Dyslexie. Protocol voor overdracht Primair Onderwijs - Voortgezet Onderwijs in de regio Waterland

Transcriptie

1 Bijlage 12 Dyslexie Prtcl vr verdracht Primair Onderwijs - Vrtgezet Onderwijs in de regi Waterland Dit prtcl wil het prces van de vergang van de basisschl naar het vrtgezet nderwijs van de leerling z ged mgelijk laten verlpen. 1

2 Inhud INLEIDING... 3 HUIDIGE SITUATIE... 4 GEWENSTE SITUATIE... 5 Vrstellen vr infrmatieverdracht PO VO ver het nderdeel dyslexie... 5 TE VERWACHTEN OPBRENGST DYSLEXIE PROTOCOL /RESULTAAT VOOR DIVERSE DOELGROEPEN 6 VOORSTEL: WERKWIJZE DYSLEXIE PROTOCOL OVERDRACHT PO -VO WATERLAND... 6 AANDACHTSPUNTEN BIJ SAMENSTELLEN DYSLEXIEDOSSIER... 7 OVERZICHT FAQ EN AANDACHTSPUNTEN BIJ AFGIFTE DYSLEXIEVERKLARING... 9 PROCEDURE VOOR AFGIFTE DYSLEXIEVERKLARING IN HET VO DE KOSTEN VOOR DE AFGIFTE VAN EEN DYSLEXIE VERKLARING BIJLAGE 1 : FORMULIER BEGELEIDING BASISSCHOOL M.B.T DYSLEXIE BIJLAGE 2 VRAGENLIJST DOCENTEN

3 INLEIDING Vr u ligt het prtcl dyslexie ten beheve van de vergang van PO- VO vr de schlverlaters 2014 in de regi Waterland. Het prtcl is vr iedereen k in te zien via de website van het SAMENWERKINGSVERBAND PO en SAMENWERKINGSVERBAND VO. ( / Dit prtcl is tt stand gekmen nder verantwrdelijkheid van het SWV Primair Onderwijs en het van het SWV Vrtgezet Onderwijs. Een werkgrep bestaande uit vertegenwrdigers van primair nderwijs (PO) en vrtgezet nderwijs (VO) van alle denminaties in de regi Waterland heeft in vrbereidende zin p basis van kennis ervaringen in de afgelpen jaren dit prtcl gefrmuleerd. Dit prtcl is bestemd vr: a. leerkrachten bvenbuw, interne begeleiders, directies en PO bestuurders in de regi Waterland b. dcenten, brugklascördinatren, zrgcördinatren, schlleiding en bestuurders in het VO in de regi Waterland c. bij het nderwijs betrkken instanties, zals bureau Schl en Onderwijs Service (SOS), de samenwerkingsverbanden van het primair en vrtgezet nderwijs en Schlbegeleiding Zaanstreek Waterland (SBZW) Werkgrep Dyslexie Prtcl PO-VO Esther Bakker Julien Fiselier Chruf van Kempen Rb van Osten 3

4 - HUIDIGE SITUATIE - De Waterlandse Overstap wrdt dr het SWV PO en VO jaarlijks geëvalueerd en vastgesteld. - Vr de uitvering van testen wrdt tevren nderscheid gemaakt in reguliere - en leerlingen met een IQ 90. Bij deze laatste grep wrdt aanvullend een drempel nderzek afgenmen. - Bij alle leerlingen wrdt een intelligentie nderzek (NIO) afgenmen dr het testbureau Schl en Onderwijs Service ( bij hertest NSCCT e/ WISC III). Vr leervrderingen wrdt nderzek gedaan dr schl (CITO LVS grep 8) en persnlijkheidsnderzek (PMT-K) De verdeling van de ksten vr van de Waterlandse Overstap - Deze wrden gedragen dr het VO, idem t.a.v. aanvullend nderzek. De bijdrage van het PO bestaat uit de ksten die bij gebruik van de eindtets CITO gemaakt zuden wrden (PO 16 / VO 60,- ).. Overzicht van leerlingen die met een dyslexie verklaring instrmen in het vrtgezet nderwijs Schljaar Ttaal lln met verklaring Aantal lln PO 78 verklaring (5,79 %) 89 SBO 13 verklaring (14,6 %) PO 94 verklaring (6,8 %) 67 SBO 9 verklaring (13,4 %) PO 109 verklaring (7.06 %) 77 SBO 13 (16,9%) Zwel het PO als het VO zit in Waterland m.b.t. het aantal leerlingen met een dyslexie verklaring nder het landelijk gemiddelde, maar wel bven de 4% nrm. Ervaringen m.b.t. de instrm van leerlingen in het VO - Er strmen leerlingen binnen die niet gesignaleerd zijn f niet als ernstig geneg zijn aangemerkt. - Leerlingen die niet vlden aan de criteria vr vergede zrg maar wel vlden aan de criteria aantnbare leerachterstanden p het gebied van lezen en spellen 4

5 en hebben zdende recht p een dyslexie verklaring. - Leerlingen die gesignaleerd zijn in het PO maar niet gediagnsticeerd zijn. (financiële achtergrnden /minder pririteit kan daarvr een reden zijn) De ndzaak m een dyslexie verklaring te hebben is in het VO grter vanwege het recht p faciliteiten vr het examen (in het PO kun je faciliteren znder verklaring). GEWENSTE SITUATIE De Waterlandse Overstap wrdt in nderling verleg vastgesteld tussen de samenwerkingsverbanden SWV PO - SWV VO. Het uitgangspunt is meer samenwerking p de gebieden van begrijpend lezen en rekenen. Er is een structurele vaste prcedure die qua uitvering vr de basisschl niet jaarlijks ingrijpend wijzigt Vr alle leerlingen wrdt zveel mgelijk een gelijke testprcedure uitgeverd, in een aantal situaties is aanvullende infrmatie/testen wenselijk. (b.v. dyslexie nderzekintelligentie nderzek enz.). De te gebruiken testen meten zijn tegelaten dr de RVC-VO en gepubliceerd p de website ( De ksten vr de afname van de Waterlandse Overstap en persnlijkheidsnderzek wrden dr het PO en VO gezamenlijk gedragen vlgens een nader te bepalen verdeelsleutel. VOORSTELLEN VOOR INFORMATIEOVERDRACHT PO VO OVER HET ONDERDEEL DYSLEXIE Het rganiseren van een vrlichting gericht p zwel PO als VO Del: direct betrkkenen te prfessinaliseren en zveel mgelijk gebruik te laten maken van beschikbare gegevens 1. Ondersteunende vrwaarden p het gebied van.a. de schlrganisatie structuur, systemen, cultuur, cmmunicatie. Besturen PO - VO meten een besluit nemen ver gewenste prcedure Prcedure besluitvrming met zwel in de samenwerkingsverbanden en de schlbesturen PO en VO duidelijk zijn Transparante mschrijving prcedure met tijdspad en mandaat vr de uitvering Cmmunicatie p verschillende niveaus met duidelijk zijn (samenwerkingsverband/besturen/directie/intern begeleiders/cördinatren/ leerkrachten- dcenten) 2. In te zetten middelen (tijd, geld, schling/ndersteuning): Financiële afspraken telatingsprcedure (nderzeken) en ksten van uitvering Algemene vrlichting schlen Prfessinalisering betrkkenen PO en VO Cördinatie en ndersteuning vr gehele invering 3. Persnen p wie het prtcl van tepassing is: 5

6 Leerlingen/uders Intern begeleiders PO en leerkrachten grep 7-8 PO Intakecmmissie VO: Zrgcördinatren en schlleiding Dcenten VO Nadat het prtcl vastgesteld is dr SWV PO en VO en betrkken schlbesturen zal er dr de vlgende betrkkenen leiding /sturing gegeven wrden aan de verdere uitvering. Directie PO en Intern begeleiders PO Schlleiding VO- schlen Zrgcördinatren TE VERWACHTEN OPBRENGST DYSLEXIE PROTOCOL /RESULTAAT VOOR DIVERSE DOELGROEPEN Belang vr de leerlingen/ uders 1. Herkenbare en duidelijke afspraken: leerling/uders/schl weten wat er gebeurt indien er aanwijzingen zijn vr dyslexie (zwel in het PO als in het VO) 2. Alle relevante infrmatie is beschikbaar vr PO en VO Belang vr betrkken medewerkers PO en VO 1. Heldere en bindende afspraken die gebrgd wrden 2. Meer mgelijkheden m infrmatie te kunnen delen en drgeven 3. Passende begeleiding vr leerlingen in PO en VO Belang vr de nderwijsinstelling 1. Helderheid ver de prcedure rndm dyslexie 2. Vregtijdig cmpleet beeld (IQ + leervrderingen + persnlijkheid), meer inzicht in ndzakelijke nderwijsbeheften van de leerling 3. Het vrkmen van het verbdig testen van leerlingen. VOORSTEL: WERKWIJZE DYSLEXIE PROTOCOL OVERDRACHT PO -VO WATERLAND Om p een verantwrde wijze te kunnen kmen tt het afgeven van een dyslexieverklaring dr de psychlg/rthpedagg, is een ged dyslexiedssier ndzakelijk(vlgens de richtlijnen van Stichting Dyslexie Nederland). In dit dssier wrdt p een verzichtelijke wijze aangegeven he de leesgeschiedenis van de leerling is verlpen en welke begeleiding daarbij gebden is. Naast een verantwrding van planmatig signaleren en diagnsticeren is het daarm essentieel dat de basisschl kan aantnen dat de leerling planmatig, methdisch en intensief is begeleid 1. Het dyslexiedssier ten beheve van het aanvragen van een dyslexieverklaring bestaat uit de vlgende nderdelen: 1. Testemmingsfrmulier van de uders 2. Overzicht begeleiding basisschl (zie Bijlage 1) 1 Het criterium Didactische resistentie is in het PO meer hard te maken dan in het VO. In het PO is dit aan te tnen dr het systematisch efenen gedurende 3 maal 20 minuten (f twee keer 30 minuten) per week, vlgen en registreren van de ntwikkelingen p lezen en spelling. Deze ndersteuning kan in het VO niet gegeven wrden. 6

7 3. Het verzicht Cit leerlingvlgsysteem f een ander dr de schl gebruikt verzicht waarin de hiernder genemde aandachtspunten t.a.v. de leerresultaten en didactische resistentie beschreven staan 4. Overzicht aanvullende gebruikte nderzeksmiddelen 5. Gegevens van capaciteiten nderzek. Een dyslexie verklaring is alleen dan geldig als deze wrdt afgegeven dr een GZ psychlg (BIG geregistreerd), Kinder- jeugdpsychlg (NIP geregistreerd) en Orthpedagg Generalist AANDACHTSPUNTEN BIJ SAMENSTELLEN DYSLEXIEDOSSIER Leerresultaten technisch lezen en/f spelling p niveau E (leerrendementen < 50%) f niveau D (leerrendementen 50-75%) bij minimaal schladvies VMBO- T/HAVO f VWO. Leerresultaten technisch lezen en spelling zijn significant lager dan leerresultaten inzichtelijk rekenen en eventueel begrijpend lezen. Didactische resistentie: Handelingsplannen van de leerling, waaruit blijkt dat er gedurende minimaal een half jaar planmatig, methdisch en intensief is gewerkt aan het lees- en/f spellingprbleem (individueel f in een klein grepje buiten de klas). Evaluaties van de handelingsplannen waaruit blijkt dat er tijdens de interventieperide nvldende vruitgang is bereikt (leerrendementen <100%). Een effectieve aanpak; De leertijd is met minimaal een uur per week uitgebreid en er minimaal drie keer per week 20 minuten (f twee keer 30 minuten) wrdt begeleid. De specifieke interventie wrdt individueel f in een klein grepje aangebden en de specifieke interventie wrdt uitgeverd dr de leerkracht, RTer f leesspecialist. 7

8 TIJDPAD IN GROEP 8 VOOR AFGIFTE DYSLEXIEVERKLARING September - Nvember Oktber - Nvember Nvember- December Nvember- December December - Januari December - Februari Januari- Februari Februari Maart Maart e.v. April -mei April- Mei Juni Augustus September December December Uitveren van IQ test (Waterlandse Overstap) Inventarisatie binnen alle basisschlen p mgelijk aantal dyslectische leerlingen Vrlichting via een infrmatiebrief aan alle basisschlen ver afgifte dyslexieverklaring PO: Vaststellen van het aantal deelnemende leerlingen waarvr een dyslexiedssier wrdt gemaakt. PO: Plannen van eigen aanvullend nderzek (leerlingen znder verklaring maar in risic grep) VO :Dssiergegevens verzamelen p basis van BIJLAGE 1: Frmulier begeleiding basisschl m.b.t dyslexie. Belangrijk is dat er vldende kwalitatief gede handelingsplannen liggen waarmee de schl de hardnekkigheid van het leesprbleem aantnt. PO : Uitveren aanvullend nderzek PO : Cmpleteren dyslexiedssier PO : Testuren van cmplete dyslexiedssiers aan VO VO :Berdeling dyslexiedssiers p vlledigheid Na verleg PO - VO: Aanvullend nderzek PO e/ VO Drsturen cmpleet dyslexiedssier + kpie verklaring f mededeling aan plaatsende VO schl dr PO schl Evalueren van de ervaringen PO en VO Faciliteitenpas vr leerlingen dr VO Cmpleteren dssier in digitaal LVS dr VO Afgifte dyslexieverklaringen eerste jaars VO leerlingen dr VO Terugkppeling VO naar PO Dr SOS Leerkracht/ IB er Cprductie SWV/Besturen 8

9 OVERZICHT FAQ EN AANDACHTSPUNTEN BIJ AFGIFTE DYSLEXIEVERKLARING Den alle (basis)schlen mee met de Regeling afgifte dyslexieverklaringen? Hier met p het niveau van de verschillende besturen binnen het SWV een gede cnsensus gevnden wrden! Wie besluiten er ver de regeling? Besturen. Waar kan ik infrmatie krijgen ver de prcedure? SWV Waterland (PO) en SWV VO zie respectievelijke websites ( / Is het mgelijk m al vr grep 8 een verklaring te krijgen? Ja, in verband met de ksten in samenhang met de NIO wrdt het nderzek vaak vruitgeschven naar grep 8. Is het gebruik van hulpmiddelen wenselijk? Dit vereist maatwerk, dit kan per leerling verschillen. Wat det het VO met leerlingen met een dyslexieverklaring? faciliteren/cmpenseren/ dispenseren (zie dyslexie/faciliteitenkaart) sms afstrm in latere leerjaren, afhankelijk van mgelijkheden inzet en mtivatie. Wrden er in het VO k ng dyslexieverklaringen uitgereikt? Ja Gelden de afspraken vr alle VO - schlen? Ja Waar stuur ik de dyslexiedssiers heen? stuurt dssier naar schl van aanmelding Er is veel werk gestpt in de leesdssiers dyslexie, wat gebeurt daarmee? De zrgcördinatr/intake cmmissie signaleert bij aanmelding Verdere actie dr mentren, teamleider/ zrgcördinatr. Grepen die nderscheiden wrden: Leerlingen met een dyslexie verklaring Leerlingen behandeld als zijnde dyslect (VO wil vrtbrduren p PO maar ervaart dat er leerlingen zijn die net niet in aanmerking gekmen zijn vr een dyslexie verklaring, deze grep is in het VO een risic grep; uitval in de hgere klassen is bijna niet te vrkmen) De VO schl verzrgt daarna het verkennende nderzek/ screening naar dyslexie en maakt een kwalitatieve analyse. Afhankelijk van de resultaten van dit verkennend nderzek wrdt bekeken welk traject verder vlgt. Sms wrdt er eerst RT aangebden (indien mgelijk) f wrdt er bij vldende aanwijzingen een dyslexie nderzek afgenmen dr het testbureau Schl en Onderwijs Service. 9

10 Bij vermeden van dyslexie in het VO Er wrdt een verkennend nderzek / screening gedaan in het VO. De gebruikte tetsen zijn ngeveer dezelfde als in het PO: Brus -Klepel - Teksten (vr)lezen- PI dictee dictee het wnderlijke weer Fnemisch analyse tets en een vragenlijst die met de leerlingen wrdt drgenmen. Dit traject vr (brugklassers) kan tt ngeveer een jaar duren, dit heeft te maken met de beschikbare uren. PROCEDURE VOOR AFGIFTE DYSLEXIEVERKLARING IN HET VO Signalering: Op basis van infrmatie uit het basisnderwijs Dr afname signaleringstetsen in de brugklas Dr signalering vakdcenten gedurende schllpbaan Mei- sept Okt Okt- juni Okt-juni Tijdens hele schljaar Klas 1 Klas 2 en hger Tijdens intake dr zrg cördinatr / intake cmmissie - Vermeden van dyslexie p basis van gegevens basisschl - Afname verkennend nderzek/screening - Verzamelen infrmatie mbt: * leergeschiedenis lees-en spellingvaardigheid * duur, intensiteit en effecten eerder gegeven hulp * infrmatie mentr / dcenten (vragenlijst, zie bijlage) Aanbieden van rt (indien mgelijk) Vermeden wrdt bevestigd: infrmeren uders Verwijzing dyslexie nderzek (Schl en Onderwijs Service) Bij afgifte dyslexie verklaring - dyslexie pas / faciliteitenkaart Vermeden wrdt niet bevestigd: analyse van de nderwijs(ndersteunings) behefte Vermeden van dyslexie p grnd van resultaten en signalering dr mentr/dcenten - Verzamelen infrmatie mbt: * leergeschiedenis lees-en spellingvaardigheid * duur, intensiteit en effecten eerder gegeven hulp * infrmatie mentr / dcenten (vragenlijst) - Afname verkennend nderzek /screening Vermeden wrdt bevestigd: infrmeren uders Verwijzing dyslexie nderzek(schl en Onderwijs Service) Bij afgifte dyslexie verklaring - dyslexie pas/faciliteitenkaart Vermeden wrdt niet bevestigd: analyse van nderwijs(ndersteunings) behefte 10

11 DE KOSTEN VOOR DE AFGIFTE VAN EEN DYSLEXIE VERKLARING Primair nderwijs Vr leerlingen in het PO die in aanmerking kmen vr vergede zrg, wrdt de diagnse stelling verged evenals de leesbehandelingen. Kinderen die bij nderzek dyslectisch blijken, maar niet in aanmerking kmen vr behandelingen, mdat de dyslexie niet ernstig geneg is, krijgen wel de diagnse stelling verged, maar niet de behandelingen. De meeste dyslexieverklaringen wrden in het PO afgegeven dr de SBZW. Zie nderstaande mgelijkheden: 1. Verged dr zrgverzekering, dus geen ksten vr uders en schl 2. Niet verged dr zrgverzekering en ksten zijn vr schl en/f uders. Ttaal nderzek: Psychlgisch nderzek plus lees en spelingnderzek. Afname + verwerking: 18 uur 18 uur x 115,= 2070,- (dit is inclusief afname intelligentienderzek, WISC III) Na afname van de NIO in grep 8 vlgt een lees en spellingnderzek waar 5 uur vr in rekening gebracht wrdt. 5 uur x 115,- = 575,- Ouders regelen nderzek p eigen initiatief Vrtgezet Onderwijs De meeste verklaringen in het VO wrden afgegeven dr het testbureau Schl en Onderwijs Service (SOS). Er wrdt gebruik gemaakt van de NIO die in grep 8 is afgenmen. De ksten per leerling: 330,- * (sept 13) (* indien er in een grepje van 5 leerlingen wrdt getest). De ksten kunnen dr schl, uders f dr een cmbinatie van beiden betaald wrden. Het is wenselijk m in beeld te brengen wat de ksten zijn vr beide SWV. Kstenverdeling Op basis van de praktijk in de afgelpen jaren zijn de ksten vr dyslexienderzek van leerlingen in grep 8 van het PO t.b.v. een dyslexieverklaring in het VO ngeveer Deze dyslexienderzeken vinden plaats na de NIO, zdat slechts het leesnderzek gekppeld heft te wrden aan de resultaten van de NIO. De verwachting is dat de ksten vr deze nderzeken zullen dalen mdat de SBZW hiervr in de tekmst lagere tarieven gaat rekenen. De ksten van dyslexienderzek vr leerlingen die p pedaggische grnden eerder dan grep 8 een dyslexieverklaring ndig hebben, zijn vr rekening van het PO De ksten die het VO maakt vr dyslexienderzeken van VO leerlingen in het eerste jaar, waarvan de dyslexie niet in het PO is gediagnsticeerd, bedragen Ksten die het VO maakt vr leerlingen die een dyslexienderzek ndig hebben in het tweede jaar, zijn vr rekening van het VO. Cncept Begrting van ksten vr zwel PO als VO p basis van verdeling per jaar: (nder vrbehud aanvulling van/cnclusie VO m.b.t. aantallen nderzeken) 11

12 BIJLAGE 1 : FORMULIER BEGELEIDING BASISSCHOOL M.B.T DYSLEXIE Naam leerling : Gebrtedatum : Basisschl : Cntactpersn : Tel Nr. : 1.) Bijvegen : CITO / nderzeksverslagen en evt. dyslexieverklaring. 2.) He is de aanpak geweest p de basisschl? O heeft remedial teaching gekregen gedurende..weken / maanden / jaren. O heeft extra hulp in de eigen grep gekregen, bestaande uit: O heeft gesprekken geverd met dyslexiecach, waar de vlgende afspraken mee gemaakt zijn: Cmpenserende en dispenserende maatregelen die genmen zijn m.b.t. lezen: O leerling krijgt langer de tijd vr het lezen van teksten en repetities. O de teksten wrden in een vergrt lettertype aangebden. O de leerling mag bij tetsen / verhringen vragen m een tekst vr te laten lezen als de tekst te meilijk is. O teksten wrden vrgelezen. O leerling maakt gebruik van een Daisyspeler O Daisyspeler wrdt thuis gebruikt O Daisyspeler wrdt p schl gebruikt O anders namelijk: Cmpenserende en dispenserende maatregelen die genmen zijn m.b.t. spellen: O leerling werkt met een eigen spellingsprgramma, te weten:. O maakt gebruik van een spelling spiekschrift. O teksten wrden gemaakt p de cmputer O leerling is bekend met de spellingscrrectie p de cmputer O leerling schrijft in blkschrift. O spellingsfuten wrden niet als fut aangemerkt O anders, namelijk: Geen Dyslexieverklaring: O Op grnd van de gegevens en resultaten uit het dssier is niet eenduidig dyslexie vast te stellen. Geadviseerd wrdt m binnen het vervlgnderwijs de vrderingen nauwlettend te vlgen. 12

13 BIJLAGE 2 VRAGENLIJST DOCENTEN Beste cllega, Ik zu graag de vlgende leerling vrdragen vr nderzek naar lees- en spellingprblemen m.b.t. een vermeden van dyslexie. Om een beeld te krijgen van de prblemen van de leerling vraag ik u m deze krte vragenlijst in te vullen en z spedig mgelijk bij mij in te leveren. Mentr : Naam leerling : Klas : Vak : Datum : 1. Mgelijke kenmerken bij dyslectische leerlingen Vink de kenmerken aan die vr bvenstaande leerling gelden bij het vlgen van uw vak. Technisch lezen Meite met het (hardp) accuraat, snel en vleiend lezen van zwel cmplexe als alledaagse wrden. Spellen Meite met het spellen van zwel cmplexe wrden met meilijke letterclusters als alledaagse eenvudige wrden. Geheugen, aandacht, infrmatieverwerking, autmatisering Onvldende kunnen verwerken, verwrden en terughalen van instructie. Meite met het herhalen van instructie (aan het eind van de instructie is een deel reeds 'vergeten ). Meite met het nthuden van recent geleerde betekenislze assciaties (jaartallen, frmules, begrippen die uit het hfd geleerd meten wrden). Intensief efenen levert nvldende resultaat p. Meite m al geleerde dingen te te passen in nieuwe situaties. Temp en nauwkeurigheid nemen af als nder druk gewerkt met wrden (prefwerken, schlnderzeken, examens). Functinele taken en vakken die een berep den p de geletterdheid Meite met begrijpend lezen (nvldende begrip na het lezen van tekst). Meite met het zelf cnstrueren van teksten (bekverslagen, samenvattingen, andere functinele teksten (bv. brief f pstel). Dit uit zich in: slechte tekststructuur: de rde draad raakt kwijt, waardr teksten n samenhangend zijn; nheldere lay-ut en indeling van de tekst; gebrekkige zinsbuw. Futen maken f futen ver het hfd zien bij het zelf crrigeren van efeningen tijdens klassikale besprekingen. Futen maken bij het vernemen van aantekeningen van het (digi)brd. Taak- en werkhuding Ongestructureerd, inadequaat en/f vluchtig taakgedrag en werkhuding. Onvldende werkverzrging. Onvldende f afnemend drzettingsvermgen. Sciaal-emtineel functineren Ernstige twijfel aan eigen cmpetentie. Weinig mtivatie vr schlwerk. Psitieve kenmerken Ged gebruikmaken van aanvullende sftware (bv. verhrprgramma s). Creatief zijn in het bedenken van ezelsbruggetjes en reminders. Gede mtivatie vr schlwerk. Drzettingsvermgen. Gede gespreks- en nderhandelvaardigheden. 13

14 Alleen te vullen dr dcenten Nederlands en mderne vreemde talen Niet-talendcenten: ga direct dr naar punt 2. Spellen Interferentie van de spelling van de medertaal bij de vreemde taal. Meite met het flexibel inzetten van verschillende spellingstrategieën die een leerling in het vrtgezet nderwijs nrmaal gesprken beheerst. Spreken Uitspraakprblemen: k bij frequent vrkmende wrden. Meite met het nazeggen van meilijke wrden in de vreemde taal en cmplexe weinig vrkmende wrden in de medertaal. Luisteren Meite met luisterefeningen. Geheugen, aandacht, infrmatieverwerking, autmatisering Meite met het nthuden van recent geleerd vcabulaire: intensief efenen levert nvldende resultaat p (bv. vijf dagen vlgens een gede werkwijze Engelse wrdjes geleerd en bij de verhring ng een diepe nvldende). Psitieve kenmerken Adequate wrdleer- en wrdraadstrategieën. Vrwaarden vr lezen en spellen in medertaal en mderne vreemde talen Prblemen met het kppelen van de juiste tekens aan de klanken. Meite met ntdekken van analge delen bij het lezen en spellen van nbekende wrden (bv. jur zit zwel in aujurd hui als in tujurs en jurnal. Meite met het drzien van spelling in relatie tt grammatica: enemy-enemies; Hand-Hände; tu penses, il pense, ils pensent. 2. Hiernder is ruimte m dingen te nteren die u tijdens het invullen van de checklist te binnen schten en die u graag als aanvulling kwijt zu willen ver de leerling. (Bv. een gedetailleerde mschrijving van prblemen) Hartelijk dank vr uw medewerking Naam: Datum: Handtekening: 14