Basisactiviteiten en het ritmisch weekplan
|
|
- Alfred van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Basisactiviteiten en het ritmisch weekplan Jaap Meijer Inhoudsopgave 1. Samenvatting en kernwoorden 2. Aanpak 3. Achtergronden: samenvatting 3.1. De basisprincipes 3.2. De kwaliteitscriteria 4. Praktische uitwerkingen 4.1. Relatie met groepering, leerplan, basisactiviteiten, tijd, ruimte 4.2. Voorbeeld pedagogische situatie 5. Instrumenten 6. Literatuurlijst 1. Samenvatting Kees Both benaderde het begrip basisactiviteiten als volgt: Een pedagogische situatie roept spanning op, daagt uit tot vragen, onderzoeken, nieuwsgierigheid, verwondering. Kinderen reageren hierop op een persoonlijke wijze, door waarneming, filosoferen, beschouwen, mediteren, bidden. Petersen spreekt van de 'individuele grondvormen'. De kinderen worden ook samen met anderen actief, in gesprek, spel, werk en viering: de sociale grondvormen Beide groepen van activiteiten hangen samen: bij de individuele grondvormen worden begrippen uit de sociale vormen gebruikt, bijvoorbeeld: filosoferen is als denkproces een innerlijk gesprek; omgekeerd vormen de individuele grondvormen de ziel van de sociale vormen. Ze zijn daarin ingevlochten, ook als momenten, bijvoorbeeld: stilte in gesprekken, aandacht en verzonken zijn in het werk. De basisactiviteiten die Petersen onderscheidde - gesprek, spel, werk en viering zijn algemeen-menselijk Daarom zijn het ook de basisactiviteiten; fundamenteel voor samen mens-zijn/mens-worden; ze vullen elkaar aan: leven is bijvoorbeeld méér dan werken; je kunt er niet zomaar een weglaten;
2 ze doen een beroep op de totale persoon. Petersen gaf aanzetten tot een pedagogiek van de tijd, gericht op het op een gezonde wijze daarmee leren omgaan. Hij probeerde versnippering van de tijd over Kernwoorden 'vakken' en 'lesuren' te voorkomen en introduceerde in plaats daarvan een weekplan, waarin de afwisseling van typen situaties en van spanning en ontspanning het grondstramien vormen. Wij spreken over een 'ritmisch weekplan'. Daarbij kunnen we onderscheid maken tussen een gemeenschappelijk ritme van de stamgroep en een Pedagogische individueel ritme van elk kind. Het weekritme is ingebed in een jaarritme, situatie gemarkeerd door feesten, vieringen en vakanties. Binnen het weekritme is sprake van dagritmes en individuele ritmes van kinderen. Deze laatste komen vooral naar Basisactiviteiten voren in vrij spel en de blokperiode. Gesprek Een ritmisch weekplan zou mogelijkheden moeten bieden om direct in te kunnen spelen op hetgeen zich in een stamgroep kan voordoen. Onverwachte situaties, die uit kunnen groeien tot gouden momenten. Een zekere mate aan openheid als tegenhanger van een bij wijze van spreken van minuut tot minuut vastgelegd programma. Een goed ritmisch weekplan biedt mogelijkheden om met grote tijdsblokken te werken. Spel Werk Viering Ritmisch weekplan 2. Aanpak conceptueel C Deze tekst zet aan tot reflectie op het jenaplanconcept aan de ene kant en een analyse van de eigen situatie aan de andere kant. We staan op de grens tussen visie en realiteit Voordat je kunt nadenken over basisactiviteiten en kwaliteitsbeleid dien je als individuele stamgroepleider eerst het bewustzijn te hebben, wat het voor jou betekent om het onderwijs op te zetten vanuit pedagogische situaties en basisactiviteiten. Heb je daarvan een beeld? Wat zie je de kinderen doen?
3 Hoe zie je jezelf opereren? Deze beeldvorming wordt uiteraard gevolgd door het ontwerpen. Creëer pedagogische situaties, onderga wat je dan tegenkomt. Leer van je valkuilen. Oefenen en oefenen. Pas dan ontstaat er een verbinding tussen jou en het werken vanuit pedagogische situaties. Hierbij is het van belang om een besef te hebben van de doelen, waaraan je met de kinderen wilt werken. Het oefenen kan leiden tot een hernieuwde kijk op het ritmisch weekplan, doordat je gaat ontdekken, dat het werken vanuit pedagogische situaties ruimte en een relatief open weekplan vraagt. Geen weekplan, dat samenhangt met een kwartier dit, een half uur dat. Nee, het gaat om een weekplan dat gevuld is met blokken (langere tijdseenheden) waarin de verschillende basisactiviteiten afwisselend plaatsvinden. Kwaliteitsbeleid begint bij de individuele stamgroepleider: die een helder besef heeft van wat hij wil en zijn doelen goed voor ogen heeft die concrete beelden heeft van hoe zijn onderwijs er dan uitziet die goed kan formuleren, wanneer hij vindt dat het succeservaringen oplevert die in staat is om met de kinderen een cultuur op te zetten van kwalitatief goede activiteiten en van een cultuur waarbij kinderen continue uitgedaagd worden om naar verbeteringen te streven. die weet te verwoorden, wanneer een activiteit kwaliteit heeft. Bij het laatste kunnen we gebruik maken van wat Kees Both hierover schreef in Jenaplan 21. Hij heeft de verschillende kwaliteitsdimensies beschreven, die voor elke groepsleider kunnen dienen als toetssteen: De instructieve dimensie: effectief doen verwerven van de noodzakelijke kennis en vaardigheden. Ook in een Jenaplanschool is dit van het grootste belang! De initiërende dimensie: enthousiast maken, cultiveren van de prestaties van kinderen, motiveren tot leren en handelen, uitdagen tot de eigen grens te gaan, intellectuele eerlijkheid, concentratie, ontwikkeling van de verbeelding, bij kinderen en groepsleiders. De meevoelende dimensie: empathie, meeleven met anderen, solidariteit, inclusief denken, de school als een zorgende gemeenschap, gevoeligheid, zorg voor planten-dieren-dingen-de aarde, acceptatie, verbondenheid, vertrouwen, hoop, moed, kwetsbaarheid, aandacht voor verandering en groei.
4 De organisatorische dimensie, op het niveau van de stamgroepen en van de school: doelgerichtheid (missie), effectieve inzet menskracht en middelen, communicatie. De kritische dimensie: kritisch nadenken over maatschappij en cultuur. De inspirerende of zingevende dimensie: wat houdt de school en de werkers daarin gaande? Welke inspiratiebronnen kunnen ze aanboren en welke perspectieven ontwikkelen? Hoe kan men weer op adem komen, nieuwe inspiratie opdoen? Deze dimensies bevatten uitstekende elementen, om op individueel niveau als op teamniveau het gesprek aan te gaan over kwaliteitsmeting van de pedagogische situaties. Een stamgroepleider kan bij het oefenen van de pedagogische situaties steekproefsgewijs nagaan in hoeverre de situaties doortrokken waren van de verschillende dimensies. Hij zou zelfs zover kunnen gaan om er een vijfpuntsschaal op los te laten met de onderscheiden punten binnen de dimensies. Het is goed om eerst op individueel niveau aan de slag te gaan, voordat een teamgesprek over pedagogische situaties, gekoppeld aan basisactiviteiten en ritmisch weekplan, plaats vindt. Een gesprek wordt rijker, wanneer deze gevoerd wordt door stamgroepleiders, die zich ervaringsdeskundigen kunnen noemen. Wanneer op basis van de doorleefde ervaringen schoolbeleid wordt geformuleerd, ontstaat er een duurzame inhoudelijke schoolontwikkeling. 3. Achtergrond Basisactiviteiten en het ritmisch weekplan hebben een duidelijke relatie met in elk geval de volgende basisprincipes: 04. Elk mens wordt steeds als totale persoon erkend en waar mogelijk ook zo benaderd en aangesproken 14. In de school wordt het onderwijs uitgevoerd in pedagogische situaties en met pedagogische middelen. 15. In de school wordt het onderwijs vorm gegeven door een ritmische afwisseling van de basisactiviteiten gesprek, spel, werk en viering. 17. In de school worden zelfstandig spelen en leren afgewisseld en aangevuld door gestuurd en begeleid leren. Dit laatste is expliciet gericht op niveauverhoging. In dit alles speelt het initiatief van de kinderen een belangrijke rol.
5 4. Praktische uitwerkingen 4.1.Relatie met groepering De groepsleiding schat in of het voorwerk de betrokkenheid van kinderen zal kunnen oproepen. Hij voelt zich nieuwsgierig. Wat zal de reactie van kinderen zijn? Een open houding is van belang om goed te kunnen inschatten hoe een en ander binnen komt bij de kinderen. Zijn observaties zijn van belang voor de vervolgstappen. Hij realiseert zich dat kinderen hun betrokkenheid op verschillende manieren kunnen tonen: aan het voorwerp zitten, druk erover beginnen te praten, een stille geconcentreerde blik. Betrokkenheid voel je aan. Wanneer je deze betrokkenheid voelt, kun je de conclusie trekken, dat je een ingang tot verwondering hebt gevonden. Zodoende wordt inhoud gegeven aan de individuele grondvorm. Elk kind krijgt ruimte om een eigen relatie aan te gaan met het onderwerp en te onderzoeken wat het kind ermee heeft. Hierna treedt de fase van de sociale grondvormen in en worden de basisactiviteiten ingezet, waarbij anderen er toe doen. 4.2.Relatie met ruimte De ruimte waarin de kinderen zich bevinden, veelal de schoolwoonkamer, is mede door kinderen ingericht, opdat ze zich medeverantwoordelijk weten voor onder andere veiligheid, gezelligheid, functionaliteit en onderhoud. Het is mogelijk om een kring te vormen, van waaruit activiteiten worden voorbesproken, gestart en geëvalueerd. Bij de inrichting is rekening gehouden met voldoende werkplaatsen, hoeken, uitstalmogelijkheden en loopruimte. Aan de inrichting is af te lezen, waarmee de kinderen bezig zijn. 4.3.Relatie met leerplan De stamgroepleider vormt het middelpunt. Hij zet pedagogische situaties neer, vanuit het besef dat wereldorientatie het hart van het jenaplanonderwijs vormt. Hierbij staat hij vooraf stil, waarmee hij de kinderen wil confronteren. Welke motivatie ligt erachter? Wat wil hij in gang zetten? In welk proces wil hij de kinderen plaatsen? Waar komt de inhoudelijke keuze voor een bepaalde ontmoeting vandaan? 4.4.Relatie met basisactiviteiten Na de ontmoeting volgt de dialoog. in de meeste gevallen een kringgesprek. De groepsleiding formuleert vragen om zodoende dichterbij de ervaringen en de beelden van de kinderen te kunnen komen. Zicht krijgen op wat de kinderen heeft geraakt en waarmee ze een verbinding hebben gemaakt is daarbij de bedoeling. Hij stelt open vragen om er achter te komen met welke vragen de kinderen zitten, maar ook om te achterhalen met welke bagage de kinderen al voorzien zijn. Wat hebben zij al ervaren m et betrekking tot het onderwerp, waartoe de ontmoeting heeft geleid. Vragen, die hem kunnen leiden naar de vervolgstappen. Hoe gaan we de vragen onderzoeken? De uitdaging voor de groepsleider om de reacties te regisseren en zijn eigen ontwerp te gaan maken
6 van de vervolgactiviteiten. Vervolgactiviteiten die de bedoeling hebben de kinderen in hun totale zijn te benaderen. Vervolgactiviteiten die raakvlakken hebben met gesprek, spel, werk en viering. Activiteiten, die doortrokken zijn van onderzoek, ontdekken, samenwerken en elkaar helpen. Waarbij je je als kind in voldoende mate uitgedaagd voelt om ermee aan de slag te gaan, omdat je voelt dat het aansluit bij wat jou bezig houdt. Pedagogische situaties zijn niet alleen voorbehouden aan themagericht werk. Ook de cursussen dienen feitelijk doortrokken te zijn van pedagogische situaties, omdat ook deze activiteiten zodanig geladen dienen te zijn, dat kinderen zich betrokken voelen en uitgedaagd worden. 4.5.Relatie met tijd In het ritmisch weekplan is zichtbaar gemaakt wanneer gesprek, spel, werk en viering plaatsvinden, waarbij de kanttekening moet worden geplaatst dat veel van de basisactiviteiten door elkaar lopen. Cruciaal bij een pedagogische situatie is de start; de ontmoeting. De dialoog na de ontmoeting. Dit kan op vele manieren uitgevoerd worden. Een observatiekring, een educatieve wandeling, een specifieke open vraag, een mooie uitdagende kijktafel. 4.6.Voorbeeld van een pedagogische situatie Twaalfde week In de tuin halen we het onkruid en gras uit de paden, we stutten de groter geworden tomatenplanten. De doorgebogen takken van de pioenrozen worden opgebonden; de takken van de perenboom, die zwaar zijn van de vruchten, vastgebonden. De kleintjes zijn steeds weer dolblij, wanneer ze aan de groeiende vruchten in hun bedjes zien dat hun moeite wordt beloond. In de allereerste plaats zijn ze in een heel persoonlijke relatie komen te staan tot de groei van hun planten. Ze worden niet meer wijs uit de schijnbaar onontwarbare chaos van takken van de kalebassen. Ik moet er aan te pas komen. George die ons bij het werken in de tuin al vaker goede raad gaf, omdat hij in het tuintje van zijn vader flink meehelpt en gebeurtenissen in de natuur goed waarneemt, raadt ons aan de ranken te snoeien. We letten er wel goed op, dat elke rank op zijn minst een bloesem houdt." Uit: Een lagere school volgens de basisprincipes van de leef-en werkgemeenschapsschool Peter Petersen en Hans Wolff, p Instrumenten Hier volgt een opsomming van kwaliteitskenmerken van de verschillende sociale basisactiviteiten, waarmee de eigen praktijk onderzocht kan worden. Gesprek 1. Gesprekken worden gevoerd vanuit het besef dat alle deelnemers gelijkwaardig zijn. 2. Gesprekken worden gevoerd in verband met kennisverwerving, meningsvorming en besluitvorming. 3. Gesprekken worden gevoerd in een functionele vormgeving (bijvoorbeeld wanneer kies je een kring, wanneer een tweegesprek). 4. Gesprekken worden gevoerd met duidelijke doelen, regels en taken.
7 5. Er worden diverse soorten gesprekken gevoerd als thematische kringgesprekken, observatiekringen, lees- of verhalenkringen, open kringgesprekken en planningskringen. Spel 1. Er is ruimte voor spel. De school is er op ingericht. Er zijn ruimten en materialen voorhanden. 2. Er is tijd voor spel. Het ritmisch weekplan geeft dat aan. Er zijn (keuze)cursussen en er is ruimte voor eigen spelinitiatief van de kinderen. Dagelijks vinden spelvormen plaats. 3. Er is een concept van waaruit gehandeld wordt. Het schoolplan legt daar getuigenis van af: a. Het team geeft de betekenis van spel aan, ontwikkelt een samenhangende visie en het wordt zoveel mogelijk verbonden met Wereldoriëntatie. b. Het team inventariseert het al aanwezige SPEL en het ontwikkelen daarvan; c. Het team voert nieuwe spelideeën en vormen in en werkt deze uit; d. Het team komt tot een (zo goed als) afgeronde structuur waarbinnen ruimte, tijd en cultuur mede op SPEL zijn afgestemd. Onder 'cultuur' wordt hier verstaan: een duidelijke visie; een doorgaande leer- en ontwikkelingslijn; een arsenaal van werkvormen; het beschikbaar zijn van materialen. Werk 1. Er is dagelijks een blokperiode van als regel 100 minuten, waarin de kinderen leren werken onder eigen verantwoordelijkheid. 2. Er bestaan inscholingscursussen ten behoeve van het verwerven van kennis en vaardigheden die noodzakelijk zijn om je in de wereld te kunnen oriënteren en voor voortgezette scholing. 3. Er zijn keuzecursussen, die gericht zijn op het vergroten van de persoonlijke expertise van kinderen, mede ten dienste van de schoolgemeenschap. Viering 1. In de vieringen is ruimte om stil te staan bij datgene wat zich inhoudelijk binnen de verschillende groepen afspeelt. 2. Vieringen zijn momenten van aandacht voor wat kinderen en teamleden bereikt hebben. 3. Vieringen bieden ruimte voor zowel de vrolijke als de verdrietige kanten van het schoolleven 4. Vieringen sluiten aan bij de ritmes in een schoolleven (b.v. naamdag school, seizoenen, speciale dorps/stedelijk gerichte activiteiten, verjaardagen) Ritmisch weekplan 1. Het ritmisch weekplan is zo opgebouwd, dat er zo min mogelijk versnippering van tijd is. 2. Er is een ritmische afwisseling van sterk geconcentreerde en inspannende activiteiten enerzijds en
8 speelse, muzische, ontspannende activiteiten anderzijds. 3. Binnen de eerstgenoemde grote tijdsblokken een dergelijk ritme stimuleren door de inhoudelijke vulling ervan en bovendien de uitloop van bijvoorbeeld gesprekken en andere activiteiten mogelijk te maken; een kring en een blokperiode kunnen zo bijvoorbeeld prima op elkaar aansluiten; aan de werkuren de tweede helft van de ochtend wordt ook spel toegevoegd, tussendoor of aan het eind als aparte activiteit. 4. Gelijksoortige activiteiten door de hele school heen gelijktijdig te laten plaatsvinden: het rekenuur s morgens, de werkuren aan het eind van de ochtend, de blokperiodes s middags; dat geeft mogelijkheden voor samenwerking en taakverdeling over de stamgroepen heen. 6. literatuur Ritmisch weekplan Peter Petersen en Hans Wolff; Een lagere school volgens de basisprincipes van de leef-en werkgemeenschapsschool pag Suus Freudenthal en Huub van der Zanden (vertaling); Van didactiek naar onderwijspedagogiek pag Ad Boes; Historie en actualiteit pag Kees Both; Jenaplan 21. pag Kees Both, Henk Veneman en Jaap Meijer; De Rozentuin, hoofdstuk 5 Uit Mensenkinderen: Pedagogische situatie Nestor; Grenssituatie,jrg.4/nr.1, pag.38,jrg. 11/nr.3, pag.18 Ad Boes;Whats in the name,jrg.19/nr.3,pag Basisactiviteiten Ad Boes: What s in the name (2), jrg 16, nr 5, pag. 28 Gesprek Jetze van der Sluis;(recensie)jrg.3/nr.4,pag.19-20National Oracy Project; spreken en luisteren, jrg.6/nr.4, pag Tom de Boer; De mondelinge taalcultuur van kinderen en de betekenis daarvan voor de school,jrg. 9/nr.4, pag Jan Kindermans; De ervaringsgerichte dialoog. jrg. 10/nr.5, pag. 9-12
9 Bert Kalkman;In Wagenscheins voetsporen,jrg.17/nr.3,pag Ad Boes;Luister je wel naar mij? Spreken met kinderen(recensie) jrg16/nr.1, pag Kringgesprek Anja Both-Bauer; Kringgesprek,2/1, pag.9 Herman Wolfs; De praatkring op school (recensie), 2/2, pag Jetze van der Sluis; Het kringgesprek - wat en hoe?, 3/1, pag Ad Boes; Spreken op school, 2/5, pag. 18 Ad Boes; De kring in de bovenbouw, 3/1, pag Karel van de Leeuw/Tom de Boer; Filosoferen met kinderen, 3/2, pag Jetze van de Sluis; Gesprekken in de klas (recensie), 3/4, pag Werk Herman Wolfs; De werkles, die andere les in de basisschool (recensie), 2/4, pag.32 Ad Boes; Van taken naar contractwerk, 13/4, pag. 4-8 Spel Tom de Boer;Schoolkamp, een spel spelen,jrg.3/2,pag.12-15, 11/3,pag Eelke de Jong; Er is er één jarig! (recensie),jrg. 4/1, pag Eelke de Jong; Ziek zijn en spelen (recensie),jrg. 4/jan. pag. 32 Tom de Boer; Spel (2), jrg.4/5, pag Eelke de Jong; Groepsspelletjes voor kinderen van 3-8, jrg.6/nr.4, pag. 18 Eelke de Jong; 800 tips voor sport en spel (recensie),jrg. 6/5, pag. 33 Eelke de Jong; 110 groepsspelletjes voor alle kinderen (recensie), jrg.6/mei pag Rimmert van der Kooy; Spelen om te presteren?,jrg. 7/nr.1, pag Tom de Boer; Het spel als basisactiviteit, 7/5, pag. 3-7 Tom de Boer; De vertelcultuur van de stamgroep, 8/1, pag Patricia F. Carini; Voortbouwen op de sterke punten van kinderen, jrg.8/nr.3, pag. 4 t/m 11 Tom de Boer; Laat ze toch spelen (recensie), jrg.9/aprilpag. 27
10 Wiepke Noordhoff; Spelen en leren op school, 10/4, pag. 29 Selma Wassermann; Serieuze spelers in de basisschool (1) - Dat kan ik, 11/1, pag Selma Wassermann; Serieuze spelers in de basisschool (2). Spelen - reflectie - opnieuw spelen, jrg.12 /januari pag Tom de Boer; Buitenspel in het zonnetje (recensie),jrg. 13/nr.2, pag. 29 Tom de Boer; De berengroepen (recensie), jrg.13/nr.4, pag. 25 Helen Meurs;Werken met poppen in de dagelijkse praktijk van de kleuterklas(1)jrg.16/1(sept.2000) pag Kees Both;Buitenspel,bedreigde soort!,jrg.18/nr.1,pag.24 Viering Jan van den Berg;Een naam om te vieren,1/1, pag.14 Eelke de Jong;Er is er een jarig 4/1, pag.31 Angelien Bruning;Werken aan vieren,4/1, pag 34 Cees Jansma;Een slotviering 7/2, pag.13 Joop Haverkort;Waakzaam,9/1, pag 6-10 en 11/3 pag.19 Nelly Braaksma;Sint en Piet,10/2, pag.27 Jan Tomas;Vol verwachting;12/2, pag.20
6.15.4.4 Relatie met basisactiviteiten. 6.15.4.6 Een pedagogische situatie rondom bewegingsonderwijs
Bewegingsonderwijs Jaap Meijer Inhoudsopgave 6.15.1 Samenvatting 6.15.2 Hoe te gebruiken 6.15.3 Achtergronden 6.15.4 Praktische uitwerkingen 6.15.4.1 Relatie met groepering 6.15.4.2 Relatie met ruimte
Nadere informatieHET RITMISCH WEEKPLAN in de Rozentuin
HET RITMISCH WEEKPLAN in de Rozentuin De schoolleider aan het woord We hebben al weer lang geleden de overgang gemaakt van een strak en weinig flexibel rooster naar een ritmisch weekplan. De daarin aangegeven
Nadere informatieEen Jenaplanschool is ervaringsgericht:
Observatie gericht op Jenaplanonderwijs De zes kwaliteitskenmerken van een Jenaplanschool met bijbehorende indicatoren. (bron: Boek: Jenaplan, een school waar je leert samenwerken ) Een Jenaplanschool
Nadere informatie1. Peter Petersen. De effectieve groepsleid(st)er. 1.1.Opvoeding is het leren zelf
De effectieve groepsleid(st)er 1. Peter Petersen Voorwaarden om veel en breed te leren: uitgaan van positieve vermogens van kind; rijke en veelzijdige leerwereld creëren die vol zit met de meest verschillende
Nadere informatieIdentiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter
Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen
Nadere informatieKijkwijzer Jenaplan in het kort Jenaplan: dit willen we met kinderen bereiken en zo doen we dat!
Kijkwijzer Jenaplan in het kort Jenaplan: dit willen we met kinderen bereiken en zo doen we dat! Zelfanalyse instrument: Hoe zie je de Jenaplan terug op onze school! Of zelfevaluatie/visitatie instrument
Nadere informatieJENAPLAN BASISONDERWIJS NEDERLAND. Ieder kind is uniek!
JENAPLAN BASISONDERWIJS NEDERLAND Ieder kind is uniek! WAT IS JENAPLANONDERWIJS? Nederland telt circa 7000 scholen voor basisonderwijs. In Nederland heeft iedere school de vrijheid om zijn eigen onderwijsconcept
Nadere informatie6.9.2.4 Een aantal kenmerken van cursus in het algemeen. 6.9.3.4 Relatie met basisactiviteiten. 6.9.3.6 Voorbeeld van een pedagogische situatie
Cursussen algemeen Gerrit Fronik Inhoudsopgave 6.9.1 Samenvatting 6.9.2 Achtergronden 6.9.2.1 Peter Petersen 6.9.2.2 Kees Both 6.9.2.3 Henk Hansma 6.9.2.4 Een aantal kenmerken van cursus in het algemeen
Nadere informatieHet dagelijks leven in de stamgroep: de omgang met elkaar (uit de Rozentuin)
Het dagelijks leven in de stamgroep: de omgang met elkaar (uit de Rozentuin) Beelden Het is een kwartier voor schooltijd. De groepsleider is, zoals altijd, al in zijn lokaal aanwezig voor de laatste voorbereidingen
Nadere informatieDe schoolbrochure. Jenaplanschool Lieven Gevaert. van het GESUBSIDIEERD OFFICIEEL LAGER ONDERWIJS
De schoolbrochure van het GESUBSIDIEERD OFFICIEEL LAGER ONDERWIJS Jenaplanschool Lieven Gevaert 2017-2018 1 Inhoudsopgave 1. Het pedagogisch project van Jenaplanschool Lieven Gevaert... 3 1.1. Inleiding
Nadere informatieINDICATOREN KWALITEITSCRITERIA JENAPLANONDERWUS. 1.2 Verrijking van het milieu. Er moet immers iets te kiezen zijn, je moet ook uitgedaagd worden.
INDICATOREN KWALITEITSCRITERIA JENAPLANONDERWUS 1. Een jenaplanschool is ervaringsgericht. 1.1 Het mogen en kunnen kiezen van activiteiten. 1.2 Verrijking van het milieu. Er moet immers iets te kiezen
Nadere informatieStudie en gesprek over de inhoud van de jenaplankernkwaliteiten.
In dit document treft u de handleiding aan voor het gebruik van het zelfevaluatie-instrument op basis van jenaplankernkwaliteiten. Het document is opgebouwd in verschillende fasen. Feedback graag naar:
Nadere informatieIeder kind is uniek! Zoals jij is er maar één! Wij helpen jou op weg jezelf te worden!...kiezen voor een goede school!
Ieder kind is uniek! Zoals jij is er maar één! Wij helpen jou op weg jezelf te worden!! m o welk...kiezen voor een goede school! INFORMATIE Via deze folder willen wij u een beeld geven van het jenaplanonderwijs
Nadere informatieJenaplanschool Lindekring. brengt de wereld dichterbij. Liesmortel 19, 5435 XH St.Agatha. 0485-311611 info@lindekring.nl www.lindekring.
Liesmortel 19, 5435 XH St.Agatha. 0485-311611 info@lindekring.nl www.lindekring.nl In het kleine dorp St.Agatha vindt u een school van de toekomst. Jenaplanschool Lindekring brengt de wereld dichterbij
Nadere informatieIdentiteit van de Koos Meindertsschool
Identiteit van de Koos Meindertsschool 1. Identiteit - het karakter van de school Wij zijn een open school waarin een ieder gelijkwaardig is. Wij heten elk kind welkom op de Koos Meindertsschool, ongeacht
Nadere informatieVisie en missie. Voorwoord. De Wingerd, samen groeien
Samen groeien door Visie en missie De Wingerd, samen groeien Vanuit de christelijke identiteit ontmoeten we elkaar, luisteren we naar elkaar, inspireren we elkaar, zijn we nieuwsgierig en gaan we de dialoog
Nadere informatieDe Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt
Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:
Nadere informatiePedagogisch beleid. BSO De Kleine Planeet
Pedagogisch beleid BSO De Kleine Planeet In dit pedagogisch beleid beschrijven we welke pedagogische visie en uitgangspunten we hanteren in onze buitenschoolse opvang. We laten zien hoe onze pedagogische
Nadere informatieDoel A bestaat uit vier inhoudelijke elementen waar we bij stil zullen staan in deze studie:
Doel A: Geboren in het Koninkrijk : studenten zowel kerkelijk als niet-kerkelijk komen tot persoonlijke geloofsovergave aan Jezus en leren dit proces voor zichzelf verwoorden. Doel A bestaat uit vier inhoudelijke
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatiekernbegrippen Petersen Gerrit Fronik Peter van Hasselt Freek Velthausz Hubert Winters
opleidersdagen donderdag 6 maart 2008 kernbegrippen Petersen Gerrit Fronik Peter van Hasselt Freek Velthausz Hubert Winters Inleidende opmerkingen Wat is opvoeding? -Pedagogische filosofie Hoe voltrekt
Nadere informatieKernwoorden: gesprek, participatie kinderen, gelijkwaardigheid, gemeenschap, burgerschapsvorming
Kinderparticipatie Gerrit Fronik Inhoudsopgave 6.6.1 Samenvatting 6.6.2 Hoe te gebruiken 6.6.3 Achtergronden 6.6.3.1 Kinderparticipatie in het algemeen 6.6.3.2 Kindervergadering 6.6.4 Praktische uitwerkingen
Nadere informatie1. Doel 2. Soorten gesprekken 3. Vormen 4. Afspraken en regels. Kringen en kringgesprekken
1. Doel 2. Soorten gesprekken 3. Vormen 4. Afspraken en regels Kringen en kringgesprekken 1. Visie 1.1.je voor de ander openstellen 1.2.inclusief denken bevorderen; alle gespreksdeelnemers zijn gelijkwaardig
Nadere informatieDit laatste werd niet alleen geconstateerd bij het taalonderwijs maar ook bij de vakken voor wereldoriëntatie. Daar moest dus aan gewerkt worden.
Of zoals de inspectie telkens zei. De resultaten zijn prima, de gegevens in het leerlingvolgsysteem geven dit ook aan, maar de tussen- en einddoelen die je wilt halen in elk leerjaar zijn niet traceerbaar.!
Nadere informatieInformatiegids stamgroep 3/4 2015 2016
Informatiegids stamgroep 3/4 2015 2016 Openbare Jenaplan basisschool de Triolier en PSZ de Boemeltrein basisschool en peuterspeelzaal onder één dak Inhoud Voorwoord 3 Onze school missie en visie 4 Jenaplan
Nadere informatieJenaplanschool Atlantis. Kalender Schuitenhuisstraat 5, 1069 WK Amsterdam
Jenaplanschool Atlantis Kalender 2016-2017 Schuitenhuisstraat 5, 1069 WK Amsterdam 020-6670001 Jenaplankernkwaliteit 1De relatie van het kind met zichzelf Zelfkennis In de eerste Jenaplankernkwaliteit
Nadere informatieJenaplan voortgezet onderwijs
JenaXL Jenaplan voortgezet onderwijs JenaXL met Thomas a Kempis College Gelijkheid 3 8014 XC Zwolle Telefoon 088-850 85 60 E-mail info@jenaxl.nl www.jenaxl.nl Jenaplan voortgezet onderwijs Welkom bij JenaXL!
Nadere informatieRAAMPLAN OPLEIDING JENAPLAN-BASISONDERWIJS
RAAMPLAN OPLEIDING JENAPLAN-BASISONDERWIJS De opleiding voor het Diploma Jenaplanonderwijs is voorbehouden aan daartoe erkende opleidingen. Deze erkenning (licentie) vindt plaats door de Nederlandse Jenaplanvereniging
Nadere informatieLeerplan OVSG. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen
2014 2015 Leerplan OVSG Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen THOMAS MORE KEMPEN VORSELAAR INHOUDSOPGAVE 1 Wereldoriëntatie...
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieHet observatieplan. 1 Inleiding
DC 23 Het observatieplan 1 Inleiding bserveren kan je helpen bij het oplossen van problemen van een cliënt of in een groep. Het helpt je om juiste beslissingen te nemen. bserveren doe je niet zomaar. Je
Nadere informatieJENAPLANSCHOOL DE PANDELAAR. samen in gesprek spelen werken vieren
JENAPLANSCHOOL DE PANDELAAR samen in gesprek spelen werken vieren Uw kind naar onze jenaplanschool De Pandelaar Waarom? De Pandelaar is een basisschool die open staat voor alle kinderen en hun ouders,
Nadere informatieDe identiteit van Catent
De identiteit van Catent Onze scholen zijn educatieve instituten waar kinderen het best mogelijke onderwijs krijgen én hun talenten met verbeeldingskracht, passie en enthousiasme kunnen ontwikkelen. Onze
Nadere informatieSollicitatietraining: op weg naar stage & werk
Sollicitatietraining: op weg naar stage & werk De jongeren die zich aanmelden bij Maljuna Frato hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt en hebben weinig of geen zicht op hun mogelijkheden, kwaliteiten
Nadere informatieWaarom? Wat wil je bereiken? Hoe? Hoe ga je dat doen? Wat? Wie of wat heb je daarbij nodig?
De NJPV-nieuwsbrief verschijnt maandelijks rond de vijftiende. Bij de nieuwsbrief kunnen losse vacatures worden meegezonden. Op andere momenten worden landelijk geen vacatures verspreid. Belangrijke data
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieWaardevolle verschillen
Diversiteit: Waardevolle verschillen Inspiratie om de specifieke kwaliteiten van extraverte én introverte professionals te (h)erkennen en in te zetten voor krachtige teams. De kracht van diversiteit zit
Nadere informatiecommunicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren, besef het! (er is geen nooduitgang)
Workshop Taal, veel meer dan praten. Koolhof Coaching en Training Over de complexiteit van communicatie Onderwerp: Uitgangspunt: communicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren,
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieInformatiegids stamgroep 5/
Informatiegids stamgroep 5/6 2018 2019 Inhoud Voorwoord 3 Onze school missie en visie 4 Jenaplan in kort bestek 6 - Het gesprek 6 - Het spel 6 - Het werk en samenwerken 6 - De viering 6 De Bovenbouw stamgroep
Nadere informatieHoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie?
Hoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie? De externe omgeving wordt voor meer en meer organisaties een onzekere factor. Het is een complexe oefening voor directieteams om
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieVragen op het Leerplein
Stokhof, H.J.M. (2014). Intrinsieke motivatie en vraaggestuurd leren. Mensenkinderen, 144, 19-21 Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en stellen voortdurend vragen: Waarom is de natuur groen? Wat zit
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatiede kracht VaN bewustzijn stef Freriks
d e k r a c h t VAN bewustzijn STEF FRERIKS introductie gronden de mens als verbinder tussen hemel en aarde een ruimte in de energie zetten het meten van energie tijdsblokken en energie energetische werkvormen
Nadere informatieDISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK
DISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK 4 2010-2011 INHOUD Inleiding... 5 Avond 1... 6 Avond 2... 8 Avond 3... 10 Avond 4... 12 3 4 INLEIDING Een ieder die niet zijn kruis draagt en achter Mij aankomt, die
Nadere informatieSCHOLINGSPLAN JENAPLAN 21 initiële opleiding
SCHOLINGSPLAN JENAPLAN 21 initiële opleiding NEDERLANDSE JENAPLANVERENIGING Februari 2001 INHOUD 1. Plaatsbepaling 2. Raamplan Opleiding Jenaplan-Basisonderwijs A. Algemene Criteria B. Inhoudelijke onderdelen
Nadere informatieMorya Wijsheid Basiswerkboek
Morya Wijsheid Basiswerkboek Geert Crevits Samenstelling en commentaar door Marie Crevits Voorwoord De Morya Wijsheid reeks van 9 boeken staat zo vol met praktische wijsheid dat je er gerust een heel leven
Nadere informatieSTICHTING KINDANTE. Visie Personeel
STICHTING KINDANTE Visie Personeel Visie Personeel 1 Inleiding De onderwijskundige visie van stichting Kindante vormt de basis voor de wijze waarop de Kindantescholen hun onderwijs vormgeven. Dit vraagt
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan
Pedagogisch beleidsplan Auteur: Ingeborg van der Zanden Bartels Datum: 05 januari 2015 Plaats: Kerkdriel Versie: 0.1 Pedagogisch beleidsplan BSO VillaDriel 12 april 2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding...
Nadere informatieBelangrijke data Dag directeuren, interne begeleiders en belangstellenden 7/ Conferentie
De NJPV-nieuwsbrief verschijnt maandelijks rond de vijftiende. Bij de nieuwsbrief kunnen losse vacatures worden meegezonden. Op andere momenten worden landelijk geen vacatures verspreid. Belangrijke data
Nadere informatiePedagogische situatie en basisactiviteiten
Pedagogische situatie en basisactiviteiten Gesprek, spel, werk en viering We onderscheiden vier basisactiviteiten waarin mensen leven en leren; we leren niet alleen door met pen, papier en het hoofd bezig
Nadere informatieAls één blok samen. Laat 's morgens bij het binnenkomen de clip van de Phillibustas zien: http://www.youtube.com/watch?
Lesvoorbereiding Als één blok samen Diversiteit 3 e graad Beluister het lied Iedereen is anders van de Phillibustas: http://www.youtube.com/watch?v=13md0gd6sec Voorzie een speelgoedauto, huis, of ander
Nadere informatieBLAADJE #4. mei 2018
BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in
Nadere informatieIeder kind is uniek! Zoals jij is er maar één! Wij helpen jou op weg jezelf te worden!...kiezen voor een goede school!
Ieder kind is uniek! Zoals jij is er maar één! Wij helpen jou op weg jezelf te worden!! m o welk...kiezen voor een goede school! INFORMATIE Via deze folder willen wij u een beeld geven van het jenaplanonderwijs
Nadere informatieKenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding
Kenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding Onderzoekende houding Samenwerking Academische Opleidingsschool De Sprankel en Viaa Kenniskring Vormend onderwijs. Werkplaats Onderzoekende houding
Nadere informatieKernklas. Ieder kind is uniek...
Alle kinderen blij in het onderwijs van nú Kernklas Ieder kind is uniek......en is méér dan het gedrag dat zich laat zien. Een kind heeft gevoelens, emoties, behoeften, interesses, passie en talenten.
Nadere informatieEcologie van het leren
Ecologie van het leren Beneluxconferentie dr Manon C.P. Ruijters MLD Apeldoorn 17 oktober 2013 Ecologisch? Ecologie is verbindingen en samenhang diversiteit interacties tussen organismen en hun omgeving
Nadere informatieEen muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool)
Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Paul Knöps Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieMISSIE - VISIE - MOTTO
MISSIE - VISIE - MOTTO Mei 2015 Versie 4.0 Inhoudsopgave INLEIDING 3 WAAR KOMT DIT VANDAAN? 3 MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR? 4 VISIE: WAT DOEN WE EN WAAROM? 4 MOTTO, KORT EN KRACHTIG 5 2 INLEIDING Elke organisatie,
Nadere informatiePortfolio. Gerrit Fronik. Inhoudsopgave. 1 Uitgangspunten. 1.1 Basisprincipe 17. 1.2 Basisprincipe 19
Portfolio Gerrit Fronik Inhoudsopgave 1 Uitgangspunten 1.1 Basisprincipe 17 1.2 Basisprincipe 19 2 Dat rapporteren kan zijn 3 Portfolio 1.3 Naast cognitieve doelen is er veel aandacht voor opvoedingsdoelen
Nadere informatieVan huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie
Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,
Nadere informatieUITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS
0 6 UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS Krijgt het kind wat het nodig heeft? leerkracht Koester de nieuwsgierigheid van het kind, geef het kind regie en plan samen de leerdoelen. Koers Best Onderwijs 2016-2020
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieWelbevinden en betrokkenheid
Welbevinden en betrokkenheid Ad Boes en Jaap Meijer Inhoudsopgave 6.3.1 Samenvatting 6.3.2 Hoe te gebruiken 6.3.3 Achtergrond 6.3.4 Praktische uitwerkingen 6.3.5 Instrumenten 6.3.5.1 Systeemkritiek 6.3.5.2
Nadere informatieWerken vanuit Essentie
Werken vanuit Essentie (midden- en hoger management) - van leidinggeven naar LEIDERSCHAP Leergang Werken vanuit Essentie - van leidinggeven naar leiderschap - Angelique Schueler & Inez Dirkzwager Juni
Nadere informatie2 Algemene doelstelling en visie
2 Algemene doelstelling en visie 2.1 Algemene doelstelling De groene kikker heeft als doel huiselijke en persoonlijke kinderopvang te bieden, die optimaal tegemoet komt aan de behoeften van de kinderen.
Nadere informatieHet meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding
1 Het meesterstuk in de Jenaplan opleiding Het meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding Binnen de Jenaplanopleidingen is gekozen voor het meesterstuk als afronding van de opleiding. Met het meesterstuk
Nadere informatieHET ULTIEME CIRKEL VAN VERVULLING ASSESSMENT
WIE ZIT HIER ACHTER? WIE ZIT HIER ACHTER? IK BEN SANDRA DERKSEN EN AUTEUR VAN AFVALLEN ALS SPIRITUELE OEFENING LESSEN VOOR EEN LICHT EN VERVULLEND LEVEN EN FOOD FOR THOUGHT. Ik ben de bedenkster van de
Nadere informatiePedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden
Pedagogisch fundament handboek ikc leeuwarden pedagogisch fundament Inhoud Moreel kader IKC Leeuwarden Dit handboek is een hulpmiddel te komen tot een pedagogisch fundament voor een IKC s. Uitgangspunt
Nadere informatieIntegraal HR voor leidinggevenden
Integraal HR voor leidinggevenden Leidinggeven aan professionals in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs vergt een hoge mate van inhoudelijk-inspirerend leiderschap. Daar waar docenten zich als
Nadere informatieWendbaarheid: een inleiding
Wendbaarheid: een inleiding Rollen en functies veranderen snel. Dit vraagt dat medewerkers zich voortdurend moeten kunnen aanpassen. Wendbaarheid is de manier waarmee iemand kan omgaan met veranderende
Nadere informatieActief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl
2013 Actief burgerschap 0 Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk 1 : 3 Hoofdstuk 2 : : een doel en een middel
Nadere informatieDit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.
Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding
Nadere informatieToelichting zeven dimensies
Toelichting zeven dimensies Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs December 2009 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys Inhoudsopgave Zeven dimensies 3 1. De kwaliteitsdimensies
Nadere informatieWij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.
onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieFlexibel werken en teamontwikkeling
Flexibel werken en teamontwikkeling Jo Bos (Jo Bos & Co) en Lauri Brinkman (Phaos) In veel organisaties wordt gewerkt aan het invoeren van Het Nieuwe Werken of Flexibel werken. Aan werken dat niet tijd-
Nadere informatieGIBO HEIDE. pedagogisch project
GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs
Nadere informatieASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf
ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij
Nadere informatiecompact communicatietraject Speciaal voor startende ondernemers en kleine bedrijven
Speciaal voor startende ondernemers en kleine bedrijven Wat wil je met je bedrijf bereiken? En hoe helpt communicatie daarbij? Wij hebben speciaal voor startende en kleine bedrijven een communicatie traject:
Nadere informatieKees Both NAAR EEN LEER-LEEFOMGEVING: EEN JENAPLANPERSPECTIEF
Kees Both NAAR EEN LEER-LEEFOMGEVING: EEN JENAPLANPERSPECTIEF Binnen het Jenaplanconcept wordt veel aandacht besteed aan pedagogische structuren die bepalend zijn voor de leer- en leefomgeving in de school.
Nadere informatieJenaplanschool De Feniks - Gent. Wat is jenaplan?
Jenaplanschool De Feniks - Gent Wat is jenaplan? Wat is jenaplan? Beetje geschiedenis Basisprincipes (20) Kenmerken JP Heterogene stamgroepen Schoolwoonkamer / gebruik ruimte Basisactiviteiten (4) Kwaliteitscriteria
Nadere informatieNaslagwerk KOERS. Producten van dit documenten zijn:
Naslagwerk KOERS Dit document is bedoeld om ieder individu een eigen beeld te laten formuleren van de eigen koers als werkend mens en vervolgens als functionaris. Daarna kun je collectief de afdelingskoers
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieSamen bruggen bouwen. Het manifest: de basis van en voor SDW
Samen bruggen bouwen Het manifest: de basis van en voor SDW Inhoud Samen bruggen bouwen 10 4 6 De basis van en voor SDW Waarom bestaat SDW? 8 Waar willen we naar toe? Van waaruit handelen wij? Onze belofte
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]
Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis
Nadere informatieJe eigen kleur bekennen is de eerste stap naar vrijheid!
Je eigen kleur bekennen is de eerste stap naar vrijheid! Programma Natuurlijk leiderschap Voor vrouwelijke leiders en (Young)professionals Onze missie In ons dagelijks werk begeleiden we met veel plezier
Nadere informatieWeerbaarheid en zelfsturing voor particulieren. Bouwen aan zelfvertrouwen. Jeugd
Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren Bouwen aan zelfvertrouwen Jeugd 1. Weerbaarheidstrainingen voor kinderen Heeft uw kind moeite met voor zichzelf op te komen? Of is uw kind wellicht te weerbaar?
Nadere informatieUitgangspunten van de Koningin Julianaschool
Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect
Nadere informatieOBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN
OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie
Nadere informatieManagement Team Training. Voorbeeld
Management Team Training Voorbeeld Exclusieve training op maat MT Voor het Management team wordt er een special pakket op maat aangeboden. Er wordt geluisterd naar uw wensen en u krijgt een speciaal daarop
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatie