Colofon : 2 Pagina. Deelnemers KNNV-kamp april 2012 Andalusië 3. Woord van de voorzitter 3. Verslag excursieregelaar 4.

Transcriptie

1 Verslag

2 Colofon : 2 Pagina Deelnemers KNNV-kamp april 2012 Andalusië 3 Woord van de voorzitter 3 Verslag excursieregelaar 4 Excursies 4 Verslag admin. 5 Sfeerverslagen van de excursies 5 15 Inventarisatielijst Overige diergroepen. Allen/ Sake Waarnemingenlijst vogels Allen/ Bert Waarnemingslijst planten Allen/ Henk Waarnemingslijst spinnen, insecten en amfibieën Allen/ Henk Adonis annua / Kooltje vuur GeertJan KNNV Andalusie voorjaar

3 De 18 deelnemers aan het AKC voorjaarskamp 2012 : Andalusië Willy Bijl Kampbestuur vz. : Ruud Kuipers Sicco Ens excursieregelaar : GeertJan Herder Henk Gremmer admin. : Gerrit de Weerd Ria Gremmer de Vries GeertJan Herder Anneke Herder de Bruijn Bert van Jaarsveld Yolande van Kalleveen Nel Koorengevel Ruud Kuipers Wim de Leeuw Sake Roodbergen Anneke Roodbergen de Jong Dirk Sparreboom Tanja Boxman Kees Voogd Gerrit de Weerd Jannie de Weerd Nijhof excursie Garganta de Puerto Oscuro GeertJan Woord van de voorzittter We zien terug op een kamp met veel mooie waarnemingen en alles in een heel goede sfeer. Het verste KNNV-kamp ooit zou het worden, in een nieuwe omgeving, en met een bescheiden deelname. Bij het openen van het kamp bleek iedereen aanwezig; de meesten na een autoreis van circa 2500 km. De camping was traditioneel, met kleine kavels, maar het besproken gedeelte was ruim genoeg. De ligging in het landschap, de voorzieningen en de behulpzaamheid van Elsa (Belgische) maakten het tot een prettige camping. Het landschap is er fraai. Een greep uit de in de naaste omgeving waargenomen vogels: grijze wouw, een honderdtal vale gieren, de blauwe rotslijster Wandelen vanaf de camping was wel beperkt tot de autoweg naar het dorp en het officiële wandelpad in het verlengde daarvan, de Sendero de los Molinos. Verder was alles verboden (jacht)terrein.dat niet alleen: om de highlights van het gebied te bezoeken moest veelal 50 à 100 km ver gereden worden en dat soms over kronkelende bergweggetjes! Niettemin was de gretigheid waarmee men deelnam aan de excursies opvallend. Gezien het beperkte gezelschap kon het kamp gezamenlijk op pad gaan en was het niet nodig meerdere excursies aan te bieden. Wat de plantenwaarnemingen betreft: gelukkig waren er enkele deelnemers die de kennis dan wel de toegang tot de bronnen hadden om de waarnemingen ook te kunnen plaatsen (hoewel er nog veel ná het kamp moest worden gedaan). De al vrij goede informatie over de vogels in de regio werd aangevuld door de in Alcala de los Gazules wonende Britse vogelaar John Cantelo. (Hij droeg bij aan de Crossbill Guide).. Hij werkte aan een gedetailleerde vogelwaarnemingsgids van de regio en stelde het ontwerp ons ter beschikking en ook begeleidde hij ons een dag naar kleine trap, griel, grijze wouw, en ander moois John, heel hartelijk bedankt! Het kamp werd afgesloten bij een smakelijke maaltijd in het kamprestaurant. Vriendelijke woorden vielen het kampbestuur ten deel. De goede voorbereiding en begeleiding van de excursies door Geert Jan werden terecht geprezen. Locale produkten werden geschonken mijn koffer oversteeg de gewichtslimiet van de vliegmaatschappij en voor alle drie was er een mooie ets van Tanja Boxman. Allen hartelijk bedankt! Ruud Kuipers. KNNV Andalusie voorjaar

4 Verslag van de excursieregelaar. Een nieuwe gebied : een uitdaging, want er zijn geen kaarten, excursieprogramma en verslagen aanwezig. Ook voor mij een nieuw gebied (daarom hadden wij ons opgegeven!), dus dat werd surfen over het internet. Gelukkig is er ook een Crossbill Guide van Andalusië en daarin staat veel informatie en zijn wandelingen in het betreffende gebied opgenomen. De Crossbill Guide Cota Doñana bestrijkt ook een deel van de Costa de la Luz. Ter plaatse waren nog wat informatie en waarnemingen verzameld door Jan Westhuis. Met dit materiaal gewapend zijn Ruud (kampvoorzitter) en ik tot een voorstel voor excursies gekomen. Dat dit gedurende het kamp moest worden bijgesteld kwam door het weer en de zeer gewaardeerde inbreng van Henk (deelnemer) en John Cantelo (gast en medewerker aan de Crossbill Guide). Alcala de los Gazules ligt aan de westelijke rand van het Parque Natural de los Alcornocales. Er lopen zeer weinig wegen doorheen, zodat er veel gebruik moest worden gemaakt van de auto om het gebied met excursies van alle kanten te bezoeken. Een wandelpad/-route ging langs de camping en buiten de officiële routes is het land privé-eigendom en/of niet toegankelijk, waardoor we aangewezen waren op uitgezette routes, m.n. van de parken (Alcornocales en Sierra de Grazalema). Daarbij is de zuidpunt van Spanje een belangrijke trekroute voor de seizoensmigratie van allerlei diersoorten, m.n. vogels. Om aan alle interesses en specialisaties in het kamp tegemoet te komen, moesten er m.i. (te) veel kilometers worden gemaakt. Er zijn 15 (auto)wandelexcursies gemaakt en 1 vaarexcursie. Bij deze alle excursieleiders en alle enthousiaste deelnemers hartelijk dank voor jullie coöperatie, vooral voor de waarnemingen, de verslagen en het vervoer. Bijzonder handig en aan te raden is de determinatie met op internet beschikbare flora s en sleutels van gebieden zoals deze, waarvan weinig gedrukte boekwerken bestaan of slechts van een deelgebiedje (b.v. Andalusische orchideeën). Een laptop is tegenwoordig haast een must, want overal is aansluiting, voor determinatie, verwerking van gegevens en opslag van beeldmateriaal. De excursies : Ruta de los Molinos, wandelexcursies vanuit de camping kust : Benalup, Vejer de la Frontera, Barbate, Trafalgar met John Cantelo langs de El Bosque beek (Sierra de Grazalema) zuidkust : Rio Gualdelmesi, Campo de Gibraltar Jimena de la Frontera : Rio Hozgarganta omgeving Cadiz : San Fernando Botanical Garden, Parque Natural de Cadiz, Laguna de Medina > Cortes de la Frontera : wandelroute E7, Sendero El Pimpollar zuidelijke Alcornocalesroute, Canuto de Risco Blanco a. Valdeinfierno, wandelexcursie b. dolfijnenexcursie bij Firmm,vaarexcursie in de Straat van Gibraltar a. Garganta de Puerto Oscuro, wandelexcursie b. Traversia por el Aljibe, wandeloversteek Sauceda-Aljibe-Picacho Llanos del Rabel (Sierra de Grazalema) Tajo de las Figuras (gesloten), a. Bolonia (Romeinse opgraving) b. Los Barrios Verder is er nog 2x een groepje naar de Laguna de Taraje geweest en zijn er enkele privéuitstapjes gemaakt, waarvan enthousiast verslag is gedaan bij de choc. Een bijzonder woord van dank aan Gerrit, Sake, Bert en Henk voor de verwerking van de excursieformulieren tot de onderstaande verslag- en waarnemingslijsten. GeertJan Herder. KNNV Andalusie voorjaar

5 K Alcalá de los Gazules ; Andalusië. Sfeerverslag en foto s : Gerrit de Weerd U vindt hier de sfeerverslagen van de excursies tijdens het kamp. Ter wille van de eenheid van stijl zijn die hier en daar lichtelijk aangepast. Als admin kan ik zeggen dat het een heel aangenaam kamp was, waarbij ik de indruk heb dat dit mede door de groepsgrootte werd bewerkstelligd. Dat we er vrijwel steeds met de hele groep op uit konden had tot gevolg dat de zittingen in de kring niet al te lang duurden. Het klaarmaken van de choc verliep probleemloos. Dit was mijn eerste kamp waarbij zich een vrijwilliger meldde voor het bereiden van de choc met als argument dat anderen al op een andere manier veel bijdroegen aan het welslagen van het kamp. Dit tekent de sfeer die er heerste. De deelnemers waren niet bang de handen uit de mouwen te steken en trokken zich na de excursies niet onmiddellijk terug in hun eigen onderkomen. Heel gezellig allemaal en voor herhaling vatbaar. Gerrit de Weerd 16/04 excursie dal Los Molinos excursieleider : Willy Bijl aantal deelnemers 18 verslag : Anneke Herder De voltallig groep vertrok lopend vanaf de camping. Het was direct duidelijk; het was prachtig zonnig weer, het beloofde een fijne dag te worden. Bij het hek rechtsaf naar het einde van de weg en dan verder over het pad langs de beek, dat achter het hek begon, het excursie gebied 'Los Molinos'. Langs de weg werden al vele planten gedetermineerd en vogels waargenomen. Na het hek ging het door de heuvels met gevarieerde begroeiing verder. De weiden waar we doorheen liepen waren zwaar begraasd, maar het bleef wel bloemrijk, waardoor er ruimschoots vlinders en andere insecten aanwezig waren. Zo nu en dan werd er een vlinder waargenomen die ik zelf nog nooit eerder had gezien. Er bleek veel kennis over vogels, planten en insecten aanwezig te zijn in de groep. Er werd op allerlei gebied veel informatie uitgewisseld. Het was duidelijk een dag van kennismaking met het gebied en het uitwisselen van ervaringen. Ieder vond het een geslaagde dag, die bijzonder gezellig en plezierig verliep. In de kring vertelden Willy Bijl en Yolande van Kalleveen dat ze in de bus kennis hadden gemaakt met een Engelse vogelaar die had meegewerkt aan de Crossbill Guide van de Andalusian Sierras. Ze werden daarbij gestoord door overvliegende Bijeneters, die de aandacht voor zich opeisten. John Cantelo kwam in de kring melden dat hij ons wel enkele plekken wilde wijzen waar hij o.a. de Kleine trap had waargenomen. Hij vogelt al heel lang in Zuid-Spanje en heeft een tweede huis in Alcalá. Hij wist een locatie waar we zeker Ibissen konden verwachten. We spraken af dat hij ons de volgende dag zou vergezellen. Hoe dat verliep is in het volgende verslag te lezen. KNNV Andalusie voorjaar

6 17-04 excursie in Zuidelijke Alcornocales, Marismas de Barbate en de kust excursieleider en verslag Henk Gremmer aantal deelnemers 18 + John Cantelo en echtgenote Onderweg naar het kamp in Alcalá de los Gazules maakten 2 deelnemers aan het kamp in de bus kennis met John Cantelo, een Engelse vogelaar die o.a. heeft meegewerkt aan de Crossbill Guide van de Andalusië, waar hij een tweede huis heeft in Alcalá. Hij kwam 's avonds tevoren bij ons en was bereid ons mee te nemen naar een aantal interessante gebieden. Dat gebeurde op deze dag. Via Alcalá de los Gazules reden we richting Benalup waar John een plek wist waar de Kleine trap eerder was waargenomen. Ook deze dag lukte dat. De telescopen werden opgesteld en ieder kreeg de gelegenheid twee vogels goed waar te nemen. Vervolgens ging het via Vejer de la Frontera in de richting Barbate. John nam ons mee naar de plek waar een introductieprogramma van de Kaalkopibis plaatsvindt. De vogels lieten zich goed zien bij het opzoeken van hun nestplaats. Vervolgens reden we naar de Marismas de Barbata. Ongeveer 1 km na de bebouwing van La Barca parkeerden we links van de weg bij een waterzuivering aan het begin van een wandelpad, waar we bij een moerassige plek koffiepauze hielden. Het was een uitgelezen plek met allerlei water- en moerasvogels en trekvogels die er een prima pleisterplaats vinden. De sierlijke Steltkluut, de schuwere Purperkoet en de Zwarte ibis behoorden tot de Kaalkopibis / Geronticus eremita bijzondere soorten. Ook voor de planten- en insectenliefhebbers was er voldoende te beleven. We vervolgden onze weg naar La Breña de Barbate, de klif met wachttoren aan de kust, waar we een wandeling maakten. Vogels waren er niet erg veel, maar we vermaakten ons met het fotograferen van een Kleine zwartkop en we vonden mooie planten langs ons pad. Als afsluiting hebben we nog de Taro i Cabo de Trafalgar bezocht, de vuurtoren en de kaap (Trafalgar) bij het dorpje Los Caños de Meca. De auto's werden geparkeerd bij een restaurant waar heerlijke sinaasappelen werden uitgeperst voor onze dorstige kelen. Dat gaf ons de gelegenheid nog een laatste wandeling te maken op zoek naar vogels en planten. In het algemeen was de sfeer tijdens de excursie prettig, al was de groep soms moeilijk bijeen te houden door de verschillende belangstellingsgebieden. Soms was de stemming zelfs wel even prikkelbaar, maar dat kwam in hoofdzaak door de doornen aan de struiken. Omdat allen genoten van het aangename weer kon de stemming niet stuk excursiegebied: Rio del Bosque (route 8 Crossbill Guide) excursieleider en verslag: Dirk Sparreboom Op de heenweg was het mistig, tegen regen aan, maar tijdens de wandeling klaarde het steeds meer op en werd het prachtig zonnig weer. Al snel zat er nauwelijks gang in de wandeling doordat de plantenliefhebbers ( en de fotografen) nauwelijks vooruit kwamen door de veelheid aan interessante planten. Ze moesten na 1/3 van de wandeling ernstig worden toegesproken door de excursieleider om te voorkomen dat we pas om middernacht terug zouden zijn op de camping. Dat was wel een goede indicatie voor het succes van deze excursie. (Gelukkig was Dirk op zijn motor en hoefde hij op het bochtige parkoers van de terugweg niet op de auto's te wachten.) KNNV Andalusie voorjaar

7 19/04 excursie: Campo de Gibraltar, excursieleider en verslag: Geert Jan Herder Via de A 381 naar Algeciras en de N 346 richting Tarifa. Dat schiet flink op over de grote weg. Henk kende de afslag naar het vogelobservatiepunt Aljaroba, vanwaar er een prachtig uitzicht is op Gibraltar. Hij loodste ons er tussen de vangrails door over een onaanzienlijk hobbelweggetje naar toe. De grote vogeltrek ligt enkele weken achter ons, zodat er mede door het slechte zicht en de regen weinig vogelleven viel te bespeuren. De stevige wind droeg er toe bij dat het er geen aangenaam vertoeven was. Op de plek waar we 's middags zouden wandelen even een koffiestop gemaakt en wat rond gekeken. Vervolgens via een volgende moeilijke afslag naar de kust langs wegen waar we op eigen houtje niet zo maar zouden zijn rond gereden. De ervaren Henk had het gebied al vaker verkend en hij bleek uitstekend op de hoogte van de locale mores waar het de wegen door militair gebied betrof. Het weer bleef wisselvallig, maar dat weerhield ons er niet van het programma normaal af te werken. Dat viel uiteindelijk heel goed mee. Er werden ondertussen mooie waarnemingen gedaan, zowel door de vogelaars als door de op planten gerichte deelnemers. De chauffeurs hadden de handen vol aan het vermijden van de vele kuilen in de weg, maar de wandelaars konden rustig hun gang gaan. Een Eleonora's Valk kom je niet elke dag tegen en een Visarend met prooi al evenmin. Geleidelijk aan werden de wandelaars opgepikt om naar de Torre de Gualdemesi te gaan waar we bij de toren de lunchplek hadden. Vandaar hobbelden we langs dezelfde weg terug naar de hoofdweg en vervolgens naar de bovenloop van de Rio de Gualdemesi voor een wandeling. De brede weg omhoog leek saaier dan hij was. Er werden leuke planten gevonden en al met al duurde de wandeling dermate lang dat voor een afkorting moest worden gekozen om Chamaerops humilis / Dwergpalm tijdig terug te kunnen zijn. Dat smalle pad van de terugweg leverde ook de nodige leuke vondsten op, afgezien van de restanten van een opgepeuzelde Wielewaal, die we liever hadden zien rondvliegen. Een van de deelnemers miste de juiste afslag en leek spoorloos verdwenen, maar terug bij de auto's bespeurden de haviksogen van Anneke een glimp van de wandelaar die langs de snelweg in de juiste richting ging. Hij kon tijdig worden opgepikt, zodat we toch met de hele groep naar het kamp konden terugkeren. Limonium sinuatum/ lamsoor (foto s : GeertJan) Pisolithus arhizus/verstuifzwam KNNV Andalusie voorjaar

8 20/04 excursie naar Jimena de la Fronterra Aantal deelnemers 16 excursieleider en verslag: Gerrit de Weerd Langs de bochtige weg van de A 375 en de CA 3331 was het toch mogelijk om van de mooie groepen Affodil te genieten, zo talrijk stonden die plaatselijk in de berm. Zo hier en daar was er een aardig vergezicht, maar grotendeels voerde de route langs beboste hellingen. Plaatselijk reden we extra voorzichtig vanwege de koeien, die het wegdek verkozen boven de sappige kruiden in de berm. In het dal van de Rio Hozgarganta zweefden de Vale gieren bij tientallen boven ons hoofd en ze bleven ons voortdurend vergezellen. Bij Jimena zetten we de auto's neer op de parkeerplaats aan het begin van het dorp. We liepen een eindje terug over het voetpad in de richting van de camping. Daar vonden we al direct een aantal mooie planten. De Scrophularia sambucifolia en de Scilla peruviana stonden er prachtig in bloei. Dat leidde onmiddellijk tot files met wachtende fotografen, camera's in de aanslag. De route naar en langs Scilla peruviana / Portugese sterhyacint* de rivier was makkelijk te vinden en goed te volgen. Net voor de rivier leidde het pad langs een 'bestraat' pad naar links. Cetti's zanger en Nachtegaal wisselden elkaar af met heldere zang en bij het bespieden van de schildpadden flitste er plotseling een IJsvogel door het beeld. Die waarneming bleef beperkt tot twee personen, want voor de anderen de verrekijker ter hand hadden genomen was de blauwe voor goed verdwenen. De 'brunchpauze' werd op een open plek met rotsen doorgebracht. De Vale gieren bleven zweven, maar er werd ook verder heel wat waargenomen. Aan de voet van het 1e pad dat naar het dorp terug leidde ontstond er een splitsing in de groep. De personen die voor een korte route kozen klommen omhoog, terwijl een zestal deelnemers de langere route verkoos. Daar kregen ze bepaald geen spijt van. Ze deden leuke waarnemingen als Blauwe rotslijster en Wielewaal. Het pad bleek op beide routes prima te lopen, alleen is het bij nattig weer wel aan te bevelen schoeisel met goed profiel te dragen. De deelnemers aan de langere route bleven kennelijk niet meer zo uitvoerig bij de plantjes staan, want ze arriveerden binnen een uur, nadat de deelnemers van de korte route terug waren, bij de auto's. De plaatselijke bakker deed nog even goede zaken. Het volkoren brood was vlot uitverkocht. Toen ik bij het afrekenen even verdwaasd nadacht wat ik moest betalen zei de dame in de winkel geheel onverwacht: 'one Euro twenty'. Haar Engels was bepaald beter dan mijn Spaans excursie naar omgeving Cádiz, excursieleider en verslag: Ruud Kuipers aantal deelnemers 14 Via de A 381, A396, en de A390 naar Chiclana de la Frontera en vandaar naar San Fernando. Daar de Jardin Botanico opgezocht gewone kameleon / Chamaeleo chamaeleon KNNV Andalusie voorjaar

9 aan de Avenida Pery Junquera, waar we om 10 uur bij de openstelling arriveerden. Het was even zoeken omdat het huisnummer niet stond aangegeven, maar na enkele rotondes zagen we rechts van de weg de botanische tuin liggen. De beheerder was heel behulpzaam. In de tuin herkenden we allerlei planten die we tijdens de excursies hadden gezien, voorzien van namen, waardoor we ook een aantal gevonden planten op naam konden brengen. Bij de vondst van een Amerikaanse rivierkreeft kregen we te horen dat het een ongewenste exoot was. De vondst van een gewone kameleon / Chamaeleo chamaeleon bracht meer enthousiasme teweeg. Deze kameleon komt in Europa uitsluitend voor in Spanje en op Kreta. De tuin is bepaald een bezoek waard, omdat je er een mooi beeld krijgt van soorten die je onderweg kunt tegen komen. Om 11 uur vanaf de tuin terug in de richting waar we vandaan kwamen. In het verlengde van deze avenuda over de Sendero de Tres Amigos kwamen we bij zoutpannen en verderop ligt de Punta de Boqueron, het schiereiland ten zuiden van San Fernando, waar we het bezoekerscentum bezochten voor wat extra informatie (en de toiletten). De oriëntatie in het gebied bleek eenvoudig. Langs de weg en aan het einde van de weg waren zoutpannen en overzichtelijke kreken. We lunchten hier en de telescopen werden opgezet. We namen de tijd voor dit gebied en kregen daardoor veel leuke en mooie planten te zien. Er kwamen veel steltlopers dicht in de buurt, waaronder een flinke groep Krombekstrandlopers. Dwergsterns vlogen om ons heen en talloze modderkrabben kwamen uit hun hol tevoorschijn. Ze vormden een makkelijke prooi voor verschillende steltlopers. Om drie uur vertrokken we naar de Laguna de Taraje (aan de A408), maar door het missen van de afslag, de A408 werd niet aangeduid, kwamen we op de E5 naar Sevilla terecht. Vervolgens van de nood een deugd gemaakt door het bezoek te brengen aan Laguna de Medina bij Jerez de la Frontera. Het is een groot meer, omzoomd door lage bomen, tamarisken en riet met een pad er omheen waar doorkijkjes zijn en een uitkijkhut aan het water. Het was er warm en windstil. Een enorm gezang van Nachtegalen, Cetti's zangers en Grote karekieten gaven een geweldige sfeer. Vogelhoogtepunt was een grote groep Witwangsterns en verder een enkele verre Purperkoet excursie naar Garganta de la Pulga en Sendero El Pimpolor excursieleider en verslag: Kees Voogd aantal deelnemers 12 In drie auto's vertrokken we in de richting van Alcalá. Bij de A375 rechtsaf in de richting van Ubrique. Waar de weg naar links gaat naar Ubrique rechtdoor over de A 373 in de richting van Cortes de la Frontera. We parkeerden aan het begin van de wandeling bij la Calderona Gorge. Via een breed pad liepen we door een bos met grillige bomen, waaronder veel kurkeiken en steeneiken, veelal mooi begroeid. We vonden er verschillende soorten orchideeën, waaronder de Spiegelorchis (Ophrys speculum). Na een korte koffiepauze werden we aangesproken door twee parkwachters, die ons KNNV Andalusie voorjaar

10 een andere wandeling adviseerden, omdat we in een gebied kwamen met een hoge concentratie aluminium en de daarmee samenhangende schrale flora. Ze adviseerden ons een wandeling te maken bij Sandero el Pimpolar, 10 km verder op oostwaarts, waar een aanmerkelijk rijkere flora aanwezig was, mede omdat de route van de wandeling op de grens van zandsteen en kalksteen lag. We parkeerden bij de muur van de jeugdherberg rechts van de weg en liepen naar het begin van de 3 km lange wandeling en hielden daar eerst lunchpauze. De wandeling was heel afwisselend met mooie kurkeiken, heide en open gebied en mooie vergezichten,o.a.op Cortes de la Frontera. We stonden stil bij een gereconstrueerde plek om houtskool te branden. Enkele deelnemers zagen een hert en de imago's van oliekevers waren plaatselijk talrijk. Er werd een Algerijnse zandloper (Psammodromus algirus) met ingekorte staart gesignaleerd en gefotografeerd. Het aangename, zonnige weer droeg bij aan de goede sfeer tijdens deze excursie. De bochtige terugreis verliep voorspoedig en om keerden we terug op de camping. Algerijnse zandloper(psammodromus algirus 23/04 excursie naar: Laguna de Taraje excursieleider en verslag: Bert van Jaarsveld Met een groepje van 6 personen gingen we naar de Laguna de Taraje. Die hadden we al eerder willen bezoeken, maar de verkeerde afslag... en de weg was te ver om. Op de vrij te besteden zondag waren enkele personen er geweest en hun waarnemingen beloofden een goede dag en dat kwam uit. Alsof ze voor ons gekweekt waren, zo verschenen de vogels op onze wandelroute. Om te beginnen met Rode Patrijzen en dat heeft zich de hele dag regelmatig herhaald. Vanaf de hoge weg, in het hoofdzakelijk voor landbouw ingerichte gebied, keken we op een deel van de Laguna de Taraje. Meteen vielen de flamingo's op die door het ondiepe water foerageerden.met de telescoop ontdekten we al snel ook andere vogels, zoals: Steltkluut, Kluut, diverse Dodaarsjes, Krooneend, Slobeend, Wilde Eend, Meerkoet en Purperkoet.Vanaf een andere plek, waar we iets meer van de Laguna konden overzien, ontdekten we ook de Groenpootruiter en de Witwang Stern.Zoekend naar nog een ander zicht op het water hoorden we ergens Grielen. Met de telescoop zochten we de akkers af en op dat moment werden we verrast door Vorkstaartplevieren die over ons hoofd scheerden. Na een paar rondjes stuntvliegen landden ze op de akker en op dat moment vlogen er een paar Grielen op van het land.we hebben nog een slangetje gevonden dat dood en plat op de weg lag. Later, toen we de foto's bekeken, bleek het een kikkertje te hebben opgegeten.we hebben geprobeerd om de lagune heen te lopen maar vonden geen wandelpad. De weg terug leverde geen nieuwe waarnemingen op, maar het bezoek aan de Laguna de Taraje was de moeite meer dan waard. KNNV Andalusie voorjaar

11 24/04 exursie naar: Canuta de Risco Blanco excursieleider en verslag: Yolande van Kalleveen Via de autoweg naar Algeciras gingen we bij afslag 77 via de secundaire weg naar ons excursiegebied. Deze weg werd spoedig een halfverharde weg vol kuilen, die door een mooi landschap voerde. Het was nogal verlaten, zo nu en dan een veeboer die te paard het veld inspecteerde en een enkele tegenligger. Wie niet ter plaatse moet zijn heeft er niets te zoeken, want opschieten dat doe je niet op deze route, die wel geliefd is bij mountain bikers. Onze eerste stop was bij een berm vol met de paars-blauwe Grote wasbloem, een endemische plant van Andalusië. In de buurt stonden ook de Snippenorchis en een blauwe bremraap. We vervolgden onze route al slingerend om de diepste kuilen te vermijden. De volgende stop was bij een veldje waar we de Portugese sterhyacint* (Scilla peruviana), Tongorchis, Wantsenorchis en Moerasweegbree aantroffen. Daar zochten we een goede plek in de berm voor de koffiepauze. De berm en open plekken achter het gaas waren roodgekleurd door Kroonzoetklaver* (Hedysarum coronarium), we zaten er midden in toen we een broodje aten. We vervolgden onze weg al slingerend Lunchen tussen Kroonzoetklaver* (Hedysarum coronarium) in de richting van RiscoBlanco. Bij het beginpunt van onze wandeling, waarvoor we vergunning moesten aanvragen, parkeerden we de auto's zo goed mogelijk in de schaduw. We liepen over het brede bospad de licht glooiende helling op. Vogels en vlinders lieten zich horen en zien. We stonden stil bij muizendoorn, pijpbloem en bomen begroeid met varens en korstmos. Ondertussen moesten we de tijd wel in de gaten houden, omdat het een lange excursiedag zou worden. We volgden de route tot we bij een splitsing kwamen. Daar hielden we de lunchpauze. We konden vervolgens drie keuzes maken, omlaag gaan langs het smalle pad, verder vlot doorlopen naar boven of wachten bij een bruggetje iets verder op. Een deel wachtte bij de brug tot de berggeiten, die via een vochtig bos verder omhoog gingen, terugkeerden. Ze misten wel een mooi pad met grote varens langs de beek, maar konden ondertussen bijkomen van de vermoeienissen. De terugweg ging voor enkelen langs hetzelfde brede bospad omlaag. De rest ging langs het smalle pad omlaag en genoot daar van de vlinders, waarbij vooral de Argusvlinder talrijk was. Wel ging het pad geregeld wat op en neer, zodat het wel meer tijd kostte om terug te komen. Na de wandeling werd de weg naar huis begonnen. We gingen westwaarts richting Barbate. De weg bleef hobbelig en bochtig, maar de route was fraai. We stopten nog om mooie bloemen te bekijken en te fotograferen en zagen de Rode patrijs, Grauwe gors, Cirlgors en Dwergarend. Bij Facinas hadden we de hoofdweg bijna bereikt toen Henk ons opnieuw langs onverharde wegen naar bijzondere vogelwaarnemingen hoopte te kunnen leiden. Dat lukte gedeeltelijk. Geen grielen en trappen, maar wel patrijzen en kiekendieven en vooral kuilen en gaten in het wegdek waar de chauffeurs al slingerend en remmend hun weg zochten. Toch vonden we onze weg naar Benalup en om 6 uur waren we terug op de camping. De choc begon een half uur later vanwege de late terugkomst * planten die (nog) geen officiële Nederlandse naam hebben zijn vertaald in de Crossbill Guide door zo dicht mogelijk bij de wetenschappelijke naam te blijven. KNNV Andalusie voorjaar

12 25/04/2012 excursie naar Tarifa / boottocht op de Straat van Gibraltar excursieleider n.v.t. verslag: Ruud Kuipers aantal deelnemers : 13 - Via Algeciras gingen we naar Tarifa voor een 'dolfijnentocht' in de Straat van Gibraltar met FIRMM (à 30 p/p). Voor we de boot opgingen kregen we een explicatie. Ingegaan wordt op balein- versus tandwalvissen. De huidige toestand in de Straat van Gibraltar kan niet in de schaduw staan bij de vroegere rijkdom. (door lawaai van scheepsverkeer dat de communicatie tussen dieren verstoort, achteruitgang van het milieu in de Middellandse Zee, overbevissing op met name tonijn, etc.) De omstandigheden in de zee bij Tarifa zijn van nature bijzonder gunstig door de grote voedselrijkdom. De soorten die er nu vooral voorkomen zijn dwerggrienden, tuimelaars en een enkele potvis. Incidenteel worden nog 3 typen dolfijnen, orca's of een vinvis waargenomen. Tijdens de boottochten worden steeds weer dezelfde bekende griendenfamilies opgespoord. Die blijven overdag aan de oppervlakte en fourageren 's nachts, waarbij speciaal op inktvissen wordt gejaagd. Ze kunnen daarbij tot 1000 m diep duiken. De boottocht vond plaats bij ideaal, zonnig weer en leverde zodoende een prettige variatie op in het excursieprogramma. Ergens tussen de in- en uitgaande scheepvaartroutes in worden 2 families dwerggrienden gevonden, die rondom de boot worden waargenomen en er ook onder door duiken. Ze laten fraaie staaltjes van formatiezwemmen zien en zwemmen spelend op de golven voor de boeg. Er wordt ook een enkele tuimelaar gespot. Voor meer informatie kijken op 25/04 excursie: Val de Infierno 2 deelnemers Excursieleiders en verslag: Willy en Yolande De sfeer was wisselend. We begonnen slecht, omdat alle bermen waren opgeruimd en volgestort met puin. Volgens het informatiebord dat er stond was de weg verbeterd voor wandelaars, waarschijnlijk met subsidie van de EU. Nu was de weg, zoals de Spaanse naam al zegt dus echt 'de Hel'. Hoewel, langs de randen van deze 'vierbaansweg' stonden warempel nog Snippenorchis, Tongorchis en Spaanse lis. Gelukkig werd ons humeur iets beter en het werd nog beter toen we op de tussen liggende stukjes grond een mooie Anemone palmata en bitterling ontdekten. De hazelworm die zich lag op te warmen maakte het plezier compleet. Al was de weg vreselijk, toch deden we leuke waarnemingen. We genoten van een veldje met wel 100 exemplaren van de Spinnenorchis en we lunchten halverwege midden in een veldje met Kleine valeriaan. Hierna gingen we via een invalidenpad langs het water weer terug. Dit was een mooi pad met veel Hangende zegge en kleine watervallen. We vonden geen opvallende soorten, maar wel enkele uitgebloeide exemplaren van het Klein bosvogeltje. We verlieten dit pad, nadat ik de rolstoel van Willy had geparkeerd en toen moest ze toch nog pittig klimmen. Toen we boven kwamen zagen we Portugese zonnedauw bijna in bloei staan. We eindigden onze tocht in opperbeste stemming en werden om half 4 opgehaald. KNNV Andalusie voorjaar

13 26/04 excursie : Traversia par al Aljibe 8 deelnemers excursieleider : Dirk Sparreboom/allen verslag : GeertJan Herder Na een mooie tocht door het park stappen we, na een auto achtergelatenop het eindpunt van de oversteek te hebben voor retourneren chauffeurs, bij La Sauceda op de route. Langs een camping en een mooi begroeid stroompje komen we bij de restanten van een tijdens de Burgeroorlog gebombardeerd dorpje. Wrang om te lezen dat deze ruïnes nu deel uitmaken van La Sauceda Recreational Area. Hier lijdt de groep een gevoelig verlies : Tanja ziek en Dirk brengt haar naar huis. Jammer. Na een fraai aanbod van orchideeën(ijle mannetjes), Geelster en hyacintjes stijgen we door de Pasadallana gorge met zijn rhododendrons en steeds dunner wordend bos 600 meter naar de top van de Aljibe met links en rechts van de provinciemuur (Malaga/Cadiz) prachtige en verschillende bloementapijten(o.a.romulaea). Magnifiek uitzicht rondom. Langs de zetel van de koningin (rots gevuld met parkwachters!) dalen we door de boomheide af richting Picacho en zien onderweg veel gesnoeide kurkeiken en nog niet bloeiende Portugese zonnedauw. Maar op de warme zuidhelling lachen de mooie grote gele zonnedauwbloemen ons toe. Mieren verslepen grote hoeveelheden bloemblaadjes naar hun nesten en de bloeiende aspergeorchis staat het goedkeurend aan te zien. Een geel oranjetipje gaat keurig voor ons klaar zitten als we in de Puerto Oscuro gorge afdalen. Helaas staat het meertje nog steeds droog en gaan de beloofde kikkers en salamanders aan onze neus voorbij. De chauffeurs halen de auto op uit La Sauceda en tevreden gaan we naar de camping. Drosophyllum lusitanicum /Portugese zonnedauw GeertJan KNNV Andalusie voorjaar

14 27/04 excursie: Sierra de Grazalema en Llanos del Rabel. excursieleider en verslag: Geert Jan Herder Puerto de las Palomas: haarspeldbochten op de route Donkere wolken boven de Aljibe weerhielden ons er niet van de excursie naar Sierra de Grazalema door te laten gaan. We gingen via El Bosque om een nieuwe vergunning te halen en daar kregen we te horen dat de Garganta Verde vol zat, zodat we met een vergunning op advies van de parkwachter in het naastgelegen Llanos del Rabel terecht kwamen. We maakten een tocht met fantastische uitzichten via de Mirador op de Puerto de las Palomas en deden daar mooie waarnemingen, o.a van de Alpenkraai en de Blauwe Rotslijster. Toen gingen we door talrijke haarspeldbochten naar het startpunt bij Llanos de las Palomas. Hulde aan de chauffeurs!! We maakten een prachtige wandeling en zagen veel orchideeën en andere fraaie planten. Ook landschappelijk was het heel aamtrekkelijk. Het begon licht te regenen, maar dat bedierf de excursie niet. Er was zoveel te zien en te fotograferen dat we niet erg snel vorderden. Teruglopend hadden we een prachtig zicht op de Garganta Verde met gierennesten, maar de afstand was helaas erg groot. Op de terugweg zaten we al vlug in een dichte mist, waardoor we niets meer zagen tot we beneden waren. Een auto verkoos via de A 376 te gaan en ondervond op die route geen enkele last van mist of regen. De route via Arcos was landschappelijk mooi en terug op de camping liet de zon zich zowaar weer zien. relaxed lopen over een heel breed pad 28/04 De geplande excursie werd wegens de aanhoudende regen uitgesteld. In de loop van de dag gingen er toch individuen en groepjes op pad. Ze ontdekten dat de op de kaart aangegeven grotten; Cuevas del Tajo de las Figuras niet bezocht konden worden. Het hek zat op slot. Op de volgende site: staat een beschrijving in het Engels. Daaruit blijkt dat het een plek is die slechts weinig bezoekers tegelijk kan verwerken. Het is een kleine grot die alleen per ladder is te bereiken. Bovendien staat er interessante informatie over de drooggelegde wetlands in Langs de weg van Benalup richting A381 staan in de richting van Los Barrios grote groepen Portugese sterhyacint* evenals Vlierbladig knoopkruid (Scrophularia sambucifolia) en Spaanse lis in de brede berm. Enkele weiden stonden vol met lichtblauwe lupinen. Gerrit de Weerd KNNV Andalusie voorjaar

15 28/04 De andere groep (4 deelnemers) gaat langs het stuwmeer en Benalup naar Bolonia, ruïnes van een Romeinse havenstad. Prachtig gelegen op de Duna de Bolonia aan de Straat van Gibraltar. Een bijzonder goed gedocumenteerd museum is de ingang van de plaats van de opgraving. Delen van een aquaduct, grondplannen van tempels met weer opgebouwde zuilen, overblijfselen van de visverwerkende industrie en het amphitheater zijn het bekijken zeker waard. Goede infopanelen helpen daarbij. En er wordt nog steeds opgegraven. Bolonia,vm. basilica op het vm. Forum GeertJan Heel bijzonder is het dan om door de gewelven van het theater heen een vlucht van 30 lepelaars de zeestraat te zien oversteken om over ons heen in Spanje te verdwijnen. Op de terugweg stoppen we bij de parasoldennen tussen Vejer en Benalup en vinden daar een rijk bloemenveld met o.a. Engels gras, Dipcadi serotinum en Leucojum trichophyllum. Langs de bloeiende cactussen van Benalup zijn we snel in Alcala en bij onze kampplaats Los Gazules. GeertJan Herder Inleiding bij inventarisatielijst Overige diergroepen. Sake Roodbergen Diversen, dat was de term die we gebruikten als aanduiding voor de categorie. Na vogels en planten, bleef over al dat kleine grut : vlinders, kevers, libellen, sprinkhanen en die hele menigte van ander vliegend of kruipend gedierte. Die categorie diversen deed ik. Geleidelijk zelfs als een zekere vanzelfsprekendheid. Terwijl ik toch eigenlijk eerder een plantjesmens ben, én vogelaar. Leuk om te doen zijn die diversen zeker, met name ook omdat ze ook in Andalusië prominent aanwezig zijn, op de camping in en rond ons kampement en op alle excursies. Bovendien vroegen én kregen ze veel aandacht. En tenslotte leverden ze veel lol op. Wat te denken van die vele Veenmollen, die zich s avonds met oorverdovend tsjirpen manifesteerden en om de gunst van het publiek wedijverden met de s nachts (én overdag) zingende Nachtegaal, maar die dan wel weer juist op tijd hun concert beëindigden om de melancholieke roep van de Bosuil in de verte rond middernacht niet geheel te overstemmen KNNV Andalusie voorjaar

16 Wat te denken ook van die honderden stille, snelle Wenkkrabbetjes in allerlei kleur, die huisden in hun bochtige holletjes op de prachtige wadvlakte bij San Fernando aan de Atlantische Oceaan? Zichtbaar prooi voor de Wulp. Nu pas hebben we door waarvóór de Wulp die enorme, gebogen snavel ontwikkelde! En dan die vervaarlijke spin met zijn fraaie spinsel in de vorm van een eicocon van de sepia, aan de binnenzijde van de tent van Geert-Jan en Anneke. Tige nijsgjirrich, stelden we in onze eigen taal vast. Goud in dit geheel van grut verdient de schitterende Kameleon, die we aantroffen in een struikje bij een waterpartij in de fraaie Jardin Botánico de San Fernando, vlakbij Cadiz. Daar bleek overigens een tweede vreemde snuiter te huizen. Maar diens aanwezigheid wordt beduidend minder op prijs gesteld: de Amerikaanse Zoetwaterkreeft. Invasiesoort in West- Europa die zelfs in Achterhoekse beken is vastgesteld, zo vertelde Bert. Ná het kamp, op de heerlijke Camping Lou Bascou in het Franse dorpje Rivière Saas et Gourby lazen we in dezelfde negatieve bewoordingen over deze vervelende écrivisses américaines à pattes rouges. Veel van wat we zagen moet noodgedwongen onbenoemd blijven. De levende natuur is buitengewoon veelvormig, onze kennis beperkt, niet alleen op onze eigen harde schijven, maar zelfs ook op schrift. Het woord schijven leidt tot een persoonlijke algemene opmerking. De ontwikkeling van uiterst efficiënte digitale apparatuur maakt het gebruik ervan onder natuurfotografen in snel tempo breder. KNNV-kampers krijgen er daardoor een dagtaak bij om al het prachtige materiaal dat overdag verzameld wordt, digitaal op te bergen, ieder op zijn/haar eigen wijze. Dit -voor een groeiende groep: dagelijkse- terugkijken van het gefotografeerde plus het onmiddellijk determineren via steeds meer digitaal beschikbare naslagwerken, zonder een complete bibliotheek mee te hoeven zeulen, en stante pede archiveren zijn nieuwe fantastische uitbreidingen van mogelijkheden. Dit gelee betekent een nog steeds veranderende nieuwe werkelijkheid waarin het KNNV-kamp zich afspeelt. Deze prachtige digitale kermis is een heerlijk extra tijdverdrijf voor de liefhebber voor de leiding en de deelnemer- maar het betekent misschien ook een heroverweging van de functie en vorm van een dagelijkse, tijdrovende choc/sjok. En maakt het ook waard te overwegen enkele dagen van de twee weken als vrije dagen in te vullen, waarop de één een eigen excursie maakt en de ander zijn logboek bijhoudt. Daarbij valt te denken aan de woensdag van de eerste en de donderdag van de tweede week. Natuurlijk kreeg de groep van de vlinders veel aandacht. Allereerst omdat ze simpelweg opvallen door kleur en gedrag, en in de tweede plaats omdat het om een beperkte groep gaat waarvan de naamgeving te doen is. Ik maakte gebruik van drie bronnen: 1. Dagvlinders van Europa (Tristan Lafranchis), KNNV Uitgeverij, Utrecht/Vlinderstichting, Vlinders, rupsen en waardplanten (Heiko Bellmann), Tirion Natuur, Baarn/Vlinderstichting, Google/Wikipedia. Onmiddellijk op de vlinders volgen de fraaie hagedissen (vaak endemische soorten) en de kevers. Vanwege het relatief beperkte gebied van de Alcornocales, hetgeen betekent dat steeds dezelfde soorten werden gezien, is in overleg aan het begin van het kamp besloten tot het samenstellen van een groslijst van de waargenomen soorten binnen deze categorie en af te zien van een vermelding per excursie. Een inventarisatie in alfabetische volgorde van al het waargenomen grut geeft het volgende beeld: Foto s : Sake Roodbergen Vlinders: Argusvlinder, Atalanta, Bont Zandoogje (man), Boswitje, Bruin Blauwtje, Bruine Vuurvlinder, Citroenvlinder, Cleopatra KNNV Andalusie voorjaar

17 Cleopatra Nachtpauwoog Spaanse pijpbloemvlinder Grote Vos Geel Oranjetipje, Groene Klaverpage, Groentje, Groot Geaderd Witje (op Roze Knoflook) Groot Koolwitje, Grote Nachtpauwoog (op de camping vier exemplaren; het gaat hier om de grootste Europese vlinder met zijn spanwijdte van maximaal 140mm; de rups wordt max. 120 mm), Grote Vos, Hooibeestje (Iberische vorm iyllus, met zilverkleurige achterrand), Klein Koolwitje, Kleine Vuurvlinder, Koningspage, Oranjetipje, Spaans Bloemenblauwtje, Spaanse Pijpbloemvlinder, Tijgerblauwtje (eitjes leggend op bloeiend Hokjespeul), Zuidelijke Luzernevlinder Rups van spinnersoort (Opmerking: opvallend is het geheel ontbreken van de familie van de Parelmoervlinders; of waren we daarvoor te vroeg?) Hagedissen: Algerijnse Zandloper, Iberische Berghagedis, Parelhagedis (met vraagtekentje), Spaanse Muurhagedis, Zandloper Spaanse muurhagedis Hommels en Bijen: Hommel op Rode Wondklaver (hommelsoort met driemaal lichtgeelbruine band en zwarte rug) diverse soorten wilde bijen Wolzwever KNNV Andalusie voorjaar

18 Kevers: Hoplie (met dank aan Henk!), Neushoornmestkever (veel op camping) Gewone Mestkever (o.a. een exemplaar gespietst op stekel van Opuntia, hoogstwaarschijnlijk door Roodkopklauwier) Mestkever op stekel Opuntia Loopkever Cicendela pseudo-maroccensis, Oliekever (veel op camping), Olifantje (bruinig kevertje), Penseelkever (zeer vaak in Cistusbloemen), Bruine, behaarde kever in Cistusbloemhart - Tropinola hirta,donkere kever 12 mm met witte stippen in regelmatig patroon, zwarte kogelronde loopkever zwarte kever 30 mm, met dofzwart-grijze dekschilden die zwarte, glimmende achterlijf maar tot de helft verbergen; achterlijf in pijlvormig patroon zichtbaar) Henk: Meloescarabeus, uit de groep van de Oliekevers. Kikkers: Mediterrane Boomkikker (alleen gehoord), Bruine Kikker, Groene Kikker Slakken: Segrijnslak (op camping bij waterpunten) Slangen: Hagedisslang {Montpellier Snake; in Laguna de Taraje; doodgereden; een (halfverteerde rest van) kikker naast cloaca} Hazelworm KNNV Andalusie voorjaar

19 Spinnen: 19. rietspin : Uit : Spinnen, Thieme z.j. Nu : Larininoides cornutus < spin van GeertJan > Jachtkrabspin : Het is hoogstwaarschijnlijk een Eusparassus dufouri, een jachtkrabspin (Sparassidae/Heteropodidae). De familie van de jachtkrabspinnen heeft zijn grootste diversiteit in de tropen, maar in Europa komen er ook een paar soorten voor; in NL alleen Micrommata virescens (tot nu toe.). Het zijn vooral nachtelijke jagers, die zich overdag verstoppen in een zelfgesponnen schuilplaats onder een steen (of tent). Overdag zie je ze dus niet zoveel, s nachts kun je ze opsporen door een hoofdlamp op je neuswortel te zetten en te kijken naar reflecterende oogjes (de twee middelste ogen van de bovenste rij reflecteren fel). E.d. komt in het Middellandse Zeegebied algemeen voor, meest op warme, stenige plaatsen. Je kunt ze overdag vinden door veel stenen (bijvoorbeeld langs de weg) om te draaien. Je moet dan wel twee keer kijken, omdat het schuilspinsel vaak vlak tegen de steen aan ligt en ongeveer dezelfde kleur heeft. Ik zie op de foto van het spinsel geen eieren, dus het zal een gewoon schuilspinsel geweest zijn. (Peter Koomen, Natuurmuseum Fryslân, Leeuwarden) Thomisius onustus - (witte) Krabspin op Madelief (deze spinnensoort vertoont kleuraanpassing aan woning /bloem) KNNV Andalusie voorjaar

20 spin van Yolande : blijkt een mierwesp te zijn : Ronisia barbara(?) foto : Yolande van Kalleveen Mierwespen of fluweelmieren (Mutillidae) zijn een familie van wespachtigen. Mierwespen zijn vleugelloos en lijken op mieren, maar worden beschouwd als wespen-zonder-vleugels. Mierwespen zijn over het algemeen veel behaarder dan mieren. Mierwespen komen voor in ca soorten vrijwel overal ter wereld maar vooral in woestijnen en zandgebieden. In Nederland komen drie soorten voor. (Wikipedia) Sprinkhanen: (zie: Sprinkhanen en krekels (Roy Kleukers en René Krekels) KNNV- Veldgids 2004) Blauwvleugelsprinkhaan, Doornsprinkhaan (bruine sprinkhaan op afgevallen (bruin) steeneikenloof; er zijn ruim 1000 doornsprinkhaansoorten, waarvan slechts twaalf in Europa en 5 in Nederland en België) Egyptische Treksprinkhaan, Tarantula (Bidsprinkhaan) en eikapsel Krabben: Wenkkrab Wenkkrab op strand bij San Fernando KNNV Andalusie voorjaar