Waarnemingen van walvissen door opvarenden Yan schepen

Transcriptie

1 : '. ' Sbl othæl Floe{rfântoer,lh0 's-gr*venh *g**/v''& '".:, Wrnemingen vn wlvissen door opvrenden Yn schepen door Prof. Dr E. J. Sliiper, Dr W. L. vn Utrecht' Dr C. Nktgeboren wcrlrgroep vlvl ondcrzocl Zoölqloch L bor torluq der Unlvcr ltlt t Anr inrd m NO mrt l9ó5 blz. TI tlm Ut

2 Wrnemingen Yn wlvissen door opvrenden Yn schepen door Prof. Dr E.J. SLUPER, Drs W. L. VAN UTRECHT en Dr C. NAAKTGEBOREN Werkgroep wlv sonderzoek Zoölogisch Lbortorium der Universiteit te Amsterdm Wie de courntenberichtm vn de ltste jren over de wlvisvrt heeft gelezen, \Mie met weemoed heeft geconstteerd dt de Nederlndse wlvisvrt ten tr'veecen rnle tot een einde is gekomen, en wie tenslotte kennis heeft genomen vn de verbijsterende besluiten vn de trnterntioni Whling Commission inzke het ntl wlvissen dt in de Antrctis mg worden gevngen, die zl beseffen dt niet lleen voor de wlvisvrt, m in de eerste plts voor de wlvissen zelf moeilijke tijden ngebroken zijn. De bestnden vn de Bluwe Vinvis en de Bultrug in de Antrctische \N teren zijn reeds dermte gering, dt men de d'ieren vijftig jr met rust zl moeten lten voor de vngstmogelijkheden weer mximl geworden zijn. Op dc Gewone Vinvis zou de jcht in deze \ /teren gedurende tien jren verboden moeten worden om \ /eer een optimle grootte vn het bestnd en drmee een mximle mogelijkheid tot exploittie te bereiken. In het Noordelijke deel vn de Atlntische Ocen is nog slechts een uiterst beperkte vngst mogelijk en in de Noord-Pcific begint de situtie l eveneens precir te worden. Niet lleen r it een oogpunt vn ntuurbescherming mr ook met het oog op het behoud vn voedselbronnen voor komende generties, hoopr. men nog steeds dt de thns nog wlvisvrende lnden de mtregelen zullen nemen om de dieren voor een totle ondergng te behoeden. flet is duidelijk dt dergelijke mtregelen dienen te berusten op een grondige kennis vn de levenswijze en de voortplnting vn de dieren, een kennis die door intensief en inter- ntionl gecoördineerd onderzoek in de ltste tl /intig jren ree-db s'lerk is toegenomen. Een vn de belngrijkste gegevens, die men voor een goed inzicht in de situti.e nodig heef t, is het ntwoord op de vrg,,\ /r komen deze wlvissen voor en hoe verlopen hun jrlijkse trekbewegingen?" Uit de vngstgebieden zelf beschikt men ntuurlijk wel over de nodige gegevens, mr over de verspreidring vn de dieren en hun trek ;buiten deze wteren is nog mr weinig bekend. Een middel om deze kennis te vergroten is voor het eers ngewend door de fdeling wlvisonderzoek vn 'het Ntionl Institute of Ocenogrphy in Londen, die een beperkt ntl Engelse koopvrdijschepen verzocht, nst de meteorologische wrnemingen ook berichten over wrgenomen wlvissen in te zenden. In 1957 en 1958 beschikte men dr over 1500 wrnemi'ngen, 'die echter betrekking hdden op een veel groter ntl dieren. W visonderzoek T.N.O. orgniseerde in 1954 een overeenkomstig onderzoek, wrbij met medewerking vn de Chef vn de Mrinestf, het bestuur vn de Nederlndse Redersvereniging en de Di- De Nederlndse S/erkgroep rectie Visserijen, lle drvoor in nmerking komende schepen vn de Koninklijke Mrine en de Nederlndse koopvrdijvloot ingeschkeld konden worden. Boekjes met nwijzingen en formulieren voor het noteren vn de dge- lijkse positie vn het schip en de wrgenomen wlvissen werden n l deze schepen gezonden. Het resultt heeft de verwchûingen verre overtroffen. Vn 1955 tot 1958 is er in lle wteren, wr onze schepen komen, door een zeer groot ntl enthousiste scheepsofficieren onverdroten wrgenomen. Door de hulp vn de rederijen en ndere instnties vloeiden de íngevulde formulieren in een regelrntíge stroom nr het Zoölogisch Lbortorium ín Amsterdm, wr men, toen de ctie werd gestkt, tenslotte beschikte over 4500 wrnemingsrpoorten, die een totl vn ongeveer wrgenomen dieren omvtten. De leden vn de Werkgroep Wlvisonderzoek hopen dr velen vn hen die n het onderzoek deelnmen dit rtikel zullen lezen, opdt zij kennis kunnen nemen vn hetgeen hun toewijding en enthousisme n gegevens heeft opgeleverd. De schrijvers zijn een ieder die, op welke wijze ook, zijn medewerking heeft verleend, drvoor ten zeerste erkentelijk. Deze erkentelijkheid strekt zich eveneens uit tot de Redctie vn,,de Bluwe Wimpel", die enkele voorlopige resultten vn het onderzoek publiceerde in hr nummer vn juli 1958, en d'ie thns weer bereid bleek een overzioht vn de definitieve resultten onder de ogen vn hr lezers te brengen, Een uitvoerige publictie vn 90 pgin's in de Engelse tl met bijn 150 krten, verscheen in deel 34 vn,,bijdrgen tot de Dierkunde" (Amsterdrn, 1964). Dt deze resultten zes jren n het einde vn het onderzoek ps verschijnen, komt omdt de verwerking vn de gegevens en de drn verbonden berekeningen zoveel tijd gekost hebben. Het stond nmelijk vn den nvng f wel vst, dt wnneer lleen mr de wrnemingen zonder meer [n de vorm vn stippen op krten uitgezet zouden worden, deze niet nders dn de loop vn de belngrijke scheepsroutes te zien zouden geven. De Engelse onderzoekers hebben deze moeilijkheid opgelost door uit te zetten hoeveel dieren in een bepld vierknt vn l0 bij l0 grden per 1000 rin dt vierknt gevren mijlen werden wrgenomen. 'Wr echter de snelheid vn de schepen nogl ve schilt, leek het ons beter het ntl wrnemingen te betrekken op het ntl uren dt in een bepld vierkn'l per mnd door lle schepen tezmen in deze drie jren werd gevren en dn bovendien drvoor lleen het ntl uren, dt bij 'dglicht gevren werd, te gebruiken. In het donker kn men immers niet wrnemen en het ntl uren dglicht per etml

3 1 1 \4 l\ f1,, l-fi Lq +70 ó O t4/ 4< s L,'f \ f (\ rq Js.t3 o Ç 7 j :\ o jb!.. {.F. & )*,. '1l \. rjtr I t:',;i) " 1 / { ft sf O A. ci l l;t^s l/p ið o 1.9 ^ ^^ ê4 m c æ JL\ )L w q" o r ol --1- t/rü ó W b- "l \ r C J. J6 ù Å t t'è t w \Y verschilt, lthns op de hogere breedten vn mnd tot mnd nzienlijk. Bovendien moest er rekening mee gehouden worden dt, wnneer in een bepld gebied weinig gevren werd mr toevllig veel wlvissen v/erden gezien, het ntl wrnemringen betrokken op 1000 vruren bij dglidrt zeer hoog zou r itvllen. Drom zijn op de krten vier verschillende symbolen gebruikt. Stippen voor l-100 (elke stip l0 wrnemingen), vierknten voor , driehoeken voor en kruisen voor wrnemingen per 1000 vruren ibij dglicht. De stippen en vierknten zijn het rbetrouwbrst, bij de driehoeken en kruisen moet rnet de mogelijkheid vn onnuwkeurigheden door een gering ntl rvruren in sterke mte rekening gehor. den worden. De berekeningen werden uitgevoerd door de Afdeling Bewerking Wrnemingsuitkomsten T.N.O., onder leiding vn Dr E. F. Dnion. Bij het onderzoek is er reeds rekening rnee gehouden, dt lleen mr zeer ervren experts n de in het wter zwern- mende dieren het versohil itussen een Bluwe Vinvis, een Gewone Vinvis, een Noordse Vinvis en een Bryde's Vinv,is kunnen zien. Zij zijn dn ook in één enkele groep,,vinvissen" smen genomen, terwijl dieren, wrvn lleen mr vstgesteld kon worden dt het een grote wlvis betrof, in een prte groep,,wlvissen" werden ondergebrcht. De verspreidingskrten vn de,;vinvissen,' en de,,wlvissen" bleken echter zo veel op elkr te gelijken, dt de meeste,,w1vissen" wel,,vinvissen', geweest zullen zijn. Het is wel jmmer, dt een ndere determintie vn de,,vinvissen" niet mogelijk bleek, v nt nu ï\ eten wij nog ltijd niet of beplde verschijnselen die zich door dit onderzoek hebben geopen:brd, berusten op de levensgewoonten vn de Gewone Vinvis, dn wel op die vn de iì.loordse Vinvis of Bryde's Vinvis. De twee lâtstgenoemde soor_ ten komen, nr men nneemt, lin de wrmere wteren voor, hoewel grote ntllen Noordse Vinvissen ook wel op vrij hoge breedte gevngen wordt. De Gewone Vinvis dren- 2

4 tegen werd, evenls de tsluwe Vinvis, verondersteld de zomer in de koude en de winter rin de wrme wteren door te brengen, l wren er dn ook l nwijzingen dt dit niet voor de volle honde d procent opgt. De Bluwe Vinvis komt, lthns in de vngstgebieden, nog slechts iin zulke geringe ntllen voor, dt de,,vinvissen" ìilrop het onderzoek betrekking heeft wel hoofdzkelijk óf 'Gewone, óf Noordse (c.q. Bryde's) Vinvissen geweest zullen zijn. Dr het toegepste wlvisonderzoek in de eerste plts belng heeft bij de Gewone Vinvis, werd n gegevens in de litertuur, d,ie betrekking hebben op strndingen, vngsten of wrnemingen door experts, ngegn of in het betrokken gebied en het ;betrokken jrgetijde het \ oorkomen vn Gewone Vinvissen met zekerheid geconstteerd is. Dit. bleek overl, wr belngrijke gegevens uit het onderzoek nr ivoren kwmen, het gevl te zijn, zodt verondersteld mg worden dt de gegevens omtrent de,,vinvissen", lthns ten dele op de Fig. t,,vinvissen" in de Atlnt sche Ocen' De kiten tonen het - ãntl wrgenomen dieren in de drie iren vn het onderzoek per vierknt vn l0 bij 10 grden, per mnd en per.1000 uren, dt bij dglicht in dt vierknt door lle schepen tezmen werd g"u.ãn, StiPpenr l-lo0 dieren (elke stíp is l0 dieren), Vierinten: f00-i00 dieren (6 vierknten: enz.)' Driehoeken: dieren (5 driehoeken: enz.). Kruisen 50G1000 dieren (6 kruísen: enz.). Gewone Vinvis vn toepssing zijn, Meer dn een nwijzing omtrent de levensgewoonten vn dit dier mg men hier echter niet in zien' Om zekerheid te krijgen zullen de gegevens gecontroleerd moeten worden door ervren experts en dt wordt eeî zo kostbre ngelegenheid, dt dr bij de huidige situtie vn de wlvoorlopig niet n te denken vlt. Een en nder "isvot vormt dn ook de reden wrom het onderzoek op deze wijze niet verder zl worden voortgezet. Wij hebben de

5 indruk verkregen dt meer gegevens niet meer zekerheid zullen opleveren. An lle rürnemers werd gevrgd zoiveel mogelijk te vermelden op grond vn welke gegevens (vorm vn de dmpwolk, vorm vn de rug, n- of fwezigheid vn een rugvin, l dn niet bovenkomên vn de strtvin bij het duiken nr de diepte) een beplde wrneming ls de opgegeven soort werd gedetermineerd. Al deze gegevens werden zorgvuldig gecontroleerd en op grond hiervn kon, nst de groep,,vinvissen", met een vrij grote mte vn betrouwbrheid een ntl wrnemringen n Bultruggen, Potvissen, Dwergvinvissen, Grijze wlvissen of Echte wlvissen (de Noordkper en de Zuidelijke Wlvis) toegeschreven worden. Alle wrnemingen werden omgerekend op de boven beschreven wijze en drn voor,iedere soort, voor iedere mnd vn het jr en voor ieder vn de drie gebieden (Atlntische, Ind,ische en Poifische Ocen) fzonderlijk in krt gebrcht. Voorbeelden vn zulke krten vindt men in fig. I en 2. Komen wij dn nu tot de resultten vn het onderzoek, d,n zl het duidelijk zijn, dt deze krten ons rin de llereerste plts iets kunnen leren omtrent de trekbewegingen vn de dieren. De krten vn fig. I leren ons dt de Vinvissen vn het Noordelijke deel vn de Atlntische Ocên,in het voorjt nt het Noorden trekken en dt zij in de herfst weer nr de \ rmere wteren terugkeren. Voor het Zuidelijke deel vn deze ocen geldt tretzelfde, lleen vlt. het voorjr dr smen met onze herfst en omgekeerd. Een en nder wordt nog eens verduidelijkt door de grfische voorstelling vn fig. 3. Ten nzien vn de overige gebieden en ten nzien vn de Bultrug en de Pot\ is werden in het lgemeen dezelfde trekbewegingen vstgesteld. 4 Nu zult. t zeggen, dt dit lles l lng bekend ' /s en dt ws het ook, mr dt mkt juist deze resultten zo belngrijk. Wnt ws drit. goed bekende feit er niet uit wij wel zeer ernstig moeten twijfelen n de betrouwbrheid vn onze gegevens of onze verwerking. Ook het feit dt de Bultruggen voor de overgrote meerderheid werden wrgenomen in de v/teren lngs de continenten, bevestigt een bekend gegeven en geeft drdoor vertrouwen in de juistheid vn de overige nog niet of minder goed bekende gegevens, die uit het onderzoek gekomen, dn hdden te voorschijn zijn gekomen. Als zodnig dient in de eerste plts ndcht besteed te worden n de lgemene verspreiding vn de dieren. Fig. 4 toont ons dit voor de,,vinvissen" vn de Atlntische Er kn echter direct bij gezegd worden, dt een en nder ook geldt voor de overige gêbieden lsmede voor de Bult.rug en de Potvis, zij het ook dt deze ltste enkele fwijkingen toont, die wrschijnlijk in verbnd stn met zijn voedsel (Inktvissen). Wij zien dn, dt er in beplde gebieden veel, in ndere weinig wlvissen werden gezien. Druk bevolkte gebieden in de tropen en de subtropen zijn bijvoor,beeld de Cribische Zee, de wt.eren lngs de Westkust vn N. Afrik, de Atlnûische kust vn Z. Afrik, de Arbische Zee, de Golf vn Aden, de Golf vn Benglen, de ü/teren vn de Indonesische Archipel en de Oostkust vn Afrik tussen 30 en 40 o ZB. ln vele vn deze gebieden zijn ook enorme scholen Dotfijnen wrgenomen lsmede concentrties vn zeevogels. Dit lles wijst op een grote rijkdom n voedsel vn het wâter en een vergelijking vn fig. 4 met fig. 5 of fig. 6 met fig. 7 toont dit ook zonder Ocen. meer n. In rme gebieden zols de Srgssozee, het centrum vn de Zuid-Atlntrische en het centrum vn de Indische Ocen, treft men ook zeer weinig wlvissen n. De

6 Fig. 2,,Vinvissen" in de lndische Ocen. Voor ndere verklring zie fig. t, Golfstroom drentegen levert weer een groot ntl \Ã/rnemingen op. De krten vn de Zuidelijke Atlntische en de Indische Ocen suggeréren zeer duidelijk een trek over een breed front tussen 30 " ZB en het pkijs (en terug), ten /ijl ten Noorden drvn de trek hoofdzkelijk lngs de continenten (en de Indonesische Archipel) pltsvindt. Wt nu deze trek ibetreft, vindt rnen in de Èroeken vrij lgemeen vermeld, dt de Bluwe Vinvis, de gewone Vinvis en de Bultrug de zomer plegen door te brengen in de wteren vn de Noordelijke en de Zu'idelijke ljszee, terwijl zij in de winter te vinden zijn in de wrme t.ropische en subtropische gebieden, wr dn geprd wordt en wr gedurende de volgende overwintering de jongen worden geboren. Dt deze opvtting in zijn lgemeenheid ook door dit onderzoek werd bevestigd, lis hiefbo\ien reeds uiteengezet. Bekijken wij echter de krten vn fig. 7 en 2 nuwkeurig, dn blijkt dt ook in 'het zomerseizoen in de tropische en subtropische wteren nog vrij veel,,vinvissen" nwezig zijn. Dt dit zeer zeker niet uitsluitend Noordse Vinvissen of Bryde's Vinvissen zijn, blijkt behlve uit een ntl strndingen, onder meer uit de vngsten vn de lndsttions in Portugl, Spnje en Spns Mrocco. Vn 1948.tot 1958 werden door jgers vn deze sttions in de mnden juni, juli en ugustus 45 Gewone Vinvissen tegen l9 Noordse Vinvissen (Bryde's Vinvis intregrepen) gevngen. Biuwe Vinvissen kwmen in de vngst niet voor. Door deze gegevens uit de Interntionl Whling Stlistics (Sndefjord) en door enkele nwijzingen uit het Engelse or derzoek r ist men dus I, dt ook in de zomer Gewone Vinvissen in de wrme wteren kunnen voorkomen. Het Nederlndse onderzoek heeft echter nnemelijk gemkt, dt dit,,chterblijven" in de wrme wteren in lle ocenen, Fig. 3 Digrm betrekking hebbende op de trek vn,,v nvissen" in de Atlntische Ocen, Op de vefticle s is de geogrfische breedte u tgezet, op de horizontle s vindt men de mnden vn het ir. Voor iedere zone vn l0 breedtegrden is met een strèep ngegeven de mnd (of de mnden) wr n de meeste,,vinvissen" in deze zone werden wrgenomen.

7 EEO íoitr ooe trx ne iffib# ffi'.!i: I l' iil1l [,r. ë üö do EE EO Þg :\ "-. r::iil:r *: :::: l:, rrtiií, -.8& 4þ. f iijl ñ. DEb I & úd troo f:. &ecs - i,i. L* n tï!ãii '.:,,F. i::,,.!r, i Ã'.. ::jr':: I,j,; ri; 1% Fl* b'l æ T È" Ë\: n bt ffi!f * /,,,' mbñ Fig. 4,,Vinvíssen" in de Atlntische Ocen, De krt toont het totl vn lle wrnemingen in dit gebied. Voor ndere verklring zie fig. t. Fig. 5 Krt vn de voedselrijkdom vn het wter ín de Atlnt sche Ocên ontleend n Wlford (1958). De krt toont de hoeveelheid orgnische substnt e (in mg), die irlijks per m3 zeewter wordt geproduceerd. n 50 mg of meer 2H0 mg =!=:i:: m mg geen gegevens bekend. zowel ten nzien vn de Noordelijke ls ten nzien vn de Zuddelijke bestnden vn de,,vinvissen" optreedt en dt ook bij de Bultrug dit verschijnsel wr te nemen vlt. Bovendien is gebleken, dt het ntl chterblijvers beslist niet onnzienlijk is, l kn nog niet gezegd worden welk deel vn het totle bestnd chte blijft. Wel kon voor de,,vinvissen" worden \rstgesteld, dt,in de Aûlntische Oce. n het versohijnsel dutdelijker wr rte nemen vlt bij het Noordelijke dn bij het Zuidelijke bestnd. Dit zl wel smenhngen met het feit, dt de Noordelijke,Gewone Vinvissen zich meer met vis (o.. hring) voeden dn de Zuidelijke, die in ibelngrijker mte op,,krill" (kleine kreeften) ngewezen schijnen ite zijn. Ui,t het feit dt een deel vn de,,vinvissen" en de Bultruggen in de zomer in de wrme \ teren ohter lijfrt, vllen enkele voor ons inzicht ;in de lwenswijze vn deze dieren zeer belngrijke conclusies te trekken. In de eerste plts mogen wij op grond hiervn wel nnemen, dt het nog in zo vele rboeken vermetrde f,eit, dt de Gewone Vinvis, de Bluwe Vinvis en de Eultrug rin de tropische en subtropische wteren niets te.eten vinden, ls onf uist. moet worden besohouwd. Men bseerde deze bewering op de lege mgen vn de ibij Dur,bn en in,austrlië op de trek gevngen dieren, lsmede op het feit dt ;bij nkomst in de Antrotische wteren de speklgen zo dun zijn. Een en nder zl echter wel voorl n de trek zelf toegeschreven rnoeten worden. [Iet impliceert geenszins, dt de dieren ook in de voedselrijke gebieden vn de wrme wteren, wr zij enige tijd verblijven, niet zouden.eten. E rkele zeer recente gegevens over het eten vn,gewone Vinvissen in deze wteren en over hun mgi,nhoud hebben dtit ook reeds nne nelijk gemkt. Men zou kunnen veronderstellen, dt in de wrme wteren constnte, pltselijke bestnden vn de,gewone Vinvis en de Bultrug voorkomen, die dn nooit n de trek zouden deelnemen. Dit lijk't voorlsnog echter weinig plusiíbel. Veeleer mg ngenomen worden, dt de dieren zo nu en dn eens een zomer in de rtropen ovenblijven om dn in de komende jren weer n de trek deel te nemen. Een overeenkomstig verschijnsel is reeds lng bekend ten n_ zien vn de koude gebieden. Door het Antrctische w1_ visonderzoek heeft men in sterke mte de indruk gekregen, dt een deel vn het Vinvissenbestnd.in de winter niet tot in de wrme wteren trekt, mr op vrij hoge breedte overwir tert. Nemen wij n dt deze opvttingen juist zijn, dn kn dit vergnde consequenûies ten nzien vn de leeftijdsbepling vn de dieren met zich meebrengen. Om een indruk te krijgen om,trent de toestnd wrin de wlvisbestnden in de diverse wteren verkeren,,i,s het noodzkelijk dt men liefst vn jr tot jr gegevens bezit omtrent de leeftijdsopbouw vn die bestnden. Tot op zekere hoogte kn men die indruk verkrijgen, door vn een groot ntl gevngen dieren de leeftijd te beplen en n te gn met hoeveel dieren iedere jrklsse (5, 6, 7 jrigen enz.) hierin vertegenwoordigd is. Juist ls bij de jrri,ngen vn bomen of de ringen op de schubben vn vissen, kn men bij de Bleinwlvissen de leeftijd trchten rte beplen door het tellen vn,,perioden" die voorkomen o r de bleinen, of nog beter door het tellen vn,,jrringen" iin de oorpluggen. Dit zijn wschtig ndoende, kegelvormige lichmen, die in de uitwendige gehoorgng vn de dieren tegen het trommelvlies gelegen zijn en die bij de verwerking vn de kdvers verzmeld kunnen worden. In het lgemeen brengt men de,,jrringen" in verbnd met de jrlijkse trek vn en nr de wr(me wteren, Is,het nu echter zo, d,t de dieren f en toe eens een jr oversin, dn klopt h:t ntl jrningen niet meer met de werkelijke leeftijd. Deze ltste is beslist, hoger. Dt een en nder inderdd wel eens het gevl zou kunnen zijn is gebleken uit een Jpns onderzoek vn de oorpluggen vn vijf gewone Vinvi,ssen, die in lg35 met een wlvismerk werden gemerkt. Toen zij in lg60,in de Antrctis werden geschoten, wren zij ten minste 27 jr oud, omdt zeer jonge dieren niet gêmerkt werden. Het ântl,,ningen" iin de oorplug vrieerde vn 28 tot 38. Dit zou kunnen hetekenen, dt één jrring per jr gevormd wordt. Houdt men echter vst n twee ringen per jr, zols men dt op grond vn verschillende overwegingen tot nu toe vrij lgemeen doet, dn kn het betekenen dt f en toe geen jrring werd gevormd orndt de dieren gedurende de zomer in de wrme wteren overbleven. Een nuwkeurige beschouwing vn de krten, die hetrek_ king hebben op de Ind,ische Ocen (fig. 2), toont ons een nder merkwrdig verschijnsel. Wr de Indische Ocen lleen mr open ligt nr het Zuid,en, zouden wij verwchten dt zich in deze wteren een zelfde situtie zou voordoen ls in het Zuidelijke deel vn de Atlr tische Ocen, t.\ /.: een groot ântl wrnemingen vn,,v.invissen" in de Zuidelijke wrinter,(onze zomer dus) en een 6

8 Fig. 6,,Vinvissen" in de lndische Ocen. De krt toont het totl vn lle wrnemingen in dit gebied, Voor ndere verklring zie fig. l. Fig. 7 Krt t/n de voedselríjkdom vn het wter in de lndische Ocen ontleênd n Wlford (1958). Voor ndere verklring zie fig, 5. Fig. 10 Dwergvinvissen in de Indische Ocen. Totl vn lle wrnemingen in dit gebied. Voor ndere verklring zie fig.1. veel geringe ntl in de Zuidelijke zomer. Het tegendeel blijkt echter het gevl rte zijn en dr de Bulrtruggen het zelfde versohijnsel tonen, kn het niet toegesohreven worden n beplde trekbewegingen vn de Noordse Vinvis of Bryde's Vi'nvis. Bovendien vlt uit een vergelijking vn de figuren 8 en g op te mken, dt het ntl pêr mnd wrgenomen klveren vn,,viinvissen" in de fndische Ocen gedurende het gehele jr ongeveer gelijk trlijft, terwijl in de Zuid-Atlntische Ocen drit ntl vn mrt tot novernber sterk toeneemrl. Dit ltste is geheel in overeenstemming met de bevinding, dt de klveren vn het Zuidelijke bestnd vn de Gewone Vinvis vn mrt tot I I juli worden geboren, met een top in mei en juni, terwijl men drentegen vermoedt dt de geboortetop \ n het Noord-Atlntische bestnd in december-jnuri \ lt. Zou men de ;beide lijnen vn fig. 8 combineren, dn zou drdoor een ngenoeg horizontle lijn ontstn. Dit lles doet ons vermoeden, dt het Nbordelijke deel vn de Indische Ocen niet lleen in de Zuidelijke winter bezocht wordt door Zuidelijke,,Vinvissen" en Bultruggen, mr in de Noo delijke winter eveneens door hun Noordelijke verwnten. Men dient dn n te nemen, dt die fkomstig zijn uit het Noordelijke deel vn de Stille Ocen. Op hun t ek nr de winterverblijven zouden deze dieren dn vi de Indonesische Archipel de Indische Ocen bereiken. Hels heeft l{ederlnd in verhouding tot de ndere \4'teren betrekkelijk weinig scheepvrt in de Stille Ocen en leverde het onderzoek u,it dit gebied dn ook niet voldoende gegevens op om de bovengenoemde rtheorie te steunen. Men zou kunnen denken, dt wr Nederlnd eeuwen lng zo nuw met Indonesië verbonden is geweest, ook vr'el tl vn wrnemingen omtrent zulk een trek uit de betrekkelijk nuwe zeestrten vn deze Archipel bekend zouden moeten zijn. ilnderdd kent men op Sumtr een,,wlvisklip" en n de Mleise kus,t een,,whle rock", benningen die hiermede in verbnd gebroht zouden kunnen worden. Vêrder echter is er vn Strt Mlkk zowel ls vn Strt Sur d slecrtìts ibitter wei,niig bekend. Er zijn zelfs beplde nwijzingen, dt hier geen of lthns wei n'ig,trek vn Wlvissen plts vindt. llet is echter zeer goed mogelijk dt de dieren de betrekkelijk ondiepe wteren vn het Westelijke deel vn de Archipel vermijden en dt de trek voorl plts vindt in de diepe wteren vn Oost lo Fig. I Grfische voorstelling vn het ntl klveren vn,,v nvissen", dt per mnd in de Atlnt sche Ocen werd wrgenomen. Getrokken lijn en cirkels: Noord-Atlnt sche Ocen; stippellijn en kruisen: Zuid-Atlnt sche Ocen, VerticL ntl wrnemingen; horizontl: mnden A Fig. 9 Grfische voorstelling vn hêt ntl klveren vn,,vinvissen", dt per mnd in de lndische Ocen werd wrgenomen.

9 Indonesië, vnwr men priori veel minder wrnemingen kn verwchten, Het onderzoek heeft voorts een groot ntl gedetilleerde gegevens omtrent trek en verspreiding vn de wlvissen opgeleverd. Het heeft ons een inzicht gegeven in de grenzen vn hun verspreiding in de verschillende jrgetíjden. Het heeft ons nwijzingen gegeven omtrent enkele eigenrdigheden in de trekbewegingen vn de Potvis en het heeft ons geleerd dt de Noordkper en de Zuideiijke Wlvis in de wrme wteren tussen 20 ' NB en 20 " ZB niet volkomen schijnen te ontbreken, dr enkele dieren in dit tropische gebied werden wrgenomen. Het heeft ons eveneens geleerd dt de Dwergvinvis, een dier dt niet lnger wordt dn 10 m en wrvn verondersteld werd dt het in de tropen weinig voorkwrn, dr gedurende het gehele jr regelrntig gezien wordt (fig. 10). Het dier toont verder trekbewegingen, die met die vn de Gewone Vinvis en de Bultrug vergeleken kunnen worden. Het onderzoek heeft ons verder geleerd dt in de Noord- Atlntische wteren Bultruggen in de zomer voornmelijk tussen 30 " en 50 ' NB gezien worden en in de winter tussen 40 ' NB 10 o ZB. De litertuur vertelt ons echter dt zij vroeger in grote ntllen zowel in de zomer ls in de winter veel verder nr het Noorden voorkwmen' Komt dit doordt de verspreiding vn hun voedsel in de ocen nders is dn vroeger, of zijn de bestnden zo sterk gedecimeerd dt thns lle dieren op lgere breedte voldoende voedsel vinden en zij niet zo ver rneer nr het Noorden behoeven te trekken? Dit blijft voorlsnog een open vrg, evenls de vrg wrom men thns n de Oostkust vn Zuid-Amerik zo weinig Potvissen ziet en vngt, terwijl de logboeken vn de Ameriknse Potvisjgers vn een honderd jr geleden rijke vngsten uit dit gebied verrnelden. Zo blijft er dus op velerlei gebied nog heel wt te onderzoeken over. Het hier besprokene heeft meer nwijzingen voor verder onderzoek dn vststnde feiten opgeleverd. De nwijzingen zijn echter fscinerend en de medewerkers vn de Werkgroep Wlvisonderzoek hopen dn ook, dt de kns zich nog eens zl voordoen om lngs een ndere weg deze nwiizingen nder te volgen en drdoor te gerken tot een beter inzicht in de vele geheimen die deze zo uiterst belngwekkende dieren ons nog ltijd bieden. Zij wensen nogmls hun dnk uit te spreken n de vele honderden Nederlndse zeevrenden, die hen n deze nwijzingen hebben geholpen en zii spreken de hoop uit, dt de wlvisbestnden zich zodnig zullen kunnen hndhven, dt de oplossing vn de vele gerezen problemen in de toekomst nog mogelijk zl blijken te zijn. Alle gegevens en figuren zijn ontleend n de originele publictie: E J. SL. PER, W. L. VAN UTRECHT nd C. NAAKTGEBOREN, Remrks on the Distribution nd Mìgrt on of Whles, bsed on Observtions from Netherlnds Shìps, BUdrgen tot de Dierkunde (Amsterdm) 34, p.2,1964.