Archeologisch onderzoek VVV-kiosk op het terrein van De Donderberg te Leersum

Transcriptie

1 Archeologisch onderzoek VVV-kiosk op het terrein van De Donderberg te Leersum Inventariserend veldonderzoek (IVO-B) GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 415 Definitief ISSN Opdrachtgever: Bouwfonds MAB Ontwikkeling BV Regio Midden-Oost Grontmij Nederland bv Houten, 19 februari 2007

2 Verantwoording Titel : Archeologisch onderzoek VVV-kiosk op het terrein van De Donderberg te Leersum Inventariserend veldonderzoek (IVO-B) Grontmij Archeologische Rapporten 415 Projectnummer : Referentienummer : 13/GAR415/vdR Revisie : D Datum : 19 februari 2007 Auteur(s) : dhr. drs. J. van der Roest adres : juan.vanderroest@grontmij.nl Gecontroleerd door : Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : dhr. ir. P.B.J.M. Oude Boerrigter Paraaf goedgekeurd : Contact : Grontmij Midwest De Molen 48 Postbus DB Houten 3990 DC Houten T F E archeologie@grontmij.nl Pagina 2 van 12

3 Administratieve gegevens Datum opdracht : 30 januari 2007 concept : 7 februari 2007 definitief : 19 februari 2007 Opdrachtgever : Bouwfonds MAB Ontwikkeling BV Regio Midden-Oost Postbus AA AMERSFOORT contactpersoon : ing. E.H. Schuitema Uitvoerder : Grontmij Nederland bv drs. J. van der Roest Bevoegd gezag : Gemeente Utrechtse Heuvelrug Overkoepelend bevoegd gezag : Provincie Utrecht drs. R.S. Kok - provinciaal-archeoloog Locatie : gemeente : Utrechtse Heuvelrug plaats : Leersum toponiem : De Donderberg RD-coördinaten : X: / Y: (N) X: / Y: (ZO) X: / Y: X: / Y: (Z) X: / Y: (ZW) kaartblad : 39 B Wijk bij Duurstede afm. plangebied : circa 1,5 ha; opp. VVV-kiosk circa 210 m 2 kad. gemeente : Leersum (oud) kad. nummers : Sectie B 598 en 683 Archis2 : CIS-code : Pagina 3 van 12

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Aanleiding en doelstelling Geologie en bodem Archeologie Archeologische verwachting Veldwerk Werkwijze Resultaten veldwerk Conclusies veldwerk en beantwoording onderzoeksvragen Evaluatie Samenvatting en conclusie Aanbevelingen Literatuur, bronnen en gebruikte afkortingen Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Ligging plangebied op topografische ondergrond Geologische kaart 39 West (uitsnede) Archeologische basiskaart (ABK) Bijlage 4: Ontwerpsituatie 2005/2006 Bijlage 5: Bijlage 6: Ligging boringen gebied VVV-kiosk Boorstaten met legenda Pagina 4 van 12

5 1 Inleiding 1.1 Algemeen Aan de Rijksstraatweg, de doorgaande provinciale weg, te Leersum ligt voormalig restaurant De Donderberg. Bouwfonds MAB Ontwikkeling BV en Nedersticht Vastgoed BV zijn voornemens op deze locatie, na sloop van de huidige bebouwing, een appartementencomplex te realiseren. Daarnaast zal binnen het plangebied een nieuwe VVV-locatie in de vorm van een kiosk worden gebouwd. Grontmij Nederland bv heeft daarbij van Bouwfonds onder andere de opdracht gekregen voor het noodzakelijke archeologisch vooronderzoek. In 2005 is reeds door Grontmij een bureauonderzoek uitgevoerd en zijn enkele verkennende boringen 1 gezet. Het plangebied is gelegen ten noorden de Rijksstraatweg (N225) op de hoek met de Maarsbergseweg (N226), aan de westelijke rand van Leersum in de gemeente Utrechtse Heuvelrug (zie bijlage 1). Het totale oppervlak van het plangebied (in ruimere zin) bedraagt circa 1,5 ha. Het plangebied bestaat uit twee percelen binnen de sectie B van de gemeente Leersum (oud): B 598 en B 683 (zie verder ook bijlage 5). Het restaurant bevindt zich in het zuidelijke deel van perceel van B 598. Aan noordzijde sluit dit perceel aan bij het perceel B 683. Dit perceel bestaat uit bossen. Hier wil de bouwcombinatie een VVV-kiosk met een grootte van 210 m 2 realiseren. De geplande verstoringen door bouwwerkzaamheden vinden dus plaats binnen een beperkt gedeelte van het plangebied (zie bijlage 4). 1.2 Aanleiding en doelstelling Aanleiding voor het onderzoek vormen de geplande bouwwerkzaamheden binnen het plangebied. De met deze werkzaamheden gepaard gaande grondverstoringen kunnen een directe bedreiging vormen voor eventueel in de ondergrond aanwezige archeologische waarden en resten. In het kader van art. 19, lid 2 WRO dient vooraf archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. Al de delen van het plangebied ten noorden van het appartementengebouw liggen in de EHS (Ecologische hoofdstructuur van de Provincie Utrecht). Dit houdt in dat hier feitelijk nu en in de toekomst niets gebeuren mag. De Provincie heeft echter kenbaar gemaakt het voornemen te hebben om bij uitzondering een vrijstelling te verlenen voor de bouw van de VVV-kiosk. Deze vrijstelling geldt dan alleen voor de bouwvlek en niet voor het hele plangebied. Er zal verder geen bestemmingsplanwijziging doorgevoerd worden. Anticiperend op een nieuw bestemmingsplan wordt vrijstelling gegeven voor de bebouwde oppervlakken zoals aangevraagd worden. Omdat de huidige plannen niet verder reiken dat de nieuwbouw van het appartementencomplex en de VVV-kiosk in het bos, zijn de overige delen van het plangebied dus niet bedreigd. Bovendien zal buiten deze vlekken dus nooit zondermeer gebouwd mogen worden, mits wederom een art. 19 procedure WRO gevolgd wordt, waarbij de Provincie weer toestemming dient te geven. Indien er in de toekomst nieuwe bouwplannen op het plangebied geïnitieerd zouden worden, kan de Provincie dus altijd nog archeologisch onderzoek afdwingen. Vooralsnog worden alleen ter plekke van de VVV-kiosk bomen gerooid. Er zal binnen het plangebied geen nieuwe aanplant plaatsvinden. 1 Van der Roest 2006, GAR 254. Pagina 5 van 12

6 Inleiding Als eerste stap werd dus een bureauonderzoek uitgevoerd met als doel inzicht te verkrijgen in de geologische opbouw van het terrein, het in beeld brengen van eventueel aanwezige archeologische waarden en resten en het formuleren van een specifieke archeologische verwachting voor het plangebied. Ter toetsing van de verkregen verwachting is in november 2005 ook een inventariserend veldonderzoek, verkennende fase, uitgevoerd. Ter plekke van het te slopen restaurant bleken de bodem en het bodemarchief reeds tot grote diepte verstoord, daar het gebouw onderkelderd is, wordt daarom geadviseerd hier geen verder onderzoek te verrichten. Het verkennend booronderzoek heeft aangetoond dat de bodemopbouw in het bosgedeelte ter plekke van de geplande VVV-kiosk op veel plaatsen intact was, en het advies luidde daarom dat daar verder archeologisch onderzoek wel zinvol was. Er kon overwogen worden om daar een proefsleuf aan te leggen. Dit soort onderzoek is wel duurder dan traditioneel booronderzoek, maar geeft wel meer zekerheid over de mogelijke aan- of afwezigheid van archeologische waarden en over de omvang en de aard van deze mogelijke archeologische waarden. Probleem daarbij is echter dat de locatie waar de VVV-kiosk moet komen zo door bomen omsloten is, dat machinaal werken tot schade aan de aanwezige bomen zal leiden. Daarom werd in overleg met het bevoegd gezag besloten (voorlopig) van proefsleuvenonderzoek af te zien en eerst maar een karterend booronderzoek uit voeren met een hoge dichtheid en met een grote diameter 2 boor Geologie en bodem Het plangebied (in ruimere zin) is gelegen op de rand van de Utrechtse Heuvelrug, op de grens tussen het dekzandgebied en de stuwwal (Utrechtse Heuvelrug). In warmere tijden, tussen de laatste twee ijstijden, ontstonden door smeltwater dalen in de Utrechtse Heuvelrug. Ten noordwesten van Leersum ligt een breed, bijna 30 m diep smeltwaterdal dat bekend staat als de Darthuizer Poort. Langs de randen van de stuwwallen komen gordels van dekzand voor. Volgens de Geologische kaart bestaat de ondergrond binnen de zuidwestelijke hoek van het plangebied uit dekzand, dikker dan 2 m (kaarteenheid Tw3). 4 Verder naar het noorden gaat dit over in dekzand, dunner dan 2 m (kaarteenheid Dr7), dat nog verder naar het noorden overgaat in fluvioglaciale afzettingen bestaande uit matig grof tot uiterst grof zand, grindhoudend met stenen, plaatselijk bedekt met grove periglaciale afzettingen (kaarteenheid Dr7). Het dekzand kan worden getypeerd als gordeldekzand (zie boven). De gestuwde formaties (kaarteenheid Gmo) in de ondergrond bevinden zich net ten oosten van het plangebied (zie bijlage 2). Volgens de Bodemkaart bestaat de bodem in en rond het plangebied uit holtpodzolgronden. 5 Dit zijn moderpodzolgronden met een humushoudende bovengrond die dunner is dan 30 cm. Zij worden onderverdeeld naar de grofheid van het zand. In het westelijk deel van het plangebied zijn dit Holtpodzolgronden uit leemarm en zwak lemig fijn zand (kaarteenheid gy21). De toevoeging g wil zeggen dat in de ondergrond binnen 40 cm grind voorkomt. In het oostelijke deel van het plangebied zijn dit Holtpodzolgronden uit grof zand (kaarteenheid gy30). De bovengrond van moderpodzolgronden kan zowel in dikte als in humusgehalte grote verschillen te zien geven. 6 De bodem binnen het plangebied heeft een Gwt VII. Dit wil zeggen dat de gemiddeld hoogste grondwaterstand zich dieper dan 80 cm -mv bevindt en dat de gemiddeld laagste grondwaterstand zich dieper dan 120 cm -mv bevindt. Het zijn dus over het algemeen vrij droge gronden. 2 van dhr. A. Borsboom van de provincie Utrecht aan dhr. J. van der Roest, archeoloog/projectleider bij Grontmij, d.d Deze paragraaf is een summiere samenvatting van de betreffende paragraaf uit GAR Geologische kaart van Nederland, blad 39 West. 5 Bodemkaart van Nederland, blad 39 West. 6 Toelichting bij de Bodemkaart van Nederland 1973, 79. Pagina 6 van 12

7 Inleiding Archeologie In het plangebied (in ruimere zin) is in Archis2 één waarneming vermeld, waarn.nr Deze 8 waarneming is gedaan tijdens een booronderzoek uitgevoerd door RAAP.. Het betreft een scherfje dat waarschijnlijk dateert uit de IJzertijd of Romeinse Tijd. Het is gevonden in op een diepte van circa 0,50 m -mv, in een opgebracht zandpakket met grind, steenkool en houtskool dat gelegen is boven de C-horizont. Volgens RAAP is deze scherf waarschijnlijk afkomstig uit aangevoerde grond van elders. Buiten het plangebied zijn wel meerdere waarnemingen bekend (zie ABK, bijlage 3). Het betreft voornamelijk meldingen van vondsten daterend uit de IJzertijd en de Middeleeuwen. Uit de vondsten in de directe omgeving van het plangebied valt op te maken dat de mens waarschijnlijk vanaf het Neolithicum in het gebied aanwezig moet zijn geweest. De meeste vondsten dateren uit de Bronstijd of uit latere perioden. Op grond van de geologische en bodemkundige context heeft het plangebied volgens de IKAW een middelhoge trefkans op het aantreffen van archeologische waarden. Volgens de CHS heeft het plangebied een hoge archeologische verwachtingswaarde. Daarnaast valt het plangebied binnen een zone waarin volgens provinciaal beleid eisen gesteld moeten worden met betrekking tot archeologie. 1.5 Archeologische verwachting Uit het bureauonderzoek blijkt dat de kans op het aantreffen van archeologische resten binnen het plangebied middelhoog tot hoog is. Het kan gaan om sporen daterend uit de periode van het Neolithicum (of mogelijk nog ouder) en de Bronstijd en navolgende perioden. Omdat het landschap sinds het eind van het Pleistoceen, geologisch gezien, weinig veranderingen heeft ondergaan, zullen mogelijk aanwezige archeologische waarden, uit de verschillende perioden, zich waarschijnlijk op vrijwel hetzelfde niveau bevinden. Dit betekent in de bouwvoor (verstoorde context) en vlak onder de bouwvoor (onverstoorde context) in het moedermateriaal van de ondergrond. De aard van de te verwachten grondsporen is niet bekend. Van de twee locaties waar straks graafwerkzaamheden zullen worden verricht, is alleen voor de locatie van de VVV-kiosk aanvullend onderzoek nodig (zie boven). De feitelijke verstoring betreft een betrekkelijk kleine ingreep. In overleg met de provincie is besloten ter plekke van de VVV-kiosk aanvullend, karterend te boren; vanwege de specifieke archeologische perioden waarnaar gekeken wordt, zal dit op vrij intensieve wijze moeten gebeuren. Het inventariserend veldonderzoek (IVO) wordt uitgevoerd om tot een toetsing van de in het bureauonderzoek beschreven verwachting te komen en om daarbij ondermeer antwoord te kunnen geven op de volgende onderzoeksvragen: is er binnen het plangebied sprake van een onverstoorde bodemopbouw? zo ja, hoe is de bodem opgebouwd? is er sprake van het voorkomen van archeologische vindplaatsen binnen het plangebied? indien er archeologische waarden aanwezig zijn, wat is de spreiding, de diepteligging en de ouderdom van deze waarden? in welke mate stemmen de resultaten overeen met de verwachtingen? Op basis van de resultaten van het uit te voeren IVO kan daarna in overleg met het bevoegd gezag worden bepaald of er verder onderzoek moet plaatsvinden of dat het plangebied wordt vrijgeven, zonder verdere beperkingen. 7 Deze paragraaf is een summiere samenvatting van de betreffende paragraaf uit GAR Briels Pagina 7 van 12

8 2 Veldwerk 2.1 Werkwijze Ten behoeve van het veldwerk is vooraf een Plan van Aanpak opgesteld. 9 De belangrijkste punten daaruit zijn: er zal gericht geboord worden ter plaatse van de geplande bodemingreep ten behoeve van de bouw van de VVV-kiosk, ingreep/verstoring circa 210 m 2, onderzoeksgebied circa 340 m 2 ; er wordt geboord met een Edelman-boor met een diameter van 15 cm; er zal worden geboord tot minimaal 0,3 m in de schone, onverstoorde C-horizont; deze wordt verwacht binnen 1,5 m -mv. Doel van het onderzoek is het nader in kaart brengen van de ondergrond van het terrein, het controleren van de specifieke archeologische verwachting voor het plangebied en het opsporen van mogelijke archeologische waarden en resten. Op vrijdag 3 februari 2007 zijn door een (senior) KNA-archeoloog en een veldbodemkundige op de locatie van de VVV-kiosk 14 boringen gezet. Het onderzoeksgebied en de raaien zijn met behulp van jalons uitgezet en de boringen zijn met meetlinten aangemeten. Er is gewerkt in 3 parallelle, globaal N-Z lopende raaien. De onderlinge afstand tussen de raaien bedroeg circa 4 m en de onderlinge afstand van de boringen in de raai bedroeg circa 5 m; waarbij de boringen onderling verspringen. De plaats waar de boring uiteindelijk werd gezet, werd mede bepaald door de aanwezige lagere begroeiing. De NAP-hoogte van het maaiveld ter hoogte van de boringen is bepaald met een optisch waterpas. Hierbij is gebruik gemaakt van een lokaal aanwezig NAPhoofdmeetpunt. 10 De boringen zijn overeenkomstig NEN 5104 beschreven en in het veld met behulp van een veldcomputer direct in het programma Boormanager ingevoerd. De vrijgekomen grond is geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren, zoals aardewerk, vuursteen, bot et cetera. Het opgeboorde materiaal is daarbij, na de bodemkundige beschrijving, gezeefd over een maaswijdte van 4 mm. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen, welke kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijke vegetatie- of cultuurlagen. 2.2 Resultaten veldwerk In drie raaien zijn in totaal 14 boringen gezet (zie bijlage 6). Omdat tijdens het verkennend onderzoek 2005 al 7 boringen waren gezet, zijn de boringen van het onderzoek 2007 genummerd van 11 tot en met 24, zie bijlage 5. Tabel 2.1 Overzicht van raaien en boringen raai ligging aantal nrs bijlage 1 westelijk A 2 midden A 3 oostelijk B 9 Van der Roest 2007, PvA. 10 Lokale bout aan trafohuisje op het terrein: 8,442 m +NAP. Pagina 8 van 12

9 Veldwerk De ondergrond van het plangebied bestaat uit leemarm zand, variërend van matig leemarm tot in enkele gevallen plaatselijk zeer leemarm. In het bosgedeelte was er steeds een minimaal 5 cm dikke strooisellaag aanwezig. Het diepere bodemprofiel in het bos is over het algemeen onverstoord, de A- horizont is soms goed ontwikkeld. In alle boringen was op enige diepte sprake van een inspoeling, maar de laag waaruit deze inspoeling heeft plaatsgevonden, was niet altijd (meer) duidelijk onderscheidbaar. Het is daarbij uit de literatuur bekend dat bij moderpodzolgronden een uitgesproken A2-horizont meestal niet aanwezig is. 11 Het M 50 -cijfer van het zand schommelde tussen 140 en 155, waarbij de grovere lagen vooral bovenin voorkomen; de diepere lagen zijn over het algemeen fijner van structuur. Het redelijke hoge leemgehalte (7-9 %) en dan vaak in combinatie met een hoog organische stofgehalte (3-5 %) zorgde er voor dat het zeven van de lagen niet altijd even gemakkelijk ging. Het voorkomen van grind (zwak grindig) is algemeen door het gehele profiel. Deze resultaten komen goed overeen met die van de verkennende boringen die in 2005 gezet waren. De bovengrond is op diverse plaatsen geroerd, met name in boring 11, de enige boring ten noorden van het bospaadje, waar de bodem tot een diepte van 0,85-0,90 m -mv geroerd lijkt, op 0,90 m- mv werd nog een stukje blank vensterglas aangetroffen. In twee boringen, 14 en 20, is in de bovengrond, het geroerde deel van het bodemprofiel, een brokje houtskool aangetroffen, in beide gevallen op circa 40 cm -mv. In boring 21 werd op dezelfde diepte een klein stukje minerale kool aangetroffen. Fragmentjes aardewerk komen voor in de geroerde bovengrond van de boringen 17 en 22. Het gaat daarbij om kleine fragmenten. Dat in boring 17 betreft zogenaamd roodbakkend aardewerk met tweezijdig donkerbruine glazuur, globaal te dateren in de 17 e - 18 e eeuw. Het fragmentje (roze- tot) roodbakkend aardewerk uit boring 22 was zeer verweerd, maar kan als globale datering middeleeuws tot postmiddeleeuws krijgen. Fragmentjes (rode) baksteen komen voor in de bovengrond in de boringen 11, 14, 20, 21, 22 en 23. In boring 15 kwamen in de geroerde bovengrond 2 stukjes lichtblauw dun vlakglas voor, de datering hiervan is onbekend. Onverstoorde bodemprofielen komen voor in raai 1, boring 12 (slechts tot 0,35 m -mv geroerd) en in raai 2, de boringen 16 en 18. Duidelijk geroerde bodemprofielen komen voor in raai 1, de boringen 13 (tot 0,70 m -mv) en 15 (tot 0,75 m -mv) en in raai 2, de boringen 17 (tot 0,65 m - mv) en 19 (tot 0,60 m -mv). In raai 3 laten 4 van de 5 boringen een roering van de bodem tot 0,50-0,65 m -mv te zien; alleen boring 24, de laatste boring in die raai, gaf een onverstoord profiel, ook voor de hogere bodemlagen, te zien. Deze roering van de bodem in dit deel van het bos in ieder geval de eerste 0,50 m houden waarschijnlijk verband met het gebruik van perceel als bos; de loof- en naaldbomen die er staan, zijn maximaal 80 jaar oud. Omdat de bovengrond, de A-horizont zo dik is, is het daarbij de vraag of de aanduiding holtpodzolgrond gy21, zoals aangegeven op de Bodemkaart, voor deze gronden zou de toevoeging c voor cultuurdek (matig dik 0,30-0,50 m) hier van toepassing kunnen zijn. De invloed van de mens door bijvoorbeeld egalisatie en ophoging bij de vorming van het bos is in ieder geval aannemelijk. Het binnen het plangebied (in ruimere zin) door RAAP opgeboorde scherfje dat waarschijnlijk dateert uit de IJzertijd of Romeinse tijd. De laag waarin deze scherf is aangetroffen, lijkt een opgebracht pakket te zijn waarvan de herkomst niet met zekerheid is vast te stellen. Het is gevonden samen met steenkool en houtskool. Dit voorkomen van minerale kool in combinatie met houtskool is in onderhavig booronderzoek ook op enkele plekken waargenomen. Het gaat hier om de geroerde bovenste grondlagen, vergelijk boringen 14, 20 en Toelichting bij de Bodemkaart van Nederland 1973, 79. Sinds 1989 is de term B-horizont vervangen door E-horizont. Pagina 9 van 12

10 Veldwerk 2.3 Conclusies veldwerk en beantwoording onderzoeksvragen De boringen in het bosgedeelte, ter plekke van de te bouwen VVV-kiosk, vertoonden over het algemeen voor de diepere lagen een onverstoord bodemprofiel. De podzolbodem was goed ontwikkeld. Bij geen van deze boringen zijn echter relevante archeologische indicatoren of (mogelijke) cultuurlagen aangetroffen. De enkele vondsten die gedaan zijn, lijken van vrij recente ouderdom. Er zijn geen aanwijzingen aangetroffen voor oudere en prehistorische waarden en resten. Het bureauonderzoek had een bepaalde verwachting voor de periode van het Neolithicum en de Bronstijd naar voren gebracht. De eerder geformuleerde onderzoeksvragen kunnen als volgt worden beantwoord: Is er binnen het plangebied sprake van een onverstoorde bodemopbouw? Ja, in een groot deel van het gebied waar de VVV-kiosk zal komen, is de bodem onverstoord; dit geldt net name vanaf een diepte van 50 cm. Zo ja, hoe is de bodem opgebouwd? Er is een goed ontwikkelde bospodzolbodem aanwezig. Er lijkt sprake te zijn van een cultuurdek (matig dik) dat gedeeltelijk in de A-horizont is opgenomen. Is er sprake van het voorkomen van archeologische vindplaatsen binnen het plangebied? Nee, hoewel er archeologische indicatoren aanwezig zijn, komen deze uitsluitend voor in die delen van de bodem die verstoord zijn. De vondsten lijken van relatief geringe ouderdom mogelijk samenhangend met de bosbouw die heeft plaatsgevonden Met de ontkennende beantwoording van deze laatste vraag, vervallen de overige twee onderzoeksvragen. Vanwege het ontbreken van relevante archeologische indicatoren of (mogelijke) cultuurlagen, lijkt het er op dat er geen vervolgonderzoek nodig zal zijn. Aangezien er met een relatief grote dichtheid, 14 boringen op circa 340 m 2, is gewerkt, lijkt het nu ook niet meer nodig om voor een vorm van archeologische begeleiding bij de uitvoering van de grondwerkzaamheden in het bos te kiezen. Dit was één van de mogelijkheden die in het bureauonderzoek werden genoemd. Pagina 10 van 12

11 3 Evaluatie 3.1 Samenvatting en conclusie Bouwfonds heeft Grontmij onder andere opdracht gegeven tot het uitvoeren van een archeologisch vooronderzoek binnen het plangebied van De Donderberg te Leersum. Dit heeft bestaan uit een verkennende fase (2005) en een karterende fase voor een kleiner deelgebied (2007). Uit het uitgevoerde bureauonderzoek was gebleken dat de kans op het aantreffen van archeologische waarden binnen het plangebied (in ruimere zin) middelhoog tot hoog is. Het kan daarbij gaan om sporen daterend uit de periode vanaf het Neolithicum (of mogelijk nog ouder) tot en met de Late-Middeleeuwen. Om deze verwachting in het veld te toetsen, zijn in 2005 verspreid over het gebied enkele verkennende boringen gezet in die delen waar straks grondwerkzaamheden zullen plaatsvinden. Daarbij was geconstateerd dat ter hoogte van het hoofdgebouw de bodem reeds tot grote diepte verstoord was, hier zullen geen archeologische waarden in situ meer aanwezig zijn. Voor dit deel is daarom geen nader onderzoek meer verricht. In het bosgedeelte waar een VVV-kiosk gepland staat, was het bodemprofiel over het algemeen onverstoord. In onderhavig onderzoek zijn daar nu een aantal extra boringen gezet om de ondergrond beter in beeld te krijgen en om te kijken of de mogelijke aanwezigheid van archeologische waarden inderdaad kon worden aangetoond. Bij geen van de karterende boringen zijn echter relevante archeologische indicatoren of (mogelijke) cultuurlagen aangetroffen. 3.2 Aanbevelingen Omdat de kans dat in het plangebied relevante archeologische waarden en resten worden aangetroffen klein is, lijkt verder archeologisch onderzoek dan ook niet noodzakelijk te zijn. Het uiteindelijke besluit hierover wordt genomen door het bevoegd gezag. Hoewel er dus geen archeologische waarden zijn aangetroffen, moet er op gewezen worden dat het uitgevoerde veldonderzoek gebaseerd is op een steekproef. Gezien de intactheid van het bodemprofiel kan dus niet uitgesloten worden dat er bij het uitvoeren van de grondwerkzaamheden alsnog archeologische waarden aanwezig blijken te zijn. Mochten dus vondsten of sporen aangetroffen worden waarvan bekend is, of vermoed kan worden, dat het archeologische resten betreft, dan geldt daarvoor conform de Monumentenwet 1988 een wettelijke meldingsplicht en dient direct contact te worden opgenomen met het bevoegd gezag. Geadviseerd wordt daarom om amateur-archeologen die in het gebied rond Leersum actief zijn, de mogelijkheid te bieden de werkzaamheden (rooien van bomen en grondwerk VVV-kiosk) archeologisch te begeleiden. Met betrekking tot de resultaten van dit onderzoek en de gegeven aanbeveling wordt verder geadviseerd ook contact op te nemen met het bevoegd gezag en met de provinciaal-archeoloog van Utrecht, drs. R.S. Kok (als overkoepelend bevoegd gezag). De Provincie heeft op 15 februari 2007 aangegeven de hierboven beschreven conclusies en gegeven aanbeveling over te nemen. 12 Naar aanleiding hiervan is dit rapport definitief gemaakt. 12 van dhr. A. Borsboom van de provincie Utrecht aan dhr. J. van der Roest, archeoloog/projectleider bij Grontmij, d.d Pagina 11 van 12

12 Literatuur, bronnen en gebruikte afkortingen Literatuur Blijdenstijn, R., Tastbare Tijd. Cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht. Amsterdam. Bodemkaart van Nederland - schaal 1 : Toelichting bij de kaartbladen 39 West Rhenen en 39 Oost Rhenen. Stiboka, Wageningen Briels, I.R.P.M., Plangebied Kerkweg/Bijenlaan, gemeente Leersum; archeologisch vooronderzoek: een karterend booronderzoek. RAAP-notitie Van der Roest, J., Archeologisch onderzoek De Donderberg te Leersum - Inventariserend veldonderzoek. Grontmij Archeologische Rapporten 264. Grontmij Midwest, Houten. Van der Roest, J., Archeologisch onderzoek VVV-kiosk op het terrein van De Donderberg te Leersum - Plan van Aanpak. Documentnummer GM PvA-MW011, v.1 d.d. 31 januari Grontmij Midwest, Houten. Verbraeck, A., Toelichtingen bij de Geologische kaart van Nederland - 1 : ; Blad Tiel West (39W) en Blad Tiel Oost (39O). RGD, Haarlem Bronnen Bodemkaart van Nederland - 1 : ; blad 39 West Rhenen. Stiboka, Wageningen, Cultuurhistorische Hoofdstructuur van de provincie Utrecht, via: prvutr/internet/cultureel.nsf/all/4?opendocument. Situatie oktober Geologische kaart van Nederland 1 : ; blad 39 West, Tiel West. RGD, Haarlem, Niet van Gisteren - Cultuurhistorische Hoofdstructuur van de provincie Utrecht en Hoofdnota Cultuurhistorische Hoofdstructuur en beleidsvisie van de provincie Utrecht. Provincie Utrecht, Utrecht Gebruikte afkortingen v.chr. n.chr. Gwt (jaren) voor Christus (jaren) na Christus grondwatertrap KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (v. 3.1, juni 2006) mv NAP RGD StiBoKa maaiveld Normaal Amsterdams Peil: de gemiddelde vloedstand op het IJ bij Amsterdam toen de Zuiderzee nog niet afgesloten was Rijks Geologische Dienst (tegenwoordig onderdeel van TNO-NITG Bodem) Stichting voor Bodemkartering (tegenwoordig onderdeel van Alterra Wageningen) Pagina 12 van 12

13 Bijlage 1 Ligging plangebied op topografische ondergrond

14 Bijlage 1: Ligging plangebied op topografische ondergrond Plangebied De Donderberg in blauw aangegeven. Uitsnede van de Topografische kaart, kaartblad 39 B Wijk bij Duurstede - schaal 1 : Bron: Topografische Dienst Kadaster (TDK) 2004.

15 Bijlage 2 Geologische kaart 39 West (uitsnede)

16 Bijlage 2: Geologische kaart 39 West (uitsnede) Plangebied De Donderberg in blauw aangegeven. Uitsnede van de Geologische kaart, kaartblad 39 West - Tiel West - schaal 1 : Bron: Rijks Geologische Dienst (RGD). Het plangebied is gelegen op de overgang van een gebied met dekzanden op fluvioglaciale afzettingen (rood - Dr7) naar een gebied met dekzanden (oranje - TW3). De gestuwde formaties (grijs - Gmo) bevinden zich net ten oosten van het plangebied. Duidelijk is de ligging van het plangebied aan het begin van de Darthuizer Poort te zien.

17 Bijlage 3 Archeologische basiskaart (ABK)

18 Bijlage 3: Archeologische basiskaart (ABK)

19 Bijlage 4 Ontwerpsituatie 2005/2006

20 Bijlage 4: Ontwerpsituatie 2005/2006 Ontwerp nieuwbouw appartementencomplex en VVV-kiosk - situatie 2005/ zonder schaal. De getoonde boringen 1, 2, 3 en 6 zijn onderdeel van het verkennende onderzoek van oktober De VVV-kiosk heeft inmiddels een andere oriëntatie gekregen, vergelijk bijlage 5.

21 Bijlage 5 Ligging boringen gebied VVV-kiosk

22 Bijlage 5: Ligging boringen gebied VVV-kiosk

23 Bijlage 6 Boorstaten met legenda

24 Bijlage 6: Boorstaten met legenda