Agressie en geweld allemaal biologie?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Agressie en geweld allemaal biologie?"

Carla Kuiper
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Agressie en geweld allemaal biologie? 4/2/29 Maatschappelijke kosten van geweld Geweld tussen personen is wereldwijd een groot maatschappelijk probleem (WHO 28).

1 Agressie en geweld allemaal biologie? 4/2/29 Maatschappelijke kosten van geweld Geweld tussen personen is wereldwijd een groot maatschappelijk probleem (WHO 28). 14 doden per dag wereldwijd kosten westerse landen: 3-% van het bruto nationaal product kosten lage inkomsten landen: 14% van het bruto nationaal product Engeland, Wales: $ 4.2 miljard/jr Biologische basis? Studium Generale Maart 29 Thema s Agressief gedrag als sociale communicatie Agressie als vorm van sociale communicatie Agressie als persoonlijkheidskenmerk Biologie van persoonlijkheid Geweld als pathologie van agressie Persoonlijkheidskenmerken en geweld Neurobiologie van agressie en geweld 1

Wales: $ 4.2 miljard/jr Biologische basis?

tegen de potentiele negatieve gevolgen van agressie olfactoire/auditieve/visuele communicatie over sociale hierarchie

2 Agressief gedrag als sociale communicatie Functie: het verkrijgen en beschermen van bronnen (voedsel, territorium, partners, etc) Eigenschappen: sociale communicatie tussen conflict partners sterke remmende controle mechanismen tegen de potentiele negatieve gevolgen van agressie olfactoire/auditieve/visuele communicatie over sociale hierarchie (dominantie/submissie) ritualisatie van agressieve elementen omrichten van agressief gedrag taboes vrede sluiten vergiffenis 2

3 Agressie versus Geweld Biologische basis van agressie en geweld Agressie: Vorm van sociaal gedrag en communicatie dat gericht is op het verkrijgen en behouden van een actieve controle van de (sociale) omgeving Geweld: Vorm van agressief gedrag dat niet meer onderworpen is aan remmende controlemechanismen en dat zijn functie heeft verloren bij de sociale communicatie Individuele eigenschappen Biologische basis Geboren vechtersbazen? Geweld als pathologie van functionele agressie Neurobiologie Serotonine Genen evolutie Populatiedynamiek huismuis fitness Set Set van van fysiologische fysiologische eigenschappen Set Set van van gedrags gedrags eigenschappen Overleving Voortplanting Verspreiding Populatie ecologie Ervaring Frekwentieverdeling van agressie Genetische basis van agressie 6 N Attack Latency in seconds LAL attack latency (sec) 1 SAL generations 3

eigenschappen Biologische basis Geboren vechtersbazen?

4 Natuurlijke muizenpopulatie mortaliteit Conclusie number number s s a w s s a w s s a w s s a 1972 increase phase 1973 peak phase 1974 crash 197 juveniles preweanlings adults In de vroege fase van een populatie cyclus leidt agresief gedrag tot een reproductief voordeel In de latere fases leiden de verhoogde niveau s van agressie tot een verstoring van de sociale structuur en een afname van het reproductieve succes. Agressie als persoonlijkheidseigenschap Agressie: een persoonlijkheids kenmerk? Stabiele eigenschap Stabiele eigenschap in de tijd Stabiele eigenschap in verschillende situaties Aggressiveness (% offense) at t=+ 2 month R=.9 n=42 p<.1 Cohort 1 Cohort Aggressiveness (% offense) at t= Coping styles: consistente verschillen over situaties. Defensive burying Cannon Fight/Flight Engel & Schmale Conservation/Withdrawl Proactive Reactive COPING Control (stable environment) Control (variable environment) 4

en een afname van het reproductieve succes. Agressie als persoonlijkheidseigenschap Agressie: een persoonlijkheids kenmerk?

5 Agressie en defensive burying 8 R=.87 N=13 7 P<.1 6 % time burying % time offensive aggression Individuele verschillen: coping styles Soort Gedrag Fysiologie Homo sapiens Rhesus Monkey Tree Shrew Pig Cattle + ++ Norway rat House mouse Beech marten + Great tit ++ + Finch + Chicken + ++ Stickleback ++ Rainbow trout + + Octopus + Spider + Conclusie Agressie is onderdeel van een meer algemene coping style De differentiatie in coping style is een algemeen biologisch principe Het heeft een functie bij het handhaven van de stabiliteit in een groep Het beschermt de soort tegen fluctuaties in de omgeving Coping style en ontstaan van geweldadig gedrag? T-maze experiment Coping style en flexibiliteit T-vormig doolhof Reactie op een kleine verandering Routinevorming

Cattle + ++ Norway rat ++ ++ House mouse ++ ++ Beech marten + Great tit ++ + Finch + Chicken + ++ Stickleback ++ Rainbow trout + + Octopus + Spider + Conclusie Agressie is onderdeel van een meer

6 Minor change: proactive Minor change: reactive Routines: proactive Routines: reactive Coping styles: fundamentele eigenschappen Routine vorming bij agressie Proactive coping feed forward control eerst doen dan denken rigide, adekwaat in een stabiele omgeving Potentieel geweldadig Reactive coping feed back control eerst denken dan doen flexibel, adekwaat in een variabele omgeving Percentage of animals Wild-type rats (n=31) Low aggressive animals Medium aggressive animals High aggressive animals Untrained normal >1 times winning Trained normal Trained violent 6

coping feed back control eerst denken dan doen flexibel, adekwaat in een variabele omgeving Percentage of animals 2 2 1 1 Wild-type rats (n=31)

7 Geweld als ultieme consequentie van routine vorming Conclusie Time (sec) or Percentage * U n t r a i n e d n o r m a l ( n = 4 1 ) T r a i n e d n o r m a l ( n = 1 ) T r a i n e d " v i o l e n t " ( n = 1 3 ) * # * * Ratio Proactive coping anticpatie op basis van ervaring reductie invloed externe stimuli In sociale situatie: na herhaalde winnarservaring geen sturing van gedrag door signalen van de tegenstander 2 * * 2 Attack Latency % tim e Offense % anesth. intruder attack % inflicted wounding Ratio threat/clinch attack Neurobiologie Serotonine Neurochemie Serotonine Hersenstructuren Prefrontale schors Serotonine (C1H12N2O) -Hydroxy-tryptamine Neurotransmitter in alle diersoorten (gewerveld en ongewerveld) Negatief verband tussen -HIAA en agressie (geweld) Agressie versus geweld: serotonine turnover Frontal cortex 1.6 R=-.139 N=41 1. P= Brown & Goodwin et al. (1979, 1982) -HIAA/-HT ratio R= -.4 N= 28 P=.3 Untrained, normal aggressive Trained, non-"violent" Trained, "violent" Aggressiveness (% offense) 7

van gedrag door signalen van de tegenstander 2 * * 2 Attack Latency % tim e Offense % anesth.

8 Agressie versus geweld: serotonine turnover Agressie versus geweld: serotonine turnover Frontal cortex 1.6 R=-.139 N=41 1. P= Frontal cortex 1.6 R=-.139 N=41 1. P= HIAA/-HT ratio R= -.4 N= 28 P=.3 -HIAA/-HT ratio R= -.4 N= 28 P=.3.6. Untrained, normal aggressive Trained, normal aggressive" Trained, "violent".6. Untrained, normal aggressive Trained, normal aggressive Trained, "violent" Aggressiveness (% offense) Aggressiveness (% offense) Serotonerge antidepressiva reduceren agressie Hagedis: serotonine reduceert agressie 4 undrugged vehicle. mg/kg 1 mg/kg mg/kg 1 mg/kg 3 3 % time Offensive Social expl. Larson & Summers 21 Fish (Betta splendens) Conclusies/samenvatting Het onderscheid tussen functionele agressie en geweld is essentieel Een proactive coper is vatbaar voor geweld Serotonine is een evolutionair oude modulator van agressie Geweld is geassocieerd met een ontregeling van het serotonine systeem. Agressie en geweld hebben een belangrijke biologische basis Clotfelter et al.27 8

4 1 2 3 4 6 7 8 9 Aggressiveness (% offense).4 1 2 3 4 6 7 8 9 Aggressiveness (% offense) Serotonerge antidepressiva reduceren agressie Hagedis: serotonine reduceert agressie 4 undrugged vehicle.

9 Dank u! 9

Vergelijkbare documenten

De mens in het dier: Biologie van agressie en geweld

De mens in het dier: Biologie van agressie en geweld Prof dr Jaap M. Koolhaas Gedragsfysiologie Rijksuniversiteit Groningen 2/1/211 Thema s Agressie als vorm van sociale communicatie Agressie als persoonlijkheidskenmerk