De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische

Transcriptie

1 De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische ongelijkheid in de levensverwachting Marike Knoef, Universiteit Leiden, CentERdata, Netspar Rob Alessie, Rijksuniversiteit Groningen, Netspar Adriaan Kalwij, Universiteit Utrecht, Netspar 9 juni 2011

2 Motivatie

3 Overzicht presentatie 1) Inkomensverdeling van ouderen Consequenties voor pensioenhervormingen 2) Sociaal-economische ongelijkheid in de levensverwachting Consequenties voor pensioenhervormingen

4 1. Hoe gaan de inkomens van ouderen zich ontwikkelen? Ook zonder pensioenhervormingen verandert de inkomensverdeling van ouderen: We leven langer Veranderingen in huishoudsamenstelling (bijv. meer echtscheidingen) Productiviteitsverschillen tussen cohorten Toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen

5 Gestandaardiseerd netto huishoudinkomen, leeftijd Gemiddeld p90/p10 p90/p50 p50/p10 Theil index Bron: Inkomenspanelonderzoek en eigen berekeningen

6 Compositie van het inkomen, jaar Aandeel in totaal inkomen (%) Inkomenspercentiel Inkomenspercentiel AOW Aanvullend pensioen A rb eid Kapitaalinkomen, winst Uitkering inkomensverzekering / sociale voorzien

7 Het model in een notendop Huishoudens 2007 Huishoudinkomen van alle representatieve huishoudens Verouderingsmodule tot en met 2020 (transitiemodellen) Inkomens module (inkomensvergelijking) Data t+1 tot en met 2020

8 Voorspellingen huwelijkse staat en aanvullend pensioen, jaar Jaar Gescheiden Gescheiden Weduwen Aanvullend pensioen mannen (%) vrouwen (%) (%) vrouwen (%)

9 Gerealiseerde en voorspelde inkomensgroei mediaan 90e percentiel 10e percentiel

10 Beleidsimplicaties Verlaging pensioenambitie hoeft niet direct tot grote problemen te leiden (commissie Goudswaard) Kan aan de onderkant van de inkomensverdeling pensioenambitie / pensioenzekerheid wel omlaag? Meer risico neerleggen bij hoge dan bij lage inkomens? Progressieve indexatie? Keuzevrijheid risicoallocatie? - Defaults afhankelijk van leeftijd en pensioenvermogen - Maximaal pensioenrisico begrensd ivm morele bezwaren

11 2. Sociaal-economische verschillen in levensverwachting Sterk toegenomen levensverwachting zet houdbaarheid pensioenstelsel onder druk Pensioenleeftijd gekoppeld aan levensverwachting, maar die is niet voor iedereen gelijk

12 Sterftekansen naar inkomen

13 Sterftekansen naar huwelijkse staat op leeftijd 65

14 Associatie tussen inkomen en de levensverwachting na leeftijd 65? Verschil in levensverwachting na leeftijd 65 tussen a) iemand met alleen een AOW inkomen en b) iemand met tweemaal mediaan inkomen

15 Associatie tussen inkomen en de levensverwachting na leeftijd 65? Verschil in levensverwachting na leeftijd 65 tussen a) iemand met alleen een AOW inkomen en b) iemand met tweemaal mediaan inkomen 2.5 jaar voor mannen en vrouwen -> pervers herverdelingseffect

16 Beleidsimplicaties Flexibele AOW leeftijd Personen met een laag inkomen hoeven er niet meer op achteruit te gaan dan personen met een gemiddelde levensverwachting. Ook voor chronisch zieken met een hoog inkomen Keuzevrijheid en een gelijke regeling voor iedereen (draagvlak) Aanvullend beleid: pensioenfranchise en pensioenbeding

17 Aanvullend beleid Beleid voor duurzame inzetbaarheid van werknemers employability-, scholings-, gezondheidsbeleid

18 Deze presentatie is gebaseerd op Kalwij, A.S., R.J.M. Alessie and M.G. Knoef (2009). Individual income and remaining life expectancy at the statutory retirement age of 65 in the Netherlands. Netspar discussion paper Kalwij, A.S., R.J.M. Alessie and M.G. Knoef (2010). Pathways to retirement, income and cause specific mortality risks in the Netherlands. Netspar discussion paper 08/ Kalwij, A.S., R.J.M. Alessie en M.G. Knoef (2010). Gezondheid en de uittreedroutes van oudere werknemers. Economisch Statistische Berichten, September 2010, 95(4593), Knoef, M.G., R.J.M. Alessie en A.S. Kalwij (2010). De inkomensverdeling van toekomstige ouderen in Nederland. Economisch Statistische Berichten, April 2010, 95(4582), Knoef, M.G., R.J.M. Alessie and A.S. Kalwij (2009). Changes in the income distribution of the Dutch elderly between 1989 and 2020: a microsimulation. Netspar discussion paper 09/