Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder. Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder

Transcriptie

1 1 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder

2 2 Colofon Auteur: Ron Baltussen en Mariette Bruin Met bijdragen van: Jef Mühren en Ben Ewals Uitgave: WZNH Alkmaar, mei 2015 Basisontwerp DesignArbeid Implementatie Flores Automatisering

3 3 Voorwoord Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Voor U ligt het jaarverslag 2014 van de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder. Deze commissie heeft opdracht gekregen van het gemeentebestuur van de gemeente Den Helder om mee te werken en bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving. Ieder jaar doet de commissie verslag van de uitvoering van deze opdracht. Niet alleen omdat dit op grond van de woningwet wordt verlangd, maar ook en vooral omdat het de kans biedt deze culturele opdracht in een jaaroverzicht nog eens nader te belichten. De gemeenteraad en andere betrokkenen kunnen zo kennis nemen van de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan het ruimtelijk- en cultureel historisch kwaliteitsbeleid van de gemeente. In het jaarverslag wordt in het eerste hoofdstuk aandacht besteed aan een aantal algemene ontwikkelingen op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. In hoofdstuk twee worden voorbeelden getoond van plannen waaraan een bijdrage is geleverd om zo zicht te bieden op het effect van het gemeentelijk beleid en op de ambities van de inwoners van de gemeente. Niet alleen bouwplannen die zich door hun omvang of publieke betekenis onderscheiden, maar ook minder prominente bouwplannen kunnen rekenen op de aandacht van de commissie. In de voorbeelden die in dit jaarverslag voorbij komen wordt vooral aandacht besteed aan die plannen waarbij de commissie in staat is gebleken een constructieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het plan. In het jaarverslag is verder de samenstelling en werkwijze van de commissie beschreven. Tot slot zijn enkele conclusies en aanbevelingen geformuleerd. In de bijlagen is een overzicht met statistische gegevens opgenomen en een verslag van het jaarlijkse evaluatiegesprek met de portefeuillehouder. Naast dit jaarverslag bestaat er de mogelijkheid om de openbare vergadering van de commissie bij te wonen. Dit is wellicht de beste manier om inzicht te krijgen in het advieswerk. Met aanvragers aan tafel worden plannen in alle openheid besproken en niet zelden gaan bezoekers tevreden en met een beter plan naar huis. Mocht de gemeenteraad hieraan behoefte hebben dan is de commissie bereid het jaarverslag mondeling toe te lichten. De commissie heeft dit jaarverslag met plezier geschreven en hoopt dat u het met interesse zult lezen, ondertussen verheugen wij ons op voortzetting van onze adviestaak in 2015 Ir. Ben Ewals, commissievoorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit gemeente Den Helder Drs. ing. Jef Mühren, directeur WZNH De meer dan 60 omgevingsadviseurs die namens WZNH in ca. 40 gemeenten in Noord-Holland opereren, handelen vanuit onze statutaire doelstelling: het bevorderen van de ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving in de provincie Noord-Holland.

4 4 1. inleiding Is 2014 het jaar van economische herstel, zij het broos? Afgemeten aan het aantal en type nieuwe bouwaanvragen in het westelijk deel van het land in elk geval wel. Na een jarenlange daling van de aantallen verleende bouwvergunningen is er nu in veel gemeenten weer sprake van een toename In Den Helder is dit vooral van toepassing op particuliere planindieners, daarnaast is de Woningstichting in weerwil van de economische tijden behoorlijk actief. De commissie vindt het verheugend te merken dat dit samen gaat met een op veel plekken weer toenemende belangstelling voor de kwaliteit van de bouwopgave. Juist in een periode waarin groei niet meer vanzelfsprekend is, de economie en de waarde van vastgoed onder druk staan, kan ruimtelijke kwaliteit de doorslag geven. Door ruimtelijke kwaliteit in een vroeg stadium agendapunt te maken kan het veel eenvoudiger bij de planontwikkeling worden meegenomen. Economische belang Ruimtelijke cultuurhistorische kwaliteit is van groot economisch belang: de waarde van bouwwerken wordt bepaald door de kwaliteit van het gebouw en van de omgeving ervan; bedrijven vestigen zich niet alleen op basis van logistieke voorkeuren, maar ook waar het personeel graag wil wonen. Een aantrekkelijke en goed verzorgde leefomgeving is van belang voor het welbevinden van de inwoners. De kwaliteitsstandaard in de kernen en het landschap is hoog. Dit is niet vanzelf zo gekomen maar is de resultante van langjarig zorgvuldig bouwen en inrichten. Daar krijgt de Nederlandse stedenbouwkundige en architectonische traditie internationale erkenning voor en daar kunnen we best trots op zijn. De gemeenten hebben in de afgelopen decennia hierbij steeds het voortouw genomen. De komende tijd ligt het accent naar alle waarschijnlijkheid meer bij de initiatiefnemer zelf en dat is een goede zaak. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat echter niet vanzelf en is niet slechts de optelsom van individuele belangen. Bij het organiseren van het publieke belang kan de lokale overheid niet om haar regierol heen. Die regierol zal echter minder sturend en toetsend en meer begeleidend en faciliterend zijn. Deregulering De regulering is hierbij geen doel op zich maar een middel om processen vlotter te laten verlopen zonder alle zicht op zekerheden onnodig te verliezen. De wet biedt sinds 2003 de mogelijkheid van het aanwijzen van welstandsvrije gebieden. In het begin werd hier niet of slechts mondjesmaat gebruik van gemaakt. De laatste jaren zijn er verschillende gemeenten die een of meer welstandsvrije gebieden binnen de gemeentegrenzen hebben aangewezen. In Noord Holland is alleen de gemeente Beverwijk geheel welstandsvrij. Gemeenten als Castricum en Hollands Kroon hebben delen van de naoorlogse woningvoorraad en bedrijventerreinen welstandsluw of welstandsvrij gemaakt. In Zaanstad is een proef met vier wijken. Bij deze gemeente worden de effecten hiervan de komende jaren heel nauwkeurig gevolgd. De meeste gemeenteraden kiezen er echter bewust voor via bestemmingsplannen, monumentenbeleid en welstandsnota actief te blijven sturen op kwaliteit. Het laatste jaar lijkt er zelfs sprake van een ommekeer. Er zijn gemeenten die experimenteren met andere vormen van welstandsbeleid (bijvoorbeeld bewonerswelstand in Eindhoven) er zijn ook gemeenten die op hun schreden terugkeren en welstandsbeleid weer invoeren (bijvoorbeeld Vlissingen). In Den Helder zijn er geen welstandsvrije gebieden aangewezen. Veel gemeenteraden in Noord Holland hebben de afgelopen periode brede discussies gevoerd over de noodzaak om beleid te voeren op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. Geruststellend is dat de meeste gemeenten veel belang

5 5 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder blijken te hechten aan goede ruimtelijke kwaliteit en heel bewust en zelfbewust beleid hierover vaststellen. Vanaf november 2014 heeft de rijksoverheid de mogelijkheden voor vergunningvrij bouwen verruimd. Meer dan de helft van de kleinere bouwinitiatieven als dakkapellen, aanbouwen en bijgebouwen naast en achter de woning zijn inmiddels zonder vergunning van de gemeente te realiseren. Kanttekening is dat het zowel voor burgers als voor de gemeente niet eenvoudiger is geworden om te achterhalen wanneer er nog wel vergunning nodig is. De nieuwe Omgevingswet Het wetsvoorstel Omgevingswet is eind 2014 door de Tweede Kamer behandeld. Niet minder dan een revolutie in de ruimtelijke ordening is op handen. Hoewel invoering van de wet pas wordt verwacht in 2018 wekt het wetsvoorstel nu al de nodige beroering. WZNH draagt actief bij aan de nieuwe ontwikkeling, zowel door actief bij te dragen aan de totstandkoming van de wet, als door actieve informatievoorziening naar de gemeenten die bij ons zijn aangesloten. De nieuwe omgevingswet is erop gericht al het omgevingsgerelateerde recht te bundelen in één wet. De Omgevingswet integreert de gebiedsgerichte onderdelen van de huidige wetten in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Dit moet leiden tot betere mogelijkheden voor integraal beleid, tot een betere bruikbaarheid en substantiële vereenvoudiging van het omgevingsrecht. De welstandsnota en de bestemmingsplannen zullen als aparte instrumenten (en weigeringsgronden) verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt het Omgevingsplan waarin de bestaande instrumenten op een moderne manier worden ondergebracht. De nieuwe instrumenten voor ruimtelijke kwaliteit moeten bijdragen aan een goede inrichting van onze leefomgeving. Niet door deze met regels dicht te timmeren, maar door initiatieven vanuit de samenleving actief en constructief te faciliteren. Uitnodigingsplanologie wordt dat genoemd. Het nieuwe kernbegrip in de omgevingswet luidt goede omgevingskwaliteit. De nieuwe regels zullen niet meer in allerlei plannen, beleidsnota s en regels worden vastgelegd in papieren documenten, maar zullen in een digitale kaartstructuur op kadastraal perceelsniveau raadpleegbaar worden gemaakt. Gemeenten zullen, hiertoe ondersteund door de rijksoverheid, voorbereidingen moeten treffen om voor digitaliseringsoperatie klaar te zijn. De wetswijziging betekent ook een cultuurverandering van een regelende en gebiedende overheid, naar een servicegerichte en kader scheppende overheid die initiatiefnemers ondersteunt waar het kan. WZNH onderschrijft de noodzaak van flexibiliteit en meer bestuurlijke afwegingsruimte. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet lijkt die ruimte voor maatwerk te bieden, hoewel er bij de implementatie nog flink gezocht moet worden naar de goede balans tussen vrijheid en rechtsbescherming. Gemeenten krijgen meer afwegingsruimte om maatwerk te faciliteren. Meer lokale afwegingsruimte betekent echter ook een grotere onzekerheid voor burgers. Een overheid die aan de ene burger ruimte biedt zal ook aan de andere burger moeten uitleggen dat diezelfde vrijheid niet altijd ook voor hem of haar is weggelegd. Grotere vrijheid voor de een, geringere rechtszekerheid voor de ander, dat kan bijna niet anders. In dat speelveld zal het (ook voor burgers) steeds belangrijker worden dat besluiten deugdelijk en belangeloos worden gemotiveerd en publieke en private belangen zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Voor die toekomstige taak staan onze organisatie en commissieleden klaar. Planologie en stedenbouw Uitnodigingsplanologie betekent niet dat de overheid geen rol meer heeft. Bij uitnodigingsplanologie komt het accent meer te liggen op vooroverleg en vroegtijdige begeleiding van particuliere initiatiefnemers. Bij

6 6 uitnodigingsplanologie is begeleiding en beoordeling van een initiatief door een neutraal (dat wil zeggen niet eenzijdig aan initiatiefnemer of bestuurslichaam gebonden) en multidisciplinair team van deskundigen (uw adviescommissie!), een onmisbaar element. Deze schakel van deskundig gezond verstand kan de planvorming efficiënter en samenhangender maken en kan soms eenvoudiger en betere oplossingen opleveren waar de partijen zelf niet aan denken. Begeleiding en advisering is met name van belang bij afwijkingsactiviteiten, maatwerkconstructies en plannen met grote betekenis voor de omgevingskwaliteit (en dat kunnen soms ook kleine ingrepen zijn). De multidisciplinaire advisering verhoogt de kwaliteit van de besluitvorming en schept draagvlak, doordat het de basis legt voor bestuurlijke afweging en de motivering van besluiten. Het ministerie propageert dat, vooruitlopend op de nieuwe wet, gemeenten nu al eenvoudig beter kunnen gaan werken onder andere door gemeentelijke instrumenten als structuurvisie, beleidsplannen, bestemmingsplannen, welstandsnota s en het monumenten- of erfgoedbeleid meer op elkaar af te stemmen. Ambtelijke afhandeling kleine plannen Sinds begin 2013 is in het Besluit omgevingsrecht (Bor) opgenomen dat het college van B&W mag bepalen voor welke advisering de door de raad benoemde onafhankelijke adviescommissie wordt ingeschakeld. In de meeste gemeenten worden de minder omstreden kleine bouwplannen voor zover ze geen twijfel, discussie of precedentvorming oproepen afgehandeld door een daartoe aangewezen ambtenaar. In Den Helder wordt tot dusverre geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid van ambtelijke toetsing.

7 7 2. Beleid en adviezen Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder In dit hoofdstuk gaan wij in op Het effect van welstand: enkele bijzondere welstandsadviezen in 2014 De welstandsnota: hoe functioneert het beleidskader Het effect van welstand Bezoek aan het Informatiecentrum Op uitnodiging van de woningstichting gaat de commissie in de maand mei, samen met de ambtelijke ondersteuning op bezoek bij het voorlichtingscentrum aan de Beatrixstraat. Aldaar is zojuist de maquette van de binnenstad van Den Helder geplaatst. De commissie is onder de indruk van de maquette en de bijbehorende presentatie. Met een aantal indrukwekkende projecten draagt WSDH in hoge mate bij aan de verbetering van het beeld van Den Helder. Na het bezoek aan de maquette, wordt een rondgang door de binnenstad gemaakt langs de verschillende projecten zoals die op de maquette al waren te zien. De commissie leden complimenteren WSDH na afloop uitdrukkelijk met de kwaliteit van de gerealiseerde projecten. Beatrixstraat In de loop van 2014 is de Beatrixstraat in het centrum van Den Helder rigoureus op de schop gegaan. Niet alleen de inrichting van de openbare ruimte (naar ontwerp van West-8) maar ook twee grote vernieuwingen op de kop van de Beatrixstraat geven het centrum een positieve impuls.

8 8 Krimp in Den Helder Aan de Marsdiepstraat in Nieuw Den Helder is een mooi positief voorbeeld te zien van de gevolgen van de krimp in de gemeente Den Helder. WSDH heeft hier twee trappenhuizen in een lang bouwblok gesloopt. De nieuwe doorbraak in het lange bouwblok levert een positieve bijdrage aan de stedenbouwkundige setting, alsmede aan de twee resterende gebouwdelen. In dezelfde actie zijn de resterende woningen hoogwaardig gerenoveerd. School 7 Aan de Westgracht zijn de eerste werkzaamheden begonnen aan de nieuwe bibliotheek in het bestaande monumentale schoolgebouw. Dit openbare gebouw vormt straks een belangrijke schakel in de route van station naar Willemsoord. Met de uitbreiding van van Veen architecten ontstaat hier een mooie symbiose tussen bestaand en nieuw. Met de introductie van deze nieuwe functie is het behoud van de monumentale kwaliteiten van het schoolgebouw zeker gesteld. Kennismaking Port of Den Helder Naar aanleiding van een aantal plannen in bedrijventerrein Kooypunt is in november een afspraak gemaakt om kennis te maken met elkaar. Port of Den Helder beheert en ontwikkelt een aantal belangrijke terreinen en locaties binnen (en buiten) de gemeentegrenzen van Den Helder. Aan de hand van een beeldende presentatie licht de directeur, dhr. Kolff de organisatie en het toekomstbeeld ervan nader toe. Het thema van de organisatie is ruimte voor ontwikkeling. Zowel in het havengebied als in de stad (West-oever en Buitenveld), maar ook op bedrijventerrein Kooypunt en in de nieuw aan te leggen Kooyhaven in de gemeente Hollands Kroon, faciliteert PODH watergebonden bedrijvigheid in de stad. De visserij maar vooral de offshore zijn de belangrijkste klanten. PODH werkt aan een lange

9 9 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder termijn structuurvisie voor de bedrijvigheid in de stad. Hierbij wordt nauw samengewerkt met, en gebruik gemaakt van de diensten van de gemeente Den Helder zelf. Binnen de complexe ruimtelijke en verkeerskundige situatie van de stad, waarbij voortdurend gekeken moet worden naar de wederzijdse belangen van stad, toeristen en industrie, is PODH op zoek naar kansen voor ontwikkeling. Samenwerking met de gemeente (o.a. afd. Stedenbouw) en de Marine zijn hierbij cruciaal. De CRK is benieuwd naar de uitgangspunten voor de diverse ontwikkelingen, daar waar het over ruimtelijke kwaliteit gaat. PODH beaamt dat ook nieuw aan te trekken bedrijven aangeven dat ruimtelijke kwaliteit van groot belang is. Een goed vormgegeven openbare ruimte, maar ook zorgvuldig ontworpen terreinen en gebouwen zijn voor alle partijen van groot belang. Hierbij is het voor PODH uiteraard van belang dat een positief vestigingsklimaat voorop staat. Daarnaast is het voor PODH belangrijk dat de stad Den Helder als geheel aantrekkelijk genoeg wordt gemaakt om ook nieuwe werknemers een aantrekkelijke omgeving te bieden. Voor nieuwe bedrijven is dit een belangrijk item. Zij is dan ook blij met de ontwikkeling van de stad Den Helder, waar partijen als de gemeente zelf mar ook de Woningstichting een belangrijke rol in spelen. Ook de rol van de CRK wordt hierin gewaardeerd. Ben Ewals dankt PODH voor de uitnodiging voor deze kennismaking. Het heeft de CRK een goed beeld gegeven van het werkveld en de beweegredenen van PODH. En PODH heeft nader kennis kunnen maken met de commissie, hetgeen contact in de toekomst vergemakkelijkt. OS&O loods In het najaar zijn de eerste concreet uitgewerkte plannen voor de monumentale loods op het OS&O terrein in Huisduinen aan de commissie voorgelegd. Geo Architecten heeft een zorgvuldig uitgewerkt voorstel gepresenteerd waarin enerzijds de monumentale karakteristieken van het bestaande pand behouden en versterkt worden, anderzijds de inpassing van het plan in het landschappelijke ontwerp van het terrein is vormgegeven. De commissie is zeer te spreken over de plannen.

10 10 Tuinstraat / Asterplein Na diverse planaanpassingen, ingegeven door het economische klimaat in Den Helder, is in het najaar van 2014 de aanvraag omgevingsvergunning voor de nieuwbouwinvulling Tuinstraat / Asterstraat voorgelegd aan de CRK. In opdracht van WSDH heeft Kaptein-Jacobs Architecten een mooi ingepast woningbouwplan gemaakt voor deze vooroorlogse tuinwijk. In verkaveling, architectuur en materiaalgebruik is er aansluiting gezocht bij de bestaande setting. Samen met een zorgvuldige uitwerking van openbare ruimte en groenvoorzieningen krijgt deze wijk een positieve impuls. Gevelaanpak binnenstad In de loop van het jaar zijn er verschillende gevelrenovaties voor winkelpanden in de binnenstad aan de CRK voorgelegd. Middels een subsidieregeling wordt het ondernemers in het centrum aantrekkelijk gemaakt om hun gevels op te waarderen. De subsidieregeling wordt door Zeestad B.V. beschikbaar gesteld. Bij deze regeling wordt anders dan bij gemeentelijke subsidieregeling voor gevels van winkelpanden in het Stadshart het gehele casco betrokken. Op deze manier wordt een kwaliteitsslag in het straatbeeld van de binnenstad van Den Helder bewerkstelligd.

11 11 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Handhaving In een reeks identieke monumentale panden is één gevel zonder vergunning wit gekeimd. Deze gevel vormt een ernstige verstoring in het voorts nog intact zijnde samenhangende karakteristieke straatbeeld. De eigenaar is op basis van een negatief monumenten- en welstandsadvies aangeschreven. Gebleken is dat dit pand al wit geschilderd was voordat het pand in 1991 is aangewezen als gemeentelijk monument. De aanschrijving is op grond van dit feit ingetrokken. Schoolweg 38, gemandateerd overleg In augustus, september en oktober is een ontwerp voor een renovatie van het pand Schoolweg 38 in Julianadorp aan de gemandateerde van de CRK voorgelegd. Het proces rondom dit plan, waarbij in goed overleg tussen opdrachtgever en commissie een passende oplossing is gezocht voor de ruimtewensen, is een representatief voorbeeld van de manier van werken van de CRK. Zowel in plenair overleg als in het gemandateerde deel van de vergadering wordt op stimulerende en positieve wijze gewerkt aan de kwaliteit van de ingediende plannen. Zowel het algemene belang als de belangen van de planindieners worden binnen de kaders van het vastgestelde beleid gediend.

12 12 Verslag wethouderbezoek Wethouder Jacqueline van Dongen is tijdens de gemandateerde vergadering van 16 september aangeschoven in de commissie. Als nieuwe portefeuillehouder in de gemeente Den Helder wil ze graag het reilen en zeilen van de commissies zelf zien. Zij heeft in het eerste deel van de vergadering een goede indruk van de werkzaamheden gekregen. Ook in de CRK vergadering blijft wethouder van Dongen aanwezig. Na een korte voorstelronde volgt zij de verdere vergadering aandachtig Tijdens de diverse planbehandelingen wordt open gediscussieerd over de manier van werken binnen de gemeente Den Helder. Na afloop geeft wethouder van Dongen aan dat ze het een plezierige middag vond, en dat zij ook zeker van plan is haar gezicht vaker te laten zien. Zij heeft op deze manier een goede indruk gekregen van het functioneren van de commissie. In het jaar 2014 is aan de volgende plannen in afwijking van het advies van de CRK medewerking om bestuurlijke moverende redenen verleend: , afwijken welstandsadvies voor het wijzigen van de voorgevel van de woning J.A. Wentelstraat 14; , afwijken welstandsadvies voor het vergroten (kap) van de woning, beukenkampstraat 27; , afwijken van welstandsadvies voor het legaliseren van een eerder geplaatst hekwerk bij het bedrijfspand van DHSS B.V. Scheepmakersweg 5; , afwijken van welstandsadvies voor de gevraagde reclameuitingen bij de nieuwe drive-in bij de Mc Donald s verkeerstorenweg 2; , afwijken van welstandsadvies inzake bouwplan renoveren gevels van het appartementencomplex Heiligharn, de onderste plint van de flat Heiligharn (witte voorzetgevel) Aanpassing welstandsnota In de loop van het najaar zijn door de gemeente Den Helder de eerste stappen gezet om tot een welstandsnota op een nieuwe leest te komen. Samen met WZNH, Buro Bas Schout en de CRK zal in de loop van 2015 het welstandsbeleid opnieuw geformuleerd gaan worden. Basis voor de aanpassingen is de evaluatieronde die in 2013/2014 door de Raad en de Raadscommissie is doorlopen. De aanpassing van de welstandsnota moet tot een eenvoudiger, meer toegankelijk stuk leiden. Uitgangspunt is het aantal gebieden waarin Den Helder onderverdeeld te verkleinen. De kaarten van de nieuwe nota worden al dusdanig gemaakt dat het kaartmateriaal is voorbereid op digitale raadpleging van de nota. Deze digitalisering zal niet met de huidige actualisatie worden meegenomen, maar later worden uitgevoerd.

13 13 3. Organisatie en werkwijze Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder In dit hoofdstuk gaan wij in op: Samenstelling van de commissie Werkwijze Openbaarheid Gemandateerd werken Samenstelling van de commissie De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder is een van de 38 gemeenten die in Noord-Holland werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van WZNH. De leden van de commissie zijn benoemd door de gemeenteraad. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) was in 2014 als volgt samengesteld: Ir. Ben Ewals, stedenbouwkundige, voorzitter Ir. Martine Loos, landschapsarchitect en stedenbouwkundige Onno Vlaanderen, architect Ir. Ron Baltussen, architect en gemandateerde De commissie werd ondersteund door: Mariette Bruin, commissiecoördinator Ir. Aart Mudde, teamleider Plan ontwikkeling (gemeente) Ir. Frits op ten Berg, stedenbouwkundige (gemeente) Michel Gielens, plantoelichter (gemeente) Werkwijze De vergaderingen vonden plaats op de donderdag in de even weken van het jaar, in het gemeentehuis te Den Helder. De gemandateerde commissie vergaderde één maal in de twee weken. De CRK vergaderde één maal in de vier weken aansluitend. In totaal hebben in 2014 voor de gemeente Den Helder 431 planbehandelingen plaatsgevonden, waarvan 394 planbehandelingen in het gemandateerde overleg zijn behandeld, dat is 91% van het aantal planbehandelingen. Het aantal nieuwe aanvragen was 283 Meer cijfers treft u aan in bijlage 1. Openbaarheid De vergaderingen van de commissie zijn openbaar voor zover het bouwaanvragen betreft. Er is een publieke tribune voor toehoorders en belangstellenden. Planindieners kunnen een afspraak maken om een toelichting te geven op hun plan; in sommige gevallen vraagt de commissie daar ook expliciet om. In toenemende mate constateert de commissie dat aanvragers hun plan in de vergadering willen toelichten. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) heeft bij te behandelen onderwerpen bezoekers mogen ontvangen, dat is van het totaal aantal behandelingen. Gemandateerd werken In 2014 is er twee keer per maand gemandateerd gewerkt. Kleinere plannen, herhalingsplannen en plannen in vooroverleg werden door de gemandateerde architect secretaris afgehandeld. De plannen werden meestal door Michel Gielens. Mede door de uitstekende faciliteiten in de vorm van een groot digitaal beeldscherm met actuele foto s was de planafhandeling efficiënt. Meesttijds is in een prettige constructieve sfeer aan de plannen gewerkt, veelal in het bijzijn van belanghebbende bezoekers. In een aantal gevallen

14 14 zijn de plannen vanwege een groter ruimtelijk belang, of vanwege hun complexiteit doorgeschoven naar de CRK. Erfgoedcommissie De CRK van Den Helder functioneert tevens als erfgoedcommissie. Ron Baltussen is als gemandateerde van de provinciale erfgoedcommissie van WZNH aangewezen in de commissie. Er is derhalve altijd een gekwalificeerd commissielid aanwezig. In geval van specialistische bouwplannen kan vanuit de provinciale erfgoedcommissie van WZNH kennis worden ingevlogen. Zo is in 2014 gebruik gemaakt van de specifieke kennis en ervaring van Marijke Beek met betrekking tot de Stelling van Den helder ten behoeve van de beoordeling van de plannen voor het vervangen van de kades langs de kanaalzone. Deze kades maken immers deel uit van het Rijksbeschermde gezicht van Den Helder.

15 15 4. Conclusies en aanbevelingen Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder De Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder werkt vanuit de overtuiging dat een constructieve opstelling om te werken aan een mooier Nederland op brede steun kan rekenen, niet alleen onder professionals in de ruimtelijke ordening, maar vooral in de samenleving. De commissie concludeert dat ze haar grootste meerwaarde heeft in die gevallen waarin publieke en private belangen botsen en het voeren van constructieve gesprekken met initiatiefnemers noodzakelijk is om de belangen bij elkaar te brengenen daarbij de ruimtelijke kwaliteiten te behouden dan wel te versterken. Het grootse rendement ontstaat als niet aan het eind wordt getoetst, maar als de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden, samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. De commissie doet de volgende aanbevelingen: Mede met het oog op de gewijzigde samenstelling van de Gemeenteraad en de diverse Raadscommissies wil de commissie nogmaals benadrukken dat de vergaderingen van de CRK en de gemandateerde vergaderingen openbaar toegankelijk zijn. Een bezoek aan de commissie kan bijdragen in de meningsvorming over het welstandsbeleid en het functioneren van de CRK in Den Helder. De commissie wil nogmaals benadrukken dat de wijze waarop nu is ingezet op het handhavingsbeleid een positieve bijdrage levert aan de Ruimtelijke Kwaliteit in de gemeente Den Helder. Met betrekking tot het Erfgoedbeleid merkt de commissie op dat zij erg veel waarde hecht aan het reeds eerder ingezette beleid ten aanzien van de aanwijzing van naoorlogse monumenten in de gemeente Den Helder. De waarde en het belang van met name het Wederopbouw erfgoed voor de gemeente Den Helder is evident. De druk op de verschillende gebouwen en complexen die reeds eerder geïnventariseerd zijn, neemt toe. De commissie is erg gecharmeerd van de aanpak voor de herinrichting van de Beatrixstraat. Zij adviseert B&W ook in de toekomst deze lijn van eenheid en samenhang in deze belangrijke winkelstraat in het centrum van Den Helder te continueren. De commissie adviseert B&W in 2015 tot de formulering van een nieuwe welstandsnota voor de gemeente te komen, in het verlengde van de beleidsrichting die reeds is ingezet naar aanleiding van de excursie in De commissie vraagt B&W daar waar er wordt afgeweken van de welstandsadviezen een terugkoppeling naar de commissie te doen. De vraag is op welke wijze WZNH hieromtrent wil worden geïnformeerd. Voorgesteld wordt het B&W besluit aan de secretaris van de commissie toe te zenden. De nieuwe welstandsnota zal worden geagendeerd voor de commissievergadering van 20 augustus 2015 en de raadsvergadering van 31 augustus 2015.

16 16 Bijlage 1: Cijfers Planbehandelingen In 2014 heeft de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder 329 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 23 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met herhalingen was het totaal aantal planbehandelingen 431. Deze zijn als volgt verdeeld: soort aanvraag aantal aanvragen aantal behandelingen percentage herhalingen t.o.v. de aanvragen Omgevingsvergunning % waarvan een monument % waarvan nieuwbouw % waarvan verbouwing % Preadvies* % Reclameaanvraag % Adviesaanvraag handhaving % Advies ruimtelijke plannen % Overige vergaderonderwerpen % Totaal % * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunning is ontvangen. In vergelijking met de voorgaande jaren ontstaat het volgende beeld: soort aanvraag Nieuwe aanvragen % % % Aanvragen van voorgaande jaren 23 5 % 24 7 % % Herhalingen % % % Totaal behandelingen % % % waarvan reclameaanvraag 30 7 % 19 5 % 36 9 % waarvan handhaving 25 6 % 15 4 % 15 4 % Verdeeld over de soorten bouwwerken ontstaat het volgende beeld: soort bouwwerk Individuele woningen % % % Woningcomplexen 15 5 % 6 2 % 11 4 % Bedrijfsgebouwen % % % Agrarische gebouwen 2 1 % 2 1 % 2 1 % Openbare en bijzondere bouwwerken % % % Kleine bouwwerken 20 6 % 16 6 % 21 7 % Reclameobjecten 26 8 % 4 2 % 14 5 % Overige plannen 30 9 % 7 3 % 7 2 % Totaal aanvragen % % %

17 17 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Bezoek Er hebben dit jaar 53 behandelingen plaatsgevonden in aanwezigheid van architecten en/of de planindieners. Dit is 12% van het totaal aantal behandelingen. Adviezen De adviezen over het totaal aantal planbehandelingen zijn als volgt verdeeld: adviezen aan B&W Akkoord % % % Akkoord op hoofdlijnen 21 5 % 22 6 % 19 5 % Niet akkoord, tenzij 20 5 % 27 8 % % Niet akkoord, nader overleg 1 0 % 1 0 % 0 0 % Niet akkoord % % % Aanhouden 37 9 % 25 7 % 23 6 % Andere adviezen 12 3 % 5 1 % 15 4 % Beleidsadviezen 0 0 % 0 0 % 1 0 % Totaal % % % Akkoord wil zeggen: het plan voldoet op basis van de welstandscriteria aan redelijke eisen van welstand; het wordt met positief advies aan het college van B&W voorgelegd. Bij niet akkoord tenzij wordt een duidelijk omschreven voorwaarde geformuleerd. Hoe vaak behandeld? In 2014 werden 283 nieuwe aanvragen* beoordeeld. Het aantal keren dat deze aanvragen behandeld werden tot een eindadvies is als volgt: adviezen aan B&W Bij eerste behandeling akkoord (geen interventie van de commissie) Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij derde behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) Bij een vierde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning % % % 10 4 % 15 6 % 20 8 % % % % 8 3 % 13 5 % 10 4 % 1 0 % 2 1 % 2 1 % % % % 10 4 % 5 2 % 9 4 % Totaal nieuwe aanvragen* % % % * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Het aantal keren dat een nieuwe aanvraag terug komt bij de welstandscommissie geeft een indicatie van het effect van het gemeentelijke welstandsbeleid op de bouwproductie. Het is een indicatie; de preventieve werking (het anticiperen op het beleid vóór de aanvraag wordt ingediend) wordt hiermee bijvoorbeeld niet zichtbaar gemaakt.

18 18 Adviezen namens de commissie Van het totaal van 431 planbehandelingen in 2014 werden er 394 door één commissielid uitgevoerd, daartoe door de commissie gemachtigd. Dat is 91% van het aantal planbehandelingen. Het commissielid adviseert onder verantwoordelijkheid van de commissie op basis van de welstandsnota en legt hierover steeds verantwoording af aan de commissie. Het betreft aanvragen, waarbij het oordeel van de commissie op basis van de welstandscriteria bekend mag worden verondersteld. Een negatief eindadvies of een advies afwijkend van de welstandscriteria, dan wel een aanvraag die alleen op de algemene welstandscriteria kan worden beoordeeld, wordt meestal voorgelegd aan de gehele commissie. Monumentenadviezen De gemeente Den Helder werkt met een geïntegreerde commissie voor monumentenadviezen. In 2014 werden 29 plannen behandeld waarbij het een monument of cultuurhistorie betrof. Deze zijn als volgt verdeeld: adviezen aan B&W Aantal monumentenaanvragen % rijksmonumenten % gemeentelijke monumenten % panden in beschermd stadsgezicht 1 41 % beeldbepalende panden 7 4 % Gebruik welstandscriteria De aanvragen worden steeds beoordeeld op grond van vastgestelde welstandscriteria, welke in een welstandsnota of in aanvullingen in de vorm van beeldkwaliteitplannen zijn opgenomen. Voor de gemeente Den Helder is het gebruik van de verschillende soorten criteria als volgt: welstandscriteria 2014 Gebiedsgerichte criteria % Beeldkwaliteitplan en andere bouwregels 35 8 % Objectgerichte criteria % Criteria bij excessen 2 0,5 % Reclamecriteria 37 9 % Geen Criteria % Totaal %

19 19 Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Bestemmingsplannen De aanvragen worden meestal voorafgaande aan de welstandsvergadering getoetst aan het vigerende bestemmingsplan. Indien de aanvraag niet voldoet aan de bestemmingsplanbepalingen wordt vaak een afwijking (ontheffing) verleend. Soms is de afwijking mede afhankelijk van een positief welstandsadvies. Dit is het geval indien de ruimtelijke kwaliteit als argument voor het verlenen van een ontheffing in het bestemmingsplan genoemd wordt. De plannen voorgelegd aan de commissie hadden wat betreft bestemmingsplan de volgende status: bestemmingsplannen 2014 Voldoet aan bestemmingsplan % Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan binnenplanse afwijking % Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan buitenplanse afwijking 8 2 % Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan een afwijking op basis van een uitgebreide procedure of partiële herziening van het bestemmingsplan Voldoet niet aan bestemmingsplan, over afwijking wordt beslist na advies van de welstandscommissie 10 3 % 2 1 % Voldoet niet aan bestemmingsplan aan commissie wordt advies gevraagd over ruimtelijke onderbouwing om van bestemmingsplan af te wijken 2 1 % Anders 18 5 % Totaal %

20 20 Bijlage 2: Verslag Evaluatiegesprek Verslag evaluatiegesprek van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit met de wethouder van de gemeente Den Helder, gehouden op 19 maart 2015 in het gemeentehuis van Den Helder. Aanwezig: Namens de gemeente: mevrouw J. van Dongen (wethouder RO), de heer R. Boersma (teamleider VVH), de heer A. Mudde (teamleider Planontwikkeling). Namens de commissie: Ir. ben Ewals (voorzitter), Ir. Ron Baltussen (architect secretaris); Ir. Uda Visser (architectlid); Ir. martine van Vliet (stedenbouwkundige/landschapsarchitect) Namens WZNH: Drs. ing. jef Mühren (directeur); Mariette bruin (bureuacoördinator). Opening: De wethouder heeft het concept jaarverslag van de CRK voor 2014 ontvangen. Vandaag wordt het concept voor besproken, geëvalueerd en definitief gemaakt. De wethouder geeft naar aanleiding van de voorgaande themalunch aan dat Ruimtelijke Kwaliteit wat haar betreft een kwetsbaar gebruiksvoorwerp is. Vanuit WZNH worden excuses aangeboden voor het invoegen van de verkeerde (2013) cijfermatige bijlages. Dit wordt in het definitieve jaarverslag uiteraard aangepast. De wethouder heeft twee tekstuele opmerkingen bij het concept jaarverslag. Op bladzijde 5 (4 e regel) staat het woordje geruststellend. Deze zin ziet ze graag aangepast. Voorts wordt onderaan bladzijde 6 aangegeven dat er ten aanzien van de Kan-bepaling een besluit is genomen, dit is echter niet het geval. Deze kan derhalve in het geheel vervallen. De wethouder geeft aan dat de in het verslag genoemde projecten een mooie doorsnede geven van de activiteiten in Zij acht het vooral van belang dat de nadruk wordt gelegd op wat we met zijn allen willen bereiken en niet op wat er allemaal mis is gegaan. Vervolgens worden de aanbevelingen doorgenomen. Naar aanleiding van de aanbeveling met betrekking tot het erfgoed komt het gesprek op het stationsgebied en het Stadshart. De wethouder geeft aan dat zij de commissie graag vroegtijdig zou willen betrekken in een bredere discussie met bewoners en belanghebbenden om verder vorm te geven aan de uitgangspunten van het Uitwerkingsplan voor de binnenstad. De commissie geeft aan dat graag in te willen vullen. De goed verlopende aanpak van de Beatrixstraat geeft aan dat het goed is om deze gebieden integraal aan te pakken. De heer Mudde onderschrijft dat een aanpak analoog aan de discussie rondom Willemsoord goed zou kunnen werken. De wethouder geeft aan dat er wat haar betreft een discussieavond zou kunnen worden gehouden met als thema Stadshart als huiskamer van Den Helder. Het gesprek wordt door haar afgesloten met de opmerking dat zij haar best zal doen om af en toe haar gezicht te laten zien bij de CRK. Voorts gaat ze er van uit dat de leden van de CRK haar weten te vinden als het nodig is. Zij is van mening dat het belangrijk is dat de huidige prettige en ter zake doende werkwijze wordt voortgezet.

21 21 Bijlage 3: Curricula Jaarverslag 2014 voor de gemeente Den Helder Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Den Helder Ir. B. Ewals, stedenbouwkundige Opleiding: Atheneum, Bernardinus College Heerlen, Bouwkunde, Technische Universiteit Eindhoven. Werkervaring: Sinds tot heden werkzaam bij BUROBEB te Amsterdam als (mede)directeur-eigenaar. Naast de vaste bureauwerkzaamheden heeft hij vele nevenfuncties, zoals o.a. het voorzitterschap voor de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Bussum van 2009 tot heden, lid van de programmaraad voor het Podium van Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol, supervisor voor Burggooi, gemeente Alphen aan den Rijn sinds 2001 en vanaf 2015 lid van de adviesraad Ymere. Vanaf 1 januari 2012 is hij benoemd als voorzitter van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Den Helder. O. Vlaanderen, architect Opleiding: HBS-B, Utrecht, HTS- Bouwkunde, Amsterdam en Academie van Bouwkunst, Amsterdam (cumlaude). Werkervaring: Vanaf 1987 is hij werkzaam als zelfstandig architect onder de naam Onno Vlaanderen Architecten. Naast zijn ontwerppraktijk is Onno Vlaanderen ook steeds actief geweest als docent op de Academie van Bouwkunst en de TU en heeft hij een zeer ruime ervaring in welstandsadvisering o.a. in Laren, Zaanstad, Almere, Den Helder en Haarlemmermeer. Onno Vlaanderen is sinds 1999 verbonden aan WZNH. Vanaf 2003 is hij voorzitter van de Commissie voor Second Opinions en vanaf 2010 ook voorzitter van de welstandscommissie Haarlemmermeer. De laatste jaren ligt de nadruk vooral op supervisiewerkzaamheden, zoals in Almere, Oostzaan, Zaanstad Centrum, Zaanstad Zaan - Y en Den Helder. Daarnaast was Onno Vlaanderen van lid van de Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling. In 2009 is hij lid geworden van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Den Helder. Ir. R. Baltussen, architect Opleiding: Technische Universiteit Delft, afdeling Bouwkunde vakgroep Architectuur. Werkzaamheden: Sinds 1988 werkzaam als architect bij Hooyschuur architecten bna te Wormerveer. Sinds 2004 mede directeur/eigenaar van dit bureau. Hooyschuur architecten is reeds veertig jaar actief in Noord-Holland. Met name woningbouw, zowel nieuwbouw, renovatie transformatie als restauratie behoort tot het werkterrein. Hij is sinds 1999 aan WZNH verbonden, waarvan van als architect secretaris van de Welstands- en Monumentencommissie Alkmaar. Hij is van 1996 tot 2009 lid en voorzitter geweest van de Welstands- en Monumentencommissie van de gemeente Waterland en van 2009 tot 2012 voorzitter van de welstands- en monumentencommissie van de gemeente Edam Volendam. Tevens is Ron voorzitter van de welstandscommissie van de gemeente Langedijk en architectlid van de welstandscommissie Noord Holland Noord. Sinds begin 2011 is hij architect secretaris van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Den Helder.

22 22 Ir. M. Van Vliet, landschapsarchitect en stedenbouwkundige Opleiding: Stedenbouw, Academie van bouwkunst en staatsexamen, Landschapsarcitectuur Boskoop en staatsexamen. Werkervaring: Werkervaring: Bureau Niek Roozen, ontwerper /projectleider Bureau B+B, directeur Bureau B+B, vanaf 2009 eigen Bureau voor architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur : Atelier Loos vanvliet, daarnaast ook een bureau NRLVV in China vanaf eind Vanaf 2001 geeft Martine van Vliet diverse lezingen en is ze gastdocent aan de Academie van bouwkunst in Rotterdam en Amsterdam. Tevens is zij supervisor voor diverse nieuwbouwlocaties in o.a. Blaricum, Waddinxveen en Hoofddorp.Vanaf 2009 is zij verbonden aan WZNH, van 2009 tot 2010 als architectlid in de welstandscomissie van de Gemeente Haarlemmermeer, vanaf 1 december 2010 is zij benoemd als lid van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de Gemeente Den Helder.