Houtskoolschets Menukaart FoodValley

Transcriptie

1 Houtskoolschets Menukaart FoodValley Kader voor werkmethode die ondernemers in buitengebied van de FoodValley regio groeiruimte geeft en de kwaliteit van de leefomgeving versterkt. 1 versie 23 december

2 Colofon Regio FoodValley, december 2014 Tekst: Majorie van Beest en René Hilhorst Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd in enige vorm of op enige wijze schriftelijke toestemming van Regio FoodValley. Regio FoodValley Raadhuisstraat 117 Postbus HK Ede 2 versie 23 december

3 Doel notitie Deze notitie is gericht aan bestuurders en ambtenaren van de 8 gemeenten in de FoodValley regio. Het doel is tweeledig: hen te informeren over de belangrijkste uitgangspunten van de Menukaart en om de belangrijkste beslispunten voor te leggen. Op deze wijze wordt de houtskoolschets van de Menukaart steeds verder uitgewerkt, tot een helder beeld ontstaat en de Menukaart op eenduidige wijze kan worden toegepast. Verantwoording In de loop van 2014 zijn de volgende belanghebbenden geïnterviewd: alle voorzitters van LTO afdelingen en vertegenwoordigers van: UPG, FPG, GMF, NMU, Landschapsbeheer Gelderland en Landschapsbeheer Utrecht. Hun meningen en opmerkingen zijn verwerkt in dit document. Ook zijn alle betrokken wethouders geïnterviewd. Verder is er een brede projectgroep waaraan vertegenwoordigers van de FV gemeenten, O-gen, waterschap en beide provincies deelnemen. Voor de inhoudelijke analyse is een uitgebreide beschrijving gemaakt van alle vergelijkbare werkmethoden bij provincies en gemeenten in Nederland. Uit diverse bronnen zijn bruikbare ideeën overgenomen. Illustratie: oude planologie versus Menukaartmethode. 3 versie 23 december

4 Inleiding Het instrument Menukaart kent twee vernieuwende sporen: A. Het koppelen van uitnodigingsplanologie aan (maatschappelijke) tegenprestaties in bepaalde thema s. Een overzicht van deze thema s treft u in de bijlage van deze houtskoolschets. B. Van contact aan het loket naar een breed gesprek waar de omwonenden in een vroeg stadium bij betrokken worden. Hieronder zijn de belangrijkste beslispunten in relatie tot deze twee onderdelen beschreven met daarbij een voorstel. Nadat de beslispunten zijn behandeld, volgen drie concrete uitwerkingsaspecten met de onderdelen over juridische vorm; de organisatie van de backoffice en voortraject/ondersteuning. Ook hiervoor is een bestuurlijk fiat nodig voordat verdere uitwerking vorm kan krijgen. Als laatste worden in de bijlage het verdere proces toegelicht. I. Beslispunten A. Het koppelen van uitnodigingsplanologie aan (maatschappelijke) tegenprestaties Uitnodigingsplanologie bestaat uit het formuleren van ruime, duidelijke kaders met daarbinnen veel mogelijkheden om tegemoet te komen aan vernieuwende, innovatieve ideeën van ondernemers. Van ondernemers wordt verwacht dat ze, in ruil voor hun plannen, een voorstel doen voor (maatschappelijke) tegenprestaties. Dit voorstel voldoet aan meerdere voorwaarden en wordt in principe gezocht binnen de voorgeschreven thema s. De gewenste tegenprestatie verschilt per locatie. en wordt gezocht binnen de thema s zoals geschetst in de bijlage. De unieke combinatie van uitnodigingsplanologie en tegenprestaties kenmerkt de Menukaart. Beslispunt 1: Wie leveren welke (maatschappelijke) tegenprestaties? Het beschrijven en invoeren van een Menukaart is een actiepunt uit de gebiedsvisie van Regio FoodValley. Daarin is de noodzaak uiteengezet om van toelatingsplanologie naar uitvoeringsplanologie te gaan. Ook heeft de regio aangegeven dat de agrarische sector ruimte moet krijgen om te kunnen groeien naar een niveau waarbij de sector internationaal concurrerend is. Verder wil de regio innovatieve bedrijven in brede zin ondersteunen en aantrekkelijker worden voor internationale kenniswerkers, recreanten en bewoners. Het buitengebied speelt hierbij een grote rol. De beide provincies willen extra groeiruimte toestaan voor veehouderijbedrijven die boven een bepaalde maat groeien (bouwblok) en wat niet past in het bestemmingsplan mits ze (maatschappelijke) tegenprestaties gaan leveren op (3 van de 4) volgende gebieden: ruimtelijke kwaliteit, volksgezondheid, dierenwelzijn en milieu. Ook het rijk heeft deze wensen die in de toekomst mogelijk kunnen gaan doorwerken (bv. bij volksgezondheid). 4 versie 23 december

5 Beide wensen van de provincies komen terug in de Menukaart. De overeenkomst tussen de benadering van regio en provincies is het principe dat groei mogelijk is in ruil voor verbetering van de leefomgevingskwaliteit. Het verschil in benadering is dat de regio zich richt op alle ondernemers en meer keuzemogelijkheden voor (maatschappelijke) tegenprestaties geeft. Deze verschillen mogen er niet toe leiden dat ondernemers uit deze regio aan extra eisen moeten gaan voldoen. (Maatschappelijke) tegenprestaties worden geleverd door ondernemer op of bij zijn/haar bedrijf en de ondernemer doet een voorstel op basis persoonlijke en economische voorkeuren dat past binnen de verschillende thema s. Gemeentes zijn terughoudend met het sturen op door de gemeente gewenste prestaties. Voorstel: a. De Menukaart geldt voor alle ondernemers in het buitengebied en biedt de ondernemer meer keuzevrijheid in (maatschappelijke) tegenprestaties dan de provincies. b. De regio volgt de provinciale eisen voor veehouderijbedrijven. Als een ondernemer hiermee voldoet aan de regionaal gewenste tegenprestaties (zie beslispunt 3) dan volgen geen extra eisen. Beslispunt 2. Wanneer vraagt de gemeente om deze (maatschappelijke) tegenprestaties? In de Menukaart wordt gesproken over het leveren van tegenprestaties in ruil voor uitbreidingsruimte. Dit betreft alleen uitbreidingen die niet passen in het bestemmingplan (inclusief de daarin al opgenomen wijzigingsbevoegdheden). Het zal niet voorkomen dat reeds door de gemeenteraad toegestane uitbreidingsruimte alsnog moet worden terugverdiend. Een tweede voorwaarde is dat de provinciale verordening (al dan niet onder condities) deze uitbreiding toestaat. De maatschappelijke tegenprestatie is uitsluitend bedoeld als compensatie voor de aantasting van de ruimtelijke en/of levensomgevingskwaliteit waarmee een uitbreiding gepaard gaat. We maken bewust een knip tussen de inhoudelijke voorwaarden voor het leveren van tegenprestaties en het werkproces van de Menukaart. Dit omdat in Friesland is gebleken dat deze werkmethode veelal door ondernemers wordt toegepast terwijl zij een uitbreiding hebben waarvoor geen tegenprestaties hoeven te worden geleverd. In praktijk levert de werkmethode voor de ondernemer sneller en vaker een vergunning op en is er meer tevredenheid bij omwonenden. De Regio FoodValley wil ondernemers steunen door de werkmethode niet exclusief te verbinden aan gevallen waarin een (maatschappelijke) tegenprestatie is vereist. Voorstel: a. Het aanbieden van (maatschappelijke) tegenprestaties is nodig als de aanvraag niet past in het vigerende bestemmingsplan inclusief wijzigingsbevoegdheden maar wel past in de provinciale verordening. b. De werkmethode Menukaart kan op verzoek van aanvragers (en op hun kosten) vaker worden toegepast. 5 versie 23 december

6 Beslispunt 3. Wat is de norm voor de (maatschappelijke) tegenprestaties en wanneer worden deze geleverd? Bij de bestudering van voorbeelden elders in het land blijkt dat er geen duidelijke norm is over wat tegenprestaties mogen kosten. Gemiddeld is het 8% van de investering. Hierbij geldt dat tegenprestaties vaak een positief economisch effect op de bedrijfsvoering of bedrijfswaarde hebben en de werkelijke kosten dus lager liggen. Bij gesprekken met de LTO/NVV voorzitters vertegenwoordigers uit het gebied blijkt een range van 0 tot 10% van de investering als acceptabel te worden gezien mits het geld op of bij het bedrijf mag worden besteed en de ondernemer zelf met voorstellen kan komen. Het landelijk gemiddelde komt daarmee overeen. Vanuit de overheid en de omgeving gezien is het van groot belang dat deze investering ook echt plaatsvindt. Uit evaluaties van andere regio s blijkt dat als tegenprestaties niet fysiek zijn en/of niet bij de bouw worden aangelegd ze vaker niet of slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd. Als dat regelmatig gebeurt, neemt in een regio al snel het draagvlak voor deze werkwijze en het vertrouwen in de betreffende gemeente af. Al met al verdient het de voorkeur om aan te dringen op fysieke tegenprestaties die voorafgaand of tijdens de bouw worden gerealiseerd en waarvan de kosten op dat moment worden gemaakt (boter bij de vis). Een bijkomend voordeel hiervan is dat de ambtelijke lasten van controle op naleving zo beperkt blijven. Dergelijke fysieke tegenprestaties hoeven in de regel maar een keer (na realisatie) te worden gecontroleerd. Voor de gedupeerde omwonenden is het van belang dat de investering op of bij het bedrijf wordt gedaan, daar ligt ook de voorkeur van de ondernemers. Bij dit punt zijn drie zaken die om aandacht vragen bij de nadere uitwerking: 1. Bij functieveranderingsbeleid worden nu al (sloop)eisen gesteld die boven de 8% investeringskosten liggen. Dat beleid is succesvol en willen we graag voortzetten. Nader bekeken wordt hoe dit kan aansluiten op de Menukaart. 2. Bij de uitwerking wordt gelet op het effect op legesinkomsten. 3. Bij extra uitgaven vanwege planschade kan een overlap ontstaan met de (maatschappelijke) tegenprestaties. Daar wordt zorgvuldig naar gekeken. Voorstel: a. De (maatschappelijke) tegenprestatie zal tenminste 8% van de investering kosten, is fysiek van aard en wordt gerealiseerd voorafgaand of tijdens de beoogde uitbreiding. Eventuele economische voordelen van de tegenprestatie voor de ondernemer zijn geen belemmering mits het wel aantoonbaar een extra investering is die past binnen de Menukaart. b. De tegenprestatie wordt bij voorkeur op of bij de onderneming van de aanvrager geleverd en in principe voorafgaand of tijdens de bouw. Beslispunt 4. Hoe wordt de tegenprestatie beoordeeld? In Brabant, Limburg en Groningen werkt soortgelijke planologie met een puntensysteem. Daarvoor worden per (deel)sector verschillende scoringslijsten gemaakt en is een minimale score per lijst en een totaalscore afgesproken. Pas als de score is behaald neemt de gemeente de aanvraag in behandeling. Het voordeel van een kwantitatief systeem is dat het transparant is voor zowel de ondernemer, de omwonenden en de betrokken overheden. Het nadeel is dat een goed werkend puntensysteem opzetten, beheren en uitvoeren voor de betreffende overheid kostbaar is en alleen 6 versie 23 december

7 van toepassing is voor het type bedrijven waar het systeem voor is opgezet. Ook is er minder ruimte voor lokaal maatwerk en innovatieve oplossingen. In de provincies Friesland en Overijssel en bij meerdere gemeenten (Schouwen-Duiveland, Gemert- Bakel en Hardenberg-Ommen) wordt gewerkt met kwalitatieve systemen waarin maatwerkafwegingen worden gedaan. Daarbij worden minder thema s meegenomen en ondersteuning gezocht bij nationale meetsystemen (bv. landschap in combinatie met maatlat duurzame veehouderij). Deze methode is werkbaar omdat bij het kwalitatieve deel in praktijk naar één thema wordt gekeken. Een kwalitatieve benadering op meerdere thema s is lastig omdat ze nauwelijks onderling vergelijkbaar zijn. Ook is er al snel kritiek vanwege de beperkt navolgbare afwegingen. Voor Regio FoodValley dat als ambitie heeft om een innovatief bedrijfsklimaat te creëren en alle typen bedrijven in het buitengebied onder de menukaart te brengen, ligt een volledig kwantitatief (punten)systeem niet voor de hand. Bouwen, beheren en uitvoeren gaat veel kosten en een echte innovatie past er vaak niet in omdat het vanuit zijn aard nog niet was bedacht. De benadering om landelijke uitgewerkte meetsystemen over te nemen die centraal worden beheerd en op elke locatie toepasbaar zijn, is aan te bevelen: omdat deze systemen al bekend en geaccepteerd zijn bij de ondernemers en ze vaak recht geven op aanvullende voordelen zoals subsidie of belastingkorting (Maatlat Duurzame Veehouderij). Ook bestaan er dergelijke systemen voor het bedrijfsleven die meestal goed beheerd en gecontroleerd worden. (bijvoorbeeld Focus Planet van Friesland Campina). Voor thema s als landschap, water, innovatie en klimaat stellen we voor om uit te gaan van de gemaakte kosten (zie vorig beslispunt). Als de norm 8% van de investering aan tegenprestaties is dan is het aan de ondernemer om te laten zien dat zijn voorstellen voldoen. Ook het thema dierenwelzijn en milieu kan zo worden gekwantificeerd. De gemeente gaat na of de maatregelen een extra prestatie zijn conform de landelijke norm en of er voldoende wordt geïnvesteerd. Voorstel: a. Regio FoodValley streeft naar een Menukaart voor verschillende soorten bedrijven, die innovatie stimuleert en ruimte geeft voor lokaal maatwerk. b. Bij die thema s waar al goedwerkende en door de sector geaccepteerde kwantitatieve meetsystemen bestaan zoals de Maatlat Duurzame Veehouderij zal de regio dat gebruiken om te beoordelen of het gaat om wenselijke en bovenwettelijke (maatschappelijke) tegenprestaties. c. Regio FoodValley neemt de financiële optelsom van de voorgenomen investeringen over alle thema s als maat om te beoordelen of er voldoende (maatschappelijke) tegenprestatie zijn geleverd. 7 versie 23 december

8 Beslispunt 5. Wanneer kunnen maatregelen in het kader van volksgezondheid als (fysieke) tegenprestatie worden gezien? Volksgezondheid is een belangrijk thema als het gaat om de uitbreiding van bedrijven. Met name als het gaat om veehouderijen zijn er diverse risico s (zoals Q koorts) maar veel is nog onbekend. Regio FoodValley vindt het van groot belang dat omwonenden worden beschermd en daarom is volksgezondheid een onderdeel van de Menukaart. Om te voorkomen dat ondernemers ten onrechte worden belemmerd in hun mogelijkheden richt de regio zich op die aspecten waarbij schade van de volksgezondheid is aangetoond en er ook regelgeving bestaat. Het gaat dan om normeringen voor fijn stof en geur. Ten aanzien van de discussie rond zoönosen (ziekten die van dier op mens worden overgedragen) volgt regio FoodValley de landelijke discussie nauwgezet. Op dit moment lopen er onderzoeken die geen duidelijk beeld geven. Zodra dit er wel is en de risico s alsmede de maatregelen duidelijk zijn dan wordt dit onderdeel van volksgezondheid nader uitgewerkt. Voorstel: a. Regio FoodValley vindt volksgezondheid van groot belang en gaat daarbij uit van bewezen risico s. (Maatschappelijke) en bovenwettelijke tegenprestaties op het gebied van fijn stof en geur maken onderdeel uit van de Menukaart. b. Ten aanzien van zoönosen volgt regio FoodValley de ontwikkelingen. Zodra er voldoende duidelijkheid is zal dit worden opgenomen in de Menukaart. 8 versie 23 december

9 B. Van contact aan het loket naar een breed gesprek waar omwonenden deel van uitmaken. In een ideale aanvraag is een passend voorstel gedaan voor (maatschappelijke) tegenprestaties, zijn de (bedrijfseconomische) beste oplossingen gekozen en is vroegtijdig contact gelegd met de omwonenden. Dit vraagt om een interactieve benadering waarbij belanghebbenden en adviseurs samen naar meerwaarde en oplossingen zoeken. De klassieke werkwijze waarbij de ondernemer een aanvraag onderbouwt met losse adviezen, bij een loket afgeeft waarna de ambtenaar intern ook adviezen gaat vragen past hier niet bij. Daarom willen we naar een interactief proces rond vergunningsaanvragen. Een belangrijk onderdeel (en resultaat) van dit interactieve proces is de license to produce voor de veehouderijsector. We willen naar een situatie waarin deze sector bijdraagt aan permanente dialoog met de samenleving waarbij er lokale pieken zijn op het moment van een uitbreiding. Door voortdurend aan deze dialoog te werken (bijvoorbeeld met Vallei Boert Bewust) zal de acceptatie van een uitbreiding groter zijn en het proces soepeler verlopen. Beslispunt 6. Wat is de rol van de ondernemers, op welke wijze worden zij ondersteund en wie draagt de kosten van de ondersteuning? Een geslaagd vergunningsproces leidt tot voldoende ontwikkelingsruimte en de gewenste (maatschappelijke) tegenprestaties. Hierbij staat de ondernemers centraal. Het resultaat is mede afhankelijk van de uitbreidingswens van de ondernemer, van zijn kennis van de mogelijke (maatschappelijke) tegenprestaties en zijn kunde om een goed gesprek met de buurt aan te gaan. Niet elke ondernemer heeft deze kennis en kunde in huis. Het is daarom van belang dat er in de regio een onafhankelijke organisatie is die de ondernemer in dat proces kan steunen, als ware het aan de keukentafel. Het voordeel van één of enkele onafhankelijke organisatie(s) is dat er dan sprake kan zijn van een lerende organisatie en een voortdurende verbetering. In Friesland is dat bijvoorbeeld bij de WGR neergelegd die op het honderdste keukentafelgesprek hield. In FoodValley is ervaring opgedaan met planateliers. Dat lijkt op de Friese methode maar de ontmoeting heeft dan plaats in het gemeentehuis. Van belang is dat dit gesprek wordt geleid door een onafhankelijke gespreksleider. Zo kunnen de gemeentemedewerkers, de ondernemer en zijn bedrijfsadviseurs zich allemaal richten op hun eigen rol. Zowel vanwege de onafhankelijkheid van de gemeenten als om te voorkomen dat onuitgewerkte initiatieven ter tafel komen is het aan te bevelen om de kosten van het planatelier geheel bij de ondernemer te leggen. Eventueel kunnen deze kosten (tot een maximaal bedrag) verdisconteerd worden in de uiteindelijke (maatschappelijke) tegenprestatie. Voorstel: Regio FoodValley stimuleert dat onafhankelijke organisaties kennis vergaren over inhoud en proces van de Menukaart en dat zij de ondernemer kunnen assisteren bij het voorbereiden van de aanvraag en het leiden van brede bijeenkomsten waarbij deze wordt besproken. De kosten van deze assistentie zijn voor de ondernemer. Eventueel kunnen ze (tot bepaalde hoogte) onderdeel uitmaken van de kosten van de tegenprestatie. 9 versie 23 december

10 Beslispunt 7: Wanneer worden omwonenden buren genoemd en hoe wordt het buurtgesprek vastgelegd? Vanuit de provincie is aangegeven dat omwonenden in een vroege fase betrokken moeten worden. Dit sluit ook aan op de gewenste (maatschappelijke) dialoog zoals deze is gevraagd vanuit de GMF en NMU. Dit kan als volgt uitgewerkt worden. Zodra een ondernemer een aanvraag voor een uitbreiding wil indienen die niet past in het bestemmingplan wordt hem gevraagd een buurtgesprek te organiseren. De vorm en methode staan vrij en er is geen instemming van omwonenden vereist. Het is aan de ondernemer om aan de gemeente via een schriftelijk verslag te laten zien dat dit gesprek heeft plaatsgevonden. Dat verslag (inclusief namen en adressen van omwonenden) wordt openbaar. Bij omwonenden denken we aan burgers en (andere) ondernemers die een hoofdwoning hebben op een afstand waarbij zij het bedrijf kunnen zien, horen of ruiken. Voor dat buurtgesprek is communicatieve ondersteuning door een derde gewenst. Dat kan vanuit dezelfde organisatie komen als de begeleider van het planatelier en ook die kosten mogen dan als tegenprestatie worden opgevoerd. Van de ondernemer wordt verwacht dat hij of zij het initiatief neemt om het gesprek met de buren aan te gaan. De kosten voor communicatieve ondersteuning mogen voor maximaal 2000 euro met de (maatschappelijke) tegenprestatie worden verrekend. Voorstel: a. Buren van bedrijven zijn omwonenden die aantoonbaar het bedrijf kunnen zien, horen of ruiken. b. Van het buurtgesprek wordt door de ondernemer een verslag gemaakt dat openbaar is en bij de vergunningaanvraag is in te zien. Instemming van de buren met dit verslag is niet nodig. Beslispunt 8. License to produce versus Vallei Boert Bewust Het principe van License to produce komt in grote lijnen overeen met het leveren van (maatschappelijke) tegenprestaties door (agrarisch) ondernemers wanneer zij om extra uitbreidingsmogelijkheden vragen. De beide provincies vragen in dit kader duidelijke tegenprestaties specifiek van de veehouderij in de vorm van zichtbare investeringen op (3 van de 4) de gebieden van leefomgeving, dierenwelzijn, milieu en volksgezondheid. Ze doen dit ten behoeve van consumenten en betrokkenen op (inter)nationale schaal. De veehouders van FoodValley willen op regionale schaal een positieve uitstraling krijgen bij consumenten en omwonenden met het project Vallei Boert Bewust. Dit laatste project is vooral gericht op communicatie op regionale schaal, vergt geen (grote) investeringen en leidt niet automatisch tot verbetering op de gebieden die de provincies wenst. Tegelijkertijd is het een goed initiatief dat op een of andere wijze gewaardeerd zou moeten worden. Voorstel Regio FoodValley onderschrijft het belang van Vallei Boert Bewust maar onderkent dat het niet voldoet aan de voorwaarden die de provincie stelt voor uitbreiding. We verkennen of het mogelijk is om deelname aan Vallei Boert Bewust op een of andere wijze te waarderen in het kader van de Menukaart en gaan hierover het gesprek aan met de provincies. 10 versie 23 december

11 II. Uitwerkingsaspecten 1. De juridische vorm voor de beleidsformulering en afspraken met de ondernemers. Provincie Utrecht heeft een uitgebreide juridische analyse laten opstellen over de mogelijkheden om afspraken te maken over (maatschappelijke) tegenprestaties. Hieruit komt naar voren dat de provincie middels een verordening de tegenprestatie in bepaalde gevallen kan verplichten. Gelderland wil dat in 2016 gaan doen en de Menukaart zal hier input aan geven. Op regionaal niveau kan het werken met de Menukaart in een beleidsregel worden vastgelegd die per gemeente wordt overgenomen. Bestemmingsplannen hoeven (juridisch gezien) hier niet op te worden aangepast. Bij aanvragen die niet in het bestemmingplan passen (waarvoor menukaart is bedoeld) wordt er een postzegelplan gemaakt. Deze biedt ruimte voor maatwerk en specifieke afspraken. Het gaat dan om voorwaardelijke verplichtingen (publiekrecht) en anterieure overkomsten inclusief boeteclausule (privaatrecht). Als deze juridische instrumenten worden gecombineerd met fysieke tegenprestaties die in principe bij aanvang van de bouw worden geleverd, ontstaat er een werkbaar systeem met lage uitvoeringslasten en een relatief hoge houdbaarheid. Voorstel: Regio FoodValley zet in op een combinatie van publieke en private juridische instrumenten voor de uitwerking van de Menukaart. Deze worden vastgelegd als voorwaardelijke verplichting en in anterieure overeenkomsten. Middels een beleidsregel vanuit het bevoegd gezag wordt dit per gemeente vastgelegd. 2. Het belang van een regionale backoffice voor gemeenten Voor het beoordelen van aanvragen en voorgestelde tegenprestaties is het aan te bevelen om binnen de regio een backoffice in te richten die gemeenten kan adviseren. Deze backoffice is een verdere uitwerking van de huidige werkwijze rond functieveranderingsaanvragen. Deze backoffice bestaat uit (senior)ambtenaren van de gemeenten en heeft de volgende doelen en kenmerken: - Verzorgen van goed onderbouwde adviezen naar gemeentebesturen waar een aanvraag, passend binnen de Menukaart, is binnengekomen. - Uitdragen van gegeven adviezen (bijvoorbeeld via een website) zodat overwegingen en besluitvorming transparant zijn en ondernemers voorbeelden zien van innovatieve ontwerpen. - Werken aan en bewaken van eigen autoriteit en onafhankelijkheid zodat draagvlak voor Menukaart behouden blijft. Aandachtspunt hierbij is de rol die de omgevingsdienst zal spelen bij de handhaving. Verkend wordt op welke wijze de omgevingsdienst op dit proces kan worden aangesloten. Voorstel: Regio FoodValley onderkent het belang van een gemeentelijke backoffice en vraagt het projectteam om daar met nadere voorstellen voor te komen. 11 versie 23 december

12 3. Het belang van een goed voortraject en de ondersteuning daarbij Bij de diverse beslispunten is op meerdere plekken aangegeven dat ondernemers hulp kunnen gebruiken om de juiste beslissingen te nemen over de uitbreiding van hun bedrijf. Hierbij gaat het om de economisch gezien meest zinvolle keuzes waarbij ook naar de volgende uitbreiding wordt gekeken en naar de gevolgen voor omwonenden. Ten aanzien van deze omwonenden is een goede communicatie van groot belang. Om ervoor te zorgen dat ondernemers weten wat de gemeente van hun verwacht is hun de juiste, onafhankelijke ondersteuning te bieden spelen de commerciële adviseurs in de regio een grote rol. Voorstel: Regio FoodValley zal commerciële bureaus actief inlichten over hoe zij ondernemers in dit proces kunnen steunen en wat de gemeenten daarbij verwachten van de ondernemer. 12 versie 23 december

13 Bijlage: Het verdere proces Nadat het PHO van regio FoodValley een besluit over bovenstaande zaken heeft genomen zal het verdere proces worden uitgevoerd. De belangrijkste onderdelen zijn a) uitwerken van de Thema s, b) kennisfestival en c) pilots. a. Uitwerken thema s In de komende maanden starten we met het uitwerken van de thema s van de menukaart (zie onderstaand figuur). Per thema wordt aan de hand van bestaand materiaal bekeken welke tegenprestaties op welke locatie gewenst zijn (kaartmateriaal). Dit gaat in afstemming met de belanghebbenden. Thema s die niet locatie gebonden zijn (klimaat, dierenwelzijn en innovatie) worden voor de hele regio uitgewerkt. Op het kennisfestival worden voorbeelden van uitwerking voorgelegd. Om in praktijk voorgestelde tegenprestaties op verschillende thema s onderling te kunnen vergelijken worden deze gekwantificeerd naar de (investerings )kosten. Hieronder een overzicht per thema hoe dit eruit kan komen te zien: 13 versie 23 december

14 hoofdthema Subthema Benodigd materiaal Voorgestelde aanpak Gewenst resultaat landschap Bedrijf & omgeving (beeld)materiaal over landschapstypen, voorbeeldgebouwen en ideale erfindelingen vanuit bedrijfseconomische insteek. Waarschijnlijk nauwelijks inhoudelijke aanvulling nodig. landschap biodiversiteit Kennis over de relatie landschappelijke aankleding en biodiversiteit. volksgezondheid Fijn stof Geur endotoxinen Technische kennis, voorzieningen en normen zijn beschikbaar. Technische kennis en voorzieningen zijn er. Normen ook, maar meten is lastig en herleiden naar specifieke bron ook. Zeer beperkt. Alleen bij geiten (Qkoorts) zijn inmiddels veel feiten bekend. In potentie is dit een groot probleem. Samen met provincies gebiedsdekkende kaart met landschapstypen maken inclusief erfvormen, voorbeelden van streekeigen architectuur en beeldkwaliteiten benoemen en bronnen van optimale erfindelingen benoemen. Dit bekend maken bij ondernemers en adviesbureaus. Ondernemers duidelijk maken dat dit als tegenprestatie wordt gezien en laten zien waar beschikbaar materiaal te vinden is. Waar een uitbreiding in de buurt van het GO is (Gelderland) en andere verwevingsnatuur kan dit als een wens worden neergezet. Duidelijk maken dat voor specifieke sectoren in delen van het gebied reductie zeer gewent is. Regio kan hier extra op sturen. Geur kan met luchtwassers worden weggenomen. Daar waar veel overlast is kan dit als favoriete, bovenwettelijke tegenprestatie worden gepromoot. Nog te weinig bekend. Regio wacht nationaal beleid af. Ondernemer kijkt samen met adviseur en later met overheid en omwonenden naar erfinrichting, architectuur en landschappelijke inpassing en doet daar voorstellen voor. Bij de keuze voor landschapselementen wordt biodiversiteit mede overwogen; vooral in de buurt van natuurnetwerken wordt hier extra aandacht aan besteed als gewenste tegenprestatie. Waar overlast wordt ervaren door omwonenden door fijn stof kan dit met bovenwettelijke maatregelen worden weggenomen. Bijkomend voordeel is reductie ammoniak en eventueel endotoxinen. Extra afname geuroverlast op die plekken waar omwonenden veel hinder hebben. De luchtwassers zorgen ook voor reductie fijn stof, ammoniak en endotoxinen. Zie links. 14 versie 27 november

15 water Waterberging & verdroging Doelmatig Agrarisch Waterbeheer In de Gebiedsvisie staan kaarten met aandachtsgebieden. Dit is de uitwerking van Kaderrichtlijn Water en slaat op uit- en afspoeling van bedrijven naar oppervlaktewater. dierenwelzijn Geen Gaat over bovenwettelijke maatregelen en beroepsmatige dierhouderij. Er is al een goed landelijk systeem beschikbaar. innovatie Food Weinig. Innovaties zijn per definitie nieuw en nauwelijks beschreven. Milieu Gaat over bovenwettelijke maatregelen die niet onder de andere elementen vallen. klimaat Gaat over mitigerende maatregelen (adaptatie is al benoemd bij water) Deze gegevens kunnen worden geplot op de landschapskaarten/ beeldkwaliteitskaarten. Er zijn veel maatregelen bekend op het gebied van inrichting en gebruik/beheer. Alleen de inrichtingsmaatregelen passen binnen de menukaart voorzover ze bovenwettelijk zijn. We nemen 1 op 1 de maatregelen uit de Maatlat Duurzame Veehouderij over. Alleen die maatregelen die bovenwettelijk zijn komen in aanmerking als tegenprestatie in kader menukaart. We maken globaal beoordelingskader. Doel is dat primaire bedrijven worden gestimuleerd om innovaties op agro-food gebied in praktijk te brengen. We maken globaal beoordelingskader. Doel is dat primaire bedrijven worden gestimuleerd om innovaties op milieu gebied in praktijk te brengen. Ondernemers en adviesbureaus worden gestimuleerd om in hun uitbreiding te kijken naar maatregelen die energie besparen, energie opleveren en/of CO2 uitstoot reduceren. Alleen bovenwettelijke maatregelen gelden als tegenprestatie. Op de plaatsen waar dit speelt kan de gemeente in het gesprek aansturen op maatregelen op dit gebied. Dit uitwerken per bedrijf in nauwe samenwerking met het waterschap. Initiatief ligt bij het waterschap. Dierwelzijn op FoodValley bedrijven is goed en van een bovenwettelijk niveau. Dit sluit ook aan op de Voedselvisie. Er komen meet locaties waar op papier beschreven innovaties in praktijk zijn te zien voor bijvoorbeeld buitenlandse bezoekers en daarnaast wordt de primaire sector gestimuleerd om zicht te vernieuwen en de nieuwste technieken in te zetten. (Nb. Dit onderdeel kan niet worden dichtgeregeld maar moet wel goed worden uitgewerkt.) FoodValley bedrijven behoren binnen hun sector tot de schoonste en duurzaamste bedrijven. FoodValley bedrijven gaan minder energie gebruiken dan elders en waar mogelijk energie produceren. 15 versie 27 november

16 b. kennisfestival Op 16 februari is het kennisfestival. De uitgewerkte onderdelen van de menukaart worden dan voorgelegd aan ondernemers, omwonenden en bewakers van specifieke belangen zoals landschap, natuur en milieu. De doelen van het kennisfestival zijn: vergroten van draagvlak voor introductie van werkmethode menukaart vergroten kennis over de (uit)werking van dit systeem voor ondernemers en omwonenden aanscherpen van inhoudelijke keuzen/kaders door deze te bespreken met de doelgroepen c. Pilots Om de werking van de menukaart te testen worden in 2015 enkele pilots uitgevoerd. Dat willen we doen aan de hand van concrete vergunningaanvragen die bij wijze van proef volgens deze methode worden behandeld. Deze pilots dienen in meerdere gemeenten te vallen en meerdere soorten ondernemingen aan te gaan. In het verlengde daarvan zijn aanpassingen in gemeentelijke werkprocessen nodig. 16 versie 27 november