NBA-handreiking 11xx Controle 2013 verantwoording en naleving Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT)

Transcriptie

1 Dit document maakt gebruik van bladwijzers. NBA-handreiking 11xx Controle 2013 verantwoording en naleving Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) 6 juni 2014 Consultatietermijn loopt tot en met 18 juli NBA

2 NBA-handreiking 11xx NBA-handreiking 11xx Van toepassing op: Onderwerp Datum: 6 juni 2014 Status: Relevante regelgeving Consultatie bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) De accountant die een controleopdracht 2013 uitvoert in de (semi)publieke sector waar de WNT van toepassing is. Controle WNT NBA-handreiking, geen dwingende bepalingen. Wanneer in de tekst het woord dient of een synoniem daarvan wordt gebruikt, betreft het een verwijzing naar wettelijke of overige verplichtingen. Wet- en regelgeving WNT NV COS en dan met name: - Standaard 700, Het vormen van een oordeel en het rapporteren over financiële overzichten; - Standaard 705, Aanpassingen van het oordeel in de controleverklaring van de onafhankelijke accountant; - Standaard 706, Paragrafen ter benadrukking van aangelegenheden en paragrafen inzake overige aangelegenheden in de controleverklaring van de onafhankelijke accountant; - Standaard 805, Speciale overwegingen - Controles van een enkel financieel overzicht en controles van specifieke elementen, rekeningen of items van een financieel overzicht. NBA-handreiking 11xx is thans nog in concept. De consultatietermijn loopt tot en met 18 juli NBA

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Het normenkader voor de organisatie en de accountant 6 3 Controle verantwoording en naleving WNT door de accountant Controleprotocol WNT onderdeel van de Beleidsregels toepassing WNT Controle van de WNT-verantwoordingsinformatie in de jaarrekening Controle naleving eisen bij wettelijk onverschuldigde betalingen Enkele aandachtspunten voor de accountant 10 4 Eventuele impact controlebevindingen WNT op de controleverklaring Algemeen Het ter beschikking stellen van een topfunctionaris in concernverband Ontslagvergoeding gewezen topfunctionaris 15 5 Meldingsplicht accountant 16 Bijlage: Voorbeeldteksten Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT a Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid uitsluitend inzake WNT door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT b Voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring betreffende WNT-aspecten NBA

4 1 Inleiding Met ingang van 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in werking getreden. De WNT heeft als doel de bezoldiging en de ontslagvergoedingen van topfunctionarissen binnen de (semi)publieke sector te reguleren door te normeren. Ook bevat de WNT een openbaarmakingsverplichting van de bezoldiging en ontslagvergoeding van topfunctionarissen via de jaarrekening van de organisatie (artikel 4.1 WNT). Voor andere functionarissen geldt alleen een openbaarmakingsverplichting via de jaarrekening bij overschrijding van de bezoldigingsnorm of de ontslagnorm (artikel 4.2 WNT). Daarnaast geldt voor beide groepen de inzending van de informatie aan de (vak)minister (artikel 4.1 lid 5 en 4.2 lid 7 WNT) en de eventuele melding aan de (vak)minister door de accountant (artikel 5.2 WNT). Aan de accountant is in deze wet een controlerende rol toegekend. Deze richt zich op het voldoen aan de eisen door de organisaties die worden gesteld in de WNT. Belangrijk hierbij is overschrijding van de bezoldigingsmaxima, maximale ontslagvergoeding, bij overtreding van het verbod van bonus/variabele beloning of van de non-activiteitsregeling. Dan wordt het bedrag dat in strijd met de WNT is uitgekeerd, als een wettelijk onverschuldigde betaling gezien. Dit betekent dat dit bedrag door de organisatie teruggevorderd moet worden van de betreffende topfunctionaris. Er is sprake van een afwijking in de financiële verantwoording als op grond van de WNT openbaar te maken gegevens niet, onvolledig of onjuist worden vermeld in het financiële verantwoordingsdocument. Als organisaties geconstateerde afwijkingen niet herstellen of als de onverschuldigde betaling niet tijdig is terugbetaald, dient de accountant dit via een elektronische weg te melden aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) of de vakminister indien die de mogelijkheid daarvoor biedt. Maatschappelijke relevantie De wet bakent af welke organisaties en functionarissen wel en niet onder de reikwijdte van de wet vallen en bepaalt het bezoldigingsmaximum voor topfunctionarissen. De WNT verhindert dat organisaties in de publieke en semipublieke sector bovenmatige bezoldigingen toekennen. Zowel politiek als maatschappelijk is er veel aandacht voor bezoldigingen en ontslaguitkeringen, met name in de (semi)publieke sector. Gecombineerd met de aan de accountant toebedeelde controlerende rol is de maatschappelijke relevantie van het oordeel van de accountant hoog. Samenvatting problematiek De WNT is een complexe wet gebleken. Er is sprake van een complexe overgangsregeling, voor verschillende sectoren zijn er aanvullende normen en specifieke regels vastgesteld, in dit eerste uitvoeringsjaar is nog weinig ervaring opgedaan met de wet- en regelgeving en is de wetgeving zelf nog in ontwikkeling. Bovendien bestaat in de praktijk een grote variatie in organisatiestructuren, arbeidsvoorwaarden, bezoldigingscomponenten en verschillende verantwoordingsstelsels. Hierbij zijn er keuze mogelijkheden met verschillende effecten op de betaling aan functionarissen en de verantwoording daarover door de organisatie. Deze zaken hebben er toe geleid dat organisaties en accountants aanlopen tegen onduidelijkheden en vragen in de uitvoering. De NBA had minister Plasterk van BZK eind 2013 gevraagd om op zeer korte termijn een duidelijk normenkader vast te stellen voor de verantwoording en controle van de WNT. In het overleg met BZK van de afgelopen periode hebben enkele accountants via de NBA-werkgroep WNT, in verband met onderdelen van een normenkader, vragen gesteld over onduidelijkheden en mogelijke oplossingen aangeleverd. Begin 2014 heeft de minister toegezegd dat het gevraagde normenkader er zou komen. Dit normenkader is eind februari beschikbaar gekomen en vervolgens begin maart aangevuld, mede op basis van die eerdere vragen (zie hoofdstuk 2). 4 - NBA Doelstelling handreiking Deze handreiking heeft niet als doel om alle mogelijke onduidelijkheden weg te nemen, maar biedt voor 2013, als vervolg op de eerdere publicaties op de NBA-site, een eerste kader voor de uitvoering van de controlewerkzaamheden en oordeelsvorming van de accountant. Ten behoeve van de controle 2014 zal hieraan, mede op basis van de consultatie en praktijkervaringen die momenteel worden opgedaan, een verder vervolg worden gegeven.

5 Deze handreiking gaat in op: het normenkader voor de organisatie en de accountant (hoofdstuk 2); de verantwoordelijkheden van -, de bijzondere aandachtspunten voor - en de te toetsen informatie in de financiële verantwoording door de accountant (hoofdstuk 3 en 5); en de eventuele impact van controlebevindingen omtrent de naleving van de WNT op de controleverklaring (hoofdstuk 4). Deze handreiking is gebaseerd op de WNT wet- en regelgeving zoals opgenomen in par. 1 van de Beleidsregels toepassing WNT. Zie hiervoor de BZK-website met ook nadere informatie over de WNT. 5 - NBA

6 2 Het normenkader voor de organisatie en de accountant Normenkader is gebaseerd op verschillende soorten wet- en regelgeving Het normenkader 2013 voor de uitvoering en de handhaving van de WNT is opgenomen in par. 1 van de Beleidsregels toepassing WNT. Deze beleidsregels vormen een (nadere) uitleg van de wet- en regelgeving en bevatten voorts concrete toepassingsregels. Zij maken als zodanig deel uit van het thans toepasbare normenkader, dat in verband met de goede uitvoering van de WNT van belang is. Dit kader is door de Minister op 27 februari 2014 naar de Kamer gestuurd (kst ). Dit normenkader (voor zover het 2013 betreft) bestaat uit: Algemene regelgeving t.b.v Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) (Staatsblad 2012, 583) Besluit van 15 november 2012, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (Staatsblad 2012, 584) Besluit van 6 december 2012 tot uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (Uitvoeringsbesluit WNT), (Staatsblad 2012, 624) Het voorstel tot aanpassing van de reikwijdte en enige technische wijziging van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (Aanpassingswet WNT) (Kamerstukken T 2013/2014, , A) Mededeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 12 februari 2014, nr , Directie Constitutionele Zaken en Wetgeving, Afdeling Wetgeving Staatsinrichting en Bestuur, inzake de uitvoering en handhaving van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in het licht van de Aanpassingswet WNT (Staatscourant 2014, nr. 4792) Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 26 februari 2014, nr , houdende nadere regels over hetgeen bij de toepassing van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector tot de bezoldiging wordt gerekend en over de toerekening van onderdelen van de bezoldiging aan enig kalenderjaar (Regeling bezoldigingscomponenten WNT; (Staatscourant 2014, nr. 6628, 6 maart 2014) Besluit van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 26 februari 2014, nr , houdende vaststelling van beleidsregels inzake de toepassing van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (Beleidsregels toepassing WNT; (Staatscourant 2014, nr. 6629, 6 maart 2014) Besluit van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 12 maart 2014, nr , houdende wijziging van de Beleidsregels toepassing WNT(Staatscourant 2014, nr. 7998, 18 maart 2014) Bijzonderheden Wet, van kracht vanaf 1 januari 2013 Besluit, van kracht vanaf 1 januari 2013 Besluit, van kracht vanaf 1 januari 2013 Wetsvoorstel op 4 februari 2014 aangenomen door de Tweede Kamer, maar nog in behandeling bij de Eerste Kamer Mededeling van de Minister dat de in behandeling zijnde Aanpassingswet WNT onderdeel is van het normenkader Regeling betreffende de bezoldigingscomponenten, formeel van kracht vanaf 1 januari 2014, maar organisaties worden geacht deze regeling ook toe te passen over 2013 In de bijlage bij het besluit zijn de Beleidsregels toepassing WNT opgenomen, waaronder in par. 27 het controleprotocol WNT Aanvulling op beleidsregels over het al dan niet verantwoorden en controleren van externe niettopfunctionarissen Voor de onderwijssector en de zorgverzekeraars gelden nog specifieke sectorale bezoldigingsmaxima. Zie voor de regelingen de BZK- website met veel gestelde vragen ( 6 - NBA

7 Hier wordt ook antwoord gegeven op verschillende vragen in relatie tot relevante onderwerpen betreffende het normenkader: Valt mijn instelling onder de WNT? Wat geldt voor mijn instelling? Topfunctionarissen en functionarissen Dienstverbanden en interim-posities Bezoldiging Einde dienstverband CAO's Overgangsrecht Verslaglegging en rapportage Overschrijdingen en handhaving WNT en WOPT Hier kunnen ook (nieuwe) vragen worden ingediend. Wetsvoorstel Aanpassingswet WNT maakt onderdeel uit van het normenkader 2013 Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft bij mededeling van 12 februari 2014 bekend gemaakt dat De WNT, zoals deze zou komen te luiden nadat de Aanpassingswet op de WNT tot wet is verheven en in werking is getreden, zal gehandhaafd worden als ware de wettekst inclusief de Aanpassingswet reeds in werking getreden. Dit dus ondanks dat de Aanpassingswet nog niet is aangenomen door de Eerste Kamer. De Tweede Kamer heeft al wel met de Aanpassingswet ingestemd. Deze volledige wettekst is te vinden op de website van BZK onder het kopje downloads. Door te bepalen dat de Beleidsregels toepassing WNT gelden als het normenkader voor de jaarrekening en de controleverklaring (zie bijlage), is voor de verslaggeving en controle niet direct meer van belang dat de Aanpassingswet WNT nog niet is aangenomen door de Eerste Kamer. Het vooruitlopen op wetgeving, zoals ook aan de orde komt in dit hoofdstuk, komt als onderwerp aan de orde in de Memorie van Antwoord van 24 april 2014 aan de Eerste Kamer (kst e). Organisaties worden geacht de Regeling bezoldigingscomponenten WNT ook te hanteren voor het boekjaar 2013 De Regeling bezoldigingscomponenten WNT kent een formele ingangsdatum van 1 januari Op grond van de toelichting bij de regeling is het uitgangspunt dat organisaties deze regeling ook hanteren voor het financieel verslaggevingsdocument over het boekjaar Afwijkingen in 2013 van de regeling zijn slechts toegestaan op goede gronden en moeten worden gemotiveerd. Voor de toerekening van bedragen van de bezoldigingscomponenten aan een jaar voor de toetsing aan de WNT-maxima en voor de verantwoording in de jaarrekening, de hierbij gehanteerde basisprincipes en het overzicht hiervoor van de afzonderlijke componenten wordt verder verwezen naar par. 14 van de Beleidsregels uitvoering WNT. De Beleidsregel uitvoering WNT en verantwoorden/controleren van externe niet-topfunctionarissen De minister informeert via de brief over de Aanpassingswet WNT van 27 februari 2014 de Tweede Kamer (kst ) over de uitvoering van de wet en de accountantscontrole over het jaar Voor het verslagjaar 2013 stelt de minister als gedragslijn dat door de organisaties niet aan de verplichting tot openbaarmaking van de te hoge bezoldigingen van externe niet-topfunctionarissen kan en hoeft te worden voldaan (zie artikel 4.2 lid 2 onder c WNT). De accountant hoeft daarop geen controle uit te voeren. Dit standpunt is vervolgens opgenomen in de aanvulling op beleidsregel 6 met het besluit van 12 maart 2014 dat op 18 maart 2014 is gepubliceerd in de Staatscourant. BZK heeft op haar website verder verduidelijkt dat er geen toezicht op de publicatie zal worden uitgeoefend, noch zal er handhavend worden opgetreden. Mochten organisaties wel de WNT-gegevens over externe niet-topfunctionarissen beschikbaar hebben, staat het ze vrij deze al dan niet openbaar te maken. Het effect van deze informatie op de controleverklaringen is op 1 april gepubliceerd op de NBA-website (zie verder par en de bijlage voor de verklaringen). 7 - NBA

8 Alternatief voor verantwoorden/controleren van externe niet-topfunctionarissen De hiervoor beschreven gedragslijn voor 2013 inzake externe niet-topfunctionarissen is gebaseerd op het Besluit van de Minister van BZK inzake wijzigingen in Beleidsregels toepassing WNT. Op basis van dit besluit is ervoor gekozen de controle van artikel 4.2 lid 2 onder c WNT inzake de vermelding van de gegevens over personen die anders dan op grond van een dienstbetrekking een functie vervullen als niet-topfunctionaris (externe niet-topfunctionarissen) uit te sluiten. In de toelichting op het besluit en de website van BZK is deze hiervoor genoemde gedragslijn bevestigd. Door in zowel de jaarrekening als de controleverklaring te verwijzen naar de Beleidsregels toepassing WNT (zie ook par. 3.1), is het dan niet noodzakelijk dat instellingen en accountants bovenstaande gedragslijn in de jaarrekening respectievelijk de controleverklaring toelichten. Een alternatief is dat de controle volledig in lijn met de bepalingen van de WNT wordt uitgevoerd, dus inclusief artikel 4.2 lid 2 onder c WNT. Indien deze situatie zich voordoet en blijkt dat die bepalingen voor de betreffende organisatie niet uitvoerbaar zijn voor het opstellen van de verantwoording en daarom niet eenduidig bepaald kan worden welke externe niet-topfunctionarissen voor welk bedrag in het WNT-overzicht zouden moeten worden opgenomen, wordt deze onzekerheid en keuze van de organisatie adequaat toegelicht in de jaarrekening. De accountant kan hierbij een goedkeurende controleverklaring afgeven en kan er voor kiezen een paragraaf ter benadrukking van deze aangelegenheden op te nemen in zijn controleverklaring. In de toelichting op het WNT-overzicht in de jaarrekening zal in elk geval moeten worden ingegaan op: de uitvoeringsproblematiek ten aanzien van de vermelding van de gegevens over de externe niettopfunctionarissen; de door de minister van BZK voor het verslagjaar 2013 voorgestelde gedragslijn dat niet volledig aan de verplichting tot openbaarmaking kan en hoeft te worden voldaan; het feit dat de instelling overeenkomstig deze gedragslijn uitvoering heeft gegeven aan de WNT; het feit dat dit leidt tot een onzekerheid in de verantwoording met betrekking tot de vermelding van de gegevens over externe niet-topfunctionarissen. Controleplicht WNT bij niet controleplichtige organisaties BZK heeft op 2 april 2014 te kennen gegeven dat de controleplicht van de accountant op grond van artikel 1.7 lid 1 WNT bij niet jaarrekening controleplichtige organisaties uitsluitend betrekking heeft op de naleving van de WNT. De bijv. kleinere zorginstellingen (zie artikel 3 sub f en g WTZi) hoeven dus geen controle over de gehele jaarrekening uit te laten voeren. Dit is terug te vinden op de website van BZK ( Als al andere diensten worden verricht voor de instelling (bijv. een samenstelopdracht bij een kleine zorginstelling) dient rekening gehouden te worden met de onafhankelijkheidsvoorschriften (ViO). 8 - NBA

9 3 Controle verantwoording en naleving WNT door de accountant De verantwoordelijkheden van de accountant bestaan uit: juistheid en volledigheid van WNT-verantwoordingsinformatie in de jaarrekening (of ander wettelijk financieel verslaggevingsdocument); de controle op de naleving van de WNT; eventueel het verrichten van een melding in het kader van de WNT aan de (vak)minister (zie hoofdstuk 5). Het referentiekader voor de controle op de naleving van de WNT ligt vast in par. 1 van de Beleidsregels toepassing WNT. Bij de uitvoering van zijn werkzaamheden hanteert de accountant het controleprotocol WNT van BZK (Par. 27 Beleidsregels toepassing WNT). 3.1 Controleprotocol WNT onderdeel van de Beleidsregels toepassing WNT De Beleidsregels toepassing WNT bevat in par. 27 een kort onderdeel Controleprotocol WNT waarin aanwijzingen voor de accountantscontrole op de WNT-verantwoording in de jaarrekening zijn opgenomen. In het protocol worden de door de accountant te hanteren uitvoeringsmaterialiteit, controletoleranties, WNT-rechtmatigheid en de meldingsplicht nader uitgewerkt. Het onderdeel Controleprotocol WNT bevat zelf geen expliciete opsomming van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving welke in de controle moet worden gehanteerd (referentiekader). In par. 6 van de beleidsregels is tevens opgenomen het niet behoeven te controleren van de externe niettopfunctionarissen. Door deze zaken is het controleprotocol WNT in par. 27 geen zelfstandig stuk waarnaar in de controleverklaring kan worden verwezen (zie ook kenmerk 3 in de NBA Schrijfwijzer accountantsprotocollen). In de controleverklaring bij het financieel verslaggevingsdocument (veelal de jaarrekening) verwijst de accountant in de paragraaf Verantwoordelijkheid van de accountant daarom naar de Beleidsregels toepassing WNT, inclusief het Controleprotocol WNT. Deze verwijzing wordt ook opgenomen wanneer reeds naar een ander controleprotocol (m.u.v. het onderwijsprotocol) wordt verwezen. Zie verder ook de bijlage voor de voorbeeldtekst controleverklaringen. Door de accountant te hanteren uitvoeringsmaterialiteit Voor de controle op de getrouwheid en rechtmatigheid geldt de uitvoeringsmaterialiteit zoals die in het controleprotocol WNT (par. 27 onderdeel B Beleidsregels toepassing WNT) is vermeld (voor onderwijsinstellingen geldt het protocol van de Onderwijsinspectie). Deze uitvoeringsmaterialiteit bepaalt de aard en omvang van de werkzaamheden van de accountant. Voor specifieke WNTposten/-onderwerpen wordt bovendien een specifieke uitvoeringsmaterialiteit vermeld. De accountant hanteert bij de controle een betrouwbaarheid van 95%. 3.2 Controle van de WNT-verantwoordingsinformatie in de jaarrekening Hierbij is het van belang voldoende aandacht te besteden aan de volledigheid van de opgenomen verantwoordingsinformatie naast de toets op de juistheid ervan. De controle op de volledigheid en juistheid van de WNT-verantwoordingsinformatie kan worden onderverdeeld naar de volgende aspecten: topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen (ook externen), alleen bij deze categorie moet worden getoetst op het aspect van wettelijk onverschuldigde betalingen; overige functionarissen; motivering overschrijding; vordering onverschuldigde betaling. Bij een gewezen topfunctionaris kan er uitsluitend sprake zijn van een vordering uit onverschuldigde betaling indien de betrokkene op het moment van betaling en/of toekenning topfunctionaris was (zie ook par. 4.3). 9 - NBA

10 De accountant dient zijn werkzaamheden zodanig in te richten, gebruik makend van de controle toleranties, dat alle opgenomen toetsingscriteria omtrent de naleving van de WNT worden afgedekt. Indien aan één van deze aspecten niet wordt voldaan zal dit leiden tot een meldingsplicht van de accountant aan de (vak)minister. De accountant van de organisatie stelt integraal vast aan de hand van de uit de WNT-controle verkregen informatie, dat bij overschrijdingen van het van toepassing zijnde maximum een motivering in het verslaggevingsdocument is opgenomen. 3.3 Controle naleving eisen bij wettelijk onverschuldigde betalingen De accountant moet onderzoeken of bezoldiging van topfunctionarissen boven de WNT norm heeft plaatsgevonden. Bezoldigingen boven de norm, waarop geen overgangsrecht van toepassing is, of waarvoor geen ontheffing van de Minister is verkregen (niet van toepassing in 2013), zijn wettelijk onverschuldigde betalingen en moeten door de organisatie worden teruggevorderd van de topfunctionaris. De accountant dient zijn werkzaamheden zodanig in te richten, rekening houdend met de uitvoeringsmaterialiteit, dat alle vormen van wettelijk onverschuldigde betalingen worden afgedekt. Als de organisatie de onverschuldigde betaling nog niet heeft teruggevorderd per balansdatum, dan leidt dit tot opname van een vordering op de balans van de instelling en afzonderlijk zichtbaar opgenomen in de toelichting (artikel 1.7 lid 2 WNT: In het financieel verslaggevingsdocument worden onverschuldigde betalingen opgenomen als vorderingen op de betrokken topfunctionaris en altijd afzonderlijk vermeld in de toelichting). Indien op het moment van het ondertekenen van de controleverklaring deze nog niet is terugbetaald, dan dient de accountant vast te stellen of de betreffende vordering in de jaarrekening volwaardig is (eventueel zichtbaar voorzien en toegelicht; zie ook par. 4.1 WNT-rechtmatigheid). Hierbij kan de accountant een goedkeurende verklaring verstrekken en dient het feit dat de vordering nog niet in zijn geheel terugbetaald is bij het ondertekenen van de verklaring, te leiden tot een directe melding door de accountant van de organisatie aan de (vak)minister (art. 5.2 lid 1 WNT). Indien op moment van ondertekenen van de verklaring reeds is terugbetaald doet hij geen melding. 3.4 Enkele aandachtspunten voor de accountant Geen vergelijkende cijfers 2012 (par. 2 Beleidsregels toepassing WNT) De WNT is 1 januari 2013 in werking getreden. Bezoldigingsgegevens van voor deze datum behoeven niet te worden verzameld. Dit betekent dat de gegevens die op grond van artikel 4.2, zesde lid, van de WNT over 2012 openbaargemaakt zouden moeten worden, niet behoeven te worden verstrekt. Dit blijkt uit het op 26 februari 2014 gepubliceerde normenkader. Bij 6-maandstoets telt periode vóór niet mee (par. 2 en 11 Beleidsregels toepassing WNT) Voor de periode die op grond van de artikelen 2.1, vierde lid, 3.1, vijfde lid, en 4.2, tweede lid, onderdeel c, moet worden bepaald, behoeft de periode voorafgaand aan de inwerkingtreding van de WNT niet meegenomen te worden. Dit blijkt uit het op 26 februari 2014 gepubliceerde normenkader NBA Overgangsrecht WNT (par. 22 t/m 25 Beleidsregels toepassing WNT en Q&A Overgangsrecht) Op bezoldigingsafspraken aangegaan tot 1 januari 2013 is het overgangsrecht van toepassing. Voor wijzigingen (verhogingen) in op 6 december 2011 bestaande afspraken is het overgangsrecht niet van toepassing. Het overgangsrecht bestaat er uit dat bezoldigingen boven het geldende maximum worden gerespecteerd gedurende vier jaar na inwerkingtreding van de WNT, waarna in drie jaar tijd moet worden afgebouwd tot het voor de sector geldende bezoldigingsmaximum. Daarnaast is een onderwerp het verschil in berekening van de ontslagvergoeding die eenduidig afgesproken dient te zijn om onder de overgangsregeling te kunnen vallen en de variabele beloning waarvoor er geen eenduidige berekening nodig is. Zie voor verdere informatie en toelichting de wet- en regelgeving en de website van BZK (

11 Toelichtingsvereisten bezoldiging onderwijsorganisaties op basis van WNT en BW (par. 1 Beleidsregels toepassing WNT) Voor onderwijsorganisaties stond in de Rjo dat artikel 2:383C BW voor deze organisaties van overeenkomstige toepassing was. In dit kader is aan de organisaties de verplichting opgelegd om het zogenoemde EFJ model H te publiceren waarin informatie opgenomen was die vooruit liep op de WNT en de informatie op grond van artikel 2:383c BW verstrekte. In de Staatscourant 2014 (nr , 30 mei 2014) is de Rjo aangepast en hoeven onderwijsorganisaties niet langer te voldoen aan artikel 2:383c BW. Op grond van deze aanpassing is het gebruik van model H vervallen. Verantwoorden en controleren externe niet-topfunctionarissen (par. 6 Beleidsregels toepassing WNT) Als de WNT-organisatie te maken heeft met het vraagstuk van de externe niet-topfunctionarissen (zie de aanvulling op beleidsregel 6 van 12 maart 2014 en nader toegelicht op de site van BZK) en besluit om: geen informatie te publiceren over externe niet-topfunctionarissen (geadviseerd wordt dit in de toelichting te vermelden), dan is het niet nodig dat de accountant iets opneemt in zijn verklaring (dit is wat naar verwachting het meest gebruikelijk zal zijn); wel te voldoen aan deze verplichting tot openbaarmaking van externe niet-topfunctionarissen (waaronder de verantwoording dat deze er niet zijn), dan neemt de accountant een overige aangelegenheden paragraaf op in de controleverklaring om te benadrukken dat hierop geen controle is uitgevoerd. Indien WNT-organisatie wel voldoet aan de verplichting tot openbaarmaking van externe niettopfunctionarissen én de accountant heeft voldoende en geschikte controle-informatie om zowel de juistheid als de volledigheid van deze toelichting vast te stellen, dan blijft de paragraaf achterwege. Er zijn hierbij verschillende varianten mogelijk en de individuele accountant bepaalt het hanteren van de overige aangelegenheden paragraaf. De voorbeeldtekst van de overige aangelegenheden paragraaf in de controleverklaring luidt als volgt: Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van externe niet-topfunctionarissen In overeenstemming met de aanvullende beleidsregels van 12 maart 2014, hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de functionarissen zoals genoemd in art. 4.2 lid 2 letter c WNT (externe niet-topfunctionarissen). In de bijlage is een volledige voorbeeldtekst voor de controleverklaring opgenomen inclusief WNT aspecten en ook de voorbeeldteksten van de overige aangelegenheden paragraaf (zie ook NBAhandreiking 1119, Nadere toelichtingen in de controleverklaring) NBA Niet controleplichtige organisaties en WNT controle (Q&A Verslaglegging en rapportage) In de vragen en antwoorden op de website van BZK wordt aangegeven dat organisaties waarvoor niet op basis van andere wet- of regelgeving dan de WNT (art. 1.7 lid 1) een verplichting tot accountantscontrole van de jaarrekening geldt, niet uitsluitend op grond van de WNT alsnog een controle over de gehele jaarrekening hoeven uit te laten voeren. Deze organisaties kunnen volstaan met een controleverklaring uitsluitend met betrekking tot naleving van de WNT (zie bijlage, controleverklaring 10.2b). De voorbeeldtekst voor deze controleverklaring is opgesteld voor de situatie dat de jaarrekening van een entiteit niet gecontroleerd is, maar op grond van de WNT er wel sprake is van een zelfstandige controle op de WNT-aspecten. Hierbij staat voorop dat op grond van artikel 1.7 lid 1 WNT de jaarrekening moet voldoen aan de WNT-vereisten. Voor deze zelfstandige controle worden alle WNTaspecten uit de jaarrekening overgenomen in een apart overzicht (inclusief eventuele onverschuldigde betalingen). De accountant zal derhalve ook moeten vaststellen dat de in het overzicht opgenomen WNT-aspecten zijn overgenomen uit de jaarrekening. Uiteraard dient de accountant alle relevante controlestandaarden te betrekken bij deze zelfstandige controle. Hierdoor zal de omvang van de werkzaamheden van deze bijzondere controleopdracht uitgebreider zijn dan wanneer ook sprake is van een jaarrekeningcontrole.

12 De voorbeeldtekst in de controleverklaring van de overige aangelegenheden paragraaf (zie ook NBAhandreiking 1119, Nadere toelichtingen in de controleverklaring) hiervoor luidt als volgt: Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de jaarrekening In overeenstemming met de door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties opgenomen vraag en antwoord op de website www. topinkomens.nl d.d. 2 april 2014 inzake de accountantscontrole van de jaarrekening bij rechtspersonen en instellingen waarvoor niet op basis van andere wet- of regelgeving dan de WNT een verplichting tot accountantscontrole geldt, is geen controle over de jaarrekening uitgevoerd, maar uitsluitend over de naleving van de WNT, zoals in het overzicht opgenomen. Als de jaarrekening van een organisatie die onder de WNT valt wel gecontroleerd wordt zijn de eerste twee voorbeeld controleverklaringen in de bijlage van toepassing (zie ook par. 4.1) NBA

13 13 - NBA 4 Eventuele impact controlebevindingen WNT op de controleverklaring 4.1 Algemeen Controletoleranties De fouten die door de accountant van de organisatie bij diens controlewerkzaamheden worden geconstateerd dienen door de verantwoordelijke in het verslaggevingsdocument te worden gecorrigeerd. Indien en voor zover correcties achterwege blijven, neemt de accountant de ontbrekende informatie op in de controleverklaring bij het verslaggevingsdocument (tenzij dit op grond van Standaard /A19 NVCOS niet mogelijk is) en betrekt hij de ongecorrigeerde fouten in de foutevaluatie bij de oordeelvorming bij de jaarrekening als geheel. Bij zijn afwegingen hanteert de accountant de tabel vertaling naar oordeel in het controleprotocol WNT (par. 27 onderdeel B Beleidsregels toepassing WNT), tenzij op basis van sectorspecifieke regelgeving andere toleranties gelden (bijv. voor onderwijsinstellingen). Het WNT-controleprotocol gaat niet expliciet in op geconstateerde fouten in de niet-financiële informatie van de toelichting (functiebenaming, duur en omvang van het dienstverband). Aangezien vermeld is dat alle geconstateerde fouten gecorrigeerd dienen te worden, dient de accountant hierbij een goedkeuringstolerantie te hanteren van 0%. De NBA-handreiking 1115, Aanpassing van het oordeel in de controleverklaring bij materiële tekortkomingen in de toelichting op de jaarrekening, biedt aanknopingspunten voor de impact van de controlebevinding op de controleverklaring (zie ook par. 27 onderdeel C Beleidsregels toepassing WNT). Getrouwheid en WNT-rechtmatigheid In de controleverklaring bij het financieel verslaggevingsdocument geeft de accountant, zoals beschreven staat in het controleprotocol WNT (zie par. 27 onderdeel B Beleidsregels toepassing WNT), mede een oordeel over: De getrouwheid van de op grond van de artikelen 4.1 en 4.2 van de WNT in het financieel verslaggevingsdocument opgenomen informatie evenals het opnemen en afzonderlijk toelichten in de jaarrekening van een volwaardige vordering ingeval van onverschuldigde betalingen die per balansdatum nog moet worden geïnd; De rechtmatige naleving van de overige bepalingen van de WNT. Dit betreft het daadwerkelijk door de organisatie in rechte terugvorderen van onverschuldigde betalingen bij topfunctionarissen, gewezen topfunctionarissen (als topfunctionaris toen) en toezichthouders en het opnemen en afzonderlijk toelichten in de jaarrekening van vorderingen wegens onverschuldigde betalingen. Dit houdt vooralsnog in dat het noodzakelijk is om wel een expliciet oordeel over alleen de WNTrechtmatigheid te verstrekken ingeval het voor de organisatie op andere gronden niet vereist is om een oordeel over de financiële rechtmatigheid in het algemeen te verstrekken (zie bijlage, controleverklaring 10.2a). Als financiële rechtmatigheid voor de sector wel gebruikelijk is (bijv. bij overheden en onderwijs) wordt de WNT-rechtmatigheid in dat oordeel meegenomen (zie bijlage, controleverklaring 10.2). Als het mogelijk is dat de organisatie een rechtmatigheidsverantwoording opneemt in de jaarrekening (bijv. bij de rijksoverheid) kan de WNT-rechtmatigheid hierin meegenomen worden en kan de accountant hierbij vervolgens een getrouwheidsoordeel afgeven (zie ook basis voorbeeldtekst 10.1 in de HRA). Welke voorbeeldtekst WNT controleverklaring gebruiken? Voor het gebruik van de juiste voorbeeldtekst voor de controleverklaring aangepast naar aanleiding van de WNT zijn de twee uitgangspunten: dat de WNT uitgaat van een gecontroleerde jaarrekening (zie artikel 5.2 en 1.7 lid 1 WNT); dat naast de reguliere getrouwheid uitgegaan wordt van een afzonderlijk oordeel over WNTrechtmatigheid in de controleverklaring (zie Controleprotocol WNT in par 27 onderdeel A en B Beleidsregels toepassing WNT). De vervolgens relevante vragen en antwoorden voor de bepaling van de juiste voorbeeldtekst WNT controleverklaring (zie de bijlage) zijn: 1) valt de organisatie onder de WNT (als een soort bepaling van de semi- en publieke sector)? Zo ja, ga naar de volgende vraag;

14 2) wordt de jaarrekening normaal gesproken (bijv. o.b.v. wet- en regelgeving, statuten of vrijwillig) al gecontroleerd door een accountant? - neen, gebruik verklaring 10.2b (of eventueel als bijv. de jaarrekening later gecontroleerd wordt); - ja, ga naar de volgende vraag; 3) heeft de organisatie normaal gesproken (bijv. o.b.v. wet- en regelgeving) al met financiële rechtmatigheid in de controleverklaring te maken? - nee, gebruik verklaring 10.2a; - ja, gebruik verklaring Enkele bijzondere situaties die tot beperkingen in de controle kunnen leiden De WNT is complex en er zijn enkele aspecten van de wet die voor onduidelijkheid van het normenkader zorgen. Het ontbreken van een helder normenkader en/of nadere verduidelijking op die aspecten kan ertoe leiden dat organisaties niet goed in staat zijn om de betreffende aspecten van de WNT na te leven en/of zullen zij de WNT zelf moeten interpreteren. Het voorgaande kan betekenen dat de accountant niet in staat zal zijn om voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen om vast te kunnen stellen dat voor de betreffende aspecten aan de WNT voorschrift(en) is voldaan en dat de jaarrekening geen materiële fout bevat. De accountant zal dan een andere dan goedkeurende controleverklaring moeten verstrekken. Omdat het in de regel zal gaan om een beperking die af te zonderen is en geen substantieel deel van de jaarrekening vertegenwoordigd, zal er sprake zijn van een beperking van materieel belang maar niet van diepgaande invloed. Dit resulteert in een oordeel met beperking. De volgende situaties kunnen bijvoorbeeld leiden tot beperkingen (of onzekerheden) in de controle: a) het ter beschikking stellen van een topfunctionaris in concernverband, waarbij geen informatie kan worden overlegd om de juistheid vast te kunnen stellen van de uren die worden toegerekend aan de dochter- en/of zustermaatschappij (zie verder par. 4.2); b) ontslagvergoeding gewezen topfunctionaris, in die gevallen waarbij niet voldoende en geschikte controle-informatie beschikbaar is om vast te kunnen stellen of de toegekende ontslagvergoeding wel of niet onder de reikwijdte van de WNT valt (zie verder par. 4.3). Dit is een niet limitatieve opsomming van mogelijke situaties. Of dit soort situaties vaak voorkomen en/of er nog meer relevante casuïstiek is met betrekking tot onzekerheden of onjuistheden in de jaarrekening of beperkingen in de controle, zal op basis van de eerste huidige praktijkervaringen nader geïnventariseerd worden. Zo kan voor het vervolg tot nadere guidance ten aanzien van oordeelsvorming, weging en strekking van de verklaring gekomen worden. 4.2 Het ter beschikking stellen van een topfunctionaris in concernverband Eén of meerdere topfunctionarissen van een holding entiteit die niet WNT-plichtig is, worden ingezet als topfunctionaris van een dochter die wel WNT-plichtig is. Daarvoor berekent de holding een management fee aan de dochter door. Deze situatie is te vergelijken met het inhuren van een topfunctionaris (o.a. interimmer) van een derde waarbij sprake is van een tegengesteld belang. In een groepsrelatie ontbreekt vaak het hiervoor geschetste tegengesteld belang. Hierdoor bestaat het risico dat de holding en de dochter een willekeurig aantal uren/dagen (deeltijdfactor mbt omvang dienstverband; q) overeenkomen, die niet aansluit op de werkelijkheid en/of gehanteerde verdeelsleutel en dit door de dochter laten kwiteren. Het concern kan er belang bij hebben om meer uren/dagen dan in werkelijkheid benodigd tussen betrokkenen te laten overeenkomen om binnen de WNT-norm, die prorata op uur- of dagtarief wordt teruggerekend, te blijven. Dit betekent dat er sprake is van een verschuivingsgevaar wat resulteert in een verhoogd risico dat de dochter niet aan een WNT voorschrift voldoet, wat resulteert in een verhoogd risico van een materiële fout in de jaarrekening van de dochter (door het niet opnemen van een vordering voor de overschrijding van de WNT-norm en een onjuiste WNT toelichting over o.a. de omvang van het dienstverband). De accountant dient zijn controle zodanig in te richten om voornoemd risico tot een acceptabel niveau te kunnen verlagen. Dit betekent dat hij voldoende en geschikte controle-informatie dient te verkrijgen om vast te kunnen stellen dat de intern overeengekomen en gekwiteerde inzet in relatie tot een voltijd dienstverband aansluit op de werkelijkheid. Daarvoor kan gebruik gemaakt worden van toezichthoudende mechanismen en/of een systeem van urenregistratie met de daarbij behorende 14 - NBA

15 interne beheersingsmaatregelen. Aan een dergelijk systeem op het niveau van directie/bestuur kan meestal geen of nagenoeg geen waarde worden toegekend. Het voorgaande betekent dat de accountant niet in staat zal zijn om voldoende en geschikte controleinformatie te verkrijgen om vast te stellen dat aan de betreffende WNT voorschrift(en) is voldaan en dat de jaarrekening van de dochter geen materiële fout bevat. Ook kan de optie worden bekeken (zeker in de situatie van overgangsrecht) of de WNT plichtige dochterorganisatie geconsolideerde WNT informatie van de persoon kan opnemen in haar enkelvoudige jaarrekening (zie ook par. 26 Beleidsregels toepassing WNT). Het is aan te bevelen om het gebruik van deze optie af te stemmen met de voor toezicht en handhaving verantwoordelijke Ministerie. Voorbeeldtekst onderbouwing van het oordeel met beperking De statutaire directie van de organisatie heeft een dienstbetrekking met XXX en verleent op deeltijdbasis diensten als topfunctionaris uit hoofde van de WNT aan de organisatie. De in de toerekening gehanteerde deeltijdomvang hebben wij niet objectief kunnen controleren wegens het niet aanwezig zijn van een tegengesteld belang binnen de groep en het ontbreken van toepasbare toetsingscriteria. Als gevolg hiervan hebben wij niet voldoende en geschikte controle-informatie kunnen verkrijgen om te kunnen vaststellen of er eventueel correcties noodzakelijk waren met betrekking tot de informatie inzake omvang dienstverband zoals opgenomen in de WNT toelichting. 4.3 Ontslagvergoeding gewezen topfunctionaris Een topfunctionaris wordt na 1 januari 2013 ontheven van zijn functie als topfunctionaris en wordt derhalve gewezen topfunctionaris. Kort daarna wordt deze gewezen topfunctionaris ontslagen danwel neemt hij/zij ontslag. De uitkering wegens beëindiging dienstverband wordt na 1/1/2013 overeengekomen (overgangsrecht niet van toepassing) en ligt boven de WNT-norm. Aangezien voor een gewezen functionaris de ontslagvergoeding niet wordt genormeerd maar alleen sprake is van een publicatieplicht, zou kunnen worden geconcludeerd dat overschrijding van de WNT-norm toegestaan is. De motivering van de normoverschrijding dient te worden toegelicht. BZK schrijft in zijn nadere interpretatie van de wet voor dat de accountant en BZK moeten waken dat hiervan geen misbruik wordt gemaakt. Indien reeds bij het ontheven van de functie van topfunctionaris bekend was dat ontslag onvermijdelijk zou zijn, dient bij ontslag te worden gedaan alsof de betrokkene een topfunctionaris is. Dat betekent dat de ontslagvergoeding ook genormeerd wordt. Het is voor te stellen dat de accountant in bepaalde situaties niet voldoende en geschikte controleinformatie kan verkrijgen om de juistheid van de motivering van de normoverschrijding vast te kunnen stellen. Deze motivering zou de normoverschrijding moeten rechtvaardigen. Voorbeeldtekst onderbouwing van het oordeel met beperking Uit de toelichting op de WNT op pagina XX van de jaarrekening blijkt dat aan een gewezen topfunctionaris een uitkering wegens beëindiging dienstverband is uitbetaald, die de WNT-norm overschrijdt. De betreffende gewezen topfunctionaris was XX maanden voor zijn ontslag een topfunctionaris. Wanneer tijdens die periode het al bekend was dat ontslag onvermijdelijk zou zijn, zou de betreffende normoverschrijding niet toegestaan zijn. Wij hebben niet voldoende en geschikte controle-informatie kunnen verkrijgen om vast te kunnen stellen of deze normoverschrijding toegestaan is. Als gevolg hiervan hebben wij niet kunnen vaststellen of correcties noodzakelijk waren met betrekking tot de WNT-toelichting op pagina XX van de jaarrekening en de daarmee samenhangende posten NBA

16 5 Meldingsplicht accountant Op basis van artikel 5.2, eerste lid, van de WNT meldt de accountant een onverschuldigde betaling aan de minister, indien: een vordering op een topfunctionaris of gewezen topfunctionaris uit onverschuldigde betaling niet in het financieel verslaggevingsdocument is opgenomen (dit leidt altijd tot een verklaring met beperking), of; op het tijdstip waarop de accountant zijn oordeel geeft over het financieel verslaggevingsdocument door de betrokken topfunctionaris nog niet in zijn geheel is terugbetaald (hierbij kan wel sprake zijn van een goedkeurende verklaring). Op basis van artikel 5.2, tweede lid, van de WNT meldt de accountant aan de minister: de ontbrekende gegevens, of; het ontbreken van de motivering; indien het financieel verslaggevingsdocument niet de juiste in de artikelen 4.1 en 4.2 voorgeschreven gegevens of de in artikel 4.2, vijfde lid, bedoelde motivering bevat (voor enkele sectoren, waaronder Rijk, onderwijs en woningcorporaties, zijn model WNT-verantwoordingen voor in de jaarrekening beschikbaar). Beperkingen in de controle behoeve op basis van de wet- en regelgeving dus niet gemeld te worden. De hiervoor bedoelde melding door de accountant geschiedt zo spoedig mogelijk na het verstrekken van de controleverklaring doch uiterlijk op 1 juli 2014, door middel van een webformulier dat beschikbaar is gesteld op de website van BZK of aan de Minister wie het aangaat (vakminister) indien deze de mogelijkheid tot elektronische verstrekking heeft opengesteld. Eventueel aanvullend dient een getekende brief of formulier verzonden te worden, met onder andere de eventueel ontbrekende gegevens (zie hiervoor de betreffende sector informatie). Tabel WNT-melding accountants (op Soort melding (meerdere opties mogelijk) * Overschrijding toepasselijke WNT-bezoldigingsnorm door een (interim) topfunctionaris of voorzitter/lid van een toezichthoudend orgaan Overschrijding toepasselijke WNT-maximum voor ontslagvergoedingen door een (interim) topfunctionaris of voorzitter/lid van een toezichthoudend orgaan Niet toegestane winstdelingen, bonussen of andere vormen van variabele beloning Ontbrekende of foutieve gegevens in het financieel verslaggevingsdocument Overig Getekende brief / verklaring * 16 - NBA

17 Bijlage: Voorbeeldteksten 10.2 Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT Zie: waarvan de 10.2 verklaring hier opgenomen zal worden. 10.2a Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid uitsluitend inzake WNT door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT Zie: waarvan de 10.2a verklaring hier opgenomen zal worden. 10.2b Voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring betreffende WNT-aspecten Zie: waarvan de 10.2b verklaring hier opgenomen zal worden NBA

18 10.2 Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT N.B.: Gezien de diversiteit in de publieke sector met betrekking tot verslaggevingsstelsels (zie ook Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37) en rechtmatigheid 1, mede op basis van verschillende wet- en regelgeving en daarop gebaseerde controleprotocollen, zal deze basis voorbeeldtekst op basis van een getrouw-beeld-stelsel nog aangepast moeten worden aan de specifieke situatie. Dit kan gebeuren in de cursieve teksten en op basis van de voetnoten. De verplichte teksten zijn standaard opgenomen, de aanpassingen en aanvullingen daarop voor de publieke sector zijn in de cursieve teksten vermeld. CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: Opdrachtgever Verklaring betreffende de jaarrekening 2 Wij hebben de in dit rapport/verslag/(half)jaarbericht 3 opgenomen jaarrekening 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) van... (naam entiteit(en)) te... (statutaire vestigingsplaats) gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 201X en de exploitatierekening over 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. 4 Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit 5 is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met het in Nederland geldende.. 6 en de Beleidsregels toepassing Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) 7, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag 8 in overeenstemming met het in Nederland geldende.. 9. Verwijderd:, beide Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming 1 De betekenis, reikwijdte en nadere invulling van het begrip financiële rechtmatigheid, inclusief dat verantwoorde bedragen rechtmatig tot stand zijn gekomen en betrekking hebben op financiële transacties, kan per onderdeel van de publieke sector (nog) verschillend zijn. De omschrijving van financiële rechtmatigheid en het gebruik daarvan in de tekst van de verklaring zal mede zijn basis vinden in de (nog) verschillende specifieke wet- en regelgeving. 2 Deze subkop is niet nodig wanneer er in de verklaring niet wordt gerapporteerd over overige bij of krachtens de wet gestelde eisen. In plaats van "jaarrekening" kan ook worden gebruikt "financiële overzichten" of daaraan gelijk te stellen term. 3 Verwijzing kan geschieden met behulp van paginanummers. 4 Opsomming componenten van de jaarrekening laten aansluiten op de eisen die het stelsel van financiële verslaggeving stelt en de keuzes die daarbinnen door de entiteit zijn gemaakt. 5 Afhankelijk van de aard van de entiteit te vervangen door een meer passende aanduiding zoals 'het bestuur van de vennootschap' (B.V/N.V.), 'vereniging', 'stichting', 'kredietinstelling' enz. 6 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. 7 Deze expliciete verwijzing naar de Beleidsregels toepassing WNT vervalt wanneer deze al met dezelfde benaming in het van toepassing zijnde verslaggevingsstelsel is opgenomen. 8 Terminologie laten aansluiten op die welke wordt gehanteerd door de entiteit en in voorkomende gevallen de tekst aanpassen wanneer in het stelsel van financiële verslaggeving de mogelijkheid van een vrijstelling van het jaarverslag is opgenomen, bijvoorbeeld voor een kleine rechtspersoon in Titel 9 Boek 2 BW. 9 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. Verwijderd:, de WOPT (tenzij al expliciet opgenomen in het verslaggevingsstelsel) 18 - NBA

19 dienen te zijn met de begroting 10 en met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen. 11 Het bestuur is voorts verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante wet- en regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en en de Beleidsregels toepassing WNT, inclusief 13 het Controleprotocol WNT. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede in het kader van de financiële rechtmatigheid voor de naleving van die relevante wet- en regelgeving, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit 14. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. 15 Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel 16 betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel 17 geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van... (naam entiteit(en)) per 31 december 201X en van het resultaat over 201X (of 10 De tekst "met de begroting en" alléén opnemen als begrotingsrechtmatigheid relevant is. 11 Indien deze bepalingen expliciet zijn vastgelegd in bijvoorbeeld een regeling, een handleiding of een protocol dan hiernaar verwijzen ( zoals opgenomen in... en het Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT ). Zie ook voetnoot 12. Op basis wat gebruikelijk is bij OCW volgens de Onderwijsinspectie, is deze voetnoot 11 niet van toepassing voor situaties waar het Onderwijsprotocol geldt. 12 Optioneel aan te vullen met een verwijzing naar de controlecriteria zoals vermeld in de relevante wet- en regelgeving of het controleprotocol. Afhankelijk van de status daarvan wordt waaronder of en gebruikt. 13 De verwijzing naar het Controleprotocol WNT alleen benoemen als deze niet strijdig is met de expliciete WNT bepalingen in het sectorprotocol (bijv mbt controletolerantie). Bij wel strijdige WNT-bepalingen dan opnemen exclusief het Controleprotocol WNT, zodat alleen naar het sectorprotocol wordt verwezen. Deze situatie doet zich bijv. voor met het Onderwijsprotocol OCW/EZ Als de accountant tevens verantwoordelijk is voor het geven van een oordeel over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem in samenhang met de controle van de jaarrekening, komt de volgende zin te vervallen: Deze risicoinschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. 15 De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten...% en voor onzekerheden...% van de... (omvangsbasis). Op basis van artikel... is deze tolerantie door de... (gebruiker-opdrachtgever) bij besluit van... (datum) vastgesteld. Deze alinea alléén opnemen als er op grond van de wet- en regelgeving een expliciete keuze bestaat met betrekking tot de te gebruiken goedkeuringstolerantie. 16 Het kan in voorkomende gevallen voldoende zijn om te spreken van 'oordeel'. 17 Indien niet wordt voldaan aan de WNT en/of de WNT-bepaling opgenomen in het verslaggevingsstelsel vervalt de optie van een goedkeurend getrouwheidsoordeel, waarbij in de onderbouwing het relevante bedrag wordt meegenomen (zie ook voorbeeldtekst en Praktijkhandreiking 1115). Als de WNT niet expliciet onderdeel uitmaakt van het verslaggevingsstelsel (zie voetnoot 6), dan wordt ook de WNT daar meegenomen. Verwijderd: 0 Verwijderd: artikel 6 Verwijderd: OP Verwijderd: OP Verwijderd: OP Verwijderd: 7 Verwijderd: OP 19 - NBA

20 voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) in overeenstemming met en de Beleidsregels toepassing WNT 19. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 201X in alle van materieel belang zijnde aspecten voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat de bedragen in overeenstemming zijn met de begroting 20 en met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals vermeld in het referentiekader. 21 Verwijderd: voldoen Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van externe niet-topfunctionarissen 22 In overeenstemming met de aanvullende beleidsregels van 12 maart 2014, hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de functionarissen zoals genoemd in art. 4.2 lid 2 letter c WNT (externe niet-topfunctionarissen). Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen 23 Ingevolge artikel vermelden wij dat het jaarverslag 24, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. 25 Plaats en datum... (naam accountantspraktijk)... (naam accountant) 18 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. 19 Deze expliciete verwijzing naar de Beleidsregels toepassing WNT vervalt wanneer deze al met dezelfde benaming in het van toepassing zijnde verslaggevingsstelsel is opgenomen. 20 De tekst met de begroting en alléén opnemen als begrotingsrechtmatigheid relevant is. 21 Indien deze bepalingen expliciet zijn vastgelegd in bijvoorbeeld een regeling, een handleiding of een protocol dan hiernaar verwijzen ( zoals opgenomen in en het Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT ). Op aangeven van de Onderwijsinspectie is de toevoeging van het controleprotocol WNT niet van toepassing voor situaties waar het Onderwijsprotocol geldt. 22 Mede vanwege het ontbreken van een praktisch toepasbare normstelling voor het kunnen verantwoorden van externe niettopfunctionarissen zal op basis van de Beleidsregel toepassing WNT geen toezicht worden uitgeoefend, noch zal er handhavend worden opgetreden. Verder staat het instellingen vrij informatie hierover al dan niet openbaar te maken en accountants hoeven de volledigheid en juistheid hiervan niet te controleren. Deze overige aangelegenheden paragraaf (zie ook Praktijkhandreiking 1119) uitsluitend opnemen wanneer de instelling informatie over externe niet-topfunctionarissen publiceert in de jaarrekening, terwijl dit op grond van de Beleidsregels toepassing WNT niet nodig is, en de accountant in lijn met de Beleidsregels toepassing WNT geen controlewerkzaamheden ten aanzien van deze externe niet-topfunctionarissen heeft verricht. 23 Indien geen voorschriften van toepassing zijn op basis waarvan de accountant deze verklaring dient af te geven, dan wordt de verklaring betreffende overige door de wet- of regelgeving gestelde eisen achterwege gelaten. 24 Terminologie laten aansluiten op die welke wordt gehanteerd door de entiteit en in voorkomende gevallen de tekst aanpassen wanneer in het stelsel van financiële verslaggeving de mogelijkheid van een vrijstelling van het jaarverslag is opgenomen, bijvoorbeeld voor een kleine rechtspersoon in Titel 9 Boek 2 BW. 25 Afhankelijk van de betreffende wet- en regelgeving dient deze paragraaf nader ingevuld te worden. Op basis van Titel 9 Boek 2 BW is de tekst: Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Indien de entiteit op grond van een wettelijke vrijstelling geen jaarverslag opmaakt, wordt deze zin achterwege gelaten (ook zal in de paragraaf Verantwoordelijkheid van het bestuur de tekst alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide komen te vervallen). Als naast het BW specifieke wet- en regelgeving van toepassing is, kan daarnaar verwezen worden in plaats van naar een verwijzing naar het BW. Als de accountant alleen in algemene zin de verenigbaarheid hoeft te toetsen, kan de zin Verder vermelden wij dat het jaarverslag (of: bestuursverslag), voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening gebruikt worden. Verwijderd:, de WOPT (tenzij al expliciet opgenomen in het verslaggevingsstelsel) 20 - NBA

21 10.2a Basis voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een enkelvoudige jaarrekening, met een oordeel over financiële rechtmatigheid uitsluitend inzake WNT door de accountant, aangepast n.a.v. de WNT N.B.: Gezien de diversiteit in de publieke sector met betrekking tot verslaggevingsstelsels (zie ook Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37) en rechtmatigheid 1, mede op basis van verschillende wet- en regelgeving en daarop gebaseerde controleprotocollen, zal deze basis voorbeeldtekst op basis van een getrouw-beeld-stelsel nog aangepast moeten worden aan de specifieke situatie. Dit kan gebeuren in de cursieve teksten en op basis van de voetnoten. Verwijderd: De verplichte teksten zijn standaard opgenomen, de aanpassingen en aanvullingen daarop voor de publieke sector zijn in de cursieve teksten vermeld. CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: Opdrachtgever Verklaring betreffende de jaarrekening 2 Wij hebben de in dit rapport/verslag/(half)jaarbericht 3 opgenomen jaarrekening 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) van... (naam entiteit(en)) te... (statutaire vestigingsplaats) gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 201X en de exploitatierekening over 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. 4 Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit 5 is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met het in Nederland geldende.. 6 en de Beleidsregels toepassing Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) 7, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag 8 in overeenstemming met het in Nederland geldende Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die voldoet aan de 1 De betekenis, reikwijdte en nadere invulling van het begrip financiële rechtmatigheid, inclusief dat verantwoorde bedragen rechtmatig tot stand zijn gekomen en betrekking hebben op financiële transacties, kan per onderdeel van de publieke sector (nog) verschillend zijn. De omschrijving van financiële rechtmatigheid en het gebruik daarvan in de tekst van de verklaring zal mede zijn basis vinden in de (nog) verschillende specifieke wet- en regelgeving. Deze verklaring heeft uitsluitend betrekking op WNT-eisen van financiële rechtmatigheid. 2 Deze subkop is niet nodig wanneer er in de verklaring niet wordt gerapporteerd over overige bij of krachtens de wet gestelde eisen. In plaats van "jaarrekening" kan ook worden gebruikt "financiële overzichten" of daaraan gelijk te stellen term. 3 Verwijzing kan geschieden met behulp van paginanummers. 4 Opsomming componenten van de jaarrekening laten aansluiten op de eisen die het stelsel van financiële verslaggeving stelt en de keuzes die daarbinnen door de entiteit zijn gemaakt. 5 Afhankelijk van de aard van de entiteit te vervangen door een meer passende aanduiding zoals 'het bestuur van de vennootschap' (B.V/N.V.), 'vereniging', 'stichting', 'kredietinstelling' enz. 6 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. 7 Deze expliciete verwijzing naar de Beleidsregels toepassing WNT vervalt wanneer deze al met dezelfde benaming in het van toepassing zijnde verslaggevingsstelsel is opgenomen. 8 Terminologie laten aansluiten op die welke wordt gehanteerd door de entiteit en in voorkomende gevallen de tekst aanpassen wanneer in het stelsel van financiële verslaggeving de mogelijkheid van een vrijstelling van het jaarverslag is opgenomen, bijvoorbeeld voor een kleine rechtspersoon in Titel 9 Boek 2 BW. 9 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. Verwijderd:, beide Verwijderd: de financiële rechtmatigheid Verwijderd: in de Verwijderd:, de WOPT (tenzij al expliciet opgenomen in het verslaggevingsstelsel) 21 - NBA

22 WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen in het Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT. Het bestuur is voorts verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die WNT-eisen van financiële rechtmatigheid mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en en de Beleidsregels toepassing WNT, inclusief 13 het Controleprotocol WNT. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Verwijderd: verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de begroting 10 en met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen Verwijderd: 11 Verwijderd: relevante wet- en regelgeving Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede voor de naleving van de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit 14. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte WNT-eisen van financiële rechtmatigheid en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. 15 Verwijderd: in het kader Verwijderd: voor de naleving van die relevante wet- en regelgeving Verwijderd: scriteria Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel 16 betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel 17 geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van... (naam entiteit(en)) per 31 december 201X en van het resultaat over 201X (of 12 Optioneel aan te vullen met een verwijzing naar de controlecriteria zoals vermeld in de relevante wet- en regelgeving of het controleprotocol. Afhankelijk van de status daarvan wordt waaronder of en gebruikt. 13 De verwijzing naar het Controleprotocol WNT alleen benoemen als deze niet strijdig is met de expliciete WNT bepalingen in het sectorprotocol (bijv mbt controletolerantie). Bij wel strijdige WNT-bepalingen dan opnemen exclusief het Controleprotocol WNT, zodat alleen naar het sectorprotocol wordt verwezen. Deze situatie doet zich bijv. voor met het Onderwijsprotocol OCW/EZ Als de accountant tevens verantwoordelijk is voor het geven van een oordeel over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem in samenhang met de controle van de jaarrekening, komt de volgende zin te vervallen: Deze risicoinschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. 15 De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten...% en voor onzekerheden...% van de... (omvangsbasis). Op basis van artikel... is deze tolerantie door de... (gebruiker-opdrachtgever) bij besluit van... (datum) vastgesteld. Deze alinea alléén opnemen als er op grond van de wet- en regelgeving een expliciete keuze bestaat met betrekking tot de te gebruiken goedkeuringstolerantie. 16 Het kan in voorkomende gevallen voldoende zijn om te spreken van 'oordeel'. 17 Indien niet wordt voldaan aan de WNT en/of de WNT-bepaling opgenomen in het verslaggevingsstelsel vervalt de optie van een goedkeurend getrouwheidsoordeel, waarbij in de onderbouwing het relevante bedrag wordt meegenomen (zie ook voorbeeldtekst en Praktijkhandreiking 1115). Als de WNT niet expliciet onderdeel uitmaakt van het verslaggevingsstelsel (zie voetnoot 6), dan wordt ook de WNT daar meegenomen. Verwijderd: artikel 6 Verwijderd: OP Verwijderd: OP Verwijderd: OP Verwijderd: 7 Verwijderd: OP 22 - NBA

23 voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) in overeenstemming met en de Beleidsregels toepassing WNT 19. Voorts zijn wij van oordeel dat de jaarrekening 201X in alle van materieel belang zijnde aspecten voldoet aan de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen in het Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT. Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van externe niet-topfunctionarissen 22 In overeenstemming met de aanvullende beleidsregels van 12 maart 2014, hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de functionarissen zoals genoemd in art. 4.2 lid 2 letter c WNT (externe niet-topfunctionarissen). Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen 23 Ingevolge artikel vermelden wij dat het jaarverslag 24, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. 25 Verwijderd: in deze Verwijderd: verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over Verwijderd: voldoen Verwijderd: Dit houdt in dat de bedragen in overeenstemming zijn met de begroting 20 en met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals vermeld in het referentiekader. 21 Plaats en datum... (naam accountantspraktijk)... (naam accountant) 18 Aan te vullen met een verwijzing naar het van toepassing zijnde stelsel van financiële verslaggeving, zoals de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, het van toepassing zijnde referentiekader of de betreffende jaarverslaggevingsrichtlijnen. In dit kader aandacht voor de Nederlandse Standaard a en 700.7b/35/36/37 en de classificatie van het gebruikte stelsel inzake financiële verslaggeving naar een getrouw-beeld- of compliance-stelsel. 19 Deze expliciete verwijzing naar de Beleidsregels toepassing WNT vervalt wanneer deze al met dezelfde benaming in het van toepassing zijnde verslaggevingsstelsel is opgenomen. 22 Mede vanwege het ontbreken van een praktisch toepasbare normstelling voor het kunnen verantwoorden van externe niettopfunctionarissen zal op basis van de Beleidsregel toepassing WNT geen toezicht worden uitgeoefend, noch zal er handhavend worden opgetreden. Verder staat het instellingen vrij informatie hierover al dan niet openbaar te maken en accountants hoeven de volledigheid en juistheid hiervan niet te controleren. Deze overige aangelegenheden paragraaf (zie ook Praktijkhandreiking 1119) uitsluitend opnemen wanneer de instelling informatie over externe niet-topfunctionarissen publiceert in de jaarrekening, terwijl dit op grond van de Beleidsregels toepassing WNT niet nodig is, en de accountant in lijn met de Beleidsregels toepassing WNT geen controlewerkzaamheden ten aanzien van deze externe niet-topfunctionarissen heeft verricht. 23 Indien geen voorschriften van toepassing zijn op basis waarvan de accountant deze verklaring dient af te geven, dan wordt de verklaring betreffende overige door de wet- of regelgeving gestelde eisen achterwege gelaten. 24 Terminologie laten aansluiten op die welke wordt gehanteerd door de entiteit en in voorkomende gevallen de tekst aanpassen wanneer in het stelsel van financiële verslaggeving de mogelijkheid van een vrijstelling van het jaarverslag is opgenomen, bijvoorbeeld voor een kleine rechtspersoon in Titel 9 Boek 2 BW. 25 Afhankelijk van de betreffende wet- en regelgeving dient deze paragraaf nader ingevuld te worden. Op basis van Titel 9 Boek 2 BW is de tekst: Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Indien de entiteit op grond van een wettelijke vrijstelling geen jaarverslag opmaakt, wordt deze zin achterwege gelaten (ook zal in de paragraaf Verantwoordelijkheid van het bestuur de tekst alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide komen te vervallen). Als naast het BW specifieke wet- en regelgeving van toepassing is, kan daarnaar verwezen worden in plaats van naar een verwijzing naar het BW. Als de accountant alleen in algemene zin de verenigbaarheid hoeft te toetsen, kan de zin Verder vermelden wij dat het jaarverslag (of: bestuursverslag), voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening gebruikt worden. Verwijderd:, de WOPT (tenzij al expliciet opgenomen in het verslaggevingsstelsel) 23 - NBA

24 10.2b Voorbeeldtekst goedkeurende controleverklaring in de publieke sector bij een overzicht inzake WNT-aspecten NB: Deze voorbeeldtekst is opgesteld voor de situatie dat een entiteit niet controleplichtig is, maar op grond van de WNT er wel sprake is van een zelfstandige controle op de WNT-aspecten. Hierbij staat voorop dat op grond van artikel 1.7 lid 1van de WNT de jaarrekening moet voldoen aan de WNTvereisten. Voor deze zelfstandige controle worden alle WNT-aspecten uit de jaarrekening overgenomen in een apart overzicht (inclusief eventuele onverschuldigde betalingen). De accountant zal derhalve ook moeten vaststellen dat de in het overzicht opgenomen WNT-aspecten zijn overgenomen uit de jaarrekening. Bij het plannen en uitvoeren van de controle van specifieke elementen uit de jaarrekening dient de accountant alle Nederlandse controlestandaarden die relevant zijn voor de controle toe te passen voor zover noodzakelijk is in de omstandigheden van de opdracht. Dit zal van invloed zijn op de aard, timing en omvang van de controlewerkzaamheden en op de evaluatie van de niet gecorrigeerde afwijkingen. Zie hiervoor de Nederlandse Standaard 805, "Speciale overwegingen - controles van een enkel financieel overzicht en controles van specifieke elementen, rekeningen of items van een financieel overzicht". CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: Opdrachtgever Wij hebben het bijgesloten, door ons gewaarmerkte, overzicht inzake de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X) (hierna het overzicht ) van... (naam entiteit) gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit 1 is verantwoordelijk voor het opstellen van het overzicht in overeenstemming met de Beleidsregels toepassing WNT en die voldoet aan de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen in het Controleprotocol WNT van deze Beleidsregels. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opstellen van het overzicht en de naleving van de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over het overzicht op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en de Beleidsregels toepassing WNT, inclusief het Controleprotocol WNT. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het overzicht geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in het overzicht. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat het overzicht een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opstellen van het overzicht door de entiteit, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de 1 Afhankelijk van de aard van de entiteit te vervangen door een meer passende aanduiding zoals 'het bestuur van de vennootschap' (B.V/N.V.), 'vereniging', 'stichting', instelling, enz NBA

25 gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte WNT-eisen van financiële rechtmatigheid en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van het overzicht. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel 2 is het overzicht inzake de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector 201X (of voor een gebroken boekjaar: voor het jaar geëindigd op 30 juni 201X), in alle van materieel belang zijnde aspecten opgesteld in overeenstemming met de Beleidsregels toepassing WNT. Voorts zijn wij van oordeel dat het overzicht in alle van materieel belang zijnde aspecten voldoet aan de WNT-eisen van financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen in het Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT. Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de jaarrekening In overeenstemming met de door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties opgenomen vraag en antwoord op de website www. topinkomens.nl d.d. 2 april 2014 inzake de accountantscontrole van de jaarrekening bij rechtspersonen en instellingen waarvoor niet op basis van andere wet- of regelgeving dan de WNT een verplichting tot accountantscontrole geldt, is geen controle over de jaarrekening uitgevoerd, maar uitsluitend over de naleving van de WNT, zoals in het overzicht opgenomen. Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van externe niet-topfunctionarissen 3 In overeenstemming met de aanvullende beleidsregels van 12 maart 2014, hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de functionarissen zoals genoemd in art. 4.2 lid 2 letter c WNT (externe niet-topfunctionarissen). Beperking in gebruik en verspreidingskring Het overzicht is door... (naam entiteit) opgesteld voor het Ministerie van (naam Ministerie wie het aangaat) met als doel verantwoording af te leggen dat het voor de jaarrekening 201X heeft voldaan aan de Beleidsregels toepassing WNT. Hierdoor is het overzicht mogelijk niet geschikt voor andere doeleinden. Onze controleverklaring is derhalve uitsluitend bestemd voor... (naam entiteit) en het Ministerie van (naam Ministerie wie het aangaat) en dient niet te worden verspreid aan of te worden gebruikt door anderen. Plaats en datum... (naam accountantspraktijk) Paraaf voor waarmerkingsdoeleinden... (naam accountant) 2 Indien niet wordt voldaan aan de WNT en/of de WNT-bepaling opgenomen in het verslaggevingsstelsel vervalt de optie van een goedkeurend oordeel, waarbij in de onderbouwing het relevante bedrag wordt meegenomen (zie ook voorbeeldtekst en NBA-handreiking 1115). 3 Deze overige aangelegenheden paragraaf (zie ook NBA-handreiking 1119) uitsluitend opnemen wanneer de entiteit externe niet-topfunctionarissen publiceert in de jaarrekening en het overzicht, terwijl dit op grond van de Beleidsregels toepassing WNT niet nodig is NBA

26 26 - NBA NBA-handreiking 11xx