CultuurWerkplaats Tarwewijk: Op weg naar de oogst.

Transcriptie

1 CultuurWerkplaats Tarwewijk: Op weg naar de oogst. Achtergrond Van de Tarwewijk in Rotterdam-Charlois is bekend dat een groot aantal Tarwewijkbewoners zich vrijwillig inzet om de leefbaarheid van de eigen buurt te verbeteren. 1 In 2013 werd Stichting Zuidzijde benaderd door twee afzonderlijke bewonersgroepen -een groep huisvrouwen en een groep mediakunstenaars- die ondersteuning zochten bij het ontplooien en professionaliseren van hun culturele activiteiten. Beide groepen hadden los van elkaar behoefte aan een (gezamenlijke) ontmoetings-, productie- en presentatieplek. Met deze wens is stichting Zuidzijde aan de slag gegaan en zij is -onder andere met financiële ondersteuning van de deelgemeente Charlois- in staat geweest aan die wens tegemoet te komen: Sinds april 2014 bestaat CultuurWerkplaats Tarwewijk (in het vervolg CWT). Zij is gevestigd aan de Mijnsherenlaan 120 D, op de begane grond in een appartement-met-tuin, midden in de wijk en voor iedereen daardoor makkelijk te vinden. In CWT kan jong en oud binnenlopen en rekenen op een hartelijke ontvangst, een kop koffie en een luisterend oor. In de gesprekken komen alle facetten van het leven en alle ins en out van de wijk aan de orde. Het aantal bezoekers neemt sinds de opening in april gestaag toe, van 10 bezoekers per week in april tot 50 bezoekers per week in juli. De reacties maken duidelijk dat er onder de bewoners een sterke behoefte bestaat aan een plek als CWT. Bijzonder aan deze laagdrempelige werkplaats is, dat het naast een algemene ontmoetingsplek met name een ruimte is waar kunst en cultuur gestimuleerd worden. In CWT vinden structureel gratis toegankelijke kunstzinnig-culturele activiteiten voor iedereen plaats. In de hele wijk is er geen andere plek die dat aanbiedt. Nu al, minder dan een half jaar na de opening, is CWT een creatief-sociale broedplaats geworden waar de diverse bevolkingsgroepen uit de wijk elkaar niet alleen (leren) waarderen maar elkaar ook wederzijds motiveren. Er is sprake van een samenhangend aanbod. De verschillende activiteiten sluiten op elkaar aan, voeden elkaar en resultaten van de ene workshop vormen samen met andere het uitgangspunt voor een nieuwe activiteit of project. Naast de twee bewonersgroepen van het eerste uur zijn er een aantal min of meer los opererende bewoners bijgekomen die nu ook in kleine groepen samenwerken of meedoen aan de activiteiten van de anderen. De (groepen) bezoekers zijn vrij divers zowel qua opleidingsniveau als qua achtergrond. De groep huisvrouwen bestaat voornamelijk uit moeders met een buitenlandse achtergrond (Turkije, Marokko, Spanje, Kaapverdië, Suriname, Portugal). Een tweede groep wordt gevormd door hun kinderen en andere kinderen uit de wijk. De losse bezoekers zijn doorgaans bewoners met een Nederlandse achtergrond, soms nieuwkomers maar soms ook al jaren in de wijk actief. Tenslotte is er de groep media-kunstenaars. Zij hebben een buitenlandse achtergrond (Algerije, Spanje, Frankrijk) en zijn over het algemeen relatief hoog opgeleid. 1 Zie Gebiedsplan Charlois , pagina 12

2 Tot nu toe in 2014 De bewonersgroepen hebben de ruimte aan de Mijnsherenlaan ingericht en geschikt gemaakt voor ontmoeting, productie en presentatie. Ook de tuin werd opgeknapt en aangepast aan de wensen van de bezoekers. Eind april werd er op het aangrenzende plein een openingsfeest gegeven met eten, een djembe-workshop voor de kinderen, muziekoptredens en dans. Daarna is men van start gegaan met de culturele activiteiten: De groep huisvrouwen ontwikkelt onder begeleiding van Stichting &tree een community-art project dat zij vanaf januari 2015 willen gaan uitvoeren. Een eerste presentatie hiervan heeft plaatsgevonden in september Verder bezoeken zij werkplaatsen in en buiten Rotterdam om hun blik te verruimen en te kijken welke mogelijkheden er zijn op het gebied van culturele productie en huiskamereconomie. Een groep kinderen heeft de Kinderkunsthal Villa Zebra bezocht en vervolgens onder begeleiding van beeldend kunstenaars het onderwerp van de expositie (beweging) zelf verkend. In de zomervakantie hebben kunstenaars in samenwerking met Speeltuin Millinx voor alle kinderen uit de buurt kunstactiviteiten in de openbare ruimte georganiseerd. De groep mediakunstenaars heeft Portret van de Tarwewijk gemaakt. Deze film is een pilot in het kader van het media/jongerenproject ZOOM dat deze bewonersgroep samen met Zuidzijde aan het ontwikkelen is (zie de bijgevoegde projectbeschrijving). Portret van de Tarwewijk werd in CWT aan het publiek getoond en met het publiek besproken. Een andere bewonersgroep houdt zich bezig met de geschiedenis van de wijk: Hoe is de Tarwewijk ontstaan? Wat is wanneer gebeurd? Wat is er op foto en film bewaard gebleven? Welke verhalen zijn er over de Tarwewijk te vertellen? Bestaat er literatuur, poëzie, beeldende kunst of muziek afkomstig uit de Tarwewijk of met de Tarwewijk als onderwerp? En vooral: Hoe kan dergelijk materiaal op een aansprekende manier gepresenteerd worden? Voorlopig zijn er twee digitale presentaties gemaakt die in CWT vertoond en besproken werden. Daaruit zijn een aantal ideeën naar voren gekomen die om een verdere uitwerking vragen. Vanaf januari 2015 wil men hiermee aan de slag gaan (zie de bijgevoegde projectbeschrijving). Naast het publiekelijk tentoonstellen van de culturele productie van de werkplaats zelf werden er regelmatig presentaties gehouden van (andere) culturele ondernemers uit de Tarwewijk zelf maar ook van daarbuiten. Daarnaast zijn er informatiebijeenkomsten georganiseerd en rondetafelgesprekken opgezet rond de onderwerpen huiskamereconomie, beroepsoriëntatie en de geschiedenis van de wijk. Bij al deze activiteiten werd er zoveel mogelijk samengewerkt met andere partijen uit de wijk. Zuidzijde en CWT zijn bezig hun netwerk in en buiten de wijk uit te breiden. De eerste negen maanden van CWT kunnen beschouwd worden als maanden van verkenning: Wie is wie? Wat willen en kunnen we? Wat is ons plan voor de toekomst? Met wie willen we samenwerken? Hoe kunnen we met elkaar een gezamenlijke ruimte beheren/besturen? Aan de hand daarvan is een plan ontwikkeld dat Stichting- CultuurWerkplaatsTarwewijk-in-wording vanaf januari 2015 onder begeleiding van Stichting Zuidzijde wil uitvoeren. In 2014 is het gewas als het ware ingezaaid, in 2015 kan men de eerste bloei verwachten. De periode januari oktober 2015 Binnen de drie hoofdelementen ontmoeting, culturele productie en presentatie staat educatie centraal. CWT/Zuidzijde zet in op informatie, scholing, (talent-)ontwikkeling en werkgelegenheid, met extra aandacht voor de jongere bewoners. Dit wil zij onder meer doen met vijf projecten in workshopvorm met een duur van drie tot zes maanden.

3 Project 1 richt zich voornamelijk op de huisvrouwen/moeders van de Tarwewijk die interesse hebben in handwerk, ambacht en kunst. In dit project ontdekken de huisvrouwen/moeders hun creatieve talenten en leren die te ontplooien, te presenteren en te verkopen. Naast plezier en 'verheffing' leidt de workshop tot een positiever zelfbeeld en eventueel tot een aanvulling op het inkomen. Bovendien zal de creatieve ontwikkeling van de moeders op een natuurlijke wijze aan die van hun kinderen ten goede komen. Project 2 richt zich voornamelijk op de huisvrouwen/moeders van de Tarwewijk die interesse hebben in sociale vraagstukken. Het project begeleid de huisvrouwen/moeders in het creatief verbeelden van sociale vraagstukken, eerst individueel maar gaandeweg vloeien de individuele werken samen tot een gezamenlijk community-art werkstuk. Project 3 richt zich op de kinderen uit de Tarwewijk. In deze workshop staat de combinatie taal en kunst centraal. Spelenderwijs leren kinderen taal te integreren in hun creatieve uitingen. Met verf, papier, klei, hout en stof ontstaan onder begeleiding van beeldend kunstenaars en dichters kunstwerken waarin naast genoemde materialen ook taal een van de uitdrukkingsmiddelen vormt. In deze simultane expressie wordt zowel het gebrek aan kunstzinnige vorming alsook de taalachterstand van de kinderen uit de Tarwewijk aangepakt. Project 4 is het (media)project Zoom - door, met, over en voor jongeren. Binnen dit project leren jongeren een korte filmreportage maken. Het onderwerp is de Tarwewijk zelf. Op internet (Youtube) en in de social media heeft de Tawewijk een overwegend slecht imago. In workshops gaan jongeren door middel van zelfgeproduceerde reportages hierop een genuanceerd antwoord geven. Naar verwachting hebben zij zelf de beste toegang tot jongeren - de veelgebruikers van internet en social media. Die reportages worden vervolgens onder andere opnieuw via internet verspreid. Naast het verbeteren van het imago en daarmee van de feitelijke leefbaarheid van de Tarwewijk is het de bedoeling dat jongeren met film en media leren omgaan en hun beroepsmogelijkheden op dit gebied vergroten. Zij maken kennis met onderwijsinstellingen, zij worden begeleid bij het vinden van stageplaatsen en ondersteund in het ontplooien van eigen initiatieven (ZZP). Omdat er samengewerkt wordt met lokale media-kunstenaars (voornamelijk uit Charlois) zijn de lijnen kort en kan er snel gecommuniceerd worden bijvoorbeeld daar waar het gaat om een stageplek, om een baan als assistent of om advies bij het opzetten van een eigen bedrijf. Zie bijlage 1 voor een uitgebreidere beschrijving van het project met dekkingsplan. Project 5 brengt de geschiedenis van de Tarwewijk via een kunstwerk tot leven. In een nog nader te bepalen vorm (digitaal of fysiek) komen foto s, films, verhalen, geluid, literatuur en muziek bij elkaar. Het gaat hierbij om een combinatie van bestaand materiaal en nieuw materiaal. Het nieuwe materiaal komt voort uit het werkproces wanneer men bijvoorbeeld besluit oude verhalen voor te lezen op de plek waar zij zich afspeelden (video) of wanneer men historisch significante plekken bezoekt en de historische situatie naast de huidige legt (foto). Zie bijlage 2 voor een uitgebreidere beschrijving van het project met dekkingsplan.

4 De presentaties van de resultaten van de projecten vormen een belangrijk moment. Zij zullen plaatsvinden in CWT zelf of in geval van een grootschaliger evenement op een daarvoor geschikte locatie. Aan de ene kant doen de deelnemers daarin ervaring op in het presenteren van hun werk en aan de andere kant komt het publiek -de bewoners van de Tarwewijk en omstreken- in aanraking met kunst en cultuur van wijkgenoten; een extra stimulans om in de toekomst ook deelnemer te worden. Naast de presentaties van de resultaten van de projecten zal er één keer per maand een openbaar toegankelijke gratis maaltijd (brunch of diner) aangeboden worden, opgeluisterd met optredens van artiesten uit de wijk. Met uitzondering van de weekeinden is CWT dagelijks geopend. Men wordt er ontvangen door vrijwilligers van de deelnemende bewonersgroepen. Het streven is om tot oktober 2015 met CWT minimaal 600 verschillende personen direct te bereiken; stamgasten, deelnemers aan de projecten/workshops, publiek bij presentaties, maaltijden en optredens. CWT en Zuidzijde streven ernaar de samenstelling van deze bezoekers zo divers mogelijk te doen zijn. Dan is er werkelijk sprake van uitwisseling en kan er op een natuurlijke wijze openheid, begrip en tolerantie ontstaan. Omdat het einddoel de verzelfstandiging van CWT is vindt er het gehele jaar door coaching plaats. Via verschillende cursussen stoomt Zuidzijde de cultuurwerkplaats klaar voor het runnen van een eigen stichting die als cultuurgenerator van en voor de Tarwewijk de opbrengsten optimaliseert. In hoofdlijnen ziet de programmering voor januari tot oktober 2015 er als volgt uit: A. Ontmoeting dagelijks geopende ontmoetingsplek ontmoetingen tijdens de workshops, presentaties, diners en cursussen B. Culturele productie 1 project kunst en handwerk voor volwassenen (1 x week, 14 weken) 1 project community-art voor volwassenen (1 x week, 14 weken) 1 project filmen voor jongeren (2 x week, 24 weken) 1 project kunst en taal voor kinderen (1 x week, 14 weken) 1 project geschiedenis van de Tarwewijk C. Presentatie 10 presentaties van de 5 projecten onder B. 5 diners/brunches met presentatie/optreden van personen/artiesten van buiten de wijk 5 diners/brunches met presentaties/optredens van personen/artiesten van binnen de wijk D. Verzelfstandiging 1 cursus het runnen van een stichting en het werken met vrijwilligers 1 cursus fondsenwerving en crowdfunding 1 cursus (cultureel) ondernemerschap Het is van belang dat de verschillende projecten op elkaar aansluiten en in wisselwerking elkaar wederzijds voeden. Naast bovengenoemde concrete events zal uit de dagelijkse ontmoetingen in CWT ook spontaan op cultureel/kunstzinnig/sociaal gebied het nodige voortkomen. Het gaat al met al om een culturele broedplaats waar 'de tarwe tot bloei komt'.

5 Outcome van de CWT De CWT zorgt voor sociale, economische, fysieke en culturele waardecreatie. Kunst en cultuur dragen bij aan een beter imago van de Tarwewijk. Zo heeft het media-project ZOOM als doel het slechte imago van de Tarwewijk -zoals dat gecreëerd wordt door internet en via de social media- te nuanceren. Jongeren zijn de voornaamste doelgroep. Alle projecten zijn gericht op educatie: Jongeren-educatie (dmv ZOOM), huisvrouwen (dmv culturele workshops), kinderen (dmv kunst en taal), overige bewoners (dmv geschiedenis, verhalen, liederen en kunst). Dit komt het ontwikkelingsniveau ten goede, het gevoel erbij te horen wordt sterker en de kansen op de arbeidsmarkt worden beter. Samenwerking tussen de verschillende bewonersgroepen (huisvrouwen, ondernemers, kunstenaars, jongeren) zorgt voor kennismaking, ervaringsuitwisseling en betrokkenheid. Door de inzet van kunstenaars (uit de omgeving) kunnen kunstprojecten van hoge kwaliteit doelgericht, efficiënt en goedkoop worden gerealiseerd. Door de sociale contacten die via CWT tot stand komen vormt zich een breed en divers lokaal netwerk waardoor men met meer plezier in de buurt woont en blijft wonen. De Tarwewijk wordt daardoor minder een doorgangswijk. Cultuur is de verbindende schakel tussen oude en nieuwe bewoners, maar ook tussen oude en nieuwe (culturele) ondernemers. Hoge kwaliteit wordt gecombineerd met laagdrempeligheid waardoor meer bewoners bereikt worden en in aanraking komen met het verheffende effect van kunst en cultuur. Deze vorm van culturele educatie zorgt voor meer bewonerstevredenheid. Cultuur complementeert alle overige voorzieningen in de wijk. Stichting Zuidzijde komt voort uit de kunst en cultuur pijler van het Pact op Zuid. Als enige partij in de stad werkt zij al sinds samen met bewoners en met inzet van kunst en cultuur- aan de verbetering van de leefomgeving op Zuid. Door deze jarenlange ervaring is Zuidzijde een betrouwbare partij die doortastend optreedt en positieve resultaten boekt.