Het medisch aandeel in de multidisciplinaire benadering van het zwakzinnigheidprobleem

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het medisch aandeel in de multidisciplinaire benadering van het zwakzinnigheidprobleem"

Transcriptie

1 Risico en winst Wat we misschien allen persoonlijk ervaren hebben en wat ook de gemeente als geheel ervaren zal als zij zich meer met deze kinderen gaat bemoeien is dit, dat ons eigen geloof, ons leven met God, ons leven als christelijke gemeente op een heel bijzondere manier in een crisis kunnen komen door de omgang met hen; dat zal vaak leiden tot een zekere afweer, tot een op een afstand houden van de kinderen, hun wijze van zijn, hun beperkingen en de uitdaging die daarvan uitgaat. Maar als wij daar doorheen kunnen komen, dan zal ons persoonlijk geloofsleven en het leven der gemeente alleen maar winnen aan dit contact. S. v. d. Wal Het medisch aandeel in de multidisciplinaire benadering van het zwakzinnigheidprobleem door A. M. BATENBURG-PLENTER, zenuwarts Het is nog niet zo lang geleden dat zwakzinnigheid" (oligofrenie) medisch gezien een achtergebleven gebied" was. De achtergrond van deze situatie is complex en heeft historische, (algemene achterstand van de Kinderpsychiatrie) en psychologische (angst, onmacht) facetten. Onder deze omstandigheden was de feitelijke situatie zo, dat onder de gemeenschappelijke noemer geestelijk achter" in een Psychiatrische Setting, een medisch diagnostisch ongedifferentieerde groep in in richtingen werd verzorgd, terwijl daarbuiten het B.L.O. zich over een deel van de zwakzinnigen (de jeugdigen en schoolgeschikten) ontfermde. Zelfs met uitbreiding van de belangrijke nazorg B.L.O."-diensten, werden toch niet alle oligofrenen opgevangen (n.l. de zeer jeugdigen, de lichamelijk invaliden, de zeer lage niveaus). Ondanks het voortreffelijke werk, dat in al deze sectoren intra- en extramuraal (binnen en buiten de in richtingen) werd verricht, (soms pionierswerk) waren de fundamenten medisch gezien uitermate wankel. Na de laatste wereldoorlog kan men wel spreken van een medisch reveil", wat betreft de oligofrenen sector, internationaal en nationaal. Het zich verdiepen in de multicausale, medisch-biologische achtergronden van zwakzinnigheid, bleek hierbij niet alleen van betekenis voor de zwakzinnigheidsproblematiek als zodanig, maar werkte ook inspirerend en bevruchtend op algemeen psychiatrisch-neurologisch en paediatrische inzichten. Mede hierdoor werd een begin gemaakt met het doorbreken van het isolement waarin zich de oligofrenologie" tot voor kort bevond ten opzichte van de andere medische disciplines. 250

2 Hoewel zwakzinnigheid medisch gezien niet als een ziekte is te beschouwen, (met vaste oorzaak en beloop), is het wel zo, dat de vele oorzaken, die tot zwakzinnigheid kunnen voeren, een medisch-biologisch karakter hebben. Inzicht in deze factoren en de daarmee samenhangende structurele en functionele afwijkingen, vormen een belangrijke basis voor een gerichte behandeling van het als totaliteit gestoorde kind. De neuro-psychologie en de neuro-psychiatrie vinden hier een rijk arbeidsterrein. Het is gebleken, dat de vroege behandeling van het in ontwikkeling zijnde zwakzinnige kind, efficiënter is, dan een later begonnen therapeutische benadering Zo vroeg mogelijk medisch-multidisciplinair teamonderzoek bij elk kind, waarbij oligofrenie vermoed of duidelijk is, is een eerste eis voor een verantwoorde behandeling. Bij lagere zwakzinnigen spelen vrijwel altijd primaire of secundaire hersenafwijkingen (waarvoor vele cerebrale en extracerebrale oorzaken kunnen bestaan) een rol. Naarmate men over meer en fijnere onderzoekmethoden kan beschikken, bleek, dat ook bij de debielen vaker hersenafwijkingen aantoonbaar waren, dan men eerst vermoedde. Naast het routine" somatisch-neurologisch onderzoek, kan een nauwkeurig onderzoek naar de apperceptie (visueel, accustisch, enz.), naar gnostische kwaliteiten een belangrijke bijdrage in dezen vormen. Afhankelijk van vele factoren, maar zeker in de eerste plaats van het tijdstip, de uitbreiding, de ernst en de plaats van de hersenstoornissen, wordt de totaliteit van het kind in ontwikkeling aangetast. Zeer verschillende toestandsbeelden kunnen zo ontstaan, met verschillende accenten : soms springt de geestelijke afwijking het allereerst in het oog, soms valt de lichamelijk-neurologische afwijking (en de daarmee samenhangende gevolgtoestand) het meest op. Maar hoe het kind zich ook manifesteert, het gaat om een totaliteitsbeschadiging en slechts daarop kan beoordeling en behandeling gebaseerd zijn. De vaak gestelde vraag: Is het kind lichamelijk of geestelijk gestoord", doet aan de totaliteitsvisie te kort. Ook al de ingeburgerde term dubbel gehandicapten" is in dezen beslist onjuist. Deze suggereert te veel in de richting dat er lichamelijk gehandicapten zijn, geestelijk gehandicapten, en dan als het summum van gestoordheid dubbel gehandicapten". Deze terminologie is in relatie tot de zwakzinnigheidsproblematiek misleidend. Daar buiten (maar dat is de minderheid), is dit wel verdedigbaar, voor zover het niet de cerebraal gestoorden betreft. Men bedenke in dit verband dat de lagere oligofrenen vrijwel alle, en de hogere" naar tegenwoordige inzichten steeds meer, tot de cerebraal afwijkenden behoren. Daarnaast blijkt steeds meer, dat van de cerebraal verlamde kinderen een hoog percentage (ongeveer 60 9/0), geestelijke retardatie of defecten vertoont. Zij die werken aan Mytylscholen, kunnen hiervan mee praten, omdat een hoog contingent van de leerlingen tot de cerebraal afwijkenden behoort. Door deze overlapping" is er organisato risch en terminologisch nog veel verwarring. Het vaststellen van een aantal uitvallers" en tekorten (bij cerebraal 251

3 gestoorden soms een respectabele lijst), is niet zonder betekenis, mits de onderlinge samenhang e rvan niet uit het oog wordt verloren en de betekenis van elk voor de ontwikkeling wordt gepeild. De ontwikkeling van het ene,,vermogen" is vaak afhankelijk van en/of voorwaarde voor het andere. Dit geldt voor elk kind, maar a fortio ri voor het (diep-)zwakzinnige. Hier kunnen belangrijke aanknopingspunten voor de therapie liggen. Slechts een medisch team (met paramedische deskundigen) kan de diagnostische en prognostische totaalvisie leveren, die de basis moet zijn voor een geïntegreerde behandeling, begeleiding en opvoeding. Al wordt de noodzaak tot het vormen van deze teams steeds meer gevoeld, het is een feit, dat dit nog nauwelijks gerealiseerd is. Binnen de zwakzinnigen-inrichtingen is men hiermee tot nu toe verder gevorderd dan daarbuiten. Hier passeert een kind op z'n best alle disciplines (die er in het meest ideale team maar te bedenken zouden zijn), maar dit gebeurt dan successievelijk en soms zelfs over verschillende steden verspreid! Het is geen uitzondering, dat in de loop van enkele jaren zo'n kind geweest is bij de kinderarts, zenuwarts, orthopedagoog, revalidatiearts, zintuigspecialist, die onderling niet eens van elkaars bestaan weten en ook geen contact (kunnen) hebben over de totaliteit van hun patiëntje. In analoog verband sprak Dra. W. Bladergroen eens over,,bundel asperges"-diagnostiek. Het gevolg hie rvan is, dat ondanks de vele deskundige bemoeienissen het kind als totaliteit te kort komt en de ouders ontmoedigd en in verwar ring raken. Om dan nog maar niet te spreken van de onderzoek-doublures en de anamnese vertelmoeheid van de ouders. De integrale diagnostiek en behandeling van het oligofrene kind als totaliteit is voorwaarde voor het bereiken van een maximale ontplooiing, zo mogelijk in het eigen milieu, eventueel daarbuiten. Het is nodig, dat er regionale centra komen, waaraan in multidisciplinair medisch teamverband (waarin de klinische psycholoog ook is opgenomen) de vroege diagnostiek beoefend wordt, op basis waa rvan in nauwe samenwerking met de paramedische deskundigen, de orthopedagoog en de speciaal geschoolde maatschappelijke werkkracht, de behandeling en begeleiding wordt ingesteld. Om zijn taak goed te kunnen ve rvullen, zal het medisch team zelf een uitgebreid achterland" moeten hebben, of minstens nauwe relaties moeten kunnen onderhouden met klinische onderzoekcentra en gedifferentieerde laboratoria. In de praktijk komt het er dan op neer, dat het onderzoekcentrum, óf deel uitmaakt van een bestaande zwakzinnigeninrichting (eventueel een vooruitgeschoven post" e rvan is), of dat het volledig geintegreerd wordt in de outillage van de moderne klinische en laboratoriamogelijkheden. Voor de wetenschappelijke benadering van de vele algemene problemen die er in een onderzoekcentrum kunnen rijzen, is het van essentieel belang, dat de verschillende centra onderling gegevens kunnen uitwisselen en vergelijken. Daartoe is een zekere uniformiteit in de diagnostiek-categoriëen en -termen, essentieel. 252

4 In Nederland zijn vele zwakzinnigeninrichtingen hieromtrent in onderling overleg getreden. Er is eenheid over het te kiezen medisch classificatie-systeem, n.l. het Ame rikaanse systeem (The American Association on Mental Deficiency) van A. F. Heber. In dit systeem kent men 7 medische hoofdgroepen, die onde rverdeeld zijn in subgroepen, waarvan verdere onderverdelingen tot 79 medische oorzaken" van zwakzinnigheid voeren. Het gehele systeem laat ruimschoots de mogelijkheid open tot nog genuanceerdere medische diagnostiek. De achtste hoofdgroep is niet zuiver medisch en voorzichtig meer in de psychologische causaliteit geformuleerd: Psychische subnormaliteit, tengevolge van twijfelachtige of vermoedelijk psychologische oorzaak, met alleen manifeste functionele reacties". De toepassing van dit systeem is in Nederland nog in het beginstadium. Uit het voorafgaande moge blijken, dat de elementaire, noodzakelijke vroegdiagnostiek, die de basis moet vormen voor preventie en behandeling, niet geleverd kan worden door een team waarvan de kern niet multidisciplinairmedisch is. De huidige Geneeskundige Hoofdinspecteur van het Staatstoezicht op de volksgezondheid (afd. Geestelijke Volksgezondheid), zenuwarts J. B. M. Veraart, heeft meermalen het volgende minimum desideratum geformuleerd: Elke zwakzinnige moet, minstens eenmaal in zijn leven, onderzocht zijn door een multidisciplinair team, waarbij impliciet was, dat dit onderzoek zo vroeg mogelijk gewenst is". Aan deze minimum eis kan Nederland, zeker wat de extramurale voorziening betreft (nog) niet voldoen. Dat een eenmalig onderzoek niet identiek is met een eenmalig bezoek van het patiëntje, spreekt vanzelf. In de meeste gevallen kunnen meerdere zittingen slechts een gefundeerde visie leveren. Vooral de prognose kan pas opgebouwd worden uit vergelijkend onderzoek. Bij dit vergelijken" ligt het accent vooral op het intra-individuele (dus met zichzelf) en niet op het inter-individuele (met andere kinderen). In sommige gevallen kunnen ze door een adequate benadering en training wel geschikt(er) gemaakt worden. Voor preventie en behandeling (en begeleiding) is het van het hoogste gewicht dat het onderzoekteam regionaal is. Slechts zo'n situatie waarborgt een intensief en frequent contact met de instanties, die met preventie (huisarts, kinderarts, verloskundige, enz.), en behandelingsmogelijkheden te maken hebben. Deze behandeling en begeleiding volgt uit en op het medischbiologisch onderzoek, nadat de resultaten e rvan geïntegreerd zijn met de gegevens over de pedagogische situatie van het kind in zijn milieu. Zo zal bijv. de wijze waarop een anti-epileptische medicatie en behandeling moet worden uitgevoerd, zeer belangrijk afhangen van de pedagogische capaciteiten van het milieu. Omgekeerd is het niet mogelijk pedagogisch verantwoord te adviseren over ernstige eetmoeilijkheden, als niet eerst vaststaat of neurologisch-motorische afwijkingen in het mond-keelgebied, al of geen rol spelen, of dat algemene lichamelijke afwijkingen (op het gebied van de kinderarts) ermee te maken hebben. (Dit zijn gesimplificeerde situaties). 253

5 Dat behandeling en preventie moeten volgen op de diagnose, is niet iets wat alleen voor het terrein van de oligofrenie geldt. Maar het geldt er wel a fortiori en moet in dit verband wel gezegd worden, omdat deze vanzelfsprekendheid niet algemeen gerealiseerd is en er daardoor het gevaar ontstaat, dat het kind of zonder medische diagnostiek wordt behandeld", of dat het vroeg-diagnostische team gestructureerd wordt uit de pedagogische sector met een medisch adviseur. In de behandelings-begeleidingsfase van het kind, kan de medische bijdrage niet gemist worden. Wel treden er met het ouder worden van het kind accentverschillen op, wat betreft de inbreng van de verschillende disciplines. Bij het ouder worden kan de medische discipline vaak meer terug treden en zal het pedagogisch element een zwaarder accent krijgen, (behalve bij de blijvend verpleegbehoeftigen). Het is moeilijk hierbij algemene leeftijden te noemen. Er moet geïndividualiseerd worden. Het behoeft verder geen uitleg, dat het niet de bedoeling was, competentieof prioriteitskwesties te stellen tussen de medische en pedagogische disciplines, maar om te betogen, dat deze twee elkaar steeds nodig hebben, zij 't dan ook in verschillende verhoudingen in de levensloop van het oligofrene kind naar volwassenheid. Tot slot moge een voorbeeld illustreren, hoe de feitelijke situatie in Nederland nog veelal is. Dit voorbeeld is representatief te achten, omdat het temidden van veel mate riaal", een bijna cliché-achtig karakter heeft. Joke is een 61/2-jarig meisje waarmee de ouders op de Jeugdpsychiatrische afdeling van de G.G. en G.D. komen, via de schoolarts, die het manifest gestoorde kind op een gewone kleuterschool ontmoette. De ouders vertelden, dat het kind, na normale zwangerschap en bevalling, in een ziekenhuis werd geboren en behalve een navelbreukje, geen bijzonderheden vertoonde. Het kwam dan ook de 10e dag, zonder speciale voorschriften, naar huis. (Bij informatie op de verloskundige afdeling bleek dit juist te zijn). Het was een voorspoedige baby. Het kind maakte bij ongeveer 9 maanden geen zitaanstalten en lag vaak,,zo stijf als een plank" in bed. Hierom volgde een verwijzing naar een orthopedagoog (no. 1), die afwachtende controle voorstelde. Toen het kindje enkele maanden later scheel ging kijken, werd een oogarts bezocht, (no. 2), die een b ril voorschreef en later opereerde. Inmiddels bleek dat de functionele ontwikkeling van het kind alles te wensen overliet. Kort na een orthopedische operatie (4de jaar), kwam Joke, zij het gebrekkig, op de been. Inmiddels trad bij Joke een symptoom op, dat de ouders in de loop van enkele jaren tot diepe wanhoop en de grens van hun tolerantie heeft gebracht : het kind smeert niet alleen elke nacht intensief zichzelf, maar ook het bed en het zusje onder de faeces. De ouders probeerden van alles, in goedens en kwadens". In arren moede togen ze naar een kinderarts (no. 3), die tabletjes gaf en ze terug bestelde. Joke werd suf van de tabletjes en de ouders gingen niet terug, te meer daar een schoolarts (no. 4), hun pad kruiste. Joke was n.l. op een gewone kleuterschool gekomen. De schoolarts 254

6 besteedde veel aandacht aan Joke en de ouders en adviseerde een psychiatrisch advies op de G.G. en G.D. in te winnen o.a. in verband met toekomstige schoolkeuze. De ouders wachtten op een oproep, maar konden deze (door het encropesis symptoom) niet meer afwachten. Ze togen, voor eigen geld" naar een Universiteits Polikliniek (no. 5). Hier werd uitvoerig onderzocht, foto's gemaakt, enz. De ouders konden naar huis gaan met hun kind en moesten wachten, tot ze er verder van hoorden. Deze afwachtperiode werd doorkruist door de G.G. en G.D.-oproep en zo belandde men bij de zenuwarts (no. 6). Een van de eerste vragen van de ouders was dan ook, waar dit onderzoek van was, van de Universiteit of van de schoolarts. Het kostte wel enige aanmoediging, deze mensen voor de 6de maal hun verhaal te laten vertellen... Ze misten elke visie op hun kind, voelden zich ook in de steek gelaten. Alle ellende concentreerde zich op de encopresis, welke echter een symptoom was van een manifest totalitair cerebraal gestoord kind Zonder diagnose, die in dit geval nu slechts door klinische observatie verkregen kan worden, valt hier niets te adviseren. Binnenkort wordt het kind ter obse rvatie opgenomen (no. 7). Het tragische in dit geval is, dat er veel gedokterd" is, door alleszins bekwame specialisten, maar dat het kind met de ouders in de mist en de kou staan. Toen de moeder bij 9 maanden, de vreemde rusthouding van het kind constateerde, gepaard gaande met de vertraagde functionele ontwikkeling, was multidisciplinair teamonderzoek geïndiceerd geweest, waarbij de kinderneuroloog zeker ingeschakeld zou moeten zijn. Het feit, dat dit voorbeeld van cliché-achtig karakter is, moge een aansporing zijn om op de kortst mogelijke termijn regionaal de nodige voorzieningen t.a.v. de oligofrenen te (doen) nemen. Medische aspecten van begeleiding van het psychisch gehandicapte kind door H. J. RONNER, psychiater te Loppersum Zodra een ernstig vermoeden rijst op gestoorde vroegkinderlijke ontwikkeling is onderzoek, eventueel multidisciplinair, vereist. Nog niet zo lang geleden kwam een uitgelezen gezelschap merendeels medici tot de voor hen beschamende uitspraak dat de melkboer en de bakker, die dagelijks langs de huizen gaan, vaak eerder en precieser op de hoogte waren van de aanwezigheid van een ernstig organisch gehandicapt kind dan de huisarts. Deze opmerking, die juist of onjuist in elk geval niet van hoogmoed getuigt, belicht wel iets van de typische moeilijkheden in de ontdekkingsfase van het psychisch gehandicapte kind. 255

Medische aspecten van begeleiding van het psychisch gehandicapte kind

Medische aspecten van begeleiding van het psychisch gehandicapte kind Dat behandeling en preventie moeten volgen op de diagnose, is niet iets wat alleen voor het terrein van de oligofrenie geldt. Maar het geldt er wel a fortiori en moet in dit verband wel gezegd worden,

Nadere informatie

Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer

Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke

Nadere informatie

De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns

De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns & In de Bres biedt 'Eerstelijns Kortdurende Hulp' en 'Tweedelijns Specialistische Zorg', maar wat is het verschil? In Nederland ziet de zorgstructuur er

Nadere informatie

Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum

Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) -adviescentrum Kennemer Gasthuis Wat is de POP-poli? POP staat voor Psychiatrie - Obstetrie (verloskunde)

Nadere informatie

POP polikliniek. voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap. Wat moet u echt weten! We kijken samen hoe we u kunnen helpen.

POP polikliniek. voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap. Wat moet u echt weten! We kijken samen hoe we u kunnen helpen. POP polikliniek voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap U heeft een afspraak op de POP-poli. Dit betekent Psychiatrie, Obstetrie (verloskunde) en Pediatrie (kindergeneeskunde). In de POP polikliniek

Nadere informatie

Samen met de kinderartsen

Samen met de kinderartsen Samen met de kinderartsen L.H.M. Berg, kinder- en jeugdpsychiater GGNet Jeugd Indeling Visie beroepsvereniging (NVvP) op plaatsbepaling van psychiatrie Aanvulling afdeling Kinder en Jeugd Casus 5-jarige

Nadere informatie

De huid en het brein. Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1

De huid en het brein. Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1 De huid en het brein Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1 Het Centrum voor Neurologische Leer- en ontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen Onderbouwing Uitgangsvraag Welke effectieve methoden voor preventie, signalering, diagnostiek en behandeling van een baby die excessief huilt zijn

Nadere informatie

Aanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Aanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de aanmelding, de intake

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

MH ID. Richtlijnen en principes. 29 maart Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking

MH ID. Richtlijnen en principes. 29 maart Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking Richtlijnen en principes MH ID Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking 29 maart 2011 Barbara Pot, orthopedagoge/gz psychologe Meest voorkomende

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli. Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.

Patiënteninformatie. Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli. Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen en kinderwens of

Nadere informatie

Perceelbeschrijving Generalistische Basis Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [GBGGZ] 2016

Perceelbeschrijving Generalistische Basis Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [GBGGZ] 2016 Perceelbeschrijving Generalistische Basis Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [GBGGZ] 2016 Samenwerkende gemeenten regio West-Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede

Nadere informatie

Kinder- en jeugdpsychiatrie

Kinder- en jeugdpsychiatrie I n f o r m a t i e b r o c h u r e Kinder- en jeugdpsychiatrie Kinder- en jeugdpsychiatrie Tel. 016 34 38 21 De afdeling is bereikbaar via de rode pijl, tweede verdieping. INHOUD INLEIDING 2 3 Inleiding...3

Nadere informatie

6 a 8 controles afhankelijk van professionele noodzaak en/of behoefte vrouw. -Er is aandacht gegeven aan medische en psychosociale.

6 a 8 controles afhankelijk van professionele noodzaak en/of behoefte vrouw. -Er is aandacht gegeven aan medische en psychosociale. Time task matrix zorgproces SSRI gebruik in de zwangerschap Versie 10 maart 2015 Alles in rood is specifiek voor gebruik SSRI, alles in zwart is gebruikelijke zorg voor iedere zwangere (voor de meest recente

Nadere informatie

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ 2011. Bijlage 7. Behandeling

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ 2011. Bijlage 7. Behandeling 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Continue, systematische, langdurige en multidisciplinaire zorg (CSLM) 5 2.3 gericht op herstel en/of het aanleren van vaardigheden

Nadere informatie

Therapeutische peutergroepen. Algemene informatie

Therapeutische peutergroepen. Algemene informatie Therapeutische peutergroepen Algemene informatie Therapeutische peutergroep Behandeling op een therapeutische peutergroep (TPG) bestaat uit een intensief revalidatieprogramma voor kinderen van ongeveer

Nadere informatie

Zorg om kinderen bij opname van de moeder in een psychiatrisch centrum

Zorg om kinderen bij opname van de moeder in een psychiatrisch centrum Zorg om kinderen bij opname van de moeder in een psychiatrisch centrum door N. Meyers Het lot van de kinderen In de praktijk en door vakliteratuur wordt een jeugdpsychiater geregeld geconfronteerd met

Nadere informatie

UMC& ZO. 18 Reportage. 8 Je brein is niet zo rationeel als je denkt. kinderrevalidatie. 4Bijna honderd collega s denken mee. Coschap in de wijk

UMC& ZO. 18 Reportage. 8 Je brein is niet zo rationeel als je denkt. kinderrevalidatie. 4Bijna honderd collega s denken mee. Coschap in de wijk UMC& ZO Magazine voor UMC Utrecht-medewerkers maart 2018 nr 2 4Bijna honderd collega s denken mee 8 Je brein is niet zo rationeel als je denkt 22 Coschap in de wijk 18 Reportage kinderrevalidatie 18 UMC&ZO

Nadere informatie

nazorg-poli neonatale intensive care unit

nazorg-poli neonatale intensive care unit nazorg-poli neonatale intensive care unit inleiding Door vroeggeboorte en/of problemen voorafgaand aan, of rondom de bevalling, verbleef uw kind op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU) van ons ziekenhuis.

Nadere informatie

De Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen

De Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen De Klinisch Linguïst Specialist in Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen Copyright Vereniging voor Klinische Linguïstiek (VKL) April 2000 Secretariaat: Vereniging voor Klinische Linguïstiek

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Hemofiliebehandelcentrum. Eindhoven. www.catharinaziekenhuis.nl

Kindergeneeskunde. Hemofiliebehandelcentrum. Eindhoven. www.catharinaziekenhuis.nl Kindergeneeskunde Hemofiliebehandelcentrum Eindhoven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat doet het hemofiliebehandelteam?... 3 Het hemofiliespreekuur... 3 Thuisbehandeling... 4 Bestellen van de medicatie...

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte

Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte Het centrum

Nadere informatie

Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Inleiding

Nadere informatie

Appendix 3. Attitude - Vragenlijst (B-versie)

Appendix 3. Attitude - Vragenlijst (B-versie) Appendix 3. Attitude - Vragenlijst (B-versie) Inleiding Met deze vragenlijst proberen wij na te gaan, hoe je tegen je toekomstige beroep en beroepsuitoefening aankijkt. Ook zijn wij geïnteresseerd in je

Nadere informatie

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares Zorgprogramma Amares Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie Deze folder is bedoeld voor kinderen en jongeren die behandeling krijgen bij Amares. De folder is ook bedoeld voor ouder(s)/verzorger(s) die binnenkort

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur

Nadere informatie

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Inleiding Via deze praktijkopdracht werk je aan je verpleegkundige vakdeskundigheid. De opdracht helpt je om achtergrondkennis te verwerven van de patiënten binnen het

Nadere informatie

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,

Nadere informatie

Zorg. Omdat een andere blik je leven verrijkt

Zorg. Omdat een andere blik je leven verrijkt Zorg vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Je kind heeft autisme Je kind blijkt autisme te hebben. Waarschijnlijk had je al langere tijd een vermoeden. Ouders weten vaak al vroeg dat hun

Nadere informatie

Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ

Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ Dr. Martina Bühring psychiater / medisch manager Altrecht Psychosomatiek Inhoud lezing Luisteren naar de patiënt,

Nadere informatie

Perceelbeschrijving Specialistische Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [SGGZ] 2016

Perceelbeschrijving Specialistische Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [SGGZ] 2016 Perceelbeschrijving Specialistische Geestelijke Gezondheidszorg Jeugd [SGGZ] 2016 Samenwerkende gemeenten regio West-Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec

Nadere informatie

Kinderen. Samen op pad. Ondersteuning

Kinderen. Samen op pad. Ondersteuning Kinderen Kinderen Samen op pad Kind zijn betekent de kans krijgen om je te ontwikkelen, te groeien, te ontdekken, te leren, te spelen en te sporten in een veilige omgeving. Sommige kinderen hebben bijzondere

Nadere informatie

Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.

Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie POP-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen

Nadere informatie

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Getuigenissen uit de praktijk Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Allochtone kinderen in de therapeutische praktijk, dat is niet nieuw. Al een aantal decennia is er aandacht voor dit

Nadere informatie

Samen eenzaam. Frida den Hollander

Samen eenzaam. Frida den Hollander Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de

Nadere informatie

SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap

SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap Afdeling gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Zwangerschap en depressie 3 Gevolgen van SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap 3 Adviezen - zwangerschap 5 Adviezen - bevalling

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ziekenhuispsychiatrie Wat is het? Waarom willen we het? Specifieke doelgroepen Specifieke behandelvormen

Nadere informatie

Anke van den Beuken Straat Postcode Mail. De heer Jansen Kapittelweg EN Nijmegen. Horst,

Anke van den Beuken Straat Postcode Mail. De heer Jansen Kapittelweg EN Nijmegen. Horst, Anke van den Beuken Straat Postcode Mail De heer Jansen Kapittelweg 33 6525 EN Nijmegen Horst, 13-1-2017 Betreft: terugkoppeling behandeling meneer D*****, 12-**-1988 Geachte Meneer Jansen, Met toestemming

Nadere informatie

Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de

Nadere informatie

Bruggenbouwers Linko ping, Zweden

Bruggenbouwers Linko ping, Zweden Bruggenbouwers Linko ping, Zweden Het Bruggenbouwers project wordt in de Zweedse stad Linköping aangeboden en is één van de succesvolle onderdelen van een groter project in die regio. Dit project is opgezet

Nadere informatie

Doelgroepanalyse Centrum voor Trauma en Gezin

Doelgroepanalyse Centrum voor Trauma en Gezin Doelgroepanalyse Centrum voor en Gezin Efua Campbell & Inez Berends December 2013 PI Research is gevraagd om voor het Centrum voor en Gezin van de Bascule een doelgroepanalyse uit te voeren. Aan de hand

Nadere informatie

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Inleiding In deze brochure geven wij

Nadere informatie

Van chaos naar structuur: ontpopping van een POP-poli in een perifeer opleidingsziekenhuis

Van chaos naar structuur: ontpopping van een POP-poli in een perifeer opleidingsziekenhuis Van chaos naar structuur: ontpopping van een POP-poli in een perifeer opleidingsziekenhuis LKPZ symposium 9 september 2009 K.M. Paarlberg, Gelre Apeldoorn Ontpopping van een POP-poli KMP 2010 Verloskundige

Nadere informatie

Met de zesde staatshervorming is de bevoegdheid voor de moeder-kindeenheden naar Vlaanderen overgeheveld.

Met de zesde staatshervorming is de bevoegdheid voor de moeder-kindeenheden naar Vlaanderen overgeheveld. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 502 van KATRIEN SCHRYVERS datum: 23 maart 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Moeder-kindeenheden - Stand van zaken Voor de meeste vrouwen

Nadere informatie

De verloskundige: Dr. Evelien Spelten Projectleider / psycholoog

De verloskundige: Dr. Evelien Spelten Projectleider / psycholoog De verloskundige: Ruimte voor maatschappelijke en medische rol Dr. Evelien Spelten Projectleider / psycholoog Takenpakket Voorlichting Cliënt: complex Partner Kinderwensspreekuur Risicogroepen Richtlijnen

Nadere informatie

Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers

Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties Informatie voor verwijzers Zie jij wat ik zie? Kinderen met CVI Visuele problemen en beperkingen in het dagelijks

Nadere informatie

Onze behandeling bij het Centrum voor Neuropsychiatrie ambulant Mediant. Casus besprekingen

Onze behandeling bij het Centrum voor Neuropsychiatrie ambulant Mediant. Casus besprekingen Onze behandeling bij het Centrum voor Neuropsychiatrie ambulant Mediant Casus besprekingen Ons team Klinisch neuropsycholoog Bianca de Geus Psycholoog werkervaringsplek 2 Sociaal psychiatrisch verpleegkundigen

Nadere informatie

Behandeling op de MPU

Behandeling op de MPU Behandeling op de MPU Medisch Psychiatrische Unit Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. De MPU: wat en waarom? 1 Voor de opname 2 De behandeling op de MPU 2 Hoe lang verblijf ik op de

Nadere informatie

Spoedeisende Hulp en triage

Spoedeisende Hulp en triage Spoedeisende Hulp en triage Welkom op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het Laurentius Ziekenhuis. Op de afdeling SEH komen dagelijks 40 tot 70 patiënten. Een kwart van deze personen wordt met de

Nadere informatie

De POP polikliniek Voor zwangeren

De POP polikliniek Voor zwangeren De POP polikliniek Voor zwangeren Afdeling gynaecologie, psychiatrie & kindergeneeskunde Locatie Veldhoven U bent verwezen naar de POP polikliniek. In deze folder leggen we u uit wat deze polikliniek inhoudt.

Nadere informatie

Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed

Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Inleiding Uw behandelend arts of psychiater heeft u SSRI medicatie voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine

Nadere informatie

Kinderfysiotherapie in het St. Anna ziekenhuis

Kinderfysiotherapie in het St. Anna ziekenhuis Kinderfysiotherapie in het St. Anna ziekenhuis Kinderfysiotherapie Binnen de afdeling fysiotherapie van het St. Anna Ziekenhuis bestaat ook de afdeling kinderfysiotherapie. De kinderfysiotherapeuten die

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) ndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten

Nadere informatie

KINDERGENEESKUNDE. Pedagogische begeleiding van uw kind in het ziekenhuis

KINDERGENEESKUNDE. Pedagogische begeleiding van uw kind in het ziekenhuis KINDERGENEESKUNDE Pedagogisch team Pedagogische begeleiding van uw kind in het ziekenhuis Inleiding De kinderafdeling en de kinderpoli in het Laurentius ziekenhuis beschikken over een pedagogisch team.

Nadere informatie

GGzE centrum autisme volwassenen

GGzE centrum autisme volwassenen GGzE centrum autisme volwassenen GGzE centrum autisme volwassenen Centrum voor specialistische zorg, kennis en ontwikkeling op het gebied van autisme Informatie voor verwijzers >> GGzE centrum autisme

Nadere informatie

TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz

TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz Fennie Zwanepol, directeur Indigo Centraal, 4 november 2013 / 1 2 vragen Wat is in 2020 de ideale situatie in Lelystad op het gebied van de basis-ggz? Waar

Nadere informatie

Vragenlijst Intakegesprek

Vragenlijst Intakegesprek Vragenlijst Intakegesprek Voorletters: Meisjesnaam: Roepnaam: Nationaliteit: Spreektaal: Gehuwd/samenwonend/anders: Achternaam partner: Voorletters en roepnaam partner: Geboortedatum partner: Welke achternaam

Nadere informatie

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ. Bijlage 8. Verblijf

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ. Bijlage 8. Verblijf Versie 1 januari 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Beschermende woonomgeving 4 2.3 Therapeutisch leefklimaat 4 2.4 Permanent toezicht 4 3 Indicatiecriteria 5

Nadere informatie

Nazorg pre eclampsie hellp syndroom

Nazorg pre eclampsie hellp syndroom Nazorg pre eclampsie hellp syndroom 1 Wanneer een vrouw een pré-eclampsie of HELLP syndroom doormaakt, gebeurt er erg veel met en rondom haar. Niet alleen tijdens de ziekteperiode maar ook na de bevalling.

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

Richtlijn Angst (2016)

Richtlijn Angst (2016) Richtlijn Angst (2016) Onderbouwing Uitgangsvragen Hoe kunnen rollen en taken optimaal worden verdeeld tussen betrokken zorgverleners bij jeugdigen (0-18 jaar) met angst, ter voorkoming van dubbelingen,

Nadere informatie

Inleiding. Reumatische ziekten

Inleiding. Reumatische ziekten De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose

Nadere informatie

NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED

NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.

Nadere informatie

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact

Nadere informatie

Werken aan effectief en doelgericht. herstel. Verwijzers

Werken aan effectief en doelgericht. herstel. Verwijzers Werken aan effectief en doelgericht herstel Verwijzers BeLife centrum voor bewegen Medische specialistische revalidatiezorg BeLife biedt medische specialistische revalidatiezorg en reïntegratieprogramma

Nadere informatie

Datum: 20 augustus 2013 Uitgebracht aan: Onderstaand de volledige uitspraak.

Datum: 20 augustus 2013 Uitgebracht aan: Onderstaand de volledige uitspraak. Onderwerp: Samenvatting: Behandeling dubbele grondslag (psychiatrie en verstandelijke beperking) - bij grondslag verstandelijke handicap behandeling vanuit AWBZ Als een verzekerde met zowel psychiatrische

Nadere informatie

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ Bijlage 7. Behandeling

Beleidsregels indicatiestelling AWBZ Bijlage 7. Behandeling 2009 Versie 1 januari 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstelling functie 4 2.1 Algemeen 4 2.2 Aanvullende functionele diagnostiek 4 2.3 Kortdurende behandeling gericht op herstel en/of het aanleren

Nadere informatie

Congres ziekenhuispsychiatrie

Congres ziekenhuispsychiatrie Congres ziekenhuispsychiatrie Het belang van integrale zorg psychiatrie & somatiek belicht vanuit de visie van de zorgverzekeraar 7 november 2013 Anouk Mateijsen Regio manager, Achmea Divisie Zorg & Gezondheid

Nadere informatie

Moederschap bij LVB cliënten Cordaan/Jeugd/Amsterdam. hebben het recht ouder te zijn.

Moederschap bij LVB cliënten Cordaan/Jeugd/Amsterdam. hebben het recht ouder te zijn. Moederschap bij LVB cliënten Cordaan/Jeugd/Amsterdam Mensen met een lichtverstandelijke beperking hebben het recht ouder te zijn. 1 Moederschap bij LVB cliënten Workshop Programma Stellingen Wie zijn wij?

Nadere informatie

SSRI-medicijnen. Gynaecologie / Verloskunde. Gebruik rondom de zwangerschap. Inhoud. 1. Achtergrond. 2. Als u zwanger wilt worden

SSRI-medicijnen. Gynaecologie / Verloskunde. Gebruik rondom de zwangerschap. Inhoud. 1. Achtergrond. 2. Als u zwanger wilt worden Gynaecologie / Verloskunde SSRI-medicijnen Gebruik rondom de zwangerschap Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger bent 4. Gevolgen van SSRI-gebruik 5. De bevalling 6. Het kraambed

Nadere informatie

Klinisch Kraambed op de afdeling verloskunde

Klinisch Kraambed op de afdeling verloskunde Klinisch Kraambed op de afdeling verloskunde Door uw behandelend arts is, in samenwerking met de psychiater, afgesproken dat u de eerste dagen van uw kraamtijd op de kraamafdeling doorbrengt. Met deze

Nadere informatie

Zorg & Revalidatie. Werken aan optimaal herstel

Zorg & Revalidatie. Werken aan optimaal herstel Werken aan optimaal herstel Over BeLife Wij geloven in de kracht van mensen. Je hoeft tenslotte niet ziek te zijn om beter te worden. BeLife biedt medisch-specialistische revalidatiezorg aan mensen die

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

Samen spreken over Herstel bij Hersenletsel. Henriette Visser 23-09-2010

Samen spreken over Herstel bij Hersenletsel. Henriette Visser 23-09-2010 Samen spreken over Herstel bij Hersenletsel Henriette Visser 23-09-2010 Werken aan herstel bij hersenletsel Hoe vanzelfsprekend is het? Marjan en Henk: Ze moeten vragen wat we willen. Je moet zelf ook

Nadere informatie

Coordinatie--erkenningscriteria--geneesheren-specialisten--Inwendige - Pneumo - Gastro - Cardio - Reuma--BIJZONDERE- CRITERIA--MB

Coordinatie--erkenningscriteria--geneesheren-specialisten--Inwendige - Pneumo - Gastro - Cardio - Reuma--BIJZONDERE- CRITERIA--MB Ministerieel besluit van 9 maart 1979 tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten voor de specialiteiten van inwendige geneeskunde,

Nadere informatie

Psychologische zorg voor kinderen en jeugdigen

Psychologische zorg voor kinderen en jeugdigen Psychologie, medische (kind & jeugd) Psychologische zorg voor kinderen en jeugdigen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Kinderen en jeugdigen met indicaties die samenhangen met medische zorg... 3 Medische

Nadere informatie

Post-BIG opleiding seksuologie

Post-BIG opleiding seksuologie Post-BIG opleiding seksuologie Goede seksuologische hulpverlening doet recht aan het hele complex van lichamelijke, psychische en sociale facetten van seksualiteit. Je maakt je deze kennis en kunde op

Nadere informatie

Schildklierafwijkingen en zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Schildklierafwijkingen en zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Schildklierafwijkingen en zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort Normaal gesproken werkt de schildklier naar behoren. Bij een abnormale werking kan de schildklier te snel werken (hyperthyreoïdie)

Nadere informatie

Verzekerd van vrije keuze. Ook in 2014.

Verzekerd van vrije keuze. Ook in 2014. Verzekerd van vrije keuze. Ook in 2014. ONVZ Zorgverzekeraar. Verzekerd van vrije keuze. 2014 De wijzigingen in uw zorgverzekering Wijzigingen in uw Basisverzekering Eigen risico artikel 2 Verplicht eigen

Nadere informatie

PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Psychiatrisch Medische Unit (PMU)

PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Psychiatrisch Medische Unit (PMU) PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Psychiatrisch Medische Unit (PMU) Psychiatrisch Medische Unit (PMU) U bent opgenomen op de psychiatrisch medische unit van het St. Antonius Ziekenhuis. De PMU is onderdeel van

Nadere informatie

Protocol RM psychogeriatrie Gooi & Vechtstreek

Protocol RM psychogeriatrie Gooi & Vechtstreek Protocol RM psychogeriatrie Gooi & Vechtstreek Netwerk Dementie Gooi & Vechtstreek Januari 2013 INLEIDING Dit protocol is tot stand gekomen vanuit het Netwerk Dementie Gooi & Vechtstreek. De volgende personen

Nadere informatie

Hoofdstuk I. Inwendige geneeskunde

Hoofdstuk I. Inwendige geneeskunde 9 MAART 1979. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten, stagemeesters en stagediensten voor de specialiteiten van inwendige geneeskunde,

Nadere informatie

Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk

Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk 2 U bent verwezen naar de afdeling interne geneeskunde/nierziekten. Om te onderzoeken wat uw hoge bloeddruk kan veroorzaken. In deze folder leest u wat u van dit

Nadere informatie

Sonja Pauwels Psychiatrisch verpleegkundige Team psychisch zorgverlenen Witgele Kruis Oost-Vlaanderen

Sonja Pauwels Psychiatrisch verpleegkundige Team psychisch zorgverlenen Witgele Kruis Oost-Vlaanderen Sonja Pauwels Psychiatrisch verpleegkundige Team psychisch zorgverlenen Witgele Kruis Oost-Vlaanderen Ps 1 Team Psychisch zorgverlenen WGKOVL 2 Team psychisch zorgverlenen Interne werking: Ondersteuning

Nadere informatie

Prematuren Nazorg Bureau Parkstad

Prematuren Nazorg Bureau Parkstad Prematuren Nazorg Bureau Parkstad Inleiding Deze brochure is bedoeld voor ouders waarvan het kindje te vroeg is geboren (minder dan 34 zwangerschapsweken), een extreem laag geboortegewicht heeft of ernstige

Nadere informatie

Kijk op het jonge kind. Sabina Groen

Kijk op het jonge kind. Sabina Groen Kijk op het jonge kind Sabina Groen Kijk op het jonge kind Wie ben ik? Opleiding geneeskunde Maastricht 1989-1996 Kinder-en jeugdpsychiatrie AMC Kindergeneeskunde AMC Kinderrevalidatie Heliomare Opleiding

Nadere informatie

Een verwijzing naar de polikliniek Kinderen Jeugdpsychiatrie

Een verwijzing naar de polikliniek Kinderen Jeugdpsychiatrie Een verwijzing naar de polikliniek Kinderen Jeugdpsychiatrie Algemene informatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Doelgroep 1 Aanmelding 2 Intake 2 Uitslag/advies 3 Aanvullend onderzoek

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Appendix 2. Attitude - Vragenlijst (A-versie)

Appendix 2. Attitude - Vragenlijst (A-versie) Appendix 2. Attitude - Vragenlijst (A-versie) Inleiding Met deze vragenlijst proberen wij na te gaan, hoe je tegen je toekomstige beroep en beroepsuitoefening aankijkt. Ook zijn wij geïnteresseerd in je

Nadere informatie

Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis

Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. (Selectieve

Nadere informatie

Informatie over de lastmeter

Informatie over de lastmeter Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...

Nadere informatie

TOP poli. Kindergeneeskunde

TOP poli. Kindergeneeskunde TOP poli Kindergeneeskunde Team Ontwikkelings Problematiek (TOP) TOP staat voor Team Ontwikkelings Problematiek. Dit is een speciaal team met verschillende deskundigheden. U kunt hier terecht met uw kind

Nadere informatie

Competenties van de klinisch psycholoog. Ger Keijsers

Competenties van de klinisch psycholoog. Ger Keijsers Competenties van de klinisch psycholoog Ger Keijsers Onderwerpen 1. achtergrond 2. CanMEDS 3. competenties KP 4. themakaarten 5. waterscheiding 6. implementatie Achtergrond competentiegericht opleiden

Nadere informatie

Verslag zwangerschapsafbreking na 24 weken. Zwangerschapsduur weken dagen ten tijde van de bevalling

Verslag zwangerschapsafbreking na 24 weken. Zwangerschapsduur weken dagen ten tijde van de bevalling Patiëntnummer: Gegevens eindverantwoordelijke arts:* Achternaam: Voorletter(s): Functie: Gynaecoloog Handtekening Datum / / 200. Geboortedatum: / / eindverantwoordelijke arts * Artsen die betrokken zijn

Nadere informatie

Woord vooraf Opbouw van deze studie

Woord vooraf Opbouw van deze studie Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van

Nadere informatie