An inquiry into The Wealth of Education.
|
|
- Ida de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 An inquiry into The Wealth of Education. In het onderstaande stuk wordt een reactie gegeven door de Vereniging van leraren in de economisch/maatschappelijke vakken (VECON ) op het ontwerp voor een nieuw examenprogramma The Wealth of Education, dat in september 2005 verschenen is onder verantwoordelijkheid van een commissie onder voorzitterschap van professor C. Teulings. In dit stuk wordt eerst kort ingegaan op de adviesaanvraag van de minister, vervolgens wordt de positie van de VECON tot nu toe beschreven en daarna volgt een inhoudelijke bespreking van het huidige rapport. Deze inhoudelijke bespreking bestaat uit: - een inhoudelijke analyse van het rapport - een aantal overwegingen ten aanzien van het beschikbaar komen van voldoende geschikt materiaal voor keuzeonderdelen en experimenten - een beschouwing over de noodzaak van een nascholingsprogramma - een conclusie waarin de wenselijkheid van een (expliciterings)commissie wordt benadrukt, twee voorwaarden aan de invoering worden gesteld en een viertal aanbevelingen wordt gedaan. Ondanks de vele kritische opmerkingen is er veel waardering voor het werk van de commissie, omdat deze een belangrijke stap heeft gezet in de richting van de vernieuwing en actualisering van het economieonderwijs op HAVO en VWO. Adviesaanvraag van de minister Minister Van der Hoeven heeft ten behoeve van de vernieuwing van het economieonderwijs op het niveau van HAVO/ VWO besloten om de commissie onder voorzitterschap van Teulings ( Teulings I) - die het rapport Economie moet je doen het licht heeft laten zien - te laten opvolgen door een tweede commissie, ook onder leiding van Teulings (Teulings II). Deze commissie heeft het rapport met de titel The Wealth of Education op 29 september 2005 aangeboden aan minister Van der Hoeven. Positie van de VECON tot nu toe Ook naar aanleiding van het rapport Economie moet je doen van Teulings I heeft de VECON advies uitgebracht. De VECON heeft toen een viertal concrete overwegingen geformuleerd, die respectievelijk betrekking hadden op: 1) Afbakenen van de leerstof ten opzichte van het vak M&O, 2) Ruimte geven aan de vervolgcommissie voor veldraadplegingen tijdens het samenstellen van het nieuwe rapport, 3) Voldoende gelegenheid geven voor het aanbieden van goed doordacht materiaal aan de scholen door methodeontwikkelaars en toetsingsdeskundigen, zodat een goed programma ook een goede uitvoering kan krijgen. 4) Zorg dragen voor een adequaat nascholingstraject voor het huidige docentencorps. 1
2 Deze overwegingen waren deels gebaseerd op een inhoudelijke analyse van het rapport en deels hadden ze betrekking op randvoorwaarden die vervuld moeten worden om een goed programma tot goed economieonderwijs te laten leiden. Enkele kritische kanttekeningen bij de inhoud van het rapport (Teulings 1) luidden: a) De overladenheid van het huidige programma wordt niet verholpen. b) Er wordt geen volledig beeld geschetst van het economieonderwijs op HAVO en VWO niveau, dus inclusief basisvorming en het vak M&O. c) Het historisch perspectief komt in het rapport te weinig aan bod. d) De beginselen ( die bij Teulings II concepten heten) zijn heterogeen van aard en de commissie geeft zelf toe dat de keuze ervan arbitrair is. e) De macro-economische invalshoek wordt te veel verdrongen door een meer microeconomische, waarbij overigens niet wordt ontkend dat er ruimere aandacht mag komen voor de micro-economie als basis voor macro-economische theorie. Overigens werd wel degelijk onderkend dat het rapport van Teulings I een aanzet was voor de noodzakelijke vernieuwing van het economieonderwijs. Naar aanleiding van het verschijnen van het tweede rapport van de commissie Teulings heeft de VECON een veldraadpleging georganiseerd op dinsdag 8 november Tijdens deze bijeenkomst is het rapport toegelicht door vertegenwoordigers van de commissie Teulings, het CITO en de SLO. Docenten hebben hier hun mening kunnen geven en zij hebben een enquête ingevuld. Verder zijn er leden die op persoonlijke titel schriftelijk hebben gereageerd. Al deze informatie heeft bijgedragen tot de onderstaande reactie. Inhoudelijke bespreking van het ontwerp examenprogramma: The Wealth of Education Concepten en contexten Bij Teulings I is er nog sprake van een matrix van beginselen en toepassingen. Teulings II spreekt echter van concepten en contexten, waarbij er een vaste koppeling is van bepaalde contexten aan bepaalde concepten. Een keuze voor het ordenen van het totale economieprogramma op basis van acht concepten is arbitrair, toch heeft Teulings II de ingeslagen weg vervolgd. Op theoretische gronden valt op deze keuze nogal wat af te dingen. Het lijkt ons op grond van praktische overwegingen echter niet verstandig dit ordeningsprincipe te verlaten. De vernieuwing van het economieonderwijs zou voor een aantal jaren van de baan zijn. Wij delen de zienswijze dat door het aan de orde stellen van diverse contexten waar een zelfde concept achter schuilgaat, leerlingen economisch inzicht bijgebracht kan worden. Echter de summiere uitwerking van de concepten in een aantal subconcepten stelt alle betrokkenen voor 2
3 grote problemen omdat niet duidelijk wordt hoe breed en diep deze subconcepten moeten worden behandeld. Om langdurige discussies rond de inhoud van de centrale examens te vermijden zal hier veel meer duidelijkheid geschapen moeten worden. Daarnaast zorgt de vaste koppeling van contexten en concepten naar onze mening voor grote problemen. De koppeling is soms willekeurig, wat blijkt uit het feit dat voor HAVO en VWO niet altijd dezelfde keuze wordt gemaakt en soms zelfs onlogisch, bijvoorbeeld daar waar het begrip arbeidsmarkt aan volkomen concurrentie wordt gekoppeld. Bovendien bestaat bij een vaste koppeling het gevaar dat de vrijheid om te kiezen binnen welke contexten de concepten worden gepresenteerd zal verdwijnen. Dit klemt des te meer omdat er belangrijke contexten niet zijn opgenomen zoals vervoer, milieu, wereldenergiemarkt, ontwikkelingslanden, schuldenproblematiek en economische ordening. Wij pleiten dus voor het behoud van verplichte contexten die echter geheel losgekoppeld worden van de concepten. Docenten en auteurs kunnen dan zelf de keuze maken, hoe zij bepaalde contexten en concepten aan de orde willen stellen. Ook wordt er zo meer ruimte geschapen voor examenmakers. Om leerlingen meer in aanraking te brengen met belangrijke maatschappelijke economische verschijnselen zou een aantal macro-economische keuzeonderwerpen overgeheveld moeten worden naar de (verplichte) contexten, om op die manier meer evenwicht tussen macro- en microeconomie in het programma aan te brengen. Tot slot stellen wij voor om elke vijf jaar te bezien of de contexten moeten worden aangepast aan de actualiteit. Onderscheid tussen HAVO en VWO In The Wealth of Education is er wel aandacht voor het verschil tussen HAVO en VWO, maar de uitwerking is uiterst summier. In het rapport kan het onderscheid worden afgeleid uit de weergave van bolletjes bij de diverse begrippen. Wij vinden dat ook hier een veel concretere uitwerking noodzakelijk is. Verder zijn wij van mening dat er te hoge eisen aan het abstractieniveau van de HAVO - leerling worden gesteld en dat de gemiddelde leerling van het E&M-profiel hieraan zeker niet kan voldoen. Wij denken dat een heroverweging, bijvoorbeeld ten aanzien van de toepassing van speltheorie, op zijn plaats is. Wellicht kan er daardoor meer ruimte worden gemaakt voor institutionele economische onderwerpen, zoals de organisatie van de sociale zekerheid in Nederland. Hierdoor kunnen deze leerlingen de actuele economische ontwikkelingen waarschijnlijk beter volgen. Hier zou een (expliciterings)commissie met veel kennis van het voortgezet onderwijs nuttig werk kunnen doen. Vaardigheden De commissie onderscheidt vier beheersingsniveaus. Ook hier worden de vereiste vaardigheden aangegeven met bolletjes. Er wordt dus wel een aanzet gegeven, maar voor een succesvolle invoering van een nieuw examenprogramma waarbij er met een centraal examen wordt gewerkt, is meer helderheid vereist. Bijvoorbeeld de vaardigheden rekenen en omgaan met grafieken (in het rapport grafisch genoemd) moeten veel adequater beschreven worden dan nu in het rapport gebeurt. Wij denken dat er door een (expliciterings)commissie duidelijk gemaakt zal moeten 3
4 worden wat nu precies de vaardigheden zijn die leerlingen moeten beheersen. In specifieke situaties ( dus bij bepaalde contexten) zou dan nog aangegeven kunnen worden op welke vaardigheden geen beroep wordt gedaan. Ten aanzien van de vaardigheid rekenen lijkt het alsof de commissie bang is om eisen te stellen aan leerlingen. Zo wil de commissie bijvoorbeeld de rekenvaardigheid beperken tot eerstegraads functies. Wij onderschrijven de stelling dat rekenen om het rekenen voorkomen dient te worden. Anderzijds zien wij toch een duidelijke taak weggelegd voor de economische vakken om de rekenvaardigheid van leerlingen te vergroten, of toch op zijn minst te onderhouden. Verder kan het ook tot meer inzicht bijdragen dat bepaalde technieken die leerlingen bij wiskunde hebben geleerd belangrijke economische toepassingen hebben. Bovendien worden er over de beperkte rekenvaardigheid van leerlingen door het vervolgonderwijs veel kritische opmerkingen gemaakt. Verhouding tussen schoolexamen en centraal examen Het programma dat in The Wealth of Education wordt voorgesteld, voldoet niet aan de eisen die door het Ministerie van Onderwijs worden gesteld indien men zich op het standpunt stelt dat minstens 40 % van het programma in het schoolexamen moet worden getoetst en dat 60% tijdens het centraal examen wordt getoetst. Per slot van rekening worden 7 van de 8 (!) concepten, die uiteraard ook aan de keuzeonderwerpen en de experimenten ten grondslag liggen, op het centraal examen aan de orde gesteld. Bovendien is het meest elementaire concept schaarste alleen in het schoolexamen ondergebracht, maar feitelijk behoort dit ook tot de stof voor het centraal examen, omdat het schaarstebegrip de basis vormt van de economische wetenschap. Wij stellen daarom voor om de concepten 5 Samenwerken en Onderhandelen en 6 Risico en Informatie over te hevelen naar het schoolexamen, omdat deze concepten redelijk op zich zelf staan, zich het meest lenen voor experimenten en er hierdoor een meer evenwichtige verdeling tussen de verplichte onderdelen voor het schoolexamen en het centraal examen ontstaat. Bovendien komt dit voorstel niet alleen tegemoet aan de bezwaren tegen de overladenheid van het programma voor het centraal examen, het biedt binnen het schoolexamen de scholen de keuze voor nieuwe en activerende werkvormen, juist bij deze onderwerpen. Welvaartsbegrip en allocatiemechanismen Het rapport van Teulings II ziet het marktmechanisme als het belangrijkste economische ordeningsprincipe. Wij verzetten ons niet tegen deze keuze, maar wij vinden dat er te weinig ruimte wordt geboden voor andere allocatiemechanismen en dat de rol van de overheid onderbelicht blijft. Verder gaat een modern welvaartsbegrip uit van een ruimere interpretatie dan in het rapport gebeurt. Nu lijkt het wel alsof welvaartsverlies - bijvoorbeeld als gevolg van belastingheffing - alleen gedefinieerd kan worden in termen van verlies van consumenten- en producentensurplus. 4
5 Begrippenlijst Er bestaat in het veld veel behoefte aan een begrippenlijst. Wij denken dat een opsomming van kernbegrippen in deze behoefte zou kunnen voorzien. Het kan ons inziens aan de methoden worden overgelaten om deze begrippen te definiëren, omdat het er niet om gaat dat leerlingen deze definities uit hun hoofd leren, maar dat zij de begrippen kunnen toepassen. Tevens weten examenmakers dan ook welke begrippen bekend verondersteld worden en welke begrippen zij in een examenopgave expliciet dienen uit te leggen. Kortom, wij zijn van mening dat, gelet op de grote onduidelijkheid bij de uitwerking van de concepten, het beheersingsniveau van de vaardigheden, het onvoldoend heldere onderscheid tussen HAVO en VWO, de onjuiste afbakening van de stof voor het centraal examen en het schoolexamen en de onvoldoende accentuering van de macro-onderdelen, het instellen van een (expliciterings)commissie onontbeerlijk is. Ontwikkeling keuzeonderwerpen en experimenten Ten aanzien van de door Teulings II voorgestelde experimenten is de VECON van mening dat het examenprogramma voorschriften biedt die liggen op het terrein van de didactiek. Dit lijkt ons onjuist omdat hiermee de vrijheid van scholen wordt aangetast om hun eigen werkvormen toe te passen. Docenten worden dusdanig zwaar belast dat er geen tijd overschiet om zich bezig te houden met het ontwikkelen van lesmateriaal voor keuzeonderwerpen en voor experimenten. Wil de vernieuwing van het programma slagen dan zal er juist kwalitatief goed en kwantitatief voldoende materiaal voor handen moeten zijn. De vraag is dan wie dit materiaal gaat ontwikkelen. In het rapport wordt ervan uit gegaan dat wetenschappelijke specialisten enkele moeilijke vwo-onderwerpen uitwerken en dat vervolgens vakdidactici de onderwerpen geschikt maken voor gebruik door docenten en leerlingen. Verder wordt verondersteld dat vakdidactici ook alle andere keuzeonderwerpen voor havo en vwo uitwerken. Wij vinden deze aannames te optimistisch. Overigens zou een deel van de genoemde keuzeonderwerpen kunnen worden geschrapt omdat ze voor het vwo te moeilijk zijn. Vervolgens is het de vraag of het voor uitgevers aantrekkelijk is om keuzeonderwerpen in hun methoden op te nemen aangezien het hier om materiaal gaat dat niet alle leerlingen zullen gebruiken. Is de SLO in staat om aan deze vraag te voldoen? Voelen hogescholen en universiteiten zich geroepen om op de vraag in te spelen? Zal de onzichtbare hand in deze behoefte voorzien? Het lijkt erop dat deze vragen ontkennend beantwoord dienen te worden, tenzij de minister op dit punt beleid gaat voeren. Dit lijkt ons noodzakelijk aangezien de vernieuwing mede vorm krijgt door de invoering van keuzeonderwerpen en mogelijke experimenten. Scholingsbehoefte Zowel tijdens de veldraadpleging als bij diverse bijeenkomsten in den lande waar de vernieuwing van het economieprogramma ter sprake kwam, is door docenten bezorgdheid geuit over de 5
6 mogelijkheden om zich te kunnen scholen. Er zijn hier drie knelpunten die benoemd kunnen worden: de financiële middelen, de mogelijkheden qua tijd en het scholingsaanbod. Op sommige scholen wordt nascholing beperkt omdat hiervoor onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn. Daarnaast is het voor docenten niet mogelijk in voldoende mate nascholing te volgen omdat hierdoor lesuitval kan ontstaan. Scholen beperken om deze reden de nascholingsvraag van docenten. Vakinhoudelijke scholing is de laatste decennia sowieso geen prioriteit meer van scholen. Deze prioriteiten liggen elders, bijvoorbeeld op het gebied van vakoverstijgend leren. Ten slotte zullen er opleidingen moeten zijn die de nascholing adequaat kunnen aanbieden. Het is de vraag of deze opleidingen gevonden worden en of deze van voldoende niveau zullen zijn om aan de scholingsvraag te voldoen. Kortom als de minister de nascholing aan het vrije spel der (markt)krachten overlaat, dan komt er niet veel van terecht. De minister zal hier dus een actieve rol moeten vervullen. Zij zal voor voldoende financiële middelen moeten zorgen, docenten qua tijd in staat moeten stellen om de scholing te volgen, en zodanige initiatieven moeten ontwikkelen dat opleidingen - van voldoende niveau - de nascholing ook daadwerkelijk gaan organiseren. Indien dit niet gebeurt, komt er van een vernieuwing van het economieonderwijs in de praktijk niets terecht. Conclusie De commissie Teulings II heeft een belangrijke stap gezet in de richting van vernieuwing van het economieonderwijs: Er wordt een flink aantal nieuwe wetenschappelijke inzichten aan het programma toegevoegd en een aantal verouderde elementen verdwijnt. De fundamentele keuze van de commissie voor een indeling die gebaseerd is op concepten is niet onomstreden. De commissie is hierop, na kritiek op het rapport van Teulings I, niet teruggekomen. Dit geldt wel ten aanzien van de afbakening van het programma ten opzichte van het vak Management en Organisatie die nu als goed beoordeeld wordt. De vrees voor overladenheid van het programma blijft echter bestaan. De VECON is ervan overtuigd - wil The Wealth of Education inderdaad leiden tot een daadwerkelijke vernieuwing van het economieonderwijs in de Tweede Fase van het voorgezet onderwijs - dat aan de onderstaande vereisten zal moeten worden voldaan. Als ingangsjaar van het nieuwe programma wordt aan 2009 of 2010 gedacht. De Vecon acht 2008 niet haalbaar. De VECON stelt als voorwaarden: 1. Dat de minister zorgdraagt voor een grondig her- en bijscholingsprogramma. 2. Dat de minister zorgdraagt voor de ontwikkeling van kwalitatief hoogwaardig lesmateriaal voor keuzeonderwerpen en experimenten. 6
7 De VECON benadrukt de noodzaak van een (expliciterings)commissie die als opdracht mee zou moeten krijgen: 1. De concepten en aanhangende begrippen zodanig uit te werken dat leerlingen en leraren weten wat van hen wordt geëist, de examenmakers weten wat ze aan de orde mogen stellen en de methodemakers verantwoord hun methoden kunnen schrijven. 2. Het examenprogramma zodanig in te richten dat er sprake is van een loskoppeling van concepten en contexten. 3. De afbakening van de stof tussen HAVO en VWO duidelijk te maken en het abstractieniveau van het Havo-programma nogmaals te bezien. 4. Duidelijk aan te geven wat onder de verschillende beheersingsniveaus wordt verstaan. 5. Het uitbreiden van het aantal macro-economische contexten en een aantal daarvan overbrengen naar de verplichte contexten. 6. De verhouding tussen het schoolexamen en het centraal examen nogmaals te bezien. De VECON doet de volgende aanbevelingen: 1. De experimenten niet verplicht te stellen omdat de wijze waarop de leerstof wordt aangeboden tot de didactische vrijheid van de scholen behoort. 2. De concepten Samenwerken en onderhandelen en Risico en informatie over te brengen naar het schoolexamen. 3. Een (kern)begrippenlijst op te laten stellen. 4. Elke vijf jaar de mogelijkheid te bieden om de contexten aan te passen aan de actualiteit. 7
Door: Begeleider Educatieve Hogeschool van Amsterdam: Mevr. A. Amagir. Plaats: Almere. Datum:
Door: Begeleider Educatieve Hogeschool van Amsterdam: Mevr. A. Amagir Plaats: Almere Datum: 14-06-2010 1 Lesindeling is in orde Het vak en de leerlingen De beste leraar is hij, die het meest van zijn
Nadere informatieVERENIGING VAN LERAREN IN DE ECONOMISCH/MAATSCHAPPELIJKE VAKKEN
VERENIGING VAN LERAREN IN DE ECONOMISCH/MAATSCHAPPELIJKE VAKKEN Aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen Mevrouw M.J.A. van der Hoeven T.a.v. Afdeling VO/BOB Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer
Nadere informatieVELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI BEDRIJFSECONOMIE, ONDERNEMERSCHAP EN FINANCIELE ZELFREDZAAMHEID
VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI BEDRIJFSECONOMIE, ONDERNEMERSCHAP EN FINANCIELE ZELFREDZAAMHEID CE 2020 (HAVO) EN 2021 (VWO) SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN pagina 2 van 10 Inhoud 1 Digitale veldraadpleging
Nadere informatie4 juni conferentie vakvernieuwingen
4 juni 2010 conferentie vakvernieuwingen doelen van de vernieuwing Maatschappelijke ontwikkelingen aandacht en ruimte voor actuele ontwikkelingen in wetenschap en technologie toename instroom in bèta-
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting. Vak: Economie 2 f vwo
Programma van toetsing en afsluiting Vak: Economie 2 f vwo Inleiding Bij de samenstelling van het nieuwe 2FVWO programma is rekening gehouden met de mogelijkheid om eind 2015-2016, voor de leerlingen die
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 000 VIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (VIII) voor
Nadere informatieLWEO. De lesbrieven. Levensloop Kleding Mobiliteit Arbeidsmarkt Economische Crisis Wereldeconomie
Nieuwe Vwomethode LWEO De lesbrieven Levensloop Kleding Mobiliteit Arbeidsmarkt Economische Crisis Wereldeconomie 1 2 1 Verdeling over en SE Schema studielasturen en lessen LESBRIEF SE/ lessen slu Levensloop
Nadere informatie1.Inleiding. 2.Profielen per 1 augustus 2007
logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk VO/OK/2003/53723 Uw kenmerk Onderwerp tweede fase havo/vwo 1.Inleiding In het algemeen
Nadere informatieInhoud. Introductie tot de cursus
Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober
Nadere informatie'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde
'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde Aansluiting havo-hbo 28 september 2016 Hogeschool Domstad Emiel de Kleijn Historie 1999 (1998) Invoering van de 2 e fase HAVO: Scheikunde: 280 SLU VWO:
Nadere informatieMijn onderwijsvisie. Natasha Pers. Opleiding: Master algemene economie. Studentennummer: 500610025. Vakdocent: P. Voorend
Mijn onderwijsvisie Natasha Pers Opleiding: Master algemene economie Studentennummer: 500610025 Vakdocent: P. Voorend Algemene Visie Mijn onderwijsvisie 2 is meer een terugblik dan wel herziening van mijn
Nadere informatieLerarenopleiding Nederlands. wordt niet gepubliceerd. wordt niet gepubliceerd
Lerarenopleiding Nederlands wordt niet gepubliceerd wordt niet gepubliceerd Hogeschool van Amsterdam 12 april 2018 6 6 Op welke manier doet deze visie voldoende recht aan de ontwikkeling en kansen van
Nadere informatieDAS Conferentie Applied Science
DAS Conferentie Applied Science SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Emiel de Kleijn Curriculumontwikkelaar natuurwetenschappen Nieuwe Scheikunde /NiNa/CVBO Plannen voor een vernieuwd, vernieuwend
Nadere informatieHet belang van leren programmeren
Het belang van leren programmeren Han van der Maas HL Psychologie UvA CSO Oefenweb.nl opzet Pleidooi voor programmeeronderwijs Ontwikkelingspsychologisch perspectief Non-formeel leren (examen) Program
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende
Nadere informatieSamen op weg naar een nieuw examenprogramma Alice Cottaar, secretaris sectie natuurkunde.
Samen op weg naar een nieuw examenprogramma Alice Cottaar, secretaris sectie natuurkunde. Op 22 maart 2007 heeft de sectie natuurkunde van de NVON een discussiebijeenkomst georganiseerd voor natuurkundedocenten
Nadere informatieSAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING. Syllabus Nederlands 2014 havo
SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING Syllabus Nederlands 2014 havo Juni 2012 2 Inhoud Inleiding 4 1. Resultaten digitale veldraadpleging 5 2. Samenvatting en conclusie syllabuscommissie 7 Bijlage 1: Vragenlijst
Nadere informatieSAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING. Syllabus Nederlands 2014 vwo
SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING Syllabus Nederlands 2014 vwo Juni 2012 2 Inhoud Inleiding 4 1. Resultaten digitale veldraadpleging 5 2. Samenvatting en conclusie syllabuscommissie 7 Bijlage 1: Vragenlijst
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 187 Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo en het havo (aanpassing profielen
Nadere informatieDe VO - vakvernieuwing komt eraan
De VO - vakvernieuwing komt eraan Keuzes maken! Marijn Meijer Wat gaan we doen? wat verandert er? beheersingsniveaus samenhang inrichting CE/SE en PTA keuzes maken: methodes of... en we houden het praktisch,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 24 578 MAVO/VBO/VSO Nr. 26 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatie31 januari 2006. reacties
logoocw «Organisatie» «Afdeling» T.a.v. «Voorletters» «Achternaam» «Adres» «Postcode» «Woonplaats» Den Haag Ons kenmerk VO/OK/06/5150 Uw brief van 31 januari 2006 Onderwerp wiskunde in tweede fase vwo/havo
Nadere informatieWijziging Beleidsregel Scholenplanning voortgezet onderwijs 2007 en 2008
Beleidsregel 27 juli 2007 Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wijziging Beleidsregel Scholenplanning voortgezet onderwijs 2007 en 2008 Bestemd voor besturen
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting R HAVO 5. O.S.G. Willem Blaeu
Programma van toetsing en afsluiting 2016-2017 R HAVO 5 O.S.G. Willem Blaeu Cohort 2016-2017 In de bovenbouw mavo, havo en vwo komt het cijfer van het schoolexamen geleidelijk tot stand. In het PTA wordt
Nadere informatieVO/BOB 1998/ juli 1998
Nassaulaan 6 2514 JS Den Haag Telefoon (070) 363 79 55 Aan de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen, mw. drs. K.Y.I.J. Adelmund, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer. Fax (070) 356 14 74
Nadere informatieNieuwe Syllabus Scheikunde
Nieuwe Syllabus Scheikunde Waar heeft docent behoefte aan? Cris Bertona (ICLON, voorzitter syllabus commissie) Karsten Kaspers (Hogeschool Leiden) Regionaal Steunpunt Leiden 26 januari 2012 Historie -
Nadere informatieRESULTATEN DIGITALE VELDRAADPLEGING - CONCEPT
RESULTATEN DIGITALE VELDRAADPLEGING - CONCEPT CONCEPTSYLLABUS AARDRIJKSKUNDE VMBO 2021 Versie 1, maart 2019 Inhoud Inleiding 3 1 Resultaten digitale veldraadpleging 4 2 Samenvatting en verwerking resultaten
Nadere informatieGETAL& RUIMTE. Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007
Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007 Havo A deel 1 begint met het niet-examenonderwerp Statistiek (was hoofdstuk 4). Al snel wordt de grafische rekenmachine ingezet en ook bij de andere
Nadere informatiePTA VWO wiskunde A 1518
PTA VWO wiskunde A 1518 Inleiding Wiskunde A is wiskunde waarin vooral gewerkt wordt vanuit realistische contexten. Vaak is het lastig om de wiskundige inhoud uit de context te halen en daar wordt dan
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 21734 2 december 2011 Regeling van het College voor examens van 19 april 2011, nr. Cve-11.00404, houdende vaststelling
Nadere informatieSTUDIEWIJZER HAVO COHORT 2011. versie oktober 2011
STUDIEWIJZER HAVO COHORT 2011 versie oktober 2011 Inhoudsopgave Aardrijkskunde... 3 Biologie... 4 Culturele en Kunstzinnige Vorming... 5 Duitse taal en literatuur... 6 Economie... 7 Engelse taal en literatuur...
Nadere informatieThe Wealth of Education
Advies van de commissie Herziening programma economie voor de tweede fase The Wealth of Education Advies van de commissie Herziening programma economie voor de tweede fase The Wealth of Education 2005
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 800 VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2007 Nr. 145 BRIEF
Nadere informatieWelke wiskunde in de bovenbouw havo op het Mondriaan College?
Welke wiskunde in de bovenbouw havo op het Mondriaan College? - 1 - EXAMENPROGRAMMA WISKUNDE A, B, D In het examenprogramma staan drie verschillende varianten van wiskunde. In de onderstaande tabel staat
Nadere informatieBijlage 3: Format beschrijving opdrachten onderzoekend leren
Bijlage 3: Format beschrijving opdrachten onderzoekend leren Dit format is bedoeld voor docenten die onderzoekend-lerenopdrachten gaan maken voor het gebruik in hun eigen groep en/of voor gebruik door
Nadere informatiePTA VWO wiskunde B 1518
PTA VWO wiskunde B 1518 Inleiding Bij het vak wiskunde B leren leerlingen parate kennis en vaardigheden aan om daarmee wiskundige denkactiviteiten te ontplooien en te ontwikkelen. Met dit wiskundig denkvermogen
Nadere informatieTOELICHTING OP HET NIEUWE EXAMEN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN HAVO 2019
TOELICHTING OP HET NIEUWE EXAMEN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN HAVO 2019 pagina 3 van 12 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Opbouw van de syllabus 6 3 Het examen 8 4 De vraagstelling 9 5 Toepassing van het correctievoorschrift
Nadere informatieReactie van de Resonansgroep Wiskunde op de conceptexamenprogramma s 2011 voor havo wiskunde A en B en vwo wiskunde A, B en C
Reactie van de Resonansgroep Wiskunde op de conceptexamenprogramma s 2011 voor havo wiskunde A en B en vwo wiskunde A, B en C 8 november 2007 De resonansgroep wiskunde heeft met belangstelling kennisgenomen
Nadere informatieLeren bedrijfseconomische problemen op te lossen door het maken van vakspecifieke schema s
Leren bedrijfseconomische problemen op te lossen door het maken van vakspecifieke schema s Bert Slof, Gijsbert Erkens & Paul A. Kirschner Als docenten zien wij graag dat leerlingen zich niet alleen de
Nadere informatieMINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP
MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet
Nadere informatieBasiswiskunde: met of zonder context?
Jan van de Craats (UvA, OU) Basiswiskunde: met of zonder context? MathMatch eindconferentie Universiteit Twente, 15 februari 2007 KORTE (RECENTE) GESCHIEDENIS: begin 2006: Actie LieveMaria, debat Tweede
Nadere informatieWoudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Chemie tussen context en concept. Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen
Woudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen Tijdlijn Nieuwe Scheikunde 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Klassieke programma (1998) Aangepaste klassieke
Nadere informatieAnalyse rekenalgebraïsche. vaardigheden in de onderbouw van het havo/vwo. ReAL Leerlijnen van rekenen naar algebra
Analyse rekenalgebraïsche vaardigheden in de onderbouw van het havo/vwo. ReAL Leerlijnen van rekenen naar algebra SLO nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling Wiskunde in de onderbouw van het
Nadere informatieschoolleiders, besturen, decanen, leerlingen, universiteiten en hogescholen. Er is gewezen op andere manieren om de kunstvakken de positie te laten
leraren Verslag van een gesprek van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Maria J.A. van der Hoeven met vertegenwoordigers van de organisaties van de in de kunstvakken en van het brede onderwijsveld
Nadere informatieTijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 7 (1989) nr.1 79
Tijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 7 (1989) nr.1 79 Boekbespreking Techniek in het natuurkunde-onderwijs M.J. de Vries, Uitg.: Technische Universiteit Eindhoven, 1988 Dissertatie, 278 p. De
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 39364 13 juli 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 5 juli 2017, nr. VO/1188661,
Nadere informatieOpdrachtgever en begeleider: Dhr. J. Schilder, sectievoorzitter economie & M&O op het Baken Park Lyceum te Almere
Paper 1 Opdrachtgever en begeleider: Dhr. J. Schilder, sectievoorzitter economie & M&O op het Baken Park Lyceum te Almere Plan van aanpak profielproduct Inleiding Leerlingen die het vak M&O hebben gekozen
Nadere informatieDE LWEO-METHODE CONCEPTEN EN CONTEXTEN
Economie voor bovenbouw havo / vwo de lweo-methode 019 ALGEMEEN DE LWEO-METHODE De economiemethode van de LWEO wordt geschreven door leraren die zelf met het lesmateriaal werken. Zij putten uit eigen ervaring
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (VIII) voor het jaar 2003 Nr. 127 BRIEF
Nadere informatieRegeling vaststelling examenprogramma s v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o.
Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Regeling vaststelling examenprogramma
Nadere informatieONDERWIJSRAAD WC*,. GRAVE NHAGE. 26 SEP. 1986
AcJvles niet-ambtelijke adviescommissie ONDERWIJSRAAD WC*,. GRAVE NHAGE. 26 SEP. 1986 Nasiaulaan 6 O-R-/793 S-15 C-ï) 2514 JS 't-gravenhage Bericht op het schrijven van 23 juni 1986, VO/AL/BE- 615.502:
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7228 14 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 februari 2014, nr. VO/599178,
Nadere informatieEnkele rekenexperts, docenten en andere betrokkenen. Rekentoetswijzercommissie voortgezet onderwijs. Expertmeeting rekentoetsen vo
Uitnodiging Aan Enkele rekenexperts, docenten en andere betrokkenen Van Rekentoetswijzercommissie voortgezet onderwijs Datum 16 maart 2011 Agenda Expertmeeting rekentoetsen vo Datum overleg 12 april 2011
Nadere informatieToelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010
Toelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010 Achtergrond De globale kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs bieden
Nadere informatiePrimair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444
Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het
Nadere informatieGetal en Ruimte wi 1 havo/vwo deel 1 hoofdstuk 4 Didactische analyse door Lennaert van den Brink (1310429)
Getal en Ruimte wi 1 havo/vwo deel 1 hoofdstuk 4 Didactische analyse door Lennaert van den Brink (1310429) - een lijst met operationele en concrete doelen van de lessenserie, indien mogelijk gerelateerd
Nadere informatieVERSLAG N.A.V. DERDE CONSULTATIEFASE (16 OKT 14 NOV 2018) Ontwikkelteam Rekenen & Wiskunde
VERSLAG N.A.V. DERDE CONSULTATIEFASE (16 OKT 14 NOV 2018) Ontwikkelteam Rekenen & Wiskunde 1. Achtergrond In maart 2018 zijn negen ontwikkelteams met daarin leraren en schoolleiders uit het primair en
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 12762 25 juni 2012 Regeling van het College voor examens van 17 april 2012, nr. Cve-12.00736, houdende vaststelling van
Nadere informatieDe fungerend voorzitter van de commissie Aptroot
30 187 Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo en het havo (aanpassing profielen tweede fase vwo en havo) Nr. Verslag van een schriftelijk
Nadere informatienatuurkundeprogramma s vanaf 2013
natuurkundeprogramma s vanaf 2013 Regionaal Steunpunt Zuid-Holland Delft, 16 januari 2013 Maarten Pieters uitgangspunten vernieuwingen bètavakken www.betanova.nl/documentatie/achtergrond (wetenschappelijke)
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 187 Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo en het havo (aanpassing profielen
Nadere informatielogoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen
logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van
Nadere informatiekennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer
kennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer Domein B1.1 Biologie leren Begripsontwikkeling en jargon Leren van biologische vaardigheden Verschillen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende
Nadere informatieONDERZOEKSVAARDIGHEDEN Havo congres 5 februari 2015
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN Havo congres 5 februari 2015 DET VAN GILS d.vangils@aps.nl Naam Datum Verschillen havo/vwo (bron: SLO) Havo Vwo Kennis moet relevant zijn Kennis is middel Ondernemen Organiseren
Nadere informatieHet vernieuwde examenprogramma. havo/vwo. Introductie
Het vernieuwde examenprogramma Introductie havo/vwo Domein D: Brazilië en Zuid-Amerika Andere veranderingen Vragen / discussie Inspraak en nascholing Waarom? CvTE biedt mogelijkheid het programma waar
Nadere informatieTalen in het curriculum van de toekomst
Talen in het curriculum van de toekomst SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Jornada de formación para profesores de español como lengua extranjera, Utrecht 16 enero 2017 Daniela Fasoglio,
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting R HAVO 5. O.S.G. Willem Blaeu
Programma van toetsing en afsluiting 2017-2018 R HAVO 5 O.S.G. Willem Blaeu Cohort 2017-2018 In de bovenbouw mavo, havo en vwo komt het cijfer van het schoolexamen geleidelijk tot stand. In het PTA wordt
Nadere informatieEvaluatieonderzoek workshop Nieuws van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
Evaluatieonderzoek workshop Nieuws van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Verwachting, waardering en leerwinst van de Workshop Nieuws Laura Gil Castillo en Eva Mulder, januari 2009 Universiteit
Nadere informatieSAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI NEDERLANDS 2017 HAVO EN VWO
SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI NEDERLANDS 2017 HAVO EN VWO April 2015 2 Inhoud 1 Resultaten digitale veldraadpleging 5 1.1 Opzet 5 1.2 Respons 5 1.3 Resultaten per vraag 5 1.3.1 Vragenlijst
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 031 Wijziging van de Wet op het primair onderwijs en de Wet op de expertisecentra in verband met het regelen van de mogelijkheid een deel van
Nadere informatieHet Wiskunde A1,2 examen
166 NAW 5/3 nr. 2 juni 2002 Het Wiskunde A1,2 examen Bert Zwaneveld Bert Zwaneveld afdeling Natuur- en Technische Wetenschappen Open Universiteit Nederland Postbus 2960, 6401 DL Heerlen bert.zwaneveld@ou.nl
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20216 15 december 2010 Regeling van het College voor examens van 30 september 2010, nr. Cve-10.0776, houdende vaststelling
Nadere informatieONDERZOEK. Heterogene en homogene klassen 3 H/V
ONDERZOEK Heterogene en homogene klassen 3 H/V In opdracht van: Montessori Lyceum Amsterdam Joram Levison Jeroen Röttgering Lisanne Steemers Wendelin van Overmeir Esther Lap Inhoudsopgave Inhoudsopgave
Nadere informatieProtocol PDG en educatieve minor
Protocol PDG en educatieve minor 28 april 2014 Inhoud Protocol voor beoordelingen door de NVAO van de kwaliteit van de afstudeerrichtingen algemeen vormend onderwijs en beroepsgericht onderwijs, het traject
Nadere informatiePANAMA Opleidersdag. Workshop: Competentie en repertoire
PANAMA Opleidersdag Workshop: Competentie en repertoire - Een leraar is in een bepaalde onderwijssituatie competent, als hij het vermogen heeft in die situatie adequaat te denken en te handelen. - Om adequaat
Nadere informatieDatum 3 juni 2013 schriftelijk verslag vaste commissie voor OCW over het rapport van CITO De praktijk van de eerste en tweede correctie.
>Retouradres Postbus 16375 25 BJ Den Haag de voorzitter de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 218 25 AE..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs IPC 265 Rijnstraat 5 Den Haag Postbus 16375 25 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieTERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN BIOLOGIE VWO EERSTE TIJDVAK 2016
TERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN BIOLOGIE VWO EERSTE TIJDVAK 2016 Inleiding Quickscan Via WOLF (Windows Optisch Leesbaar Formulier) geven examinatoren per vraag de scores van hun kandidaten voor het centraal
Nadere informatieEXAMENBESLUIT HAVO/VWO
EXAMENBESLUIT HAVO/VWO De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd en ongevraagd, over hoofdlijnen van
Nadere informatieEconomie: hoe moet je het doen?
Tussenrapportage Vervolgcommissie herziening programma economie voor de tweede fase Economie: hoe moet je het doen? schaarste ruil markt geld belangentegenstelling heden of toekomst voor en tegenspoed
Nadere informatieTERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN LATIJN VWO EERSTE TIJDVAK 2014
TERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN LATIJN VWO EERSTE TIJDVAK 2014 Inleiding Quickscan Via WOLF (Windows Optisch Leesbaar Formulier) geven examinatoren per vraag de scores van hun kandidaten voor het centraal examen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende
Nadere informatieEXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I
EXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd
Nadere informatieDocenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten.
1. Differentiëren Onderzoeken welke manieren en mogelijkheden er zijn om te differentiëren en praktische handvatten bieden om hiermee aan de slag te gaan. Vervolgens deze kennis toepassen in de praktijk
Nadere informatieDit is een initiatief tot het doen van een wetsvoorstel ter toevoeging van de volgende wetsregels:
Initiatief Wetsvoorstel inzake examinering in groepsverband Dit is een initiatief tot het doen van een wetsvoorstel ter toevoeging van de volgende wetsregels: Wet tot regeling van het voortgezet onderwijs:
Nadere informatieFACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL
Nadere informatieKadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015
Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Doel en beoogde opbrengst van de dialoog De opdracht van het platform is te komen tot een integrale, maatschappelijk breed gedragen en
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieModule 13: docentenhandleiding. Experimenteel lesprogramma nieuwe economie
Module 13: docentenhandleiding Experimenteel lesprogramma nieuwe economie Verantwoording 2010 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Het auteursrecht op de modules voor Economie berust bij SLO.
Nadere informatieAOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen 9/21/ Rian Aarts & Kitty Leuverink
Bron: Baarda, B. (2014) Dit is onderzoek! AOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen Rian Aarts & Kitty Leuverink 1 Inhoud bijeenkomst 2 Praktijkprobleem bespreken Onderzoeksdoel formuleren
Nadere informatieAOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen
AOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen Rian Aarts & Kitty Leuverink Bron: Baarda, B. (2014) Dit is onderzoek! Inhoud bijeenkomst 2 Praktijkprobleem bespreken Onderzoeksdoel formuleren
Nadere informatieTERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN ECONOMIE HAVO EERSTE TIJDVAK 2013
TERUGBLIK CENTRAAL EXAMEN ECONOMIE HAVO EERSTE TIJDVAK 2013 Inleiding Quickscan Via WOLF (Windows Optisch Leesbaar Formulier) geven examinatoren per vraag de scores van hun kandidaten voor het centraal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 151 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 3 juni 2013 De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Nadere informatieVakdidactische dag vrijdag 21 april
Vakdidactische dag vrijdag 21 april 2017 WWW.VECON.NL 1 Wat doet de Vecon? Wat is Vecon Business School? Zelf aan het werk WWW.VECON.NL 2 Thomas Oosterkamp - Docent Economische vakken te ROC Friese Poort
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2006 251 Wet van 27 april 2006 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs ter aanpassing van de profielen in de tweede fase van het vwo
Nadere informatieKwaliteitsborging regionaal ontwikkelde beroepsgerichte keuzevakken vmbo
Kwaliteitsborging regionaal ontwikkelde keuzevakken vmbo Profielen in het vmbo; een nieuw perspectief Vanaf schooljaar 2016-2017 is er een nieuw systeem van profielen in het vmbo. Doel van het nieuwe systeem
Nadere informatie