossingen te zoeken, maar de leerkracht blijft te allen tijde eigenaar van het probleem. Taakomschrijving van de interne begeleider In de bijlage is de taakomschrijving van de interne begeleider opgenomen. 1 Waar in de tekst hij wordt vermeld kan ook zij worden gelezen en vice versa 4

5 3 Passend Onderwijs Sinds 1 augustus 2014 is passend onderwijs van start gegaan. Kern van Passend Onderwijs is dat de schoolbesturen zorgplicht hebben. Dat wil zeggen de school biedt de leerling, die extra ondersteuning nodig heeft, een passende plek of zorgt dat de leerling op een beter passende plek terecht komt. Om dat te bereiken werken de schoolbesturen in de regio samen in het samenwerkingsverband Kop van Noord-Holland. Doelstelling is om gezamenlijk een dekkend aanbod van onderwijsondersteuning in de regio te bieden, zodanig dat alle leerlingen een ononderbroken ontwikkeling kunnen doormaken. Waar mogelijk gaan leerlingen naar een reguliere basisschool en indien noodzakelijk naar een school voor speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs. Alle scholen bieden dezelfde basisondersteuning aan. Dit is een goede basiskwaliteit van het onderwijs inclusief lichte ondersteuning zoals begeleiding bij dyslexie of faalangst. Ook heeft iedere school in een ondersteuningsprofiel beschreven welke extra ondersteuning zij kunnen bieden en welke zaken in de komende periode nog ontwikkeld moeten worden (zie onze website). Het samenwerkingsverband zorgt voor extra ondersteuning en specialistische begeleiding als dat noodzakelijk is. Er wordt zoveel mogelijk thuisnabij onderwijs gerealiseerd. Er wordt niet meer gekeken naar wat een kind niet kan, maar naar kansen, mogelijkheden en oplossingen. Bij de nieuwe werkwijze is het van belang gebruik te kunnen maken van de ervaringsdeskundigheid van de ouders. Als eerstverantwoordelijke opvoeders weten die wat wel en niet werkt bij het stimuleren van de ontwikkeling van hun kind. Zij krijgen een belangrijke rol hierin. Meer informatie is te vinden op of 4 Route van de ondersteuning Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Sinds 1 augustus 2014 is de wet op het Passend Onderwijs ingegaan. Passend onderwijs beoogt dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen. Want zo worden ze het best voorbereid op een vervolgopleiding en doen ze zo goed mogelijk mee in de samenleving. Het speciaal onderwijs verdwijnt niet. Kinderen die het echt nodig hebben, kunnen nog steeds naar het speciaal onderwijs. Met ingang van de wet op het Passend Onderwijs hebben scholen een zorgplicht. Dat betekent dat scholen ervoor verantwoordelijk zijn om elk kind een goede onderwijsplek te bieden. Om aan alle kinderen daadwerkelijk een goede onderwijsplek te kunnen bieden, vormen reguliere en speciale 5

6 scholen samen regionale samenwerkingsverbanden. De scholen in het samenwerkingsverband maken afspraken over de ondersteuning aan leerlingen en de bekostiging daarvan. Om de zorg op school goed te kunnen geven wordt van iedere school verwacht dat zij werkt volgens een bepaalde werkwijze. Per 1 augustus 2016 wordt verwacht dat op alle scholen onderstaande voorwaarden gerealiseerd zijn. Voorwaarde 1- Handelingsgericht werken De gewenste visie en werkwijze zijn een vertaling van de missie en visie van het samenwerkingsverband en gaat in essentie uit van het handelingsgericht werken (HGW). Deze werkwijze bestaat uit zeven hoofdpijlers, te weten: 1. Onderwijsbehoeften staan centraal; 2. Het gaat om afstemming en wisselwerking; 3. De leerkracht doet ertoe; 4. Positieve aspecten zijn van groot belang; 5. We werken constructief samen; 6. Het handelen is doelgericht; 7. De werkwijze is systematisch en transparant De allereerste voorwaarde voor een goede systematiek van ondersteuningstoewijzing is dat het mogelijk is te signaleren dat een leerling zich niet ontwikkelt naar vermogen en het met behulp van handelingsgericht werken vertalen hiervan naar concrete ondersteuningsbehoeften. Om dit in praktijk te brengen zullen scholen daarom altijd volgens de principes van handelingsgericht werken moeten werken. Dit zorgt ervoor dat op basis van een goed groepsplan, in een ontwikkelingsplan op papier kan worden gezet wat een leerling extra nodig heeft. Handelingsgericht werken is pas zinvol als het ook opbrengstgericht is (pijler 6) 6

7 Voorwaarde 2- Werken volgens het inspectiekader/basisarrangement De tweede voorwaarde voor een school om adequaat in te kunnen spelen op onderwijsbehoeften van leerlingen is het werken volgens (de zorgindicatoren van) het inspectiekader. Als de inspectie van mening is dat de school voldoet aan het inspectiekader, krijgt zij een basisarrangement toegewezen, waaruit blijkt dat zij voldoet aan de basiskwaliteit die verwacht wordt van scholen. Voorwaarde 3 Goede leerkrachten Een derde voorwaarde voor een geslaagde route is een goede leerkracht. Kenmerken van een goede leerkracht zijn onder andere: - Kunnen reflecteren op het eigen handelen om systematisch en professioneel op gesignaleerde ondersteuningsbehoeften te kunnen inspelen, eventueel met behulp van extern advies. - Benodigde handelingen kunnen inzetten en weten welke doelen na te streven bij het bieden van ondersteuning aan een leerling. Voorwaarde 4 Een goede / gekwalificeerde interne begeleider Een laatste voorwaarde betreft een goede en gekwalificeerde interne begeleider. Een goede interne begeleider vormt het eerste vangnet op school bij handelingsverlegenheid van leerkrachten. Tevens biedt deze garantie op een effectiever proces (een goede interne begeleider weet wie wat doet en waar te halen valt). Het is van belang dat schoolbesturen deze noodzaak herkennen en zich inspannen voor continuïteit voor deze sleutelpositie op school. Dit begint met het beschikbaar stellen van voldoende tijd om de benodigde begeleidingstaken uit te kunnen voeren. De route Als de basisvoorwaarden op orde zijn, geeft de route van ondersteuningstoewijzing vervolgens aan welke stappen er worden gezet in het proces van arrangeren, zowel op het niveau van de school als op het niveau van het samenwerkingsverband. Dit proces start bij de signalering door een leerkracht of door de ouders van een ondersteuningsbehoefte bij een leerling en eindigt op het moment dat passend onderwijs voor deze leerling gerealiseerd is. Bij de signalering is het van belang dat informatie uit de voorschoolse voorzieningen wordt ingebracht door de ouders bij de aanmelding op de basisschool. Een adequate overdrachtsprocedure helpt hierbij. Voor een kleine groep kinderen met een evidente ondersteuningsbehoefte is al in de eerste levensjaren duidelijk dat zij direct zullen instromen in het speciaal onderwijs. Stap 1 De route start met de signalering door de ouders en/of de leerkracht dat de ontwikkeling van een leerling stagneert. Op dat moment start de route van ondersteuningstoewijzing, op basis van handelingsgericht werken in de klas. Uiteraard betrekt een leerkracht (indien deze degene is die signaleert) op dit moment ook de ouders van de betreffende leerling bij het proces: leerkracht en ouders werken constructief samen om een oplossing te vinden. 7

8 Stap 2- In gesprek met de interne begeleider Op het moment dat de leerkracht handelingsverlegen is, gaat hij in gesprek met de interne begeleider van de school. De interne begeleider maakt in eerste instantie een gedegen analyse van de situatie en geeft vervolgens advies over een mogelijke aanpak. Zij maakt afspraken over terugkoppeling en betrekt wederom ouders bij het traject. Tevens is de interne begeleider verantwoordelijk voor professionele dossiervorming. Zij heeft daarmee de rol van trajectbegeleider en regievoerder in het arrangeerproces. Stap 3 Ondersteuningsteam en deskundigenadvies Indien zowel leerkracht als interne begeleider (en ouders) handelingsverlegen zijn, roept de interne begeleider de hulp van het ondersteuningsteam in. Tot dit ondersteuningsteam behoren, naast leerkracht, ouders en interne begeleider: - De directeur van de school. Deze is eindverantwoordelijk voor de zorgondersteuning. - De orthopedagoog die vanuit Stichting Sarkon aan de school verbonden is. Voor onze school is dit Evelien van Wijk. De orthopedagoog beschikt over aanzienlijke kennis van speciale onderwijsbehoeften en heeft de expertise in huis om nader onderzoek te doen. Het ondersteuningsteam kan deskundigen uitnodigen om te adviseren of mee te denken over een juiste aanpak. Er kan hier worden gedacht aan gedragsdeskundigen, deskundigen op het gebied van leermoeilijkheden of fysieke problemen, specialisten op het gebied van hoogbegaafdheid, een medewerker van CJIG (Centrum voor Jeugd en Gezin) of schoolmaatschappelijk werk. Het ondersteuningsteam dient niet primair te worden gezien als een orgaan dat op gezette tijden overlegt. Eerder is het ondersteuningsteam een collegiaal netwerk van de interne begeleider dat meedenkt over de zorg in de groep en in de school, zodat kan worden voldaan aan de ondersteuningsbehoeften van de leerling. Ook kan het ondersteuningsteam een eventuele verder onderzoek adviseren en initiëren. De vervolgstap is afhankelijk van welke afspraken binnen het ondersteuningsteam zijn gemaakt: zijn de doelen haalbaar binnen de basisondersteuning van de eigen school (en wat is daar verder voor nodig, bijvoorbeeld een extra observatie of nader onderzoek)? Als dit het geval is, bepaalt het ondersteuningsteam op welk moment er geëvalueerd wordt. Is er om de doelen te bereiken extra ondersteuning van deskundigen of extra budget nodig, dan vraagt het ondersteuningsteam een arrangement aan bij het ondersteuningsteam van de scholengroep. Stap 4a- Arrangement vanuit de scholengroep De scholengroep heeft vanuit het samenwerkingsverband de beschikking over financiële middelen die aangewend kunnen worden voor extra ondersteuning (die de basisondersteuning overstijgt) aan de reguliere basisschool. Er wordt een arrangement op maat samengesteld. Van het budget dat de school voor het arrangement ontvangt, organiseert zij het betreffende arrangement. Hierbij maakt zij, indien nodig, gebruik van een team van deskundigen die inzetbaar zijn voor de uitvoering van daadwerkelijke hulp. Zij worden betrokken op het moment dat duidelijk is welke ondersteuning geleverd moet worden. 8

9 Stap 4 b Ontwikkelingsperspectief bij arrangement Iedere school moet in staat zijn een ontwikkelingsperspectief op te stellen. Een ontwikkelingsperspectief is verplicht op het moment dat de school een arrangement bij de scholengroep aanvraagt. Bij de vraag wanneer een ontwikkelingsperspectief verder nuttig en wenselijk is zijn onderstaande uitgangspunten leidend: 1. De situatie waarin een leerling gedrag laat zien waardoor zijn eigen ontwikkeling en het functioneren van de groep structureel verstoord dreigt te worden. 2. De wenselijkheid van het opstellen van een ontwikkelingsperspectief bij leerlingen waarvan uitstroom op het niveau van groep 8 niet haalbaar lijkt en/of die als gevolg van extra ondersteuningsvragen (leren, werkhouding, sociaal emotioneel functioneren) de vooraf gestelde doelen herhaaldelijk niet behalen (cognitief, sociaal emotioneel of anderszins). Bij jonge leerlingen vormt het reguliere aanbod altijd de basis, aangezien hun ontwikkeling nog grillig verloopt. Het uitgangspunt is: eerst intensiveren (intensievere begeleiding), dan compenseren (hulpmiddelen aanbieden), dan dispenseren (einddoelen bijstellen). 3. De beargumenteerde vraag van ouders tot het opstellen van een ontwikkelingsperspectief. Stap 4c- Bezwaar Indien ouders en school het structureel niet eens worden over de te organiseren ondersteuning voor een leerling is het mogelijk om bij het samenwerkingsverband bezwaar aan te tekenen. Hiertoe organiseert het samenwerkingsverband een adviescommissie voor bezwaarschriften. (zie regelingen) Stap 5a-Toelaatbaarheidsverklaring door Commissie Toelating Onderwijsvoorziening (CTO) Op het moment dat duidelijk is dat aan de ondersteuningsbehoefte van een leerling het best tegemoet kan worden gekomen in het speciaal (basis)onderwijs, kan het ondersteuningsteam van de basisschool of het ondersteuningsteam van de scholengroep adviseren een aanvraag in te dienen bij de CTO tot toelating tot één van de specialistische dieptevoorzieningen van het samenwerkingsverband. De school zal dan in overleg met de ouders een aanvraag indienen bij de CTO. Stap 6- Evaluatie Een essentieel onderdeel van handelingsgericht werken betreft een cyclische werkwijze. Het is daarom van groot belang dat, voordat extra zorg of een arrangement daadwerkelijk start, er afspraken worden gemaakt over evaluatie. De evaluatie wordt cyclisch ingericht en de opbrengsten worden opgenomen in het leerlingendossier en gebruikt als input voor het eventueel vormgeven van een ander of vervolgarrangement, of het beoordelen van mogelijke terugplaatsing. Hiernaast is de constante evaluatie van alle stappen in het proces noodzakelijk om de kwaliteit te waarborgen. De organisatie van de zorgstructuur sluit aan op de onderwijskundige organisatie van de Henricusschool; onderwijsaanbod op drie niveaus. Voor rekenen en taal in groep 1-2, voor deze vakken en technisch lezen in groep 3 en voor de vakken rekenen, spelling, begrijpend lezen en technisch lezen in groep 4 t/m 8 werken we met een groepsplan waarin alle kinderen een plaats krijgen in niveau 1, 2 of 3 waarop de instructie en verwerking van de leerstof zijn aangepast. Heeft een leerling echter meer hulp nodig dan in het groepsplan past, dan wordt in overleg met de interne 9

10 begeleider een ontwikkelingsperspectief of een individueel handelingsplan (indien deze leerling niet in het groepsplan een plek kan krijgen) opgesteld. 10

11 5 Besprekingen over de groepen Elk schooljaar worden twee gesprekken gepland per groep, gekoppeld aan een groepsbezoek. Tijdens het gesprek is overleg met de leerkracht en de interne begeleider over de groep in zijn totaliteit en specifiek over de leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. De leerkracht en interne begeleider bespreken het probleem en zoeken gezamenlijk naar een oplossing. De interne begeleider kan suggesties en tips geven voor de omgang met de leerling. Om het probleem helder te krijgen is inzet van observatie in de groep en/of diagnostisch onderzoek mogelijk. Een gesprek met de ouders kan duidelijkheid geven. Ook kan advies aan collega s worden gevraagd. Op dit moment zijn de groepsplannen in ontwikkeling binnen het traject opbrengst gericht werken waar de school aan werkt. De directeur en de interne begeleider coördineren het werken met groepsplannen. De ontwikkeling van meer groepsplannen in elke groep heeft als gevolg dat er minder individuele handelingsplannen worden gemaakt. De toetsresultaten van het leerlingvolgsysteem (LOVS) spelen een belangrijke rol in dit traject en zijn natuurlijk onderwerp van het IB-gesprek. Leerkracht en interne begeleider bespreken eventuele opvallende uitkomsten en bespreken eventuele aanpassingen op zowel individueel als op groepsniveau. Hoe en wanneer eventueel doubleren, terugplaatsen of versnellen wordt besproken is opgenomen in het beleid doorstroming van groep 1 t/m 8. (zie bijlage) Doubleren, terugplaatsen of versnellen gebeurt altijd in overleg met de interne begeleider en de ouders. Van iedere klassenconsultatie en groepsbespreking wordt een verslag gemaakt door de interne begeleider. In het schoolgebonden ondersteuningsteamoverleg (OT) worden leerlingen besproken met een hulpvraag van school en/of ouders waarover school en/of ouders handelingsverlegen zijn. Ouders moeten toestemming geven voor dit overleg en mogen ook zelf bij dit overleg aanwezig zijn. Resultaatbesprekingen Toetsresultaten worden door de leerkracht en de interne begeleider geanalyseerd op leerling-niveau en groepsniveau en besproken met het team. Trendanalyses van toetsing worden besproken met het team en over vervolgacties worden afspraken gemaakt. Bij deze bespreking wordt gekeken naar de groei van de groep in vaardigheidsscores en of deze groei in overeenstemming is met de verwachtingen. Ook wordt gekeken naar leerachterstanden in DLE s. Leerkrachten nemen dit mee in de groepsanalyse. Bij een achterstand van meer dan 3 maanden op één van de vakgebieden wordt besproken of dit in overeenstemming is met de verwachtingen of dat speciale ondersteuning noodzakelijk is, of voortgezet dient te worden. Bij een achterstand van meer dan 10 maanden wordt besproken welke ondersteuning de leerling in de voorliggende periode heeft gehad en of deze afdoende is. Bij een nieuw geconstateerde achterstand volgt een vervolggesprek met de IB-er voor nadere analyse en handelingsgerichte afspraken. 11

12 Als een kind meer dan 3 maanden vooruit loopt, wordt besproken of het aanbod passend is voor de mogelijkheden van het kind en of extra aanbod wenselijk is. Als het kind meer dan 10 maanden vooruit loopt wordt uitgezocht welk werkniveau het kind heeft en of het mogelijk extra uitdaging kan krijgen met passend werk of begeleid kan worden om op het niveau van een jaargroep hoger te gaan werken. Dit laatste echter alleen in uitzonderlijke gevallen en met gebruik making van de adviezen vanuit het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH). Bij de groepsanalyse wordt gekeken of de groepsresultaten in overeenstemming zijn met de verwachtingen zoals verwoord door de landelijke inspectie en de eigen doelen van de school. Ook wordt gekeken naar de verwachtingen die Stichting Sarkon als streefdoel heeft geformuleerd. Waar tekorten zijn wordt een vervolgaanpak besproken. Zorgoverleg met het team Overleg met het hele team over specifiek IB gerelateerde onderwerpen vindt plaats op de momenten van een teambijeenkomst Zorgoverleg. Deze vorm van overleg wordt twee keer per jaar georganiseerd. Onderwerpen kunnen gaan over interne beleidszaken, maar er wordt door de interne begeleider ook relevante informatie gegeven over bijvoorbeeld recente ontwikkelingen vanuit het samenwerkingsverband. De voorbereiding en uitvoering behoren tot de taak van de interne begeleider. Zij stelt de agenda op en zorgt voor een verslag. De agenda dient minimaal een week van te voren beschikbaar te zijn. De interne zorgcommissie (IZC) De IZC bestaat uit de directeur en de interne begeleider. Voor advisering worden eventueel afspraken gepland met een deskundige (schoolverpleegkundige, schoolmaatschappelijk werk, en dergelijke). De taak van de IZC is het bespreken en optimaliseren van de zorg op leerling-, leerkrachten schoolniveau. 12

13 6 Leerlingvolgsysteem / toetsen (LOVS) Het LOVS is één van de mogelijkheden om problemen te signaleren bij individuele leerlingen en op groepsniveau. Regelmatig door het jaar worden er (methode-onafhankelijke) Cito-toetsen afgenomen. We werken in de midden- en bovenbouw met een groepsplan voor de vakgebieden rekenen, taal (gr. 3), spelling en technisch en begrijpend lezen. In de kleutergroepen betreft dit alleen rekenen en taal. De Citotoetsen worden geanalyseerd om zo voor ieder kind een goede beginsituatie in het volgende groepsplan te kunnen vaststellen. Zo wordt duidelijk aan welke deelgebieden van deze vakken gewerkt moet worden in de periode na de toetsafname. Daarnaast wordt er voor de kinderen een Didactisch groepsoverzicht (DGO) gemaakt om de kindkenmerken en onderwijsbehoeften van ieder kind in kaart te brengen. Dit schooljaar vullen we het DGO in voor de vakken rekenen en technisch lezen. Het komende schooljaar is het de bedoeling dat we dit voor alle vakken doen. Voor kinderen die een onvoldoende score halen op welke Citotoets dan ook, wordt altijd een analyse gemaakt. Naast de Citotoetsen wordt gewerkt met het ontwikkelingsvolgmodel Scol om sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen te volgen. In de kleutergroepen wordt daarnaast met OVM gewerkt voor alle ontwikkelingsgebieden. Deze gegevens zijn mede bepalend voor het maken van de groepsplannen voor de kleuters. Individuele toetsen (nader diagnostisch onderzoek) worden afgenomen door de interne begeleider of door een externe specialist. Naast de geplande besprekingen kunnen leerlingen (op afspraak) te allen tijde door de leerkracht besproken worden met de interne begeleider. 13

14 Toetskalender Augustus (1 e lesdag 18 aug.) September Oktober (herfstvak. 13 t/m 17 okt.) November Werkvergadering : Maken DGO op basis van DGO vorige groep (warme overdracht) Maken groepsplannen Opstellen individuele hp s zorgleerlingen niveau V voor zover niet gedekt door groepsplan; Opstellen plan van aanpak zorgleerlingen niveau I+ NB: voor zwakke lezers/spellers niveau V altijd een hp maken ivm het opbouwen van een dossier tbv dyslexie-onderzoek. Duur hp: 6 weken (zie tussentoetsen oktober/december/april) groep 2-8: bespreken zorglln.(iber/zorgteam,lkr). DMT afnemen groep 8 tbv VO groep 1-8: Scol groep 3: quickscan DHH groep 3: Herfstsignalering (na kern 3) Auditieve vaardigheden: -auditieve analyse Struiksma -auditieve synthese Struiksma Letterkennis: -grafementoets -fonementoets Decodeervaardigheid: -lezen woordniveau en tekstniv. Bespreking herfstsign. Lkr. met IBer HP opstellen voor zwakke lln. groep 4-8: na herfstvak. EMT + Klepel zwakke lezers PI-dictee zwakke spellers (D- en E-leerlingen) Zie protocol Leesproblemen en Dyslexie, hoofdstuk 3.3 HP opstellen of bijstellen groep 1-8: Tussentijdse evaluatie en bijstelling Groepsplan groep 1/2: bijwerken OVM groep 2: Invullen groepsscreenings-lijst signalering risico lln.dyslexie (VISNET) Bespreken met IB-er. groep 8: NIO toets en de Drempeltoets Groepsbespreking voor 1 e rapport December (kerstvak. 22 dec. t/m 2 jan.) groep 4-8: vlak voor kerstvakantie EMT + Klepel zwakke lezers PI-dictee zwakke spellers (D- en E-leerlingen) Zie protocol Leesproblemen en Dyslexie, hoofdstuk 3.3 HP bijstellen

15 Januari (periode ) groep 2: Invullen indiv. screeningslijst signalering risico lln. dyslexie. Is voor lln. die in nov. opvielen. (VISNET) Vallen ze nog steeds op? Dan ook kleurentest afnemen en HP opstellen. Bespreken met IBer. groep 1-2: M1/2 Cito rekenen voor kleuters Cito taal voor kleuters groep 3-8: M 3-8 AVI (gr. 3 na kern 6) DMT (gr. 3 na kern 6) Cito rekenen/wiskunde Cito woordenschat Cito spelling (gr. 3 na kern 6) groep 4-8: M 4-8 Cito begrijpend lezen groep 8: M8 Cito spelling werkwoorden Februari (1 e helft febr.) (voorjaarsvakantie 23 t/m 27 febr.) Evalueren DGO, evalueren Groepsplan. Opstellen nieuw DGO en Groepsplan. Opstellen nieuwe HP s/plan van aanpak, evalueren en/of bijstellen lopende HP s/plan van aanpak, (ondertekende) documenten inleveren uiterlijk 2 maart. Groeps- en leerlingbespreking n.a.v. Citoresultaten/wintersignalering lkr. met IB-er groep 3: Wintersignalering: (als alle letters zijn aangeboden, na kern 6) Letterkennis: -grafemen toets (in map DMT); -fonemendictee Bij uitvallers: Auditieve vaardigheden: -auditieve analyse (Struiksma); -auditieve synthese (Struiksma); Maart / April (eind mrt /begin apr.) groep 1-8: Scol groep1-2: Bijwerken OVM groep 3: Lentesignalering (na kern 8) Bespreking lentesign. Lkr. met IBer, opstellen of aanpassen van lopende HP s April groep 1-8: tussentijdse evaluatie en bijstelling Groepsplan. groep 4-8: EMT en Klepel zwakke lezers PI-dictee zwakke spellers (D- en E-leerlingen) Zie protocol Leesproblemen en Dyslexie, hoofdstuk 3.3 HP opstellen of bijstellen groep 7: Cito entreetoets groep 8: Verplichte Cito eindtoets (half april) 15

16 Mei (meivakantie 4. t/m 15 mei) Tussen 18 mei en 10 juni: groep 3-7: E3-E7 AVI DMT Cito rekenen-wiskunde Cito woordenschat Cito spelling groep 1-2 : E1/2 -Cito rekenen voor kleuters -Cito taal voor kleuters groep 2: -Letters benoemen uit Leesprotocol leesproblemen en dyslexie groep 1 en 2, bijlage 3 D blz 117 e.v. groep 4: E4 -Cito begrijpend lezen groep 7: E7 -Cito spelling werkwoorden Juni Evalueren DGO en Groepsplan HP s evalueren en advies begeleiding voor volgende groep maken groep 2 : E2 -Bijwerken OVM groep 3: E3 Eindsignalering (na kern 11) Bij uitvallers van de lentesignalering: nogmaals afnemen fonemendictee groep 5: E5 -Quickscan DHH voor nog niet eerder herkende begaafde lln. groep 8: AVI + DMT voor lln. met handelingsplan 30 juni: inleveren geëvalueerde en ondertekende HP s/groepsplannen Juli (zomervak. 4 juli t/m 14 aug.) Overdracht groep naar volgende collega. 16

17 AFSPRAKEN ROND HET AFNEMEN VAN DE TOETSEN. Organisatie Alle kinderen worden door de leerkracht getoetst. Kinderen zitten in de toetsopstelling Er is een vaste toetsweek Leerkrachten geven bij jaarbestelling aan hoeveel testmateriaal er voor het nieuwe schooljaar besteld moet worden van ieder onderdeel. In de toetsweek geen toetsen van de methode afnemen Groep 1-2 neemt de digitale toetsen af. Alleen niet muisvaardige kinderen en heel zwakke kinderen worden met de hand getoetst. Toets afname groep 1: M1 oefenboekje E1 afname De oude toetsblaadjes van de kinderen kunnen vernietigd worden, de toetsbladen worden niet meegegeven maar bewaard tot de volgende toetsronde. De V-scores moeten in het leerlingendossier worden gevoegd. LET OP: De afnameperiode van de toets resultaten wordt vastgesteld doorde Interne Zorgcomnmissie. Taak en verantwoording leerkracht Bekijkt de toetsen vooraf goed. Voert planning toetsen zelf in met ondersteuning van de ib-er. Minimaal een week voor de geplande toetsweek. Voor leerlingen met individuele leerlijn worden toetsen conform handelingsplan, groepsplan of ontwikkelingsperspectief ingepland in overleg met de ib-er. Bestudeert de handleiding vooraf goed. Kijkt of er voor ieder kind een toetsboekje beschikbaar is. Bespreekt wijze van toetsafname met dyslectische leerlingen en ib-er (gebruik van welk hulpmiddel, afnameplek etc). Neemt het gebruik van hulpmiddelen op in het leerlingendossier. Kijkt waar eventuele knelpunten zijn, zodat dit voor die tijd ( met ander voorbeeld) nog met de klas kan worden besproken. Let goed op een juiste instructie; je mag een kind helpen met opmerkingen als: kijk nog eens goed wat er staat of lees het nog eens een keer of ga anders eerst verder, dan kijk je later nog eens naar de vraag die je niet zo goed begreep enz. Bedenkt van tevoren wat de kinderen moeten doen als ze klaar zijn met de toets. Draagt zorg voor dat iedere toets op de afname dag wordt afgemaakt. Voert de toetsresultaten in. Invoeren met foute antwoorden bij onderdeel Spelling. Invoeren bij Rekenen: fouten aanklikken. Bij doortoetsen: er wordt 1 toets ingevoerd in het Cito LOVS (in overleg met ib-er welke toets wordt ingevoerd). Taak en verantwoording intern begeleider Opstellen van de Toetskalender, opnemen wanneer voor welke groep(en) nieuwe toetsen worden gebruikt.

18 Zorgt samen met de groepsleerkracht(en) voor planning toetsen (controleert planning). Bespreekt welke toets(en) in welk leerjaar bij individuele leerlingen (opp) worden ingevoerd. Rol leerling Dyslectische kinderen: krijgen voldoende of meer tijd. Kan gebruik maken van hulpmiddelen als meer tijd/ vergrote versie tekst, rustige plek. Leerling mag zelf aangeven welk hulpmiddel(en). Herhaling toetsafname in overleg met ib-er: ll met dyslexieverklaring maken toets nog een keer met hulpmiddel bandje/cd met tekst en vragen/antwoorden. 18

19 7 Administratie van de zorg Groepsplan Voor rekenen en taal (groep 1-2) en voor deze vakgebieden uitgebreid met technisch lezen (gr. 3) en voor rekenen, spelling, begrijpend lezen en technisch lezen (gr. 4 t/m 8) hebben we een groepsplan waarin alle kinderen een plaats krijgen in niveau 1, 2 of 3 waarop de instructie en verwerking van de leerstof zijn aangepast. Het format van het groepsplan is in dit zorgbeleidsplan als bijlage toegevoegd. Didactisch groepsoverzicht Voor de vakken rekenen en technisch lezen vullen de leerkrachten naast het groepsplan ook een didactisch groepsoverzicht in (DGO). In dit DGO maken de leerkrachten een overzicht van de kindkenmerken en de onderwijsbehoeften van ieder kind en dient als onderlegger voor het groepsplan. De leerkrachten van de groepen 1-2 en 3 gebruiken ook een DGO bij taal. Handelingsplan Voor leerlingen die extra zorg nodig hebben en die niet binnen het groepsplan geholpen kunnen worden of wanneer voor een bepaald ontwikkelingsgebied (nog) geen groepsplan is, zoals voor gedrag wordt een individueel handelingsplan opgesteld door de leerkracht. Het eerste exemplaar wordt ondertekend door de ouders en wordt bewaard in de zorgmap en bij de interne begeleider. De digitale versie van het handelingsplan wordt opgeslagen op school op server in de map Groepsplannen en DGO onder de desbetreffende groep. Dit gebeurt onder de naam Handelingsplan met naam kind (achternaam, voornaam, datum) en wordt zolang een plan loopt steeds voorzien van een nieuwe evaluatie. Afgehandelde handelingsplannen worden zowel in het papieren als digitale leerlingdossier gearchiveerd. Ontwikkelingsperspectief (OPP) (bij arrangement) Met de invoering van het Passend Onderwijs zullen we voor steeds minder kinderen individuele handelingsplannen en voor steeds meer kinderen in de midden- en bovenbouw een ontwikkelingsperspectief gaan opstellen. Dit is verplicht op het moment dat de school voor de begeleiding van het kind een arrangement heeft aangevraagd. Als bekend is dat kinderen mindere leercapaciteiten hebben en (voor bepaalde vakken) het eindniveau van het basisonderwijs niet gaan halen, gaan we een prognose van het uitstroomniveau bepalen en passen we de leerstof daarop aan. Het kind gaat dan zijn eigen leerlijn volgen en gaat (gedeeltelijk) los van de jaargroep. Een kind verlaat dan bijvoorbeeld de basisschool met een behaald eindniveau groep 6 voor rekenen en begrijpend lezen. Voor deze leerlingen is het verstandig een OPP op te stellen. Het eindperspectief wordt vastgesteld op basis van het IQ (indien bekend) en/of op basis van de uitslagen van eerdere meetmomenten. Omdat er voor een betrouwbare voorspelling minimaal drie meetmomenten nodig zijn, kiezen wij ervoor om pas vanaf half groep 5 een ontwikkelingsperspectief op te stellen. Als meetmomenten hanteren wij citoresultaten M3-E3-M4-E4-M5. Hiermee kan een leerrendementsprognose worden vastgesteld. Bij het opstellen van een OPP op een later moment in de schoolloopbaan van de leerling worden steeds de vijf laatste meetmomenten gehanteerd. 19

20 Leerlingdossier Het leerlingdossier bevat de volgende gegevens: leerlingkaart, verslagen van onderzoeken, observaties en gesprekken met ouders en externe instanties, onderwijskundige rapporten, afgewikkelde handelingsplannen of OPP s en eventuele andere vertrouwelijke informatie. Het leerlingdossier wordt beheerd door en is de verantwoordelijkheid van de interne begeleider. Voor ieder kind is een papieren en digitaal dossier (LOVS). Zorgmap De leerkracht draagt zorg voor de inhoud van de zorgmap. Wat zich in de zorgmap moet bevinden staat op de Inhoud Groepsmappen (zie bijlage). De leerkracht zorgt ervoor dat de benodigde informatie in orde is en bijgehouden wordt. De map zal minstens één keer per jaar tijdens de klassenconsultaties met de interne begeleider worden doorgenomen. Leerlingvolgsysteem (Cito / Esis) De toetsen worden volgens de toetskalender klassikaal door de leerkrachten afgenomen. De leerkracht zorgt zelf voor de toetsmaterialen en neemt de toetsen af volgens het toetsprotocol. (zie hoofdstuk over toetsen). De leerkracht kijkt de toetsen na en verwerkt ze in het computersysteem Esis / LOVS. 20

21 8 Advisering Vervolg Onderwijs In het kader van advisering voor leerlingen van groep 8 over de keuze van de richting voor het vervolg onderwijs hebben wij een protocol dat wij gebruiken. Dit protocol is in de bijlage opgenomen. 9 Contact met andere instanties Samenwerkingsverband SWV Kop van Noord Holland De Henricusschool is onderdeel van het samenwerkingsverband Kop van Noord Holland. Samenwerkingsverband Kop van Noord Holland is een samenwerkingsverband met 81 scholen voor basisonderwijs en 3 scholen voor speciaal basisonderwijs. Samen zorgen zij voor een dekkend netwerk voor het primair onderwijs in de Kop van Noord Holland. De directeur en de intern begeleider vertegenwoordigen de school in het samenwerkingsverband. Er zijn zowel bijeenkomsten voor de directie als voor de interne begeleider. Schoolmaatschappelijk werk (De Wering) Het team Schoolmaatschappelijk Werk is werkzaam voor alle voorschoolse voorzieningen en basisscholen in de kop van Noord-Holland. De medewerkers bieden consultatie en advies aan beroepskrachten en bieden ondersteuning aan ouders van kinderen van 0-12 jaar op het gebied van o.a. probleemverheldering, ondersteuning, hulpverlening en toeleiding naar passende hulp. Overige instanties De school werkt samen met diverse andere instanties. Gedacht kan worden aan logopedie, kinderfysiotherapie, behandelaars van dyslexie en andere deskundigen die betrokken zijn bij de zorg voor het kind. Samenwerking is van groot belang om hulp te laten slagen. Afstemming is hierin een belangrijk onderdeel. 21

22 10 Leer- en hulpmiddelen Orthotheek Een orthotheek is een verzameling systematisch geordend onderzoeks- en begeleidingsmiddelen, die gebruikt kan worden bij de speciale leerlingenbegeleiding voor kinderen met ontwikkelings-, leeren/of gedragsproblemen. De orthotheek kan gebruikt worden in de signaleringsfase en kan een hulpmiddel zijn bij de daaropvolgende fasen. De orthotheek biedt diagnostische middelen die ingezet kunnen worden bij nader onderzoek bij geconstateerde problemen. Daarnaast bevat het remediërende materialen voor verschillende vakgebieden en materialen voor talentvolle leerlingen. Het beheer en de uiteindelijke verantwoordelijkheid over de orthotheek liggen bij de interne begeleider. 11 Beleid en scholing Scholing IB De interne begeleider volgt jaarlijks een aantal cursussen of workshops om de kennis actueel te houden. Daarnaast neemt zij deel aan het overleg van interne begeleiders van Stichting Sarkon en van de scholengroep binnen het samenwerkingsverband. Scholing team Dit schooljaar wordt het team geschoold in het kunnen signaleren en handvatten bieden aan talentvolle leerlingen: meerkunners en hoogbegaafden. Daarnaast wordt het traject van opbrengst gericht werken verder uitgevoerd en geborgd en zal het team worden bijgepraat over de ontwikkelingen binnen het passend onderwijs. 12 Begroting 2014 Jaarlijks wordt een budget voor de IB begroot. Daarin worden aankopen voor het toetsen opgenomen en extra in te zetten materialen. Scholing en leerling onderzoeken worden begroot op de algemene begroting van de Henricusschool / Stichting Sarkon. Begroting IB 2014 Begroot bedrag Cito / LVS toetsen 1500,- Eindtoets 500,- Materialen studie / orthotheek 250,- Overig IB materiaal 250,- Totale begroting IB 2500,- 13 Planning interne begeleiding Aandachtspunten vanuit de school? - Meerkunners en hoogbegaafdheid - Handelingsgericht werken 22

23 Bijlage 1 Taakomschrijving Interne Begeleider Er is op de H.Henricusschool één interne begeleider. De interne begeleider is onder verantwoordelijkheid van de directeur belast met het leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van het bovenschools zorgbeleid, de coördinatie en uitvoering van het zorgbeleid in de school, de begeleiding van leraren en is verantwoordelijk voor professionalisering. Resultaatgebieden 1. Bijdrage beleidsvoorbereiding bovenschoolse zorgbeleid. - Analyseert de zorgactiviteiten, toetsresultaten en leerlingbesprekingen en werkt op basis daarvan didactische leerlijnen uit; - Adviseert de directeur bij het ontwikkelen van onderwijs- en zorgbeleid in de school en het bovenschoolse zorgbeleid; - Adviseert de directeur t.a.v. de aanname van nieuwe (zorg)leerlingen; - Vertegenwoordigt de school in intern en extern overleg over zorgbeleid; - Stelt het bovenschools en school specifiek zorgplan op; - Levert een bijdrage aan de evaluatie van het zorgbeleid in de school, bij de werkgever en in het samenwerkingsverband. 2. Coördinatie en uitvoering zorgbeleid in de school. - Draagt zorg voor opzet en uitwerking van het leerlingvolgsysteem volgens afspraken in het zorgplan; - Stelt op basis van het zorgbeleid de jaarlijkse toetskalender op, bewaakt de uitvoering en verzamelt toetsgegevens en/of groepsoverzichten; - Organiseert onderzoek en speciale hulp m.b.t. zorgleerlingen, zorgt voor dossiervorming t.b.v. zorgleerlingen; - Ontwikkelt procedures, protocollen en afspraken m.b.t. leerlingenzorg en bewaakt deze; - Is voorzitter bij leerlingbesprekingen, groepsbesprekingen en het zorgoverleg en bereidt de bijeenkomsten voor; - Coördineert aanmeldingen en verwijzingen van leerlingen; - Organiseert en neemt deel aan intern en extern overleg m.b.t. zorgleerlingen; - Coördineert activiteiten m.b.t. schoolverlaters, bewaakt de procedure van aanmelding voor het LWOO/praktijkgericht onderwijs; - Coördineert de terugplaatsing van leerlingen vanuit het speciaal onderwijs in het basisonderwijs. 3. Begeleiding leraren. - Ondersteunt bij het zoeken van lesmateriaal voor remedial teaching; - Adviseert over zorgleerlingen, didactische vragen, e.d. en organiseert collegiale consultatie; - Begeleidt en coacht bij het analyseren van gegevens over de ontwikkeling van leerlingen, het opstellen en uitvoeren van handelingsplannen en het bewaken van het vervolg daarop; - Begeleidt en coacht in het afnemen van eenvoudige diagnostische toetsen en het invullen van observatieformulieren; - Observeert klassensituaties teneinde advies te geven voor aanpak van een zorgleerling; - Ondersteunt in de contacten met ouders/verzorgers van zorgleerlingen. 4. Professionalisering. - Houdt de voor het beroep vereiste bekwaamheden op peil en breidt deze zo nodig 23

24 uit; - Neemt deel aan scholings- en ontwikkelingsactiviteiten en o.a. collegiale consultatie; - Bestudeert relevante vakliteratuur. Kader, bevoegdheden, & verantwoordelijkheden Beslist bij/over: het analyseren van de zorgactiviteiten, toetsresultaten en leerlingbesprekingen en het op basis daarvan uitwerken van didactische leerlijnen, het opstellen van het bovenschools en schoolspecifieke zorgplan, het zorg dragen voor opzet en uitwerking van het leerlingvolgsysteem volgens afspraken in het zorgplan, het observeren van klassensituaties teneinde advies te geven aan leraren voor aanpak van een zorgleerling. - Kader: het zorgplan en beleidslijnen van de school. - Verantwoording: aan de directeur van de school voor wat betreft de kwaliteit van de bijdrage aan de ontwikkeling van het bovenschoolse zorgbeleid, van coördinatie en uitvoering van het zorgbeleid in de school, van begeleiding van leraren en van de professionalisering. Kennis en vaardigheden - Algemeen theoretische en praktische vakinhoudelijke, didactische en pedagogische kennis; - Inzicht in de taak, organisatie en werkwijze van de school; - Vaardigheid in het coachen en begeleiden van leraren; - Vaardigheid in het gebruik van relevante gesprekstechnieken; - Vaardigheid in het motiveren van anderen; - Vaardigheid in het opzetten van plannen en het geven van adviezen. Contacten - Met leraren over de begeleiding van zorgleerlingen om af te stemmen; - Met leraren over de ondersteuningsvraag en de begeleiding van leerlingen om afspraken te maken; - Met externe organisaties over de begeleiding van zorgleerlingen om overleg te voeren en af te stemmen; - Met bovenschoolse organisaties (SWV en Platform WSNS) en netwerkcontacten van intern begeleiders over het bovenschoolse zorgbeleid om af te stemmen; - Met de directie over de kaders waarbinnen de leerlingenzorg plaats moet vinden om te adviseren. Voorwaarden waar een IB-er aan moet voldoen In het bezit zijn van een relevante opleiding of bereid zijn tot scholing. Bovenstaande taken kunnen uitvoeren of bereid zijn deze te leren. Breed georiënteerd zijn in het basisonderwijs, kennis of ervaring hebben meerdere groepen. Energiek, stressbestendig, kunnen relativeren en collegiaal zijn. Goede contactuele eigenschappen hebben Doelgericht en planmatig kunnen werken In staat zijn grote lijnen te zien in de organisatie en beleidsmatig te denken Draagvlak hebben en vertrouwen ervaren binnen het team 24

25 Bijlage 2- Format Groepsplan 3-8 Groep: Leerkracht: Vakgebied: Periode: Evaluatiedatum: Groepsplan nummer Datamuur Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig (basisgroep) Instructieafhankelijk Namen van de leerlingen Leerdoel: wat wil ik in deze periode bereiken met: Resultaatgericht: Vaardigheidsgroei CITO van..punten Inhoudelijk met voldoende beheersing volgens de methodenorm Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig (basisgroep) Instructieafhankelijk Onderwijsbehoeften leerlingen Groep Instructieonafhankelijk Aanpak: hoe geef ik instructie en begeleiding; welke materialen, leerstof, middelen zet ik in? Instructie: Materialen en leerstof: Werkvormen: Organisatie: hoe organiseer ik het, wie en waar, wanneer Evaluatie: hoe en wanneer evalueer ik. Cito januari en juni Tussenevaluatie rond de herfstvakantie en Pasen Instructiegevoelig (basisgroep) Instructieafhankelijk Instructie: Materialen en leerstof: Werkvormen: Instructie: Na elke methodetoets een tussentijdse evaluatie via de methodeuitdraai, tijdelijke aanpassingen zie dagplanning Materialen en leerstof: Werkvormen: Observatie van de aanpak Diagnostisch gesprek indien nodig 25

26 Gezamenlijke start van de les: Doel, overzicht van de les, voorkennis ophalen Groepsinstructie alle leerlingen Zelfstandige verwerking instructieonafhankelijk Instructie en begeleide oefening Instructiegevoelig klassikale instructie: Zelfstandige verwerking: Instructiegevoelig Verlengde instructie en begeleid oefenen voor de risicoleerlingen Instructieafhankelijk Feedbackronde door de leerkracht Feedback geven op de opdrachten Zelfstandige verwerking Zelfstandig verwerking: Feedbackronde door leerkracht Feedback geven op de opdrachten Gezamenlijke afsluiting: Wat hebben we geleerd? Evaluatie Groep Is het gestelde doel bereikt? Is de instructie / begeleiding geboden als gepland? Is de organisatie verlopen als gepland? Zijn de juiste toetsinstrumenten gebruikt? Instructie onafhankelijk Instructie gevoelig Instructie afhankelijk 26

27 Bijlage 3- Format Groepsplan kleuters Groep: Leerkracht: Vakgebied: Taal Periode: Evaluatiedatum: Groepsplan nummer Doelen Waar wil ik in deze periode met alle kinderen aan werken? Welke doelen moeten terugkomen in mijn activiteiten? Ontluikende en beginnende geletterdheid Boekoriëntatie Verhaalbegrip Functies van geschreven taal Relatie tussen gesproken en geschreven taal Taalbewustzijn en alfabetisch principe Aanvullende doelen Welke doelen zijn nog niet bereikt en komen niet meer specifiek aan de orde? Welke doelen vragen een meer intensieve begeleiding? Voor welke kinderen? Ontluikende en beginnende geletterdheid Namen: Aanpak/gerichte begeleiding/organisatie Op welke manier geef ik extra ondersteuning en begeleiding? Resultaten/evaluatie 1. Zijn de gestelde doelen voldoende aan bod gekomen? 2. Zijn de aanvullende doelen voldoende aan bod gekomen? 3. Is de aanpak/gerichte begeleiding/organisatie verlopen volgens plan? Mondelinge taal en woordenschat Spraakontwikkeling Woordenschat Gesprekken voeren Verhalen vertellen Vragen stellen Mondelinge taal en woordenschat Namen: Luisteren en auditieve waarneming Kritisch luisteren Rijmen Auditieve analyse Luisteren en auditieve waarneming Namen: Specifieke doelen plusgroep Namen: 27

28 Groep: Leerkracht: Vakgebied: Rekenen Periode: Evaluatiedatum: Groepsplan nummer Doelen Waar wil ik in deze periode met alle kinderen aan werken? Welke doelen moeten terugkomen in mijn activiteiten? Getalbegrip Omgaan met de telrij Werken met telbare hoeveelheden Erbij en eraf 1 of 2 Werken met getalsymbolen. Meten Vergelijken en ordenen (lengte, omtrek, inhoud en gewicht) afpassen Chronologie Patronen en cycli Aanvullende doelen Welke doelen zijn nog niet bereikt en komen niet meer specifiek aan de orde? Welke doelen vragen een meer intensieve begeleiding? Voor welke kinderen? Getalbegrip Namen: Meten Namen: Aanpak/gerichte begeleiding/organisatie Op welke manier geef ik extra ondersteuning en begeleiding? Resultaten/evaluatie 4. Zijn de gestelde doelen voldoende aan bod gekomen? 5. Zijn de aanvullende doelen voldoende aan bod gekomen? 6. Is de aanpak/gerichte begeleiding/organisatie verlopen volgens plan? Meetkunde Oriënteren en lokaliseren Construeren Opereren met vormen en figuren. Meetkunde Namen: Specifieke doelen plusgroep Namen: 28

29 Bijlage 4- Didactisch groepsoverzicht groep 3 t/m 8 Groep: Datum: Vakgebied: Leerkracht: Periode: Methode: Naam leerling Toets 1 LVS juni: Toets 2 LVS jan: Toets 3 LVS juni: Toets 4 methode geb. Doel in VS Leerling in beeld Inclusief foutenanalyse Onderwijsbehoeften Basis Verl.in. VS VS VS Plus Niveau Niveau Niveau

30 Bijlage 5- Didactisch groepsoverzicht groep 1-2 Groep: Leerkracht: Datum: Periode: Naam leerling Leerling in beeld Relevante gegevens vanuit gesprekken, observaties en leerlingvolgsysteem Toets 1 LVS jan M2: VS Toets 2 LVS juni E2: VS Doel in VS Onderwijsbehoeften Welke ondersteuning en begeleiding heeft een kind nodig? Niveau Niveau Soc.em./spel Taal Rekenen Motoriek TVK RVK TVK RVK TVK RVK Soc.em./spel Taal Rekenen Motoriek 30

31 Bijlage 6 Stappenplan Groepsplan en DGO Stap 1: augustus Oude leerkracht voor warme overdracht: Open het DGO van het afgelopen leerjaar. Verander de groep, de naam van de leerkracht, de datum en de periode (augustus-januari) in de kopbalk. Verwijder de toetsgegevens in de kolommen van Toets 1 en Toets 2. Knip de gegevens uit de kolom van Toets 3 en plak deze in kolom van Toets 1. Stel het doel voor de toets van januari vast (in kolom Doel) en geeft onder het kopje Doel de toets mee (dus bijv. M5). Verwijder de gekleurde evaluatiegegevens en vul eventueel de onderwijsbehoeften aan. (Onderwijsbehoeften: wat zie ik jou als lkr. doen met betrekking tot de leerling, dus concreet waarneembaar gedrag). Nieuwe leerkracht voor begin nieuwe schooljaar: Maak het groepsplan nr. 1 voor de periode augustus-januari met als evaluatiedata oktober (rond de herfstvakantie) en januari. Cluster de leerlingen in de drie groepen: de basisgroep (instructiegevoelig/iii), de bovengroep (instructie-onafhankelijk/i en II) en de ondergroep (instructieafhankelijk/iv en V). Bepaal per groep wat de gemiddelde vaardigheidsgroei van die groep moet zijn (elke groep kan een eigen vaardigheidsgroei hebben) en wat de groep moet laten zien op de methodegebonden toetsen. Beschrijf voor de basisgroep de onderwijsbehoeften. Verwijs bij de andere groepen naar de basisgroep en geef aan wat afwijkend is. Bepaal bij de bovengroep en de ondergroep de aanvullende doelen. Stap2: herfstvakantie Evalueer tussentijds het groepsplan en pas aan in een andere kleur. Bedenk: als ik doorga op dezelfde voet, gaat de leerling het doel dan bereiken? Deel leerlingen eventueel in een andere groep in. Geef aan op het groepsplan nummer 1 +2 en sla op! Stap 3: januari-februari Na de Citotoets evalueer je het DGO en het groepsplan. DGO: noteer bij Toets 2 de resultaten van de toets en vermeld in de kolom Onderwijsbehoeften in een andere kleur of het doel behaald is. Sla dit DGO op als evaluatie. Open het DGO opnieuw, verwijder de evaluatie en stel een nieuw Doel (+ toets, dus bijv. E5) vast. Vermeld bij Toets 4 het gemiddelde van de methodetoetsen van de afgelopen periode. Pas de onderwijsbehoeften aan (leerkrachtgedrag!). Vermeld in de kopbalk de nieuwe periode (februarijuni). Sla het nieuwe DGO op. Groepsplan: evalueer het groepsplan en sla op. Stel een nieuw groepsplan op (nr. 3) op basis van het nieuwe DGO. Evaluatiedata in april (rond Pasen) en juni. Stap 4: april Evalueer tussentijds het groepsplan (zie stap 3, het aangepaste plan wordt nu nr. 3+ 4). Stap 5: juni Vermeld in het DGO in de kolom Toets 3 de resultaten van de Citotoets van juni. Evalueer in de kolom Onderwijsbehoeften of het doel per leerling is behaald (zie ook stap 4). Sla de evaluatie op en gebruik deze bij de overdracht naar de volgende leerkracht (papier en digitaal!). Zie ook weer stap 1. Evalueer het groepsplan en sla op. NB: Doe telkens een kopie van het DGO en het groepsplan in het postbakje van Monique.

Juli 2009. Functie-informatie:

Juli 2009. Functie-informatie: Juli 2009 Functie-informatie: Functienaam: Intern Begeleider Salarisschaal: schaal 9 Indelingsniveau: 9IVb Werkterrein: Onderwijsproces - Onderwijsbegeleiding Activiteiten: Beleid- en bedrijfsvoeringondersteunende

Nadere informatie

Intern Begeleider (schaal 9)

Intern Begeleider (schaal 9) Intern Begeleider (schaal 9) 1. Functie-informatie: Functienaam: Intern Begeleider Salarisschaal: schaal 9 Indelingsniveau: 9IVb Werkterrein: Onderwijsproces - Onderwijsbegeleiding Activiteiten: Beleid-

Nadere informatie

TOETSPROTOCOL OBS WILLEM EGGERT. Formuleren schoolspecifiek beleid.

TOETSPROTOCOL OBS WILLEM EGGERT. Formuleren schoolspecifiek beleid. TOETSPROTOCOL OBS WILLEM EGGERT Formuleren schoolspecifiek beleid. De toets weken zijn in oktober, januari, maart, mei en juni gepland. De ondersteuning komt in de geplande toets weken waar nodig te vervallen,

Nadere informatie

Ben jij een cluster intern begeleider die verbindt?

Ben jij een cluster intern begeleider die verbindt? Ben jij een cluster intern begeleider die verbindt? Misschien herken je het wel: je bent op zoek naar een nieuwe uitdaging in het onderwijs. Dan ben je bij WereldKidz aan het goede adres. Voor onze scholen

Nadere informatie

Format groepsplan. HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving AANPAK METHODIEK. Automatiseren Modelen. Automatiseren Modelen Begeleid inoefenen

Format groepsplan. HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving AANPAK METHODIEK. Automatiseren Modelen. Automatiseren Modelen Begeleid inoefenen Format groepsplan Groep namen WAT wil ik bereiken? WAT bied ik aan om dit doel te bereiken? HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving HOEveel tijd? Zelfstandig of met de leerkracht? HOE volg ik de

Nadere informatie

We zijn op zoek naar een kei van een Intern Begeleider!

We zijn op zoek naar een kei van een Intern Begeleider! We zijn op zoek naar een kei van een Intern Begeleider! WereldKidz 33 basisscholen en een school voor speciaal onderwijs, 4.500 leerlingen en 475 medewerkers vormen samen WereldKidz. Een organisatie met

Nadere informatie

ZORG OP MAAT OMDAT IEDER KIND TELT

ZORG OP MAAT OMDAT IEDER KIND TELT Telefoon 0317-350815 ZORG OP MAAT OMDAT IEDER KIND TELT DON BOSCOSCHOOL RENKUM Versie april 2011 ZORGSYSTEEM DON BOSCOSCHOOL RENKUM Iedere school heeft de plicht voor alle kinderen zorg op maat te bieden.

Nadere informatie

INTERNE ZORGSTRUCTUUR

INTERNE ZORGSTRUCTUUR Basisondersteuning Niveau 1 Groepsniveau In deze fase staat het handelen van de leerkracht centraal. Deze signaleert met behulp van toetsen en observaties de voortgangsresultaten van de leerlingen, zowel

Nadere informatie

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen

Nadere informatie

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen.

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen. 6. KWALITEITSZORG Het Leerlingvolgsysteem (LVS) Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de ontwikkeling van de leerling goed te volgen, gebruiken we een Leerlingvolgsysteem. Een goed LVS moet een

Nadere informatie

Stroomdiagram zorg. Versie september 2008

Stroomdiagram zorg. Versie september 2008 Stroomdiagram zorg Versie september 2008 1 Fase 1: Reguliere zorg in de groep Start 2. Lkr differentieert: * aanpassing leerstof (weektaak) * instructie (afpelmodel) * leertijd (zelfstandig werken) 1.

Nadere informatie

Zorgplan van de Larense Montessorischool

Zorgplan van de Larense Montessorischool Zorgplan van de Larense Montessorischool Vooraf Het zorgplan van de Larense Montessorischool beschrijft de zorgstructuur van de school. Het doel is ervoor te zorgen dat problemen van leerlingen zo vroeg

Nadere informatie

Inrichting van de zorgstructuur op basisschool De Toermalijn. Informatieboekje voor ouders.

Inrichting van de zorgstructuur op basisschool De Toermalijn. Informatieboekje voor ouders. Inrichting van de zorgstructuur op basisschool De Toermalijn Informatieboekje voor ouders. 1 Inrichting van de zorgstructuur op basisschool De Toermalijn Voorwoord. Beste ouders, Naast het regulier onderwijsaanbod

Nadere informatie

5 oktober 2010 ZORGTRAJECT DE POELJEUGD

5 oktober 2010 ZORGTRAJECT DE POELJEUGD Schema 1 zorgroute: Er zijn 3 niveau s te onderscheiden: Zorg op groepsniveau, zorg op schoolniveau en bovenschoolse zorg. In het bovenstaande model zijn deze als volgt weergegeven: De rode cirkel (linksbovenin

Nadere informatie

Ondersteuning van leerlingen op. CBS De Rank

Ondersteuning van leerlingen op. CBS De Rank Ondersteuning van leerlingen op CBS De Rank Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Onze uitgangspunten en ambitie... 2 3. De organisatie van de zorg op De Rank... 2 4. Wanneer spreken we van leerlingen die ondersteuning

Nadere informatie

Algemene voorwaarden coördinator leerlingenzorg

Algemene voorwaarden coördinator leerlingenzorg 1 Algemene voorwaarden coördinator leerlingenzorg Opleidingsniveau & denkniveau - HBO+ denk- & werkniveau - Opleiding; Master opleiding. Als beginnend CLZ-er kan gestart worden met een HBO+ opleiding IB.

Nadere informatie

Leerling-zorg op onze school

Leerling-zorg op onze school Leerling-zorg op onze school Inhoud 1. Inleiding blz. 3 1.1 Onze visie op zorg 1.2 Doelstelling van de zorg 1.3 Zorgbreedte 2. Wanneer is een leerling een zorgleerling? 4 3. leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften:

Nadere informatie

Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs. Maart 2014

Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs. Maart 2014 Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs Maart 2014 Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs Inhoudsopgave Deel A : Basis Ontwikkelingsperspectief: voor wie, wat, waarom, wanneer en hoe? Deel

Nadere informatie

Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen?

Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Opbrengstgericht onderwijs, een verzamelnaam voor het doelgericht werken aan het optimaliseren van leerlingprestaties. systeem van effectieve schoolontwikkeling

Nadere informatie

Ondersteuning van uw kind Ouderversie school-ondersteuningsplan

Ondersteuning van uw kind Ouderversie school-ondersteuningsplan Ondersteuning van uw kind 2016-2017 Ouderversie school-ondersteuningsplan 1 Het school ondersteuningsprofiel Het ondersteuningsprofiel is geschreven voor ouders zodat ouders weten welke ondersteuning een

Nadere informatie

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen.

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen. 6. KWALITEITSZORG Het Leerlingvolgsysteem (LVS) Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de ontwikkeling van de leerling goed te volgen, toetsen we leerlingen. Dat doen we toetsen uit de methode.

Nadere informatie

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1 OPBRENGSTGERICHT WERKEN Handleiding groepsoverzicht en groepsplan versie 1 Kleuterplein Inhoud 1 Invullen van het groepsoverzicht 2 Opstellen van het groepsplan Rekenen 3 Opstellen van het groepsplan Klanken

Nadere informatie

Zorgplan basisschool De Tweemaster 2014-2015

Zorgplan basisschool De Tweemaster 2014-2015 Zorgplan basisschool De Tweemaster 2014-2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding.... 2 2. De zorgstructuur van De Tweemaster... 2 Route van de ondersteuning... 2 Besprekingen over de groepen... 6 Zorgoverleg met

Nadere informatie

1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs. 2. Samenwerkingsverband Amstelronde. 3. Ondersteuning op de Zwaluw

1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs. 2. Samenwerkingsverband Amstelronde. 3. Ondersteuning op de Zwaluw Zorgplan 2016-2017 Inhoud 1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs 2. Samenwerkingsverband Amstelronde 2.1 Missie en visie van samenwerkingsverband Amstelronde 2.2 Ontwikkelingen in 2016-2017 3. Ondersteuning

Nadere informatie

Inhoud. 1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs

Inhoud. 1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs Inhoud 1. Inleiding m.b.t. Passend onderwijs 2. Samenwerkingsverband Amstelronde 2.1 Missie en visie van samenwerkingsverband Amstelronde 2.2 Ontwikkelingen in 2016-2017 3. Ondersteuning op de Zwaluw 3.1

Nadere informatie

Procedure Schooladvies Sint Jozefbasisschool

Procedure Schooladvies Sint Jozefbasisschool Procedure schooladvies Doel van de procedure: Leerkrachten, ouders en leerlingen beschikken over zorgvuldige en uitgebreide informatie over het traject dat gevolgd wordt op de om tot een goed advies te

Nadere informatie

Standaard 8: Leerlingen met extra onderwijsbehoeften krijgen bij ons extra leer- en instructietijd.

Standaard 8: Leerlingen met extra onderwijsbehoeften krijgen bij ons extra leer- en instructietijd. Persoonsgegevens management zorgfunctie Onderwijsondersteunend personeel leraar onderbouw leraar bovenbouw anders Kwaliteit van leerlingenzorg in het primair onderwijs ZEK-PO Instrumenten voor zelfevaluatie

Nadere informatie

ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER

ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER Inleiding In deze zorggids willen we de zorgstructuur van de Toermalijn uitleggen. U zult zicht krijgen op de afgesproken procedures rondom de leerlingenzorg. Leerlingenzorg

Nadere informatie

1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe.

1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe. 1. Uitgangspunten HGW 2. Reflectie 3. Communicatie Implementatie HGW-OGW Leerkrachten Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 1.1. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten van HGW niet maar passen deze (gedeeltelijk)

Nadere informatie

Zorgverbreding. Rekenen/wiskunde. Basisschool Jahesuja Jantine, Heleen, Suzanna, Jacobine

Zorgverbreding. Rekenen/wiskunde. Basisschool Jahesuja Jantine, Heleen, Suzanna, Jacobine Zorgverbreding Rekenen/wiskunde Basisschool Jahesuja Jantine, Heleen, Suzanna, Jacobine ZORG OP MAAT Rekening houden met de mogelijkheden van ieder kind. hoge eisen pedagogische en didactische vaardigheden

Nadere informatie

Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs)

Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs) 36 Bijlage 5 Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs) De schoolleider en de interne begeleider geven samen leiding aan het borgen van het leesonderwijs. Beiden hebben hierin

Nadere informatie

Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen

Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Met handelingsgericht werken opbrengstgericht aan de slag 1. Inleiding Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Wat is de samenhang tussen handelingsgericht werken (HGW) en opbrengstgericht werken (OGW)?

Nadere informatie

Basisondersteuning in het samenwerkingsverband Primair Onderwijs Duin- en Bollenstreek

Basisondersteuning in het samenwerkingsverband Primair Onderwijs Duin- en Bollenstreek Mei 2018 Basisondersteuning in het samenwerkingsverband Primair Onderwijs Duin- en Bollenstreek In het samenwerkingsverband is voor ieder kind een plek en krijgt het de gelegenheid zich binnen zijn/haar

Nadere informatie

Schoolspecifiek ondersteuningsplan basisschool de Beiaard

Schoolspecifiek ondersteuningsplan basisschool de Beiaard Schoolspecifiek ondersteuningsplan basisschool de Beiaard 2016-2017 1. Inleiding De Beiaard is een school, waar ieder kind wordt gezien Deze missie sluit naadloos aan bij die van het samenwerkingsverband

Nadere informatie

Beschrijving van de leerlingenzorg van RK. Bs. De Achtsprong

Beschrijving van de leerlingenzorg van RK. Bs. De Achtsprong Vakgebieden groepsplannen: Technisch lezen Rekenen Spelling Begrijpend lezen Taal woordenschat (SEO) Beschrijving van de leerlingenzorg van RK. Bs. De Achtsprong Afspraken doublures: - 1 e periode doublurejaar

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel CBS de ster Harkstede

Schoolondersteuningsprofiel CBS de ster Harkstede Schoolondersteuningsprofiel CBS de ster Harkstede VGPONN- SWV PO 20.01 1 Inhoudsopgave Inleiding pag 3 Schoolgegevens pag 4 Ondersteuning pag 5 Basisondersteuning pag 5 Extra ondersteuning pag 6 Zorg voor

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel

Schoolondersteuningsprofiel Schoolondersteuningsprofiel 2017-2018 Naam school: CBS t Kompas Radewijk Ingevuld op: 1 oktober 2017 Typering van de school als onderwijsondersteuningsvoorziening We hebben in ons team 1 interne begeleider

Nadere informatie

Stichting Expertisecenter Onderwijs Zorg Bonaire is op zoek naar een ervaren. Ambulant onderwijskundig begeleider (1 fte)

Stichting Expertisecenter Onderwijs Zorg Bonaire is op zoek naar een ervaren. Ambulant onderwijskundig begeleider (1 fte) VACATURE Stichting Expertisecenter Onderwijs Zorg Bonaire is op zoek naar een ervaren Ambulant onderwijskundig begeleider (1 fte) Stichting Expertisecenter Onderwijs Zorg Bonaire (EOZ) biedt zorg en begeleiding

Nadere informatie

Zorgplan. Basisschool Vlasgaard 2014-2016

Zorgplan. Basisschool Vlasgaard 2014-2016 Zorgplan Basisschool Vlasgaard 2014-2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Zorgstructuur op Vlasgaard 2.1. Route van de ondersteuning 2.1.1. Voorwaarden 2.1.2. De stappen van de route 2.2. Groepsbesprekingen

Nadere informatie

Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de vorderingen van uw kind te volgen, nemen wij in iedere groep niet-methode gebonden toetsen af.

Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de vorderingen van uw kind te volgen, nemen wij in iedere groep niet-methode gebonden toetsen af. Leerlingvolgsysteem. Leerkrachten volgen de ontwikkeling van de kinderen in hun groep nauwgezet. Veel methoden die wij gebruiken, leveren toetsen die wij afnemen om vast te stellen of het kind de leerstof

Nadere informatie

6. Ondersteuning voor de leerlingen

6. Ondersteuning voor de leerlingen 6. Ondersteuning voor de leerlingen 6.1 Passend onderwijs SWV Unita Op 1 augustus 2014 gaat de wet Passend Onderwijs van kracht. Deze wet regelt de samenwerking tussen het regulier en het speciaal basisonderwijs

Nadere informatie

Het schoolbeleid ten aanzien van doubleren

Het schoolbeleid ten aanzien van doubleren Het schoolbeleid ten aanzien van doubleren Inleiding Doubleren op de Wiekslag kan worden omschreven als: Een proces waarbij in de groepen 1 t/m 4 een situatie is ontstaan, waarbij de ontwikkeling van een

Nadere informatie

7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids 2012-2013

7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids 2012-2013 7 Passend onderwijs 7.1 Algemeen Kinderen zijn nieuwsgierig en willen graag leren. Deze eigenschap hoort bij het kind zijn. Alle kinderen verdienen aandacht en zorg, maar zeker ook diegenen die moeite

Nadere informatie

Zorgstructuur Basisschool Op Weg

Zorgstructuur Basisschool Op Weg Zorgstructuur Basisschool Op Weg Inhoud Inhoud... 2 Visie op onderwijs... 3 Organisatie van de zorgstructuur... 4 Schoolse Zorgstructuur... 5 Leerlingenzorg binnen de groep... 5 Signalering en registratie...

Nadere informatie

PROTOCOLLEN. Stappenplan t.a.v. doubleren Bij de besluitvorming over een doublure worden de volgende stappen genomen:

PROTOCOLLEN. Stappenplan t.a.v. doubleren Bij de besluitvorming over een doublure worden de volgende stappen genomen: Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouders informeren hoe wij als school omgaan met de beslissing om een leerling al dan

Nadere informatie

Zorgplan De Trimaran

Zorgplan De Trimaran Zorgplan De Trimaran Specifiek schooldeel 2018-2019 I.C.B.S. de Trimaran, Marsdiepstraat 278, 1784 AW Den Helder, 0223-613191 1 Zorgplan De Trimaran 2018 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. De zorgstructuur

Nadere informatie

analyse van de opbrengsten.

analyse van de opbrengsten. analyse van de opbrengsten. Borging 6 Analyse 1 5 ACT 2 Bijstellen STUDY PLAN Doelstellingen en resultaten Monitoren 4 DO Uitproberen van de verbetertheorie Planning 3 Wie: Handeling; wanneer Plan Analyse,

Nadere informatie

BLIJF GELUKKIG OP SCHOOL

BLIJF GELUKKIG OP SCHOOL BLIJF GELUKKIG OP SCHOOL Werken met een eigen leerlijn & OPP op de basisschool Dienst Ambulante Begeleiding WSNS Uitgangspunten en visie Wat is een eigen leerlijn? Een leerling heeft een eigen leerlijn

Nadere informatie

Beleidsplan. Ieder kind telt. Werken volgens de 1-zorgroute

Beleidsplan. Ieder kind telt. Werken volgens de 1-zorgroute Beleidsplan Ieder kind telt Werken volgens de 1-zorgroute November 2012 Voorwoord 3 Schematisch overzicht van de 1-zorgroute 4 Handelingsgericht werken op groepsniveau 5 Waarnemen 5 1. Groepsoverzicht

Nadere informatie

Doublure protocol Groep 1 t/m 8

Doublure protocol Groep 1 t/m 8 Doublure protocol Groep 1 t/m 8 Protocol Om tot een verantwoorde beslissing te komen ten aanzien van al of niet bevorderen volgen wij voor deze procedure onderstaand stappenplan: o De groepsleerkracht

Nadere informatie

Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4

Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 September Oktober November * KIJK registratie * KIJK registratie signaleringslijst gr.2 (zie zorgmap) * Herfstsignalering signaleringslijst gr.3 (zie zorgmap) December Januari

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel

Schoolondersteuningsprofiel Schoolondersteuningsprofiel Naam school: De Singel Datum besproken in Team 21 april 2015 Datum advies MR 19 mei 2015 A. ALGEMEEN: Om vanuit een gezamenlijk kader te werken aan basiszorg, basisondersteuning

Nadere informatie

Zorg voor onze kinderen

Zorg voor onze kinderen Zorg voor onze kinderen Versie 5.0 juni 2011 Gelukkig de kinderen, die zonder angst, naar school gaan. Gelukkig de kinderen, die zonder hoge cijfers zich geaccepteerd weten. Gelukkig de kinderen, die ondanks

Nadere informatie

Inleiding 3. Leerlingvolgsysteem/ toetsen 12 Toetskalender

Inleiding 3. Leerlingvolgsysteem/ toetsen 12 Toetskalender 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 De zorgstructuur van de Prinses Ireneschool 4 Basisvoorwaarden en route van de ondersteuning 4 Groepsbesprekingen 10 Leerlingbesprekingen 10 Bespreken van de herfstleerlingen

Nadere informatie

ROUTE A: LEERLING WORDT AANGEMELD BIJ EEN BASISSCHOOL

ROUTE A: LEERLING WORDT AANGEMELD BIJ EEN BASISSCHOOL ONDERSTEUNINGTOEWIJZINGSROUTE De toeleiding naar passende ondersteuning vindt plaats op basis van arrangeren. Arrangeren wordt gedefinieerd als het proces om te komen tot een match tussen onderwijsbehoefte

Nadere informatie

De opbrengst van Opbrengstgericht Werken

De opbrengst van Opbrengstgericht Werken De opbrengst van Opbrengstgericht Werken 21 september 2011 Yvonne Leenders Juffrouw Marieke, op weg naar school.. Iedere landelijke onderwijsvernieuwing of - verandering vraagt van leraren. Meerdere landelijke

Nadere informatie

Wat weet de leerkracht van uw kind?

Wat weet de leerkracht van uw kind? Wat weet de leerkracht van uw kind? Uitleg termen / afkortingen IB-er Balans heeft 4 IB-ers. Dit zijn de mensen die de zorg rondom leerlingen coördineren en de RT-ers aansturen. Zij ondersteunen de leerkrachten

Nadere informatie

Verantwoording 3. Hoofdstuk 1 Gegevens school Hoofdstuk 2 Interne procedure: Handelingsgericht werken 7

Verantwoording 3. Hoofdstuk 1 Gegevens school Hoofdstuk 2 Interne procedure: Handelingsgericht werken 7 Ondersteuningsplan 2016-2017 1 Inhoudsopgave: Verantwoording 3 Hoofdstuk 1 Gegevens school 2016-2017 4 Hoofdstuk 2 Interne procedure: Handelingsgericht werken 7 3.1 Schoolvisie op ondersteuning 3.2 Cyclus

Nadere informatie

Ondersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus

Ondersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus versie 07-04-2017 Inhoud: Voorwoord pag. 3 1 Stap verder met 1-Zorgroute pag. 4 Groepsniveau pag. 6 Intern niveau

Nadere informatie

1 Passend Onderwijs Hoe wordt dit georganiseerd?

1 Passend Onderwijs Hoe wordt dit georganiseerd? Zorgplan 2016-2017 Inleiding In dit zorgplan staat beschreven hoe de leerlingenzorg bij ons op school op dit moment geregeld is. Met zorg wordt het onderwijs op didactisch en pedagogisch gebied aan alle

Nadere informatie

Met de referentieniveaus naar schoolsucces

Met de referentieniveaus naar schoolsucces Met de referentieniveaus naar schoolsucces Zo stuurt u op taal- en rekenresultaten Corine Ballering René van Drunen 31 Bijlage 4 Rol van de interne begeleider in effectief rekenonderwijs (basisonderwijs)

Nadere informatie

Zorg op maat voor elke leerling!

Zorg op maat voor elke leerling! Zorg op maat voor elke leerling! Elk kind is gelijk elk kind heeft recht op een andere behandeling Zorgplan 2015-2019 Inleiding: In dit plan wordt de zorg die gegeven wordt op de Valentijnschool beschreven

Nadere informatie

Inhoud DOELSTELLING... 2 PREVENTIE... 2 SIGNALEREN... 3 DIAGNOSTICEREN... 4 DIAGNOSTISCHE TOETSEN GROEPEN 2 T/M 8... 4 VERDERE WERKWIJZE...

Inhoud DOELSTELLING... 2 PREVENTIE... 2 SIGNALEREN... 3 DIAGNOSTICEREN... 4 DIAGNOSTISCHE TOETSEN GROEPEN 2 T/M 8... 4 VERDERE WERKWIJZE... Inhoud DOELSTELLING... 2 PREVENTIE... 2 SIGNALEREN... 3 DIAGNOSTICEREN... 4 DIAGNOSTISCHE TOETSEN GROEPEN 2 T/M 8... 4 VERDERE WERKWIJZE... 4 INTERNE BEGELEIDING (IB)... 5 REMEDIAL TEACHING (RT)... 5 EXTERNE

Nadere informatie

Afstemming met behulp van roosterplanning

Afstemming met behulp van roosterplanning Philippe de Kort ontwikkelingsbureau Driehoek 40 6711 DJ Ede tel: 06-10035196 info@philippedekort.nl www.philippedekort.nl Afstemming met behulp van roosterplanning INHOUD INHOUD... 2 1 Kwaliteitsbeleid...

Nadere informatie

o.a. Carnaval, cito groep 1 en 2, protocol (meer)begaafdheid

o.a. Carnaval, cito groep 1 en 2, protocol (meer)begaafdheid Hofbode 5 11 januari 2016 o.a. Carnaval, cito groep 1 en 2, protocol (meer)begaafdheid Kerst 2015 Het is alweer een aantal weken geleden maar we kunnen terugkijken op een sfeervolle Kerst. We willen alle

Nadere informatie

Zorgplan

Zorgplan Zorgplan 2017-2018 1 Inhoudsopgave De zorg voor kinderen 3 Het zorgsysteem op groepsniveau 4 Signaleren Registreren Analyseren Diagnosticeren Handelen Het zorgsysteem op schoolniveau 5 Het leerlingvolgsysteem

Nadere informatie

Agenda. 1. Externen 2. Taken IB-er 3. Zorgstructuur nu 4. Zorgstructuur toekomst 5. Vragen 6. Zorgmarkt

Agenda. 1. Externen 2. Taken IB-er 3. Zorgstructuur nu 4. Zorgstructuur toekomst 5. Vragen 6. Zorgmarkt Hart voor zorg Even voorstellen Agenda 1. Externen. Taken IB-er 3. Zorgstructuur nu 4. Zorgstructuur toekomst 5. Vragen 6. Zorgmarkt Externen Met wie hebben wij te maken en in welke mate? WSNS-Salland

Nadere informatie

LEERLINGENZORG OBS OP KOERS.

LEERLINGENZORG OBS OP KOERS. LEERLINGENZORG OBS OP KOERS. Passend Onderwijs. Met ingang van 1 augustus 2014 is de wet Passend Onderwijs operationeel. Het doel van de wet is dat alle leerlingen, dus ook de leerlingen die extra ondersteuning

Nadere informatie

Handelingsgericht werken

Handelingsgericht werken Handelingsgericht werken 16-09-2013 Waarom en hoe Door: Jose Oosterheert Uitgangspunten van HGW 1. Onderwijsbehoeften 2. Systematisch en transparant 3. Doelgericht werken 4. Transactioneel kader 5. Constructieve

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel

Schoolondersteuningsprofiel Schoolondersteuningsprofiel Basisschool De Bron Spiesheem 54 3907 NJ Veenendaal tel. 0318-508510 e-mail. De bron@shsveenendaal.nl PASSEND ONDERWIJS - Elke school zorgplicht?! Met het ingaan van de Wet

Nadere informatie

Protocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015)

Protocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015) Protocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015) Op Daltonschool Neptunus willen we elk kind het onderwijs bieden dat het nodig heeft. Wij vormen ons onderwijs voor elk kind zo optimaal mogelijk,

Nadere informatie

Protocol Doublure. Doublure protocol Basisschool De Zonnewijzer Diepenveen

Protocol Doublure. Doublure protocol Basisschool De Zonnewijzer Diepenveen Protocol Doublure 1.Inleiding Het doel van doublure is in eerste instantie dat een opgelopen achterstand het komende schooljaar wordt ingehaald zodat het kind in ieder geval de minimumdoelen van de basisschool

Nadere informatie

onderwijs, de ontwikkelingen op een rij

onderwijs, de ontwikkelingen op een rij onderwijs, de ontwikkelingen op een rij Veel scholen zijn begonnen met het werken met groepsplannen. Anderen zijn zich aan het oriënteren hierop. Om groepsplannen goed in te kunnen voeren is het belangrijk

Nadere informatie

Checklist bij 'Een doorgaande lijn PO - VO voor hoogbegaafde leerlingen'

Checklist bij 'Een doorgaande lijn PO - VO voor hoogbegaafde leerlingen' Checklist bij 'Een doorgaande lijn PO - VO voor hoogbegaafde leerlingen' 3.1 Het management Op managementniveau worden zeven standaarden onderscheiden, die elk een aantal indicatoren omvatten. Na het scoren

Nadere informatie

Organisatie van de leerlingen zorg CBS De Akker

Organisatie van de leerlingen zorg CBS De Akker Organisatie van de leerlingen zorg CBS De Akker September 2018 Organisatie van de leerlingenzorg CBS De Akker Inhoud: De coördinatie van de leerlingenzorg op CBS De Akker... 3 De structuur van de leerlingenzorg

Nadere informatie

Protocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart

Protocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart Protocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 1/2 Einde groep 1 Gedurende het Gedurende het Midden groep 2 Einde groep 2 Einde groep 2 Cito taal afnemen en

Nadere informatie

Zorgscan PCBS De Hoekstee Beerzerveld VERENIGING VOOR PROTESTANTS CHRISTELIJK BASISONDERWIJS

Zorgscan PCBS De Hoekstee Beerzerveld VERENIGING VOOR PROTESTANTS CHRISTELIJK BASISONDERWIJS Zorgscan PCBS De Hoekstee Beerzerveld VERENIGING VOOR PROTESTANTS CHRISTELIJK BASISONDERWIJS Rapporteur: T. Wildeboer Datum: 1 mei 2018 COLOFON In opdracht van: SWV Veld, Vaart & Vecht, afdeling Ommen

Nadere informatie

Handelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs. 24 maart 2010

Handelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs. 24 maart 2010 Handelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs 24 maart 2010 Programma Wat is een ontwikkelingsperspectief (OPP) Voor wie een OPP? Waarom van een OPP? Wanneer een OPP opstellen? Hoe

Nadere informatie

Groep 1 t/m 8 Prins Mauritsschool Delft

Groep 1 t/m 8 Prins Mauritsschool Delft Protocol Overgang Groep 1 t/m 8 Prins Mauritsschool Delft Vooraf In de wet op het onderwijstoezicht wordt aangegeven dat het onderwijs moet worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerling. Hierbij

Nadere informatie

4. De zorg voor kinderen.

4. De zorg voor kinderen. 4. De zorg voor kinderen. 4.1 De opvang van nieuwe leerlingen in de school. Wanneer uw kind de leeftijd van 4 jaar heeft bereikt, kan het groep 1 van onze school bezoeken. Tevoren ontvangt u een uitnodiging

Nadere informatie

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Drechtsteden 28.09. Taakomschrijving Interne Begeleiding

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Drechtsteden 28.09. Taakomschrijving Interne Begeleiding Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Drechtsteden 28.09 Taakomschrijving Interne Begeleiding Versie maart 2015 Inhoud 1. Voorwoord 1.1.Visie van het samenwerkingsverband op interne begeleiding 2. De

Nadere informatie

Binnen deze driehoek geldt een aantal randvoorwaarden:

Binnen deze driehoek geldt een aantal randvoorwaarden: Beleidsstuk ouderbetrokkenheid 3.0 In onderstaand document geven wij weer hoe we als school omgaan met oudercommunicatie en het weergeven van de behaalde resultaten van leerlingen. Dit beleidsstuk is geschreven

Nadere informatie

Toets Protocol Paulus

Toets Protocol Paulus Toets Protocol Paulus Voor u ligt het toets protocol van Basisschool Paulus. Hierin kunt u lezen waarom wij toetsen en welke afspraken gelden voor het afnemen van toetsen. Tot slot vindt u de toetskalender,

Nadere informatie

2014 Protocol dyslexie

2014 Protocol dyslexie Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie

Nadere informatie

Passend onderwijs Wat is passend onderwijs? Waarom wordt passend onderwijs ingevoerd?

Passend onderwijs Wat is passend onderwijs? Waarom wordt passend onderwijs ingevoerd? Passend onderwijs Wat is passend onderwijs? Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Ook kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Het kabinet wil dat zoveel mogelijk kinderen naar een gewone school

Nadere informatie

Protocol. Verwijzing

Protocol. Verwijzing Protocol Verwijzing Inhoudsopgave Inleiding 3 Het volgen van de ontwikkeling 4 Verslaggeving van gegevens over leerlingen 4 Naar het voortgezet onderwijs 4 Vervroegd naar het voortgezet onderwijs 5 Stappenplan

Nadere informatie

Protocol leesproblemen en dyslexie

Protocol leesproblemen en dyslexie 1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en

Nadere informatie

Toetsprotocol Vastgesteld door het College van Bestuur d.d. 17 maart 2016

Toetsprotocol Vastgesteld door het College van Bestuur d.d. 17 maart 2016 Toetsprotocol Vastgesteld door het College van Bestuur d.d. 17 maart 2016 Inhoudsopgave Doelstelling Blz. 3 Leeswijzer Blz. 3 1. Welke toetsen van het Cito leerlingvolgsysteem nemen we af? Blz. 4 2. Hoe

Nadere informatie

Protocol Methode-onafhankelijke toetsen

Protocol Methode-onafhankelijke toetsen Protocol Methode-onafhankelijke toetsen Sint Maartensschool Wijkerlaan 10 2271 EP Voorburg November 2016 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 METHODE-ONAFHANKELIJKE TOETSEN EN DE TOETSKALENDER.... 3 3 ALGEMENE RICHTLIJNEN...

Nadere informatie

Strategische kernen Passend Onderwijs. Sander, groep 8. Belangrijke overgangsmomenten in de ontwikkeling van kinderen

Strategische kernen Passend Onderwijs. Sander, groep 8. Belangrijke overgangsmomenten in de ontwikkeling van kinderen Leerlingen met een opvallende ontwikkeling Hoe ga je om met leerlingen met speciale onderwijsbehoeften? Cruciaal in de zorgstructuur is de kwaliteit van instructie. Maar inspelen op onderwijsbehoeften

Nadere informatie

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar De Zorgstruct van de Wiekslag Schooljaar 2016-2017 1 Zorgschema. Werken met het zorgmodel binnen de Wiekslag. Uitgangspunten: Er wordt handelingsgericht gewerkt wat o.a. inhoudt dat er gedifferentieerde

Nadere informatie

Ondersteuning van uw kind Ouderversie school-ondersteuningsplan

Ondersteuning van uw kind Ouderversie school-ondersteuningsplan Ondersteuning van uw kind 2015-2016 Ouderversie school-ondersteuningsplan 1 Het school ondersteuningsprofiel Het ondersteuningsprofiel is geschreven voor ouders zodat ouders weten welke ondersteuning een

Nadere informatie

Zorgplan De Trimaran

Zorgplan De Trimaran Zorgplan De Trimaran Specifiek schooldeel 2016-2017 I.C.B.S. de Trimaran, Marsdiepstraat 278, 1784 AW Den Helder, 0223-613191 1 Zorgplan De Trimaran 2016 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. De zorgstructuur

Nadere informatie

VVE protocol. IKC Juliana. Weth. Rebellaan KA Barneveld

VVE protocol. IKC Juliana. Weth. Rebellaan KA Barneveld VVE protocol IKC Juliana Weth. Rebellaan 142 3771 KA Barneveld 0342-412165 Inhoud Overstap van peuteropvang naar kleutergroep 2 Wat is VVE? 3 Doorstroming naar de 3 De warme overdracht 3 Aanbod van de

Nadere informatie

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar De Zorgstruct van de Wiekslag Schooljaar 2017-2018 1 Zorgschema. Werken met het zorgmodel binnen de Wiekslag. Uitgangspunten: Er wordt handelingsgericht gewerkt wat o.a. inhoudt dat er gedifferentieerde

Nadere informatie

Ondersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus

Ondersteuningsstructuur. Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus Ondersteuningsstructuur Kbs Petrus en Paulus versie 7-11-2014 Inhoud: Voorwoord pag. 3 1 Stap verder met 1-Zorgroute pag. 4 Groepsniveau pag. 6 Intern niveau

Nadere informatie

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar

De Zorgstructuur van de Wiekslag. Schooljaar De Zorgstructuur de Wiekslag Schooljaar 2013-2014 1 Zorgschema. Werken met het zorgmodel binnen de Wiekslag naast basisschema WSNS IJssel/Berkel Uitgangspunten: Er wordt handelingsgericht gewerkt wat o.a.

Nadere informatie

September Ondersteuningsplan Afspraken en protocollen R.K. Basisschool Willibrordus

September Ondersteuningsplan Afspraken en protocollen R.K. Basisschool Willibrordus September 2018 Ondersteuningsplan Afspraken en protocollen R.K. Basisschool Willibrordus 2018-2019 Inhoudsopgave Algemene inleiding 1. Inleiding 2. De doelen 2.1 Ondersteuningsniveaus 3. Ondersteuning

Nadere informatie

Functiebeschrijving schoolcoördinator BO

Functiebeschrijving schoolcoördinator BO Functiebeschrijving schoolcoördinator BO FUNCTIE INFORMATIE Functienaam Schoolcoördinator PO (met lesgevende taken) Salarisschaal 10 Werkterrein Management -> schoolmanagement - lesgeven Activiteiten Beleids-

Nadere informatie

In het zorgplan wordt beschreven hoe er op de CBS De Ark invulling wordt gegeven aan de leerlingenzorg.

In het zorgplan wordt beschreven hoe er op de CBS De Ark invulling wordt gegeven aan de leerlingenzorg. Zorgplan In het zorgplan wordt beschreven hoe er op de invulling wordt gegeven aan de leerlingenzorg. Inleiding In onze missie staat beschreven dat wij op onze school het kind centraal stellen. Dit betekent

Nadere informatie