Hoogbegaafd op school Protocol hoogbegaafdheid Gaspard de Coligny

Transcriptie

1 Hoogbegaafd op school Protocol hoogbegaafdheid Gaspard de Coligny

2 Inhoudsopgave A) Algemeen gedeelte: protocol Stichting PCBO Baarn-Soest 1.Inleiding 3 2.Doelstelling 3 3. Hoogbegaafdheid: de theorie ontwikkelingsvoorsprong kenmerken onderpresteren 5 4. Digitaal Handelingsprotocol voor Hoogbegaafden (DHH) 5 5. Plusklas 6 6. Begeleiding 7 B) Schoolspecifiek gedeelte: protocol Gaspard de Coligny 1. Hoogbegaafde kinderen op de Gaspard 8 2. Plusgroep Gaspard 8 3. Inzet Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid 9 4. Plusklas Stichting Verrijkingsmaterialen 11 C) Bijlagen 1. Folder plusklas Informatiepakketje aanmelding plusklas Plusformulier Gaspard de Coligny Signaleringlijst DHH voor ouders Vragenlijst DHH voor ouders tijdens diagnostische fase 24 2

3 A) Algemeen gedeelte: protocol Stichting PCBO Baarn-Soest 1. Inleiding Het beleid voor hoogbegaafde leerlingen vormt een onderdeel van het zorgplan van de individuele school. Iedere school van de Stichting heeft hier een eigen invulling voor ontwikkeld, variërend van specifieke aandacht in de groep, tot aandacht op de school in een groep buiten de klas voor een dagdeel of een enkel uur per week. In het licht van het passend onderwijs hebben wij besloten om op stichtingsniveau beleid te ontwikkelen voor de begeleiding van hoogbegaafde kinderen. Daarin past het om meer in te spelen op de onderwijsbehoeften van kinderen en dus ook van hoogbegaafde leerlingen. We willen met de implementatie van dit protocol waarborgen dat er voor deze groep kinderen adequate voorzieningen zijn. Dit protocol kent twee gedeeltes : een algemeen gedeelte en een school specifiek gedeelte. In het algemene gedeelte wordt beschreven hoe de scholen van de stichting tegen hoogbegaafde leerlingen aankijken en welke stichtings-brede voorzieningen er zijn; in het schoolspecifieke gedeelte wordt beschreven hoe binnen de school gewerkt wordt met (hoog) begaafde leerlingen. Dat kan op elke school binnen de stichting anders ingevuld zijn. 2. Doelstelling Dit protocol wil een praktische leidraad zijn voor ib-ers, leerkrachten en ouders. Inzet van het protocol heeft als doel het onderwijsaanbod af te stemmen op de specifieke onderwijsbehoeften van hoogbegaafde leerlingen, zodat zij zich gezien en gehoord voelen. 3. Hoogbegaafd: De theorie Er is een verschil tussen hoogintelligent en hoogbegaafd. We beschouwen leerlingen hoogintelligent als zij op een intelligentietest voor de verschillende onderdelen een score van 130 of meer behalen. Indien deze leerlingen een hoge motivatie vertonen voor leren en ook blijk geven van creatief denken en creatief gedrag spreken we van hoogbegaafd. Die laatste twee aspecten, hoge motivatie, creatief denken en creatief gedrag, zijn minder gemakkelijk te meten dan het IQ. Daarnaast speelt mee dat motivatie en creativiteit in verband staan met de omgeving. Hoogbegaafde leerlingen bezitten naast de mogelijkheid om snel te leren, leerstof te doorzien en originele verbanden te leggen ook de capaciteit om zich snel aan te passen ; bijvoorbeeld om niet op te vallen. Dat gebeurt niet altijd bewust. De school kan stimulerend werken, maar ook belemmerend. Stimulerend door bijvoorbeeld het kind ruimte te geven tot zelf ontdekkend leren ; belemmerend door een strak leerprogramma met weinig differentiatiemogelijkheden. 3

4 Het triadisch model van Renzulli/Mönks laat dit grafisch zien. Dit model gaat er van uit dat bij hoogbegaafdheid de drie persoonskenmerken: intellectuele capaciteiten, creativiteit en taakgerichtheid (doorzettingsvermogen) in een positieve wisselwerking tot elkaar staan. Deze wisselwerking kan worden versterkt door een positieve invloed vanuit de drie omgevingsfactoren; het gezin, de school en leeftijdgenoten. Een samenspel tussen deze zes genoemde factoren is min of meer voorwaardelijk voor het manifest worden van hoogbegaafdheid. 3.1 Ontwikkelingsvoorsprong We spreken pas vanaf zevenjarige leeftijd van hoogbegaafdheid. Tot die tijd spreken we van een ontwikkelingsvoorsprong. De reden hiervoor is, dat het intelligentieniveau pas vanaf 6 jaar betrouwbaar te meten is omdat kleuters zich sprongsgewijs ontwikkelen. Bij enkele kleuters blijft een voorsprong bestaan. Als deze voorsprong zich verder blijft ontwikkelen zou het kind later hoogbegaafd genoemd kunnen worden. 3.2 Kenmerken Elk kind is anders; elk hoogbegaafd kind ook. Er zijn een aantal algemene kenmerken te noemen: -Weinig tot geen behoefte aan instructie -Groot probleemoplossend vermogen -Creatieve, originele oplossingsstrategieën -Grote parate kennis -Verbaal hoger taalgebruik 4

5 -Goed geheugen -Gericht op leerkracht/volwassenen -Competitiedrang bij jongens 3.3 Onderpresteren Ongeveer 10% van alle (hoog)begaafde kinderen kampt met problemen. Deze problemen komen meestal tot uiting in de vorm van onderpresteren. Er bestaat dan een verschil tussen het mogelijk presteren en het werkelijk presteren. Deze kinderen hebben een hoog leervermogen en lage leerprestaties. Een hoogbegaafd kind past zich vaak aan de groepsnorm aan. Of het ontwikkelt een selectieve luisterstrategie. De stof is al bekend, waardoor het kind niet meer actief meedoet. Relevante informatie wordt hierdoor echter ook gemist en een opdracht vervolgens niet goed gemaakt. Het kind ontwikkelt een negatieve houding ten opzichte van het schoolwerk, lijkt niet gemotiveerd etc. Onderpresteren heeft vaak een diepere oorzaak. Factoren die een rol kunnen spelen zijn faalangst, een verkeerde leer-werkhouding en sociaal-emotionele problemen. Uiteraard is van een onderpresteerder pas sprake als het proces gedurende lange tijd gaande is. Echter vanwege het sluipende karakter ervan is alertheid in deze belangrijk. Kenmerken van onderpresteerders -Hoge mate van sensitiviteit, gevoelig ten opzichte van anderen en zichzelf -Schoolprestaties nemen af, hekel aan automatiseren, onnodige fouten -Negatief gedrag, negatieve zelfwaardering, faalangstig, perfectionistisch -Haperende sociaal emotionele ontwikkeling -Geringe taakgerichtheid, laag werktempo, korte spanningsboog, vergeetachtig, wisselende motivatie -Negatieve houding, verzet tegen autoriteit, neemt geen verantwoordelijkheid mbt werk en daden -Dagdromen (vnl. bij meisjes) De kenmerken krijgen slechts betekenis in combinatie met elkaar, waarbij wel opgemerkt moet worden dat niet alle kenmerken bij onderpresteerders voor hoeven te komen. 4. Digitaal Handelingsprotocol voor Hoogbegaafden (DHH) Stichtingsbreed is afgesproken, dat elke school werkt met het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH). Het DHH is een compleet instrument voor leerkrachten, ouders en intern begeleiders voor de signalering en begeleiding van (hoog) begaafde leerlingen. Het instrument bestaat uit vier modules; signalering, diagnostiek, leerlingbegeleiding en evaluatie. Het DHH is een webbased computerprogramma waarbij adviezen worden gebaseerd op vragenlijsten die door ouders, leerkrachten en eventueel het (oudere) kind worden ingevuld. Het protocol sluit naadloos aan bij het Handelingsgericht Werken. Als er signalen zijn vanuit kind, ouders en/of leerkracht die wijzen in de richting van mogelijke begaafdheid kan het DHH worden ingezet. Leidraad hierbij 5

6 zal zijn of het kind belemmerd wordt in zijn cognitieve en/of sociaal emotionele ontwikkeling. Nadat het kind in zijn totale ontwikkeling in kaart is gebracht geeft het programma handelingsadviezen passend bij de behoeften van het kind. Op basis van de resultaten kan de school een vermoeden van hoogbegaafdheid aangeven. Als de uitkomsten een indicatie vormen voor hoogbegaafdheid en er is zorg om het welbevinden van de leerling, dan kan de school ouders adviseren om voor hun kind een intelligentieonderzoek aan te vragen. Ook kunnen ouders zelf aangeven, dat zij een onderzoek wenselijk vinden. De kosten van een intelligentieonderzoek komen in beide gevallen ten laste van de ouders. 5. Plusklas Uitgaande van de gedachte dat er hoogbegaafde kinderen zijn, die een eigen aanpak nodig hebben passend bij hun specifieke onderwijsbehoeften binnen een eigen onderwijssetting, is er binnen de stichting gekozen voor een bovenschoolse Plusklas. Voor Baarn en Soest is een plusklasleerkracht aangesteld die wekelijks een dagdeel lesgeeft aan een groep van 12 hoogbegaafde leerlingen. De inhoud van het leeraanbod is toegespitst op de onderwijsbehoeften van het kind. Tijdens het dagdeel staat het ontdekkend leren centraal. Dit leren vindt plaats aan de hand van een zelf gekozen project. Kinderen leren hierbij zelf keuzes maken, plannen en organiseren, zonder de strakke leiding van een leerkracht. Naast het project dagen de kinderen elkaar uit met raadsels en proeven en geven ze presentaties voor elkaar. De visie van de Plusklas Hoogbegaafde en hoog intelligente kinderen hebben recht op een eigen aanpak, binnen een eigen onderwijssetting, passend bij hun onderwijsbehoeften. Het doel van de Plusklas Door hoogbegaafde en hoogintelligente leerlingen met elkaar in contact te brengen, hun welbevinden vergroten. Een uitdagende leeromgeving bieden die specifiek gericht is op de doelgroep. Projecten gericht op kennis en vaardigheden. Leerlingen leren samenwerken en doen groepsgerichte activiteiten die gericht zijn op de sociale, emotionele en culturele ontwikkeling. Leerlingen leren leren. Leerlingen leren reflecteren op hun eigen werk en leren elkaars werk beoordelen Selectie deelname Indien de school het vermoeden heeft dat een leerling hoogbegaafd is, gaat de school het gesprek aan met de ouders. Bij dit gesprek zijn de leerkracht en de intern begeleider betrokken. De ontwikkeling van het kind wordt in de volle breedte in kaart gebracht met behulp van het Digitale Handelingsprotocol 6

7 Hoogbegaafdheid. Hierna stelt de school een handelingsplan op voor de leerling. Afgesproken is dat er minstens een half jaar met de leerling wordt gewerkt aan de hand van het handelingsplan. Blijkt na evaluatie tussen leerkracht en intern begeleider dat de school handelingsverlegen is dan wordt de eventuele aanmelding van de leerling voor de Plusklas besproken in een team-of bouwvergadering. De verdere aanmeldprocedure staat beschreven in het stappenplan aanmelding Plusklas(zie bijlage 2 ) De Plusklas valt onder de verantwoordelijkheid van de werkgroep IB Stichting. 6. Begeleiding Als eenmaal bekend is welke kinderen ( hoog) begaafd zijn, kunnen maatregelen getroffen worden deze kinderen onderwijs op maat te bieden. Hierbij wordt het onderwijs meer afgestemd op de leereigenschappen van ( hoog)begaafde leerlingen. Er kunnen keuzes gemaakt worden om een leerling te laten versnellen, of om het kind uitdaging te bieden binnen de huidige groep. Dit kan door het inzetten van compacten en verrijkingsstof. Ook kan deze uitdaging worden geboden in een groep buiten de klas. Deze keuzes kunnen per school van de Stichting verschillen en zijn dus schoolspecifiek. Iedere school heeft zijn eigen wijze van aanpak wat betreft de begeleiding van hoogbegaafde leerlingen. (zie verder het schoolspecifieke deel) 7

8 B) Schoolspecifiek gedeelte: protocol Gaspard de Coligny 1. Hoogbegaafde kinderen op de Gaspard Binnen het onderwijs op de Gaspard proberen we te komen tot afstemming van het onderwijs op dat wat de individuele leerling en de (sub)groep nodig heeft. Door middel van een goed leerlingvolgsysteem volgen we de kinderen vanaf het moment dat zij (vaak als kleuter) binnenkomen en het moment dat zij de school verlaten. Bij bepaalde kinderen valt het de leerkracht al vroeg op, dat zij zich met grotere sprongen ontwikkelen dan anderen. Tijdens groepsbesprekingen worden deze leerlingen besproken met de intern begeleider. Samen bekijken intern begeleider en leerkracht hoe een gerichte aanpak kan worden opgenomen in het groepsplan. In de meeste gevallen voldoet het om met de beschikbare verrijkingsmaterialen in de klas het onderwijsaanbod aan te passen. Maar voor sommige leerlingen (met name in de hogere groepen) is dit niet genoeg. Daarom kent de Gaspard sinds enkele jaren een plusgroep, die 1 maal per week buiten de klas samen komt. Leerkracht en intern begeleider bepalen samen (op basis van lovs- en observatiegegevens) welke leerling mogelijk in aanmerking komt voor het meedraaien in de plusklas. Over het algemeen gaat het hier om leerlingen, die op alle fronten hoog in het A-niveau uitkomen. Soms bestaat het vermoeden, dat een kind onderpresteert. Ook dan kan worden besloten om de leerling een extra impuls te geven, door het te laten meedraaien in de plusgroep. Vervolgens wordt dit voorstel met ouders besproken, waarop het kind in de plusgroep start. 2. Plusgroep Gaspard Doelgroep De plusgroep van de Gaspard is bedoeld voor kinderen van groep 5 t/m 8, die over het algemeen hoge A-scores behalen op de cito lvs. Incidenteel kan het zo zijn, dat een leerling uit groep 4 meedoet in de plusgroep. Doel Het doel van de plusgroep is drieledig: - Kinderen ontmoeten gelijkgestemden - Kinderen krijgen een extra uitdaging mee, waarmee ze gedurende de volgende week aan de slag kunnen - Kinderen leren, dat ook zij soms tegen hun grenzen aanlopen. Door te reflecteren op hun werk en hun eigen aanpak leren zij deze hobbels te nemen. Opzet Een maal per week komt de groep 3 kwartier tot een uur samen. Tijdens dit moment komen verschillende onderdelen aan bod: - Hoe gaat het nu in de groep? - Wat heb je de afgelopen week gedaan op het gebied van je pluswerk? Waar liep je tegen aan en wat ging goed? - Waar wil je mee aan de slag gaan in de komende periode? 8

9 In individuele gesprekjes met de leerkracht die de plusgroep leidt worden de kinderen gestimuleerd om te reflecteren op hoe ze hun pluswerk doen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het plusformulier, dat bij elke opdracht / elk werkstuk wordt ingevuld (zie bijlage 3). Materialen Wanneer een leerling start in de plusgroep wordt in eerste instantie vaak gebruik gemaakt van de materialen van de methode Vooruit. Kinderen zijn echter vrij om aan te geven, in welk onderwerp ze zich in de komende periode zouden willen verdiepen en welke vorm dat krijgt. Zodra de keuze is gemaakt vult de leerling voor dat het daadwerkelijk begint een deel van het plusformulier in (de planning ). Dit ingevulde plusformulier wordt dan met de plusgroepleerkracht doorgenomen. Na het afronden van de opdracht blikt de leerling met behulp van dit formulier terug op het achterliggende proces. Het bepaalt voor zichzelf wat er goed ging en waar verbeterpunten liggen. Voortgang Na elke periode van ondeveer 3 maanden maakt de plusklasleerkracht een kort verslag over het leerproces van elke leerling tijdens de afgelopen period. Hierin staat vermeld, aan welke opdrachten er is gewerkt en hoe dit is verlopen. Zowel ouders als de leerling ontvangen een exemplaar van dit verslag, dat in Parnassys wordt bewaard. Soms kan worden besloten, dat de leerling niet verder zal meedraaien in de plusgroep. Dat kan verschillende redenen hebben: - De stof in de eigen groep wordt moeilijker en biedt daarom genoeg uitdaging - Ondanks gesprekken blijft de leerling niet gemotiveerd om nog langer mee te draaien 3. Inzet Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid Indien leerkrachten een ontwikkelingsvoorsprong bij een kleuter vermoeden of er bestaat een vermoeden van hoogbegaafdheid bij een kind uit een hogere groep, dan kan het Digitale Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid worden ingezet. De werkwijze is dan als volgt: Fase van signalering De ouders van betreffende leerkracht worden uitgenodigd voor een gesprek met de ib-er en de groepsleerkracht. Tijdens dit gesprek komen de volgende punten aan bod: - de voorschoolse ontwikkeling - belangstellingen en interesses van het kind - de ontwikkeling van het kind op school Tijdens dit gesprek krijgen de ouders de signaleringslijst ouders van het DHH mee (zie bijlage 4). Deze vullen ze thuis in. De leerkracht vult de signaleringslijst leerkracht in. Beide lijsten worden door de intern begeleider ingevoerd in het digitale systeem van het DHH. Ook voert de intern begeleider in deze fase de didactische gegevens uit het LOVS in. Uit deze gegevens maakt het computerprogramma een overzicht 9

10 van alle ingevoerde gegevens in grafieken en conclusies. Deze kan worden afgedrukt in een Eindverslag Signalering. Vervolgens vindt weer in een oudergesprek plaats, waarin gesproken wordt over verschillen van inzicht tussen ouders en school en waarbij de door de computer gegenereerde conclusie wordt besproken. Vervolgens wordt gezamenlijk besloten of met de volgende fase wordt begonnen Fase van diagnose Om deze fase te starten ontvangen de ouders tijdens het tweede oudergesprek de vragenlijst ouders (zie bijlage 5). Ook de leerkracht ontvangt een nagenoeg identieke vragenlijst: de vragenlijst leerkracht. De ib-er voert beide ingevulde lijsten weer in in het programma. Tevens moet worden ingevoerd, of er sprake is van een brede ontwikkelingsvoorsprong. Deze vraag beantwoordt de ib-er in overleg met de leerkracht. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van observatiegegevens en informatie uit toetsen. Om de didactische voorsprong te bepalen, wordt er doorgetoetst: - Bij kleuters: Op de volgende gebieden wordt doorgetoetst: * Cito Taal voor Kleuters * Taaltoets alle Kinderen (TAK) * Cito Ordenen Indien een leerling tot en met het niveau van eind groep 2 een A-score behaalt kan worden verder gegaan met de toetsen uit het lovs van groep 3-5. Er wordt net zo lang door getoetst totdat de leerling geen A-score meer behaalt. Deze gegevens worden ingevoerd in het programma. - Bij kinderen van groep 3-8: Een leerling uit groep 3-8 wordt doorgetoetst voor: * begrijpend lezen * rekenen * lezen * spelling. Er wordt net zo lang door getoetst totdat de leerling geen A-score meer behaalt. Deze gegevens worden ingevoerd in het programma. Zo kan de didactische voorsprong worden bepaald. Er wordt ook een gesprek gevoerd met de leerling, om in zicht te krijgen in de manier waarop de leerling zichzelf in de schoolse situatie beleeft. Op basis van de ingevoerde gegevens wordt door de computer een eindverslag gegenereerd. Hierbij worden de volgende onderdelen met een grafiek en een conclusie uitgewerkt: - leer- en persoonlijkheidskenmerken - werk- en leerstrategieen - prestatiemotivatie - sociaal functioneren 10

11 - zelfbeeld - perfectionisme - onderpresteren - faalangst In een gesprek met ouders worden alle gegevens uit het verslag uitgebreid besproken. De ib-er maakt een verslag van het gesprek en beschrijft hierin, in hoeverre ouders en school zich kunnen vinden in het door de computer opgestelde profiel. Indien de computer concludeert dat de leerling beschikt over voldoende leer- en persoonlijkheidseigenschappen die kermerkend zijn voor hoogbegaafde leerlingen kan worden besproken of het wenselijk is, dat er een capaciteitenonderzoek wordt afgenomen. Indien gewenst zal ouders worden gevraagd dit onderzoek op eigen intiatief te laten afnemen. Tijdens deze fase van het gesprek kan ook de mogelijkheid van vervroegde doorstroming worden besproken. Hiervoor bevat het DHH een adviestraject. De fase leerlingbegeleiding In het laatste oudergesprek is gezamenlijk gekeken, welke facetten van de besproken leerling extra zorg nodig hebben. Op basis hiervan wordt door de intern begeleider in overleg met de leerkracht een handelingsprotocol opgesteld. Hierbij kan binnen het DHH gebruik gemaakt worden van: - richtlijnen voor compacting - suggesties voor verrijking - pedagogische handelingssuggesties In het handelingsplan kunnen uitkomsten van een eventueel afgenomen intelligentieonderzoek worden opgenomen. In een regelmatig contact met ouders zal de begeleiding van de leerling met regelmaat worden geevalueerd. 4. Plusklas Stichting Sinds het voorjaar van 2010 kent de stichting PCBO voor kinderen in Soest en Baarn een plusklas voor gediasnosticeerd hoogbegaafde leerlingen. Indien we op de Gaspard na inzet van het handelingplan tot de conclusie komen, dat we een betreffende leerling binnen de school niet genoeg kunnen bieden, dan wordt in het team besproken of aanmelding voor de plusklas van de stichting een optie is. Dit wordt vervolgens met ouders besproken. De procedure zoals omschreven in bijlage 2 wordt vervolgens gevolgd. 5. Verrijkingsmaterialen Om kinderen binnen de klas extra uitdaging te bieden, beschikt de school naast de materialen die bij de methodes horen over het volgende: 1. De methode Vooruit (abonnement) 2. De methode Kien voor groep 4 t/m 8 3. Rekentijger voor groep 3 4. Diverse Smartgames en andere spelletjes gericht op logisch rederen 5. De volgende uitgaven van topklassers : Spaans, Muziek, Cultuur, Bouwen, Wetenschap en Natuurverschijnselen 6. Denkwerk voor groep 3 t/m 6 11

12 7. Taaltoppers voor groep 5 en 6 8. Werkgidsen van Bekius 9. Knexx 10. Stenvert Blocs Taalmeesters 11. Piccolo 12

13 C) Bijlagen 1. Folder plusklas Informatiepakketje aanmelding plusklas Plusformulier Gaspard de Coligny Signaleringlijst DHH voor ouders Vragenlijst DHH voor ouders tijdens diagnostische fase 24 13

14 Plusklas Stichting PCBO Baarn-Soest. E e n o c h t e n d m e e k i j k e n i n d e P l u s k l a s S o e s t. - E e n i m p r e s s i e - Op dinsdag 27 september 2011 mocht ik een ochtendje meedraaien in de Plusklas Soest. Hieronder een kort verslag. D o e l s t e l l i n g P l u s k l a s Hoogbegaafde kinderen met elkaar in contact brengen en hen samen laten werken aan specifiek verrijkende en uitdagende opdrachten. Uitdaging bieden in de vorm van projecten gericht op kennis en vaardigheden Groepsgerichte activiteiten bieden die gericht zijn op de sociale, emotionele en culturele ontwikkeling. Kinderen leren reflecteren op hun gemaakte werk (portfolio) en elkaars werk beoordelen. Het welbevinden van de kinderen groeit Rond half 9 komen de kinderen binnen en kiezen zelf een activiteit. Een aantal kinderen neemt een boek om te lezen, anderen doen een spel. Een tweetal gaat schaken en een ander kiest een spel waarbij logisch denken wordt vereist. Rond 8.45 uur gaan alle kinderen en de leerkracht, rond de grote tafel zitten. Er wordt gesproken over Eigen nieuws en wereldnieuws. Elk kind krijgt de beurt iets te vertellen. Kinderen vertellen verhalen over voetbalwedstrijden, logeerpartijtjes, maar ook wordt er gesproken over Prinsjesdag. Eén leerling heeft een krantenartikel meegenomen, dat hij interessant vond. Het gaat over een wrak van een schip uit 1941, dat recent is gevonden. Een aantal kinderen heeft het plan opgevat om met de plusklas een kind te adopteren, waar ze samen geld voor inzamelen. Ze zitten met het dilemma, dat de plusklas jaarlijks wisselt van deelnemers. Kinderen van groep 8 verlaten de plusklas voor de zomer en nieuwe kinderen stromen in. Dat zou de continuïteit van het project in gevaar kunnen brengen. De leerkracht wijst de kinderen op het belang van een goed plan met een planning in de tijd, een taakverdeling en afspraken over de communicatie. De kinderen hebben veel ideeën, maar er moet nog het een en ander worden uitgewerkt. Jasper heeft nieuws gehoord over de mogelijkheid van reizen terug in de tijd. Dat zou kunnen, als je een trein hebt, die sneller reist dan het licht. Om 9.15 uur gaan alle kinderen aan de slag met hun eigen project. Eén leerling werkt aan een hangbrug, een ander probeert een kettingreactie op te bouwen volgens een van tevoren gemaakte bouwtekening. Twee kinderen werken aan de computer. De één schrijft over modeontwerpen, de ander maakt een zeilinstructie voor een boot, genaamd de Lelievlet. De leerkracht loopt rond en stelt kritische vragen. Het valt op, dat één van de meisjes naar aanleiding van het verhaal van Jasper op de computer informatie zoekt over het terugreizen in de tijd. Een vraag, die op de gevonden website wordt gesteld, houdt haar bezig: Als ik terug ga in de tijd en ik vermoord mijn opa, waar blijf ik dan? Een leerling die een achtbaan nabouwt wordt er op aangesproken, dat hij slordig werkt. Hij moet beter meten. Om uur gaat de groep weer om tafel. Twee kinderen hebben raadsels voorbereid, die aan de groep worden voorgelegd. Iedereen puzzelt hard mee, ook de leerkracht, want het zijn geen eenvoudige raadsels. Nadat de mogelijke oplossingen zijn besproken krijgt iedereen de juiste wijze van oplossen te horen. Tot slot doet één leerling nog een proef met een munt. Om uur wordt er pauze gehouden. Na de pauze werken de kinderen verder aan hun project. De ochtend wordt vanaf uur afgesloten met een spelronde, waarbij uitdagende spelen worden gedaan. Karin Majoor, toelatingscommissie plusklas Voorzitter Toelatingscommissie: Kees-Jan de Swart Tel

15 TOELATINGSCRITERIA Een IQ hoger dan 130 Gegevens vanuit het Digitale Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH), ingevuld door ouders, kind en school en een handelingsplan met evaluatie Motivatie van het kind en ouders voor deelname aan de plusklas. Er is sprake van handelingsverlegenheid: de school kan niet meer aan de onderwijsbehoeften van de leerling voldoen AANMELDINGS- PROCEDURE 1. School adviseert deelname aan de plusklas na bespreking in de vergadering 2. Gesprek tussen ouders, intern begeleider en leerkracht 3. IQ-onderzoek (bekostigd door ouders) 4. Gesprek tussen ouders, kind en intern begeleider, waarbij het motivatieformulier wordt ingevuld MAXIMAAL 12 KINDEREN PER PLUSKLAS BEDOELD VOOR KINDEREN VAN GROEP 5 T/M GROEP 8 EEN MORGEN PER WEEK OP EEN SCHOOL VAN ONZE STICHTING 5. Voordracht aan de toelatingscommissie door de intern begeleider van de school Verwondering Vormt de basis van alle kennis COMMUNICATIE Startochtend in september: ouders van de leerlingen zijn welkom! Slotochtend in juni: ouders en leerkrachten welkom voor de eindpresentatie Twee keer per jaar evaluatiegesprek met ouders Twee keer per jaar (telefonisch) overleg met de groepsleerkracht van het kind Bijzonderheden ontvangen ouders via de mail of SMS

16 Aanmeldingsformulier plusklas In te vullen door de intern begeleider Naam leerling: Geslacht: 0 man 0vrouw Geboortedatum: Adres: Postcode en plaats: Telefoonnummer: adres: School van herkomst: Groep: Groepsleerkracht: Intelligentieprofiel: Verbaal: Performaal: Totaal IQ: Eventuele toelichting: Is de leerling behandeld door een psycholoog/pedagoog? ja/nee Toelichting, indien ja : Is er sprake van specifieke leerproblemen (zoals dyslexie)? ja/nee Indien ja: in hoeverre wordt de leerling hierdoor belemmerd? Hoe verloopt de sociaal-emotionele ontwikkeling? 0 Tussentijds kan worden besloten, dat deelname aan de plusklas voor betreffende leerling vroegtijdig wordt beëindigd. Dit gebeurt altijd na overleg met de ouders. Naam intern begeleider: Handtekening ib-er: Handtekening ouders: Handtekening leerling: Plaatsing in plusklas m.i.v.:

17 Te bespreken punten bij aanmelding voor plusklas door ib-er met ouders en leerling Onderwijsbehoeften leerling: Dit heeft de school al ingezet om aan de onderwijsbehoeften te voldoen (eindverslag DHH en handelingsplan met evaluatie toevoegen): Op de volgende punten lukt het de school niet (goed) om aan de onderwijsbehoeften te voldoen: Motivatie leerling om mee te draaien met de plusklas: Motivatie van de ouders: 17

18 Informatie over de Plusklas in Baarn en Soest(erberg) Bestemd voor: hoogbegaafde leerlingen van de Stichting PCBO Baarn- Soest. Doelstelling: Hoogbegaafde kinderen met elkaar in contact brengen en hen samen laten werken aan specifiek verrijkende en uitdagende opdrachten. Uitdaging bieden in de vorm van projecten gericht op kennis en vaardigheden Groepsgerichte activiteiten bieden die gericht zijn op de sociale, emotionele en culturele ontwikkeling. Kinderen kunnen reflecteren op hun gemaakte werk (portfolio) en elkaars werk beoordelen. Tegemoet komen aan de specifieke onderwijsbehoeften van hoogbegaafde kinderen, daar waar de school handelingsverlegen is. Toelatingscriteria: Een IQ van > 130 Kindgegevens vanuit de school, ouders en kind (a.d.h.v. het DHH). Handelingsverlegenheid bij de school. De school toont aan wat het al heeft gedaan en aan welke onderwijsbehoeften het niet kan voldoen. Motivatie van het kind en ouders voor deelname aan de plusklas. Voor aanmelding vindt een gesprek plaats met de intern begeleider van de school van het kind, de ouders en het kind, waarbij het motivatieformulier wordt ingevuld. Aanmelding: Via de intern begeleiders van de scholen. Zij doen een voordracht aan de toelatingscommissie. De toelatingscommissie beoordeelt of het kind geplaatst kan worden. Groepsgrootte: maximaal 12 kinderen. Samenstelling: Kinderen uit groep 5 t/m 8. Kinderen uit groep 5 stromen niet eerder in dan halverwege het schooljaar (na de voorjaarsvakantie). Tijdsbestek: Een morgen per week. Twee keer per jaar heeft de leerkracht van de plusklas een evaluatiegesprek met ouders. Ook heeft de leerkracht 2 keer per jaar een telefonisch overleg met de leerkracht van het kind. Kosten ouders: de kosten voor het intelligentieonderzoek komen voor rekening van de ouders. Deelname aan de plusklas is verder gratis. De scholen betalen gezamenlijk de kosten van de plusklas. 18

19 Plaats: Baarn: Gaspard de Coligny, Prof. Meijerslaan XG Baarn. Tel Soest: Prof. J. Waterinkschool. Smitsweg CT Soest. Tel: Tijd: Dinsdagmorgen van half 9 tot 12 uur Vervoer: Ouders moeten zelf voor vervoer naar de desbetreffende scholen zorgen. Ziekte leerkracht: Bij ziekte van de plusklasleerkracht gaat er een sms naar de betrokken leerlingen met het verzoek ook de eigen school in te lichten. De plusklasleerkracht stuurt een mail naar alle scholen. Verzekering: De leerlingen zijn automatisch verzekerd via de bestuursaansprakelijkheidsverzekering. Informatie: Bij de intern begeleiders van de scholen. De toelatingscommissie bestaat uit de werkgroepleden IB/Stichting: Kees-Jan de Swart (voorzitter) directeur Insinger Karin Majoor bovenschools ib-er vanuit Baarn Geke Vellema bovenschools ib-er vanuit Soest Jeannette de Ronden directeur Postiljon Stappenplan aanmelding plusklas Actie Wie? 1. School doorloopt met ouders het DHH. IB-er, leerkracht, ouders 2. School stelt een handelingsplan op en evalueert dit na minimaal een half jaar. 3. Indien de school handelingsverlegen blijft/blijkt, dan wordt aanmelding van de leerling besproken in de vergadering van de school IB-er en leerkracht IB-er, leerkracht en team 4. Gesprek met de ouders IB-er en leerkracht 3. Overweging aanvraag intelligentieonderzoek door ouders. 4. Bij gediagnosticeerde hoogbegaafdheid (TIQ>130): mogelijkheid plaatsing plusklas Ouders IB-er, leerkracht, ouders 19

20 5. Ouders en school vullen samen het aanmeldingsformulier in. 6. IB-er heeft samen met de ouders een gesprek met het kind en vult motivatie in op het aanmeldingsformulier 7. IB-er stuurt aanmeldingsformulier met het eindverslag van het DHH en het handelingsplan met evaluatie naar de toelatingscommissie: in Soest naar Geke Vellema Adres: Da Costaschool, spoorstraat 3, 3761 AJ Soest in Baarn naar Karin Majoor Adres: Gaspard de Coligny, Professor Meijerslaan 3, 3741 XG Baarn 8. De toelatingscommissie bespreekt de aanmelding. Er wordt gekeken naar kinderen die de plusklas het meest nodig hebben. Deze kinderen gaan voor. Indien er geen plek is, wordt het aanmeldingsformulier bewaard tot er plaatsen vrijkomen. Deze aanmelding krijgt voorrang in de nieuwe toelatingsronde. IB-er en ouders IB-er en kind IB-er Toelatingscommissie 9. Geke (Soest) of Karin (Baarn) koppelt terug naar de ib-er van de school. Kees- Jan (voorzitter werkgroep) koppelt terug naar leerkracht plusklas en stuurt een brief naar de ouders. Kinderen draaien in principe 1 schooljaar mee in de plusklas. 10. In april heeft de leerkracht van de plusklas een gesprek met de ib-er en wordt besloten of de begeleiding in de plusklas wordt voortgezet of stopgezet. De ib-er sluit dit kort met de ouders van de leerling. Geke, Karin en Kees-Jan Ib-er en leerkracht plusklas 20

21 Naam leerling: Groep: plusopdracht Wat is de opdracht? Wat heb ik nodig? Wanneer moet het klaar zijn? Wanneer ga ik wat doen (thuis of op school) Datum: Datum: Datum: Datum: 21

22 Wat heb ik gedaan? Datum: Datum: Datum: Datum: Wat ging er goed? Wat heb ik geleerd? Wat kan er de volgende keer beter? Beoordeling door de juf of meester 22

23 Naam kind: Signaleringslijst in te vullen door de ouders Nooit Groep: Soms Geregeld Bijna altijd 1 Is snel van begrip 2 Is in staat om grote denk- en leerstappen te maken 3 Laat zien over een goed geheugen te beschikken 4 Toont een brede algemene interesse 5 Is een scherpe waarnemer 6 Kan verworven kennis goed toepassen 7 Is sterk in het oplossen van problemen 8 Laat zien over een groot analytisch vermogen te beschikken 9 Is een doorvrager 10 Drukt zich mondeling beter uit dan leeftijdgenoten 11 Toont een creatief denkvermogen 12 Wekt de indruk geestelijk vroegrijp te zijn 13 Zoekt uitdagingen 14 Toont een groot doorzettingsvermogen 15 Is perfectionistisch ingesteld 16 Valt op door een origineel gevoel voor humor 17 Wil graag de dingen zelf bepalen 18 Kan nadenken over zijn eigen rol bij dingen die gebeuren 19 Zoekt vooral contact met oudere kinderen 20 Is geneigd om dingen steeds ter discussie te stellen 21 Kan sterk opgaan in een onderwerp dat hem aanspreekt 22 Komt met ongebruikelijke oplossingen en uitspraken NB: Het is belangrijk dat u alle items beantwoordt! Algemene indruk ouders 23

24 Naam kind: Groep: Instructie bij invullen vragenlijst ouders groep 3-8 Per vraag kiest u de uitspraak die het beste bij uw kind past. Vervolgens kiest u of deze uitspraak/dit kenmerk sterk (<< of >>) of wat minder sterk (< of >) van toepassing is. Bij twijfel tussen < en << of > en >>, kies voor meest uitgesproken variant (dus voor << en >>). Vul uw eerste, algemene indruk in en denk niet teveel na over het wel of niet voorkomen van genoemde kenmerken in verschillende situaties. U mag geen vragen onbeantwoord laten, anders kan de computer geen richtlijn voor interpretatie van de gegevens geven. Indien u bij een bepaalde uitspraak geen antwoord kunt geven, kunt u het antwoord even openlaten en uw kind op dit aspect extra observeren. U mag geen kruisjes zetten op de lijn tussen twee hokjes, anders kan de computer geen richtlijn voor interpretatie van de gegevens geven. Voorbeeld nr Uitspraak << < > >> Uitspraak 1 Levert opvallend hoge schoolprestaties X Levert onopvallende schoolprestaties In dit geval geeft u aan dat uw kind regelmatig opvallend hoge schoolprestaties levert. 24

25 nr Uitspraak << < > >> Uitspraak 1 Levert opvallend hoge Levert onopvallende schoolprestaties schoolprestaties 2 Past zich gemakkelijk aan andere Plaatst zichzelf buiten de groep kinderen aan 3 Wisselt vaak van belangstelling en Heeft langdurig achtereen zijn interesse blijft oppervlakkig belangstelling voor een bepaald onderwerp en zijn interesse is diepgaand. 4 Vindt het leuk om mee te doen met Heeft een hekel aan groepsactiviteiten van een club of op groepsactiviteiten van een club of op school school 5 Stelt zichzelf haalbare doelen Stelt zijn doelen opzettelijk te hoog of te laag 6 Houdt niet van het oplossen van Houdt ervan moeilijke problemen op moeilijke problemen te lossen 7 Vindt het niet erg om fouten te Wil per se foutloos werken maken 8 Kan goed tegen kritiek Heeft moeite met het aanvaarden van kritiek 9 Heeft een hekel aan routineklusjes Heeft geen hekel aan routineklusjes waarvoor je veel moet oefenen (zoals waarvoor je veel moet oefenen leren zwemmen) 10 Drukt zich zowel mondeling als Drukt zich vooral mondeling goed uit schriftelijk goed uit 11 Is trouw aan een kleine, vaste Heeft oppervlakkige vriendschappen vriendengroep en wisselt vaak van vriendjes 12 Besteedt nauwelijks aandacht aan de Besteedt veel aandacht aan de uiterlijke verzorging van zijn werk uiterlijke verzorging van zijn werk 13 Heeft goed zicht op wat een taak van Heeft moeite om overzicht over een hem verlangt taak te krijgen 14 Denkt positief over zichzelf Denkt negatief over zichzelf 15 Vindt het moeilijk om bestaande Kan bestaande kennis goed kennis toe te passen in nieuwe toepassen in nieuwe situaties situaties 16 Kan vlot een gekregen opdracht in Vindt het moeilijk een gekregen eigen woorden omschrijven opdracht in eigen woorden te omschrijven nr uitspraak << < > >> uitspraak 17 Is thuis regelmatig op zoek naar Heeft genoeg aan het aanbod van 25

26 nieuwe uitdagingen speelgoed en activiteiten thuis 18 Doet de dingen langzaam Doet de dingen snel 19 Is van nature een doorzetter Is van nature geen doorzetter 20 Is goed in het analyseren en oplossen Is analytisch niet sterk van problemen 21 Komt niet of niet handig voor zichzelf op Komt op een handige manier voor zichzelf op 22 Voelt zich begrepen door andere kinderen Voelt zich niet begrepen door andere kinderen 23 Is alert Is een dromer 24 Kiest voor gebaande wegen bij het zoeken naar oplossingen Komt met originele en verrassende oplossingen voor problemen 25 Legt gemakkelijk contact met andere kinderen Vindt het moeilijk contact te leggen met andere kinderen 26 Kan goed tegen een standje Raakt snel overstuur bij een standje 27 Vraagt onnodig om hulp Vraagt niet onnodig om hulp 28 Heeft veel verschillende vriendjes en vriendinnetjes Zoekt vriendjes en vriendinnetjes onder gelijkgestemden 29 Heeft een goed geheugen Heeft een minder goed geheugen 30 Is in staat om grote denk- en leerstappen te maken Is niet in staat om grote denk- en leerstappen te maken. 31 Doet zijn beklag over andere kinderen Doet niet zijn beklag over andere kinderen 32 Zoekt contact met leeftijdgenoten Zoekt contact met oudere kinderen 33 Brengt nieuwe kennis van school niet in verband met kennis van thuis Legt brede verbanden tussen kennis van thuis en school 34 Levert op school constante prestaties Levert op school wisselende prestaties 35 Kan ruzies met andere kinderen goed aan Kan overstuur raken door ruzies met andere kinderen 36 Onderschat zichzelf Heeft een reëel beeld van zijn eigen mogelijkheden 37 Is tevreden over zijn eigen prestaties Is ontevreden over zijn eigen prestaties 38 Is een doorvrager en wil graag het Is snel tevreden met een antwoord naadje van de kous weten nr Uitspraak 39 Is zich minder bewust van de verantwoordelijkheid voor de dingen die hem toevertrouwd zijn << < > >> uitspraak Voelt zich verantwoordelijk voor de dingen die hem zijn toevertrouwd. 26

27 40 Kan langere tijd geconcentreerd met Is tijdens het spelen al snel afgeleid iets spelen 41 Rondt taken goed en duidelijk af Maakt taken niet af voordat hij aan een nieuwe taak begint 42 Houdt zich bezig met vergelijkbare Houdt zich bezig met volwassen zaken als leeftijdgenoten problemen 43 Kan in het spel met andere kinderen Wil leidinggeven in relaties met zowel een leidende als een volgende andere kinderen rol spelen. 44 Vertelt met name wat hij gedaan Vertelt met name wat hij bereikt heeft heeft 45 Kan het gedrag van andere kinderen Heeft moeite om het gedrag van goed inschatten andere kinderen in te schatten 46 De prestaties thuis komen overeen Presteert op school minder goed dan met de prestaties op school thuis 47 Is in veel dingen geïnteresseerd Is in weinig dingen geïnteresseerd 48 Heeft moeite met het ordenen van informatie 49 Begint zonder problemen aan een moeilijke taak 50 Voelt zich opgenomen in de groep door andere kinderen 51 Drukt zich verbaal vergelijkbaar uit met leeftijdgenoten 52 Accepteert regels en tradities eenvoudig 53 Kan zich goed voorstellen hoe een ander zich voelt 54 Heeft weinig interesse voor schoolse taken 55 Besteedt weinig aandacht en zorg aan werk dat mee naar huis komt Is in staat informatie op een handige wijze te ordenen Zegt op voorhand een taak te moeilijk te vinden Voelt zich buitengesloten door andere kinderen Drukt zich verbaal gemakkelijker en beter uit dan leeftijdgenoten Stelt regels en tradities ter discussie Heeft moeite zich voor te stellen hoe een ander zich voelt. Is geboeid door schoolse taken Besteedt veel aandacht en zorg aan werk dat mee naar huis komt nr uitspraak << < > >> uitspraak 56 Valt op door een origineel gevoel voor Valt niet op door een origineel gevoel humor voor humor 57 Begint meteen aan een taak zonder Bedenkt voor dat hij aan zijn taak vooraf te bedenken welke begint welke oplossingsstrategieën er oplossingsstrategieën mogelijk zijn mogelijk zijn 58 Accepteert het als hij geholpen wordt Wil niet geholpen worden 27

28 59 Brengt uit zichzelf structuur aan in Lijkt geen structuur aan te kunnen taken brengen in zijn taken 60 Heeft er geen problemen mee als Is gedreven om zijn doel te behalen gestelde doelen niet gehaald worden 61 Vindt het leuk om samen te werken Heeft moeite met samenwerken en werkt liever alleen 62 Kan er goed tegen als het werk niet Raakt gefrustreerd als het werk niet in één keer lukt in één keer succesvol verloopt 63 Legt de oorzaken van succes/falen Legt de oorzaken van succes/falen bij buiten zichzelf zichzelf 64 Begint enthousiast aan dingen die hij Stelt het beginnen aan iets nieuws zo nog niet eerder gedaan heeft lang mogelijk uit 65 Valt op door een goed ontwikkelde Valt niet op door een goed algemene kennis ontwikkelde algemene kennis 66 Heeft meerdere keren uitleg nodig Begrijpt snel wat ervan hem verwacht wordt 67 Maakt een reële planning en voert Heeft moeite om een reële planning deze ook uit te maken en deze uit te voeren. 68 Werkt bedachtzaam, denkt voor hij Is tijdens het werken impulsief doet 69 Lijkt in zijn denken bij het onderwerp Lijkt in zijn denken van de hak op de te blijven (niet-associatief) tak te springen (associatief) 70 Zoekt contact met leeftijdgenoten Zoekt contact met jongere kinderen 71 Is in staat om kritisch te kijken naar Is niet in staat om kritisch te kijken zijn eigen functioneren naar zijn eigen functioneren 72 Heeft weinig vertrouwen in eigen Heeft een goed zelfvertrouwen kunnen 73 Gaat met plezier naar school Gaat met tegenzin naar school 74 Kan iets nieuws dat hij geleerd heeft Vindt het vaak moeilijk om iets snel toepassen nieuws dat hij geleerd heeft toe te passen nr uitspraak << < > >> uitspraak 75 Kan moeilijk onder woorden brengen wat hij geleerd heeft van een Kan goed onder woorden brengen wat hij geleerd heeft van een ervaring ervaring 76 Is populair bij andere kinderen Is niet populair bij andere kinderen 77 Werkt goed door tijdens opdrachten Werkt langzaam tijdens opdrachten 78 Is meer geïnteresseerd in de grote lijn en heeft weinig oog voor details Is een scherpe waarnemer met oog voor details 79 Wordt geplaagd door andere kinderen Wordt niet geplaagd door andere 28

29 kinderen 80 Voelt zich niet ten onrechte door Voelt zich ten onrechte door andere andere kinderen aangesproken of kinderen aangesproken of benadeeld benadeeld 81 Kan flexibel omgaan met afspraken Houdt strikt vast aan gemaakte met andere kinderen afspraken met andere kinderen 82 Is gericht op hoge resultaten Is alleen bij zijn eigen belangstelling gericht op hoge resultaten 83 Lijkt een zekere mate van weerstand Het automatiseren verloopt vlot en te moeten overwinnen als hij kennis probleemloos en vaardigheden moet automatiseren (zoals oefenen voor muziekles of de tafels) 84 Trekt zich falen sterk aan Lijkt niet aangeslagen als hij faalt 85 Vergelijkt zichzelf met anderen Blijft zichzelf zonder zich met anderen te vergelijken 86 Leert de dingen proefondervindelijk Doet liever niets waarvan hij niet zeker weet dat hij het kan 87 Wil graag de beste zijn Vindt het niet erg als hij niet de beste is 88 Werkt in een gelijkmatig tempo Gaat als eerste aan de slag en is als laatste klaar 89 Komt op voor zijn eigen mening Komt niet op voor zijn eigen mening 90 Heeft er geen problemen mee om Vindt het moeilijk om dingen aan dingen aan anderen over te laten anderen over te laten 29