1. Kenmerken van een inzet bij OGS. 2. Belangrijkste Risico's bij OGS. 3. Specifieke zaken voor Beeldvorming bij OGS

Transcriptie

1 Beeld-, oordeel- en besluitvorming bij OGS Oefenkaart Lesstof Overige bronnen 222A Beeld-, oordeel- en besluitvorming bij OGS Bevelvoerder, tekstboek OGS Inleiding Deze achtergrondinformatie gaat over Beeld-, oordeel- en besluitvorming (BOB) bij Ongevallen met gevaarlijke stoffen. Op de website van de oefenbank kunt u een algemeen achtergrondinformatiedocument over BOB vinden. Hieronder wordt specifiek ingegaan op het onderwerp OGS. Elk OGS incident is anders (o.a. vanwege de betrokken stof) en het is onmogelijk om alle aspecten te beschrijven waar een bevelvoerder bij zijn Beeld-, oordeel- en besluitvorming mee rekening moet houden. Deze achtergrondinformatie gaat slechts in op de meest voorkomende aspecten bij een OGS-inzet. Wij raden u aan om ook de andere beschikbare achtergrondinformatie over specifieke OGS-onderwerpen te raadplegen voordat u met oefenkaart 222A begint. 1. Kenmerken van een inzet bij OGS Het belangrijkste kenmerk van een inzet met OGS is het feit dat het gevaar meestal niet direct exact bekend is. Vaak is niet bekend om welke stof het gaat of is niet eens bekend dat er een gevaarlijke stof is betrokken bij een incident. Voor een goed verloop van de incidentbestrijding is het van belang dat de gevaren zo snel mogelijk bekend worden. 2. Belangrijkste Risico's bij OGS In de achtergrondinformatie bij oefenkaart 221A Risico's bij OGS herkennen en inschatten wordt uitgebreid ingegaan op de risico's bij ongevallen met gevaarlijke stoffen. Hierin wordt gesproken over: de indicatoren en veiligheidsmaatregelen bij lekkages van een brandbaar, bijtend en/of giftig gas of vloeistof de indicatoren en veiligheidsmaatregelen bij dreigende explosies de indicatoren en veiligheidsmaatregelen voor het bezwijken van drukhouders de indicatoren en veiligheidsmaatregelen bij giftige, bijtende of radioactieve stoffen. 3. Specifieke zaken voor Beeldvorming bij OGS In de fase van beeldvorming worden alle objectieve gegevens verzameld. Dit gebeurt door middel van de melding tijdens het aanrijden en bij aankomst door het verkennen en het verzamelen van informatie (door te spreken met getuigen of informanten). Hierbij zijn de volgende onderwerpen van belang: Herkenning van gevaarlijke stoffen De herkenning van de betrokken gevaarlijke stoffen is een heel belangrijke stap bij een OGS-incident. De bevelvoerder moet altijd alert zijn op de mogelijke aanwezigheid van gevaarlijke stoffen, ook bij een brand of een 'gewoon' hulpverleningsincident. In de achtergrond informatie bij oefenkaart 121A Risico's bij OGS signaleren en in de Themakaart OGSbasiszorg (te vinden bij oefenkaart 122A) wordt uitgebreid ingegaan op het herkennen van gevaarlijke stoffen met behulp van GevaarsIdentificatieborden en transportborden. Meten Als niet direct zichtbaar is met welke stoffen men te maken heeft of als moet worden vastgesteld in wat voor concentratie de stoffen aanwezig zijn, dan zal er gemeten moeten worden. Standaardmeetapparatuur voor verkenners zijn de explosiegevaarmeter en de Automess. Bij incidenten met gevaarlijke stoffen kan het bovendien nodig zijn om gasmeetbuisjes of ph-indicatorpapier te gebruiken. De explosiegevaarmeter wordt toegelicht in de achtergrondinformatie bij oefenkaart 122A Verkennen en redden in chemicaliënpak. De overige meetapparatuur wordt in de achtergrondinformatie bij oefenkaart 123A Bronbestrijden in chemicaliënpak en eenvoudig ontsmetten. 1

2 Slachtoffers, Object en Omgeving De eerste prioriteit (na de eigen veiligheid) bij een OGS incident is de redding. Om deze effectief uit te kunnen voeren is zo veel mogelijk informatie nodig over de mogelijk vermiste mensen of dieren. Deze informatie kan al tijdens het aanrijden beschikbaar zijn, maar kan ook lange tijd onbekend blijven. Er moet altijd vanuit worden gegaan dat er slachtoffers kunnen zijn en er dus een redding moet plaatsvinden. Hiernaast is natuurlijk net als bij brandbestrijding van belang om zo veel mogelijk informatie over het object en de omgeving in te winnen. 4. Specifieke zaken voor Oordeelsvorming bij OGS Op basis van de verzamelde gegevens zet de bevelvoerder in de oordeelsfase op een rij wat hij van de situatie vindt. Hierbij gebruikt hij zijn kennis en ervaring om te bepalen hoe ingezet moet worden. De bevelvoerder gaat uit van de volgende prioriteiten: 1. Eigen veiligheid 2. Redding 3. Uitbreiding voorkomen (beperking van (milieu)schade/brand) Hieronder wordt een aantal aspecten behandeld die de bevelvoerder in ieder geval mee zal nemen in de beoordeling van de situatie: Chemiekaarten De bevelvoerder kan informatie over de stof verkrijgen met behulp van het Chemiekaartenboek of de ERICkaarten. Het Chemiekaartenboek is een verzameling kaarten waarop de eigenschappen van een stof staan die bij het gebruik in een laboratorium van belang zijn. Hoewel dit boek bruikbaar is voor de brandweer (specifiek voor de OVD en de AGS/ROGS) heeft het de volgende nadelen: Het is geschreven voor kleine hoeveelheden, dus niet voor een volle tankwagen. Niet alle voor vervoer toegelaten gevaarlijke stoffen staan erin. U moet zelf de chemische en fysische gegevens combineren met de omstandigheden van het ongeval om zo tot de juiste acties te komen. De belangrijkste rubrieken op een chemiekaart zijn: 'belangrijke gegevens' (informatie over giftigheid, reacties met andere stoffen), 'blusstoffen/eerste hulp' (het voorkómen en beperken van schade door brand, explosie, inademen en contact met huid en ogen) en 'opruiming' (persoonlijke bescherming). Verschil tussen chemiekaartenboek en de ERIC kaarten: Zoeken op VN-nummer in het Chemiekaartenboek levert een specifieke kaart op met stofnaam. Voor de inzet is interpretatie van de kaart nodig. Zoeken op VNnummer in de ERIC-kaarten levert een algemene kaart op zonder stofnaam. Deze algemene kaart kan voor meerdere stoffen gelden. Interpretatie van de kaart is niet nodig; de ERIC-kaarten geven directe instructies. Kledingkeuze Nadat bekend is over welke stof het gaat, moet de bevelvoerder besluiten welke beschermende kleding noodzakelijk is voor de bestrijding van het incident. Het beslissingondersteuningschema (BOS) kan hierbij behulpzaam zijn: 2

3 Voor een snelle redding wordt op het gebied van persoonlijke bescherming een niveau lager toegestaan dan voorgeschreven. 5. Specifieke zaken voor Besluitvorming bij OGS Op grond van de twee voorgaande stappen moet de bevelvoerder een besluit nemen over de aanpak van het incident. Hierbij moet ook worden bepaald welke opschaling en specialistische voertuigen/personen nodig zijn. Bij een inzet met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt volgens de vaste afspraken wat betreft, opstellijn (zie achtergrondinformatie bij 221A-Risico's OGS) gebiedsindeling (zie achtergrondinformatie bij 122A-Verkennen en redden) en taakverdeling. Gebiedsindeling Bij een ongeval met gevaarlijke stoffen wordt het gebied ingedeeld in brongebied, effectgebied, opstelplaats, opstellijn, werkveld en ontsmettingsveld. Als er ontsmet moet worden, verdeelt de brandweer het terrein in drie zones: hot, warm en cold. De hot zone is het gebied direct om de bron. In deze zone mag alleen brandweerpersoneel komen met passende beschermingsmaatregelen. De brandweer bepaalt de beschermingsmaatregelen die voor dit gebied nodig zijn en waar de eerste opstellijn moet komen (i.e. de scheidslijn tussen hot en warm). In de cold zone zijn geen beschermingsmaatregelen meer nodig. In deze zone mogen alle hulpverleners komen, zonder gebruik van beschermingsmiddelen. De brandweer haalt besmette slachtoffers weg uit de hot zone. In de buurt van de grens van de hot zone en warm zone wordt de kleding van het slachtoffer door de brandweer verwijderd. In de warm zone wordt de daadwerkelijke decontaminatie uitgevoerd. Procedure OGS Om te kunnen werken volgens de procedure OGS heeft de brandweer de volgende functies en eenheden: bevelvoerder officier van dienst (OVD) / hoofd officier van dienst (HOVD) adviseur gevaarlijke stoffen (AGS) / regionaal officier gevaarlijke stoffen (ROGS) meetplanleider (MPL) / waarschuwings- en verkenningsdienstdeskundige (WVD-deskundige) verkenningsploeg meetploeg inzetploeg reserveploeg (stand-byploeg) helper ontsmettingsleider. In afwachting van de komst van de OVD is de eerst aangekomen bevelvoerder de leidinggevende ter plaatse. Hij maakt de gevaarsinschatting en bepaalt de (voorlopige) opstelplaats en de noodzaak van reddingsacties. Na de komst van de OVD wordt de bevelvoerder leider van een deelinzet. Voor verkenning, inzet, reserve en hulp zijn specifieke ploegen aanwezig, die onder leiding van een inzetleider (bevelvoerder) werken. De ontsmettingsleider is eveneens een bevelvoerder. Hij heeft de leiding bij het opbouwen van het ontsmettingsveld. Redding van slachtoffers mag onder leiding van de bevelvoerder (voordat OVD of AGS ter plaatse is) plaatsvinden als: het slachtoffer in het brongebied ligt, maar niet bekneld is het slachtoffer bekneld is, maar: o de concentraties van de aanwezige gassen laag zijn o er geen kans is op vloeistofcontact tijdens de redding. 3

4 Bronbestrijding bij verschillende stoftypen Bronbestrijding betreft alle activiteiten in het brongebied. In dit gebied bevindt zich de oorzaak (bron) van het ongeval of de lekkage, inclusief de betrokken objecten en eventuele slachtoffers. De bronbestrijding richt zich op: slachtoffers redden. Als het slachtoffer bekneld zit in de hot zone, moet eerst het directe gevaar worden weggenomen of beperkt. Dit houdt onder andere in: ontstekingsbronnen verwijderen preventieve schuimdeken opbrengen lekkende vloeistof opvangen (bijvoorbeeld in overmaatse vaten) vat draaien om het lekken van vloeistof tegen te gaan. Vervolgens kan de redding worden uitgevoerd (eventueel onder bescherming van een sproeistraal). stabilisatie van het incident zodat de kans op onverwachte zaken bij de inzet minimaal is. Dit houdt onder andere in: derden in veiligheid brengen lekkages stoppen brand blussen of controleren (uitbreiding voorkomen) verspreiding van gelekte stof voorkomen. Hieronder wordt voor een aantal stoffen in hoofdlijnen aangegeven welke bestrijdingsmethoden mogelijk zijn. Stof Explosieven Tot vloeistof verdicht brandbaar gas (risico BLEVE) Acetyleen Brandbare gaswolk Brandbare vloeistof Brandbare vaste stoffen Oxiderende stoffen (let op explosie) Giftige vloeistof Giftig gas Radioactieve stof Bijtende vloeistof of gas Asbest Bestrijding Weinig mogelijk door de brandweer behalve: afstandhouden, stof afschermen van brand en deskundigen waarschuwen. Koelen Koelen Verdunnen of neerslaan Grootste gevaar wegnemen: Indammen, absorberen, omleiden naar bassin, schuimdeken opbrengen, afdekken met bijv plastic, verdunnen, mengen met water of onder water zetten. Vervolgens lekkage stoppen (door bijvoorbeeld dichtdraaien van afsluiter). Blussen met water, afdekken met droog zand (als stof reageert met water), gecontroleerd laten uitbranden. Uithalen en blussen (bluswater opvangen en afvoeren) Stoppen van de bron!! Opvangen, klein houden oppervlak door indammen, afdekken met schuim of zeil, absorberen. Stoppen van de bron!! Sproeistraal of waterkanon (verspreiding voorkomen) Afschermen van de bron (herstellen van verpakking) Zo kort mogelijk dichtbij komen. Weinig bluswater gebruiken (besmetting). Zie brandbare en giftige vloeistof of gas. Let op sterke zuren en basen: heftige reactie met water. Voorkomen van uiteenvallen van brokken. 4

5 6. Soorten incidenten Op de website van de oefenbank is een groot aantal beeldcasussen te vinden die gebruikt kunnen worden bij deze oefenkaart. Hieronder wordt, om u een beeld te geven, een aantal van deze scenario's genoemd. Instorting woning door gasontploffing Lekkage chemisch afval uit vrachtwagen Gekantelde tankwagen Explosie in woning Lekkage in galvaniseerbedrijf Brand in verffabriek Ongeval met tankauto op A1 Gaslek Explosie in ketelhuis Verkeersongeval met gevaarlijke stoffen 5