Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog
|
|
- Hendrik Smet
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 groep 7/8 Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog Handleiding voor leerkrachten Erfgoedleerlijn Heerhugowaard
2 Inhoudsopgave Over de erfgoedleerlijn 3 Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog 4 Les 1 Rozenhout 6 Les 2 De Woelige Stal 8 Les 3 Dilemma s in de oorlog 10 Colofon Dit project is gebaseerd op bestaande lesmaterialen van twee educatieve projecten: - Kijk een om je heen! ontwikkeld door Sandra Overweg en Piet Zwaanenburg - Erfgoedleerlijn Noord-Holland, onderdeel Gebouwen ontwikkeld door Marije Visser voor Plein C Lesbrief, bewerking en ontwikkeling lesmateriaal: Marije Visser Vormgeving: Hanna van der Veen Eindredactie: Hanna van der Veen Plein C - november 2018 Dit bewerking van het project kon gerealiseerd worden dankzij financiële steun van de gemeente Heerhugowaard. groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 2
3 Over de erfgoedleerlijn Heerhugowaard Al sinds 2006 zijn er erfgoedprojecten beschikbaar voor het basisonderwijs in Heerhugowaard. Vanuit de scholen kwam de vraag om de projecten kleiner te maken en te digitaliseren. Ook was er een wens om leerlingen met historische kaarten te laten werken. De nieuwe erfgoedleerlijn Heerhugowaard bestaat uit drie educatieve projecten voor groep 5 t/m 8 van het basisonderwijs. Twee van deze projecten zijn een bewerking van de bestaande leskisten. Uitgangspunt is de leerlingen kennis laten maken met de geschiedenis van Heerhugowaard met gebruik van Heerhugowaard s erfgoed: historische kaarten en foto s, monumenten en het Poldermuseum. Thema s De thema s sluiten zoveel mogelijk aan bij de cognitieve ontwikkeling, de belevingswereld en de lesstof van de doelgroep. Veel scholen werken met combinatiegroepen daarom is elk project voor twee jaargroepen geschikt. Groep 5/6 - Gebouwd in Heerhugowaard Thema: Monumenten Groep 6/7 - Heerhugowaard op de kaart Thema: Inpoldering Groep 7/8 - Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog Thema: Tweede Wereldoorlog groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 3
4 Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog Dit project is bedoeld voor groep 7 en 8 van de basisschool. Leerdoelen Leerlingen ontdekken hoe het was om te leven in de Heerhugowaard tijdens de Tweede Wereldoorlog dat in oorlogstijd moeilijke beslissingen genomen moeten worden Leerlingen oefenen in onderzoek met historische bronnen begrijpend lezen discussiëren Leerlingen leren over leefomstandigheden in de Heerhugowaard tijdens de Tweede Wereldoorlog Aansluiting bij de kerndoelen Nederlands 1. Leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren die informatie, mondeling en schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 2. Leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. 3. Leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema s, tabellen en digitale bronnen. Oriëntatie op jezelf en de wereld: ruimte en tijd 51. Leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. Kunstzinnige Oriëntatie 56. Leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 4
5 Lessenschema Les 1. Rozenhout Presentatie met historische bronnen over boerderij Rozenhout Tijdsduur: 40 minuten Les 2. De Woelige Stal Leestekst met vragen over ervaringen van een kind Tijdsduur: 40 minuten Les 3. Dilemma s in oorlogstijd Discussie in kleine groepjes Tijdsduur: 60 minuten Met dit project geven we slechts een schets van het dagelijks leven in de Tweede Wereldoorlog in Heerhugowaard. Meer informatie is te vinden in het boek Bommen op Heerhugowaard, dat bestaat uit interviews met mensen die de oorlog in Heerhugowaard hebben meegemaakt. Het is niet meer te koop maar wel tweedehands of bij de bibliotheek te verkrijgen. groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 5
6 Les 1 Rozenhout Aanpak Presentatie bij archiefstukken uit de Tweede Wereldoorlog Doel Leerlingen leven zich in in het dagelijks leven van mensen in de Tweede Wereldoorlog in Heerhugowaard Leerlingen zien historische bronnen Organisatie Duur klassikaal 30 minuten Benodigdheden Bijlage 1: Achtergrondinformatie Voorbereiding Bekijk de digibordpresentatie Lees de achtergrondinformatie en de les Stap A Vertel over de Tweede Wereldoorlog in Heerhugowaard, aan de hand van de achtergrondinformatie. Stap B klassikaal Klik op A. Slideshow Dit zijn foto s van een aantal archiefbronnen. Zet de slideshow op pauze en klik handmatig door naar de volgende slide. Vertel erbij en stel de vragen: 1. Rozenhout - Dit is de boerderij Rozenhout, deze foto is net na de oorlog gemaakt in De mensen op de foto is de familie Bleeker. In de hongerwinter kwamen er veel mensen uit de grote steden naar de Heerhugowaard op zoek naar eten. De familie Bleeker gaf die mensen een maaltijd en een plekje om te overnachten, zodat ze de volgende dag uitgerust verder konden lopen. 2. Rozenhout schriftje - In dit schriftje staan de namen van alle mensen die op Rozenhout bleven slapen. Totaal waren dat 365 mensen! Het schriftje wordt bewaard in het Regionaal Archief in Alkmaar. Jullie kunnen op het digibord de eerste bladzijden bekijken. Blz 3 - De tekst in potlood zijn de namen, plaatsnamen, geboortejaren en soms het beroep. De tekst in pen is er later bij geschreven. Lees samen met de leerlingen wat dingen op en probeer het te interpreteren. groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 6
7 Blz 4 - Uit welke stad kwamen de meeste mensen op deze bladzijde? Hoeveel kilometer is dat lopen naar Heerhugowaard? Blz 5 - Hoe oud waren de mensen op deze bladzijde? Blz 6 - Wat deed een zwart handelaar in de hongerwinter? Voedsel verkopen voor sieraden, kunst of andere waardevolle spullen. Blz 9 - Hoe lang kun je leven van 5 kilo rode bietjes? 3. Brief - Alle slapers waren heel dankbaar dat ze bij de familie Bleeker konden slapen. Ze hebben heel veel bedankbrieven gekregen die zijn ook bewaard in het archief. Lees de brief hardop voor. 4. Brief - Laat een van de kinderen de brief voorlezen. Extra In les 3 voor groep 6/7 vind je twee kaarten van Heerhugowaard. De linker kaart van 1925 geeft een goed beeld van Heerhugowaard tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wie kan op de kaart Rozenhout vinden? groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 7
8 Les 2 De Woelige Stal Aanpak Begrijpend lezen Doel Kinderen leven zich in in het dagelijks leven van mensen in de Tweede Wereldoorlog in Heerhugowaard Organisatie Duur Individueel of in tweetallen 40 minuten Benodigdheden Bijlage 2 De Woelige Stal Voorbereiding Print Bijlage 2 voor alle leerlingen en lees het door. Stap A Introductie Klik op A De Woelige Stal Vertel dat in dit huis in de oorlog een familie woonde, waarvan de ouders in het verzet zaten. Een van hun kinderen vertelt over de oorlog in het boek Bommen op de Heerhugowaard. Stap B klassikaal Klik op B Bommen op Heerhugowaard Het boek Bommen op Heerhugowaard bestaat uit interviews met mensen die de oorlog in Heerhugowaard hebben meegemaakt. (Overigens zijn er wel wat bommen op Heerhugowaard gevallen, maar daar is niemand bij omgekomen. De titel van het boek is in die zin ietwat misleidend) De leerlingen lezen een interview in het boek met mevrouw Winnie Prins-Grootjes, ze was 10 jaar in 1940 en woonde in een huis dat De Woelige Stal heette. Deel Bijlage 1 uit. Leerlingen lezen het verhaal en maken de vragen. individueel groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 8
9 Stap C Nabespreking Bespreek de vragen na. Klik op C Vrouwen in het verzet Dit is het monument Vrouwen uit het verzet. (Aletta Jacobstuin Heerhugowaard) Kennen jullie dit monument? Was is dit voor vrouw? klassikaal Klik door naar andere foto s op deze website Daar zie je dat aan de achterkant de verschillende verzetskranten te zien zijn. Welke verzetskranten heeft de vrouw bij zich? (De Waarheid, Vrij Nederland, Trouw, Parool) Welke van die kranten bestaan nog steeds? (Vrij Nederland, Trouw, Parool). groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 9
10 Les 3 Dilemma s in de oorlog Aanpak Klassikale instructie over keuzes in tijden van oorlog Dilemma-spel: Leerlingen bespreken in groepjes een dilemma uit de Tweede Wereldoorlog. Doel Leerlingen leren een onderwerp vanuit meerdere perspectieven te bekijken Leerlingen leren dat goed en fout niet altijd strikt gescheiden zijn Leerlingen leren hun gedachten en gevoelens over bepaalde dilemma s te verwoorden Organisatie Duur Klassikaal en in 6 groepjes 60 minuten Benodigdheden Bijlage 3 Dilemmakaartjes Voorbereiding Print 6 x de Dilemmakaartjes op dik papier Snij de Dilemmakaartjes en maak voor elk groepje een stapeltje. Het is niet de bedoeling dat de leerlingen de kaartjes van te voren lezen! Stap A Klik op A In liefde en oorlog is alles geoorloofd Wat betekent deze uitdrukking? In een situatie van schaarste en ellende, zoals in de Tweede Wereldoorlog, weet je zelf soms niet hoe je gaat reageren. Mensen in de Tweede Wereldoorlog kozen onbewust of bewust voor verschillende rollen en manier om de problemen het hoofd te bieden. - Waarom zou iemand bij de NSB gaan? - Waarom zou iemand bij het verzet gaan? - Waarom zou iemand voor veel geld of sieraden schaars voedsel verkopen? - Waarom zou iemand een plek om te slapen en voedsel aanbieden aan vluchtelingen? klassikaal Kies je voor veiligheid of verzet je je en neem je een groot risico? Dat is een moeilijke keus. Mensen die nu in oorlogsgebieden wonen moeten ook moeilijke keuzes maken. Een ander woord voor een moeilijke keus is dilemma. groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 10
11 Stap B In het dilemmaspel krijg je de dilemma s voorgeschoteld waarmee mensen in de Tweede Wereldoorlog en mensen die nu in oorlogsgebieden leven geconfronteerd worden. Klik op B Dilemmaspel individueel Bespreek de regels van het dilemma spel. Regels van het dilemma spel Leg de stapel kaarten omgekeerd op de tafel Draai het eerste kaartje om Denk er 2 minuten stil over na Bespreek het dilemma samen Laat iedereen om de beurt aan het woord Probeer het dilemma van alle kanten te bekijken Wat levert een bepaalde keus op? Op de korte termijn en op de lange termijn? Er is geen goed antwoord. Je hoeft het niet eens te zijn Verwissel van stoel in het groepje en bespreek een volgend dilemma Ga zo verder Maak 6 groepen en deel de stapel met kaartjes uit. Tips Dilemma-spel De term spel is niet helemaal gepast want er valt niets te winnen. Misschien goed om even uit te leggen. Stel de groepjes met zorg samen, als de leerlingen zich veilig voelen in hun groepje zullen er mooiere gesprekken ontstaan. Loop rond om groepjes die niet op gang komen te helpen. Het verwisselen van stoel is bedoeld om de hersens even te resetten en spanning uit de lucht te halen bij verhitte discussies. Soms is daar iets meer voor nodig Stap C Nabespreken Bespreek één dilemma klassikaal. Bespreek het spel an sich na. Hoe ging het? Waarom was het moeilijk? Probeer samen met de leerlingen tot een gesprek te komen, waarin de volgende begrippen besproken worden: eigen belang en algemeen belang verantwoordelijkheid voor jezelf en anderen risico s nemen zekerheid en onzekerheid veiligheid onderscheid tussen goed en kwaad voor- en nadelen op lange en korte termijn groep 7/8 - Heerhugowaard in WO II 11
Gebouwd in Heerhugowaard
groep 5/6 Gebouwd in Heerhugowaard Handleiding voor leerkrachten Erfgoedleerlijn Heerhugowaard Inhoudsopgave Over de erfgoedleerlijn 3 Gebouwd in Heerhugowaard 4 Les 1 Introductieles 6 Les 2 Op pad: gebouwen
Nadere informatieLesbrief Op zolder bij oma Aletta
Lesbrief Op zolder bij oma Aletta Inhoud: Inleiding Algemene informatie Opbouw van de les Voorbereiding en lestips Op zolder bij oma Aletta Iedereen heeft wel eens gehoord van Aletta Jacobs, maar weinig
Nadere informatieLesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school
Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Inhoud: 1. Inleiding 2. Algemene informatie 3. Opbouw van de les 4. Voorbereiding en lestips 1 Door het stof kruipen De gemeente Hoogezand-Sappemeer
Nadere informatielesbrief vervolgles Ulrum
lesbrief vervolgles Ulrum Terpen- en Wierdenland lesbrief Ulrum Inhoud Inleiding 3 Lesoverzicht 4 Introductie 5 Kerndoelen 6 Aansluiting bij de canon 7 Deze lesbrief is ontwikkeld door erfgoedjuf Dineke
Nadere informatieRijk Romeins Leven. Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5. Handleiding voorbereidende les
Les Rijk Romeins Leven Museum Park Matilo Cultuurlijn Tijd Groep 5 Handleiding voorbereidende les Rijk Romeins Leven INHOUD Inleiding Kader Begrippen Leerdoelen Aansluiting kerndoelen De lessen INLEIDING
Nadere informatieOnder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief
Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.
Nadere informatieWie ben jij? HANDLEIDING
HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan
Nadere informatieDrents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht
Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen
Nadere informatieAnders voeren. Les b r i e f
Anders voeren Les b r i e f Uitgave: Amsterdams NME Centrum Anders voeren Les b r i e f Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum met ondersteuning
Nadere informatieAnders voeren. lesbrief
Anders voeren lesbrief Uitgave: ANMEC Anders voeren Lesbrief Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en ANMEC. Redactie/layout: Mirella Vierveijzer, Jolanda van der Heijden
Nadere informatieHandleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken
Handleiding leerkrachten Eigen strip maken Doelgroep: Vak: Duur: Midden/bovenbouw Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Inhoud: Het project wordt uitgevoerd tijdens de taallessen die ingeroosterd zijn.
Nadere informatiegroep 7 de bewaarplaats Handleiding archief (incl. voorbeeldvragen) media spoor
groep 7 de bewaarplaats Handleiding archief (incl. voorbeeldvragen) media spoor Inleiding Het project De Bewaarplaats maakt deel uit van de leerlijn Mediaspoor van Plein C en gaat in de eerste plaats om
Nadere informatieprimair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding
primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding Inhoud Een doorlopende leerlijn erfgoededucatie 3 Leerdoelen 6 Voorbereiding op het museumbezoek 7 De museumles Mijn verhaal
Nadere informatieGroep 7/8 Rechten van het kind
Groep 7/8 Rechten van het kind Rechten van het kind GROEP 7/8 Instructie lesmateriaal Het gedicht vormt een goede introductie voor het thema Kinderrechten. Gebruik de achtergrondinformatie om meer te vertellen
Nadere informatieVincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po.
Vincent-stripverhaal Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs Vincent-stripverhaal Een opdracht voor groep 5 of 6 gericht op inleven en maken. Leerlingen maken samen een stripverhaal, gebaseerd
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieEen voorbereidende les op de workshop Vliegbasis Twenthe - oorlog WS.
TITEL: Leerjaar Groep 7 Type les Lesduur Omschrijving van de les Vliegbasis Twenthe - oorlog PO7 (lesformat) Een voorbereidende les op de workshop Vliegbasis Twenthe - oorlog WS. 45 minuten Een voorbereidende
Nadere informatieSTOOM, MACHINES EN ARBEIDERS
ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De
Nadere informatieHIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK
COMPLETE DOCENTENINFORMATIE: HIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK DE TIJDSWINKEL VOOR GROEP 3-4 HET LEVEN VAN MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDSPERIODEN AAN DE HAND
Nadere informatieHET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS. Handleiding docent
HET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS Handleiding docent Inhoudelijke informatie Leeftijd Inzenddatum Tijdsindicatie Groep 6, 7, 8 basisonderwijs Uiterlijk 19 december 2014. Tenminste 6 uur. Te verdelen over meerdere
Nadere informatieDE RODE DRAAD VAN TWENTE
groep ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen.
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieLessenoverzicht Plaatselijke figuren variant Driebergen
Inhoud De leerlingen leren over het ontstaan van portretfoto's en ontdekken wat voor soorten portretten er zijn. Ze oefenen om goed te kijken naar onder meer kleding, gezichtsuitdrukkingen, houding en
Nadere informatieArcheologie op school. Handleiding voor de leerkracht
Archeologie op school Handleiding voor de leerkracht 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aan de slag: verkorte handleiding 4 3. Verantwoording 5 Archeologie en erfgoededucatie 5 Kerndoelen 5 Didactisch concept
Nadere informatieChina. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les
China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep
Nadere informatieNEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING LEERKRACHTEN GROEP 7 EN 8
NEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING LEERKRACHTEN GROEP 7 EN 8 In 2017 wordt voor de tweede maal Nederland Leest Junior georganiseerd. Het thema dit jaar is robotica en het boek dat centraal staat is Cyberboy
Nadere informatieTHUIS IN DE WERELD LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS GROEP 7 EN 8 TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! THUIS IN DE WERELD PAG > 1
PAG > 1 THUIS IN DE WERELD PRIMAIR ONDERWIJS GROEP 7 EN 8 ------------ THUISGEVOEL LESBRIEF Overal ter wereld voelen mensen zich thuis. Wat heb jij nodig om je thuis te voelen? Betekent dat fijne thuisgevoel
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatieINHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN
ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De
Nadere informatieLesbrief Kijken door het venster van de tijd Een beeldend project Beeldend
Lesbrief Kijken door het venster van de tijd Een beeldend project Beeldend bovenbouw primair onderwijs Colofon Ontwikkeling en tekst: Vormgeving en Lay-out: i.o.v. Cultuurkust Marjo Potma & Alinde Hoeksma
Nadere informatieDocentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen
Docentenhandleiding Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Pagina 1. Inleiding 3 2. Beschrijving museumles 4 3. Aansluiting
Nadere informatieDe Romeinen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/40999
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Wassink 16 January 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40999 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieLeerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen.
Meetkunde Symmetrie Leerjaar 5 Tijdsduur: Voorbereiding: 10 minuten Uitvoering: 15 minuten Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen. Benodigdheden: Kopieerblad
Nadere informatieWat is herdenken? Volledige lesmodule: 60 min
Wat is herdenken? In deze module leren leerlingen het verband tussen de Tweede Wereldoorlog en herdenken. Leerlingen koppelen het begrip herdenken aan elementen uit hun eigen omgeving. Volledige lesmodule:
Nadere informatieTuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode
Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieLesbrief bij Security4kids. De Rome Club. Dit lesmateriaal is gemaakt voor bovenbouw basis & onderbouw middelbaar
Lesbrief bij Security4kids De Rome Club Dit lesmateriaal is gemaakt voor bovenbouw basis & onderbouw middelbaar De Rome Club - Docent Doel De leerlingen laten nadenken over internet, wachtwoorden, virussen
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Thema-overzicht Thema-overzicht Gevangen in beeld Groep 8 Gevangenismuseum Kern van het thema Als je iets fout doet, krijg je straf. Onze gevangenissen
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK HET WERKBOEKJE! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat de
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieMediawijsheid. Algemene handleiding leerkracht. Doel van het lespakket. Inzetten van het lespakket
Algemene handleiding leerkracht Doel van het lespakket Stel je voor: Je werkt wekenlang aan een liedje, stopt er je ziel en zaligheid in en dan is het eindelijk af. Je springt een gat in de lucht. Maar
Nadere informatieLESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs
LESSUGGESTIES BIJ DE BOEKENKIST COMING OF AGE - praktijkonderwijs Inhoud Handleiding docent... 2 Meet & Greet de boeken!... 4 TOP 3... 5 Opdrachtblad vragenspel... 6 Kopieerblad vragenkaartjes spel...
Nadere informatieWerkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard.
Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard. Doel: Eén van jullie groep gaat opschrijven wat jullie al weten over De Tweede Wereldoorlog (bekend). Daarna schrijven jullie op wat jullie graag willen weten over
Nadere informatieTuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieLesbrief. Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis. Groep 1, 2, 3 en 4
Lesbrief www.leopold.nl Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis Groep 1, 2, 3 en 4 Doelgroep: Groep 1, 2, 3 en 4 Benodigdheden: kroontjespen, inkt, vellen papier, kleurpotloden, kleine
Nadere informatieWie ben jij & wie ben ik?
Docentenhandleiding Wie ben jij & wie ben ik? Groep 6 t/m 8 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Wie ben jij & wie
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatieLesbrief bij Niemand mag het weten. Trudy van Harten
Lesbrief bij Niemand mag het weten Trudy van Harten Voor groep 6 en 7 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage 1: Opdrachtenblad - Bijlage 2: Niemand
Nadere informatieLESBRIEF. De Kartonbewoners
LESBRIEF De Kartonbewoners 1 Inleiding Op het epitaaf van het grafmonument van de negentiende- eeuwse spiritist Allan Kardec op Père Lachaise in Parijs staat:«naître, mourir, renaître encore et progresser
Nadere informatieLESBRIEF GROEP THEMA: CHINA
LESBRIEF GROEP 5 + 6 THEMA: CHINA Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 1, 2017 Zo gebruikt u Samsam in de klas Weinig tijd: bekijk de filmpjes bij opdracht 1. Verdieping: kopieer de werkbladen
Nadere informatieTuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE
LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 8: LOT DE ROBOT (DEEL2) AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0 LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF
Nadere informatieGastles Eten en Drinken 1. Gastlessen Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding
Gastlessen Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Gastles Eten en Drinken 1 Bureau Kwaliteit Kinderopvang Varrolaan 62, 3584 BW Utrecht t 030 256 72 30 e info@bkko.nl i www.stichtingbkk.nl
Nadere informatieDocentenhandleiding Educatieprogramma
Docentenhandleiding Educatieprogramma Met blingbling het verleden in' horende bij de tentoonstelling Het oudste goud van de wereld. Schatten uit Varna. Primair Onderwijs groep 6 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK DE EDUCATIEVE KRANT! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat
Nadere informatieHandleiding Introductieles Annes Dagboek
De les bestaat uit drie uitdagende activiteiten: > woordweb > filmclip met kijkopdracht > citaten: gebeurtenissen en woorden > actuele betekenis: interview met Otto KERNDOELEN In de lessen besteedt u aandacht
Nadere informatieVerlegen om woorden Lesbrief voor vmbo
Verlegen om woorden Lesbrief voor vmbo Voor de lessen Nederlands, PSO en LOB. Verlegen om woorden is een pakket met tips en handvatten om een ouderbijeenkomst te organiseren over ouderbetrokkenheid en
Nadere informatieLesbrief bij Als honden konden bidden van Margriet Cobben
Lesbrief bij Als honden konden bidden van Margriet Cobben Voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief Thema s in het boek Lesopzet Doel van de les Uitwerking Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het boek
Nadere informatieLessenserie bij Goed Gelezen! VTL Pluspakket groep 4
Lessenserie bij Goed Gelezen! VTL Pluspakket groep 4 Op basisschool de Lemborgh in Limbricht wordt gewerkt met Goed Gelezen! begrijpend en studerend lezen en met Goed Gelezen! voortgezet technisch lezen.
Nadere informatieLesbrief Strip maken. Doel Leerlingen te laten nadenken wat ze op het internet doen en hoe ze hier op een positieve manier mee om kunnen gaan.
STRIP MAKEN Een les waarbij leerlingen een stripverhaal maken over een mediawijs onderwerp. Ze fotograferen een verhaal, zetten dit om in een stripverhaal met korte teksten. Strip maken - Docent Doel Leerlingen
Nadere informatieBASISPLAN, PROCESFASENFORMULIER & OBSERVATIEFORMULIER BEELDENDE VORMING. Bloeiende bloemen. Lesvoorbereiding beeldende vorming
Bloeiende bloemen Lesvoorbereiding beeldende vorming Carlijn Luttikhuizen PEH16DA Basisplan : Les: Groep: Bron/Methode: Datum: Betekenis Wat zijn de inhouden en associatiemogelijkheden? Vorm Met behulp
Nadere informatieen zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht
I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen
Nadere informatieNEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING LEERKRACHTEN GROEP 7 EN 8
NEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING LEERKRACHTEN GROEP 7 EN 8 In november kunnen uw leerlingen lekker lezen want het thema van Nederland Leest Junior is dit jaar voeding. Leerlingen gaan met elkaar in gesprek
Nadere informatieLESBRIEF GROEP THEMA: DEMOCRATIE Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 2, 2017
LESBRIEF GROEP 5 + 6 THEMA: DEMOCRATIE Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 2, 2017 Zo gebruikt u Samsam in de klas Weinig tijd: bekijk de filmpjes bij opdracht 1. Verdieping: kopieer
Nadere informatieLES: Wie van de drie? 2
LES: Wie van de drie? 2 DOEL getallen herkennen uit de tafels van 2 t/m 9; oefenen van de tafels; bewust worden van de patronen in bepaalde tafels (bijv. tafels van even getallen hebben allemaal even uitkomsten,
Nadere informatieKo observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006
1 Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 Mondeling onderwijs Kerndoel 1 Kerndoel 2 Kerndoel 3 Schriftelijk onderwijs Kerndoel 4 Bijlage kerndoel 4 leestechniek Kerndoel 5 Kerndoel
Nadere informatieMaaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk
Maaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk De voorstelling Ben je nu helemaal Betoeterd!? Leerlingen van groep 1 t/m 3 houden hun adem in en kijken naar Bekki en een échte insectentemmer. Ze zijn zó
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor
Nadere informatieBenodigdheden: Smartboard Observatieformulier samenwerken Filmpjes You Tube: What is an Escape Room? + vb grammatical Escape Room
Titel van deze les: Ontwerp Escape Room - Reizen Uitdaging: Samenwerken Denkwolk onderwerp: Samenwerken Vakgebied(en): Taal, Rekenen, Oriëntatie op Jezelf en de Wereld (OJW) Doelgroep (OB/MB/BB): BB groep
Nadere informatieDoelen: - De leerlingen leren zoveel mogelijk verschillende dingen te doen als je daar talent voor hebt, en dit al op school uit te proberen;
Lesbrief 3 Beroemd blijven Voorbereiding Doelen: - De leerlingen leren zoveel mogelijk verschillende dingen te doen als je daar talent voor hebt, en dit al op school uit te proberen; - De leerlingen leren
Nadere informatieHoe maak ik een werkstuk?
Hoe maak ik een werkstuk? Stap 1: Onderwerp en vraag Voordat je kunt beginnen met het maken van een werkstuk, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Als je een onderwerp hebt gekozen ga je bedenken wat
Nadere informatiePRUIKENLES 3 GROEP 3-4
PRUIKENLES 3 GROEP 3-4 Algemene informatie - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Nadere informatieProject Tweede Wereldoorlog. Rianne Bakker. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61249
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Rianne Bakker 15 May 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61249 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieMeningsvorming: jij en vluchtelingen
Meningsvorming: jij en vluchtelingen Korte omschrijving Het kan uw leerlingen bijna niet ontgaan zijn dat de Europese Unie te maken heeft met een grote stroom vluchtelingen. Sinds een paar maanden is dit
Nadere informatieWelke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren?
Welke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren? w 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 X 2 X X 3 X X X 4 X X X X 5 X X X X X 6 X X X X X X 7 X X X X X X X 8 X X X X X X X X ö 1. D e n k e n D e
Nadere informatieInleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Opbouw van de lescyclus Doelstellingen...
1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Opbouw van de lescyclus... 5 3.2. Doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen & natuurmethoden...
Nadere informatieLes ontwerpend leren Sterker dan sterk!
Les ontwerpend leren Sterker dan sterk! Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/sterker-dan-sterk Kinderen maken in deze les kennis met het onderzoek
Nadere informatieANIMATIE-FILM-DOMINO KIJKEN, WETEN, SAMENWERKEN
ANIMATIE-FILM-DOMINO ANIMATIE-FILM-DOMINO Een opdracht voor groep 6,7 of 8 gericht op goed leren kijken Leerlingen spelen in groepjes van 4 een filmdominospel waarmee zij begrippen voor kunstanalyse actief
Nadere informatieNEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING DOCENTEN VMBO 1 EN 2
NEDERLAND LEEST JUNIOR HANDLEIDING DOCENTEN VMBO 1 EN 2 In november kunnen uw leerlingen lekker lezen want het thema van Nederland Leest Junior is dit jaar voeding. Leerlingen gaan met elkaar in gesprek
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieGELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1
PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet
Nadere informatieBruggen. elsmarlon smithuis. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/60956
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres elsmarlon smithuis 30 april 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/60956 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieLaat uw leerlingen het artikel Bang! Eng! Griezelig! lezen op pagina 12/13 van 7Days.
43 2017 NEDERLANDS INSTRUCTIE (20 MINUTEN) Introductie Laat uw leerlingen het artikel Bang! Eng! Griezelig! lezen op pagina 12/13 van 7Days. Voorkennis activeren Vraag uw leerlingen wat zij al weten over
Nadere informatieKiesWijzer. een les over kiezen voor het voortgezet onderwijs
KiesWijzer een les over kiezen voor het voortgezet onderwijs Inleiding Met veel plezier presenteert Intermijn de les KiesWijzer. Uw leerlingen staan in het nieuwe schooljaar weer voor grote keuzes. Welk
Nadere informatieMUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8
MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze
Nadere informatieHandleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012
Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Ieder jaar stemmen duizenden basisschoolleerlingen op hun favoriete boeken van het afgelopen jaar. Om zo veel mogelijk kinderen enthousiast
Nadere informatieDrents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht
Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Thema-overzicht Drents Museum Groep 3 Essentie van het thema Beeldcultuur kan omschreven worden als een maatschappelijke
Nadere informatie11. Hele en halve uren met klokkaartjes. - dagelijkse activiteiten aan de halve uren koppelen
11. Hele en halve uren met klokkaartjes Leeftijdsgroep 8-12 jaar Kerndoel 3 De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties Leerstofonderdeel Kerndoel 3.1/3.2, niveau 7 Doel van de les - halve
Nadere informatieLesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo
Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:
Nadere informatie612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06
NEDERLANDS > Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 1 612671 Speelkaarten.indd
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor
Nadere informatieLeerlijn domein mondelinge taalvaardigheid
Leerlijn domein mondelinge taalvaardigheid Kerndoelen: 1. Leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie mondeling (of schriftelijk) gestructureerd weer te
Nadere informatieTraining. Vergaderen
Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12
Nadere informatieAlgemene benodigdheden: Beamer/digibord, powerpoint(bijgeleverd), lijst met stellingen (bijgeleverd).
Streetart: illegaal? Lesontwerp 0 Gegevens Naam van de school: Klas type: Aantal leerlingen: Aantal lessen: vmbo, havo of vwo 20 tot 30 leerlingen 1 les van 45 tot 60 minuten 1 Inleiding Beginsituatie:
Nadere informatie;k;lk. Les 1 Verschillende soorten nieuws
Les 1 Verschillende soorten nieuws Voorbereiding: U kunt zich aanmelden voor de Nieuwsservice op http://www.nieuwsindeklas.nl/mijn-account/bestellingen en kosteloos dagen weekbladen aanvragen. Deze krijgt
Nadere informatieLesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8
Lesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatieTerwijl veel plaatsen in de buurt van Veenendaal al in april waren bevrijd, duurde dit in Veenendaal veel langer.
VEENENDAAL BEVRIJD Inleiding Terwijl veel plaatsen in de buurt van Veenendaal al in april waren bevrijd, duurde dit in Veenendaal veel langer. In Veenendaal waren veel Nederlandse en Duitse SS ers gestationeerd,
Nadere informatie