Voorbeeld. Preview. Ontwerp praktijkrichtlijn NPR Water Toelichting bij de telling van Legionella volgens NEN EN ISO 11731

Transcriptie

1 Nederlandse Ontwerp praktijkrichtlijn NPR 6278 Water Toelichting bij de telling van Legionella volgens NEN EN ISO Publicatie uitsluitend voor commentaar Water Explanatory comments on the enumeration of Legionella according to NEN EN ISO Commentaar vóór juni 2018 ICS Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Normcommissie 'Milieukwaliteit' THIS PUBLICATION IS COPYRIGHT PROTECTED DEZE PUBLICATIE IS AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Royal Netherlands Standardization Institute. The Royal Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Royal Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Royal Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut gepubliceerde uitgaven Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

2 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Verwijzingen Termen en definities Afkortingen Algemeen Overige technieken Monsterneming Voedingsbodems, zuuroplossing, diluents en kwaliteitscontroles Voedingsbodems Zuuroplossing en diluents Kwaliteitscontrole van voedingsbodems en membraanfilters Isolatie, bevestiging en nadere determinatie en/of serogroepering Algemeen Ultrasonificatie Hitte en/of zuurbehandeling Incubatie Inspectie van de platen Bevestiging Nadere determinatie en/of serogroepering Kwaliteitscontrole Rapportage Bijlage A (informatief) Verificatie Bibliografie

3 Voorwoord In de serie Nederlandse praktijkrichtlijnen verschijnen publicaties van informatief karakter, zoals toelichtingen op normen, constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegegevens. Aan deze publicaties mag geen normatieve waarde worden toegekend. Dit praktijkrichtlijnontwerp behandelt een aantal onderwerpen ter toelichting op de beschreven methoden in NEN EN ISO voor de telling van Legionella in water. Deze praktijkrichtlijn behoort gebruikt te worden in combinatie met NEN EN ISO en met de documenten die in hoofdstuk 2 staan weergegeven. Dit praktijkrichtlijnontwerp is opgesteld door de normsubcommissie Microbiologische parameters, die onder de verantwoordelijkheid van de normcommissie Milieukwaliteit valt. Op het ogenblik van publicatie van het praktijkrichtlijnontwerp was deze normsubcommissie als volgt samengesteld: K.A. Mooijman (voorzitter) RIVM, Bilthoven A. Atsma Vitens, Leeuwarden M. Bot Kiwa Inspection & Testing, Rotterdam P. Bruinsel Biobeheer, Rotterdam E.J.A. van Harmelen Vrins Kiwa Inspection & Testing, Rotterdam G.G. Hazelaar Bureau de Wit, Almere J.J.W. Hoeben Dispolab Nederland R. Italiaander KWR, Nieuwegein M. Kiestra Vitens, Leeuwarden M. Mulder Biosisto, Assen F.M. Schets RIVM, Bilthoven R. Simons Biobeheer, Rotterdam C. Smale Xebios, Steenwijk R. Tschumie Het Waterlaboratorium, Haarlem C.F.J.A.H. Verberne AQUON/ILOW, Boxtel E.W. Vissers Aqualab Zuid, Werkendam M. van der Wiel Waterlaboratorium Noord, Zuidlaren G. Wübbels Waterlaboratorium Noord, Zuidlaren L.E. Mout (secretaris) Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut, Delft Commentaar op dit praktijkrichtlijnontwerp kan vóór 1 september 2018 worden ingediend via 3

4 Water Toelichting bij de telling van Legionella volgens NEN EN ISO Onderwerp en toepassingsgebied Deze praktijkrichtlijn vormt een toelichting bij het gebruik van NEN EN ISO voor de telling van Legionella in water. Zij geeft tevens aanwijzingen voor het nader identificeren van de Legionellakolonies die op grond van hun verschijningsvorm als verdacht worden gekarakteriseerd. WAARSCHUWING Legionella is een opportunistisch pathogeen micro organisme. Bij het werken met Legionella behoren dan ook de juiste veiligheidsmaatregelen te worden getroffen volgens risicoklasse 2. Vooral aerosolvorming is ongewenst [9]. 2 Verwijzingen Naar de volgende documenten wordt in de tekst zo verwezen dat de bepalingen ervan geheel of gedeeltelijk ook voor dit document gelden. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde editie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste editie van het document (met inbegrip van eventuele wijzigingsbladen en correctiebladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 6254+C1, Water Detectie en kwantificering van Legionella pneumophila Methode met kwantitatieve polymerase chain reaction (qpcr) NPR 6268, Water Algemene principes bij kwaliteitsborging van bacteriologisch onderzoek van water NEN EN ISO 11133, Microbiology of food, animal feed and water Preparation, production, storage and performance testing of culture media NEN EN ISO 11731:2017, Water quality Enumeration of Legionella NEN EN ISO 13843:2017, Water quality Requirements for establishing performance characteristics of quantitative microbiological methods NEN EN ISO 19458:2007, Water quality Sampling for microbiological analysis NEN EN ISO/IEC 17025, General requirements for the competence of testing and calibration laboratories ISO 7704, Water quality Evaluation of membrane filters used for microbiological analyses 3 Termen en definities Voor de toepassing van deze praktijkrichtlijn gelden de volgende termen en definities. 3.1 Legionella geslacht van micro organismen dat normaal gesproken in staat is te groeien op buffered charcoal yeast extract (BCYE) agar dat L cysteïne en ijzer (III) zouten bevat Opmerking 1 bij de term: Voor een meer gedetailleerde beschrijving van Legionella soorten, zie bijlage A van NEN EN ISO

5 3.2 diluent verdunningsvloeistof die ook kan worden toegepast als spoelvloeistof Opmerking 1 bij de term: NEN EN ISO 11731, bijlage C, beschrijft de (samenstelling van de) diluents. 3.3 matrix A monster met een lage concentratie interfererende micro organismen, bijvoorbeeld drinkwater 3.4 matrix B monster met een hoge concentratie interfererende micro organismen, bijvoorbeeld proces en koeltorenwater 3.5 matrix C monster met een extreem hoge concentratie interfererende micro organismen, bijvoorbeeld oppervlakte en afvalwater 3.6 serogroepering indeling in serogroepen op grond van antigene eigenschappen die worden aangetoond met antiserum 4 Afkortingen BCYE BCYE+AB buffered charcoal yeast extract buffered charcoal yeast extract met antibiotica BCYE cys buffered charcoal yeast extract zonder L cysteïne GVPC MWY PCR kve glycine vancomycin polymyxin B cycloheximide Modified Wadowsky Yee polymerase chain reaction kolonie vormende eenheden 5 Algemeen Onderzoek naar de aanwezigheid van Legionella in water wordt uitgevoerd, omdat aerosolvorming van water besmet met Legionella kan leiden tot Pontiac koorts of longontsteking (legionellose), oftewel veteranenziekte, vooral bij personen met een verminderde weerstand [8]. Daarnaast vormt drinkwater met Legionella een verhoogd risico voor mensen die zich regelmatig verslikken [3]. Legionellose is een relatief weinig voorkomende ziekte, die voor het eerst bekend werd in 1976 [5]. In de periode tussen 2007 en 2016 zijn er in de meeste jaren tussen de 200 en 500 meldingen in Nederland van patiënten met een longontsteking veroorzaakt door Legionella [1]. Aanwezigheid van Legionella in het milieu, besmettingsbronnen en de eventueel te nemen maatregelen ter voorkoming van besmetting en voor het verwijderen van de micro organismen, worden beschreven in een rapport van de Gezondheidsraad [2]. 5

6 6 Overige technieken Beschreven is dat Legionella in stadia kan voorkomen waarbij ze zich nog kan delen en infectieus kan zijn, maar niet kweekbaar is op voedingsbodems [4]. Met andere technieken, zoals (immuun)fluorescentiemicroscopie of met DNA probes gerelateerde technieken (zoals qpcr, zie NEN 6254+C1), kan Legionella dan nog wel worden aangetoond. 7 Monsterneming Nederland heeft in de verschillende stadia van ontwikkeling van NEN EN ISO commentaar geleverd. Veel van het Nederlandse commentaar is overgenomen, echter niet alles. Deze norm wijkt hierdoor op één punt af van de Nederlandse praktijk. Daarom heeft NEN EN ISO een Nederlands voorwoord met daarin een aanpassing die geldt voor de Nederlandse situatie. De tekst van dat Nederlandse voorwoord wordt voor het gemak van de gebruiker van deze praktijkrichtlijn ook hieronder getoond. Het gaat om een aanpassing in hoofdstuk 7 Sampling van NEN EN ISO In hoofdstuk 7 van NEN EN ISO 11731:2017 staat op welke wijze de bemonstering moet worden uitgevoerd. Daarbij wordt verwezen naar ISO Water quality Sampling for microbiological analysis, die in Nederland is overgenomen als NEN EN ISO In NEN EN ISO 19458:2007 worden drie verschillende werkwijzen voor bemonstering beschreven, afhankelijk van het doel van de bemonstering. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in de volgende doelen: vaststellen kwaliteit van water in het distributienet; vaststellen kwaliteit van water zoals het water het tappunt bereikt; vaststellen kwaliteit van water zoals het water uit het tappunt komt. Afhankelijk van het doel van de bemonstering behoren appendages te worden verwijderd, behoort het tappunt te worden gedesinfecteerd en/of de leiding te worden doorgespoeld. Voor de bemonstering ten behoeve van Legionella analyse in Nederland kan grotendeels de werkwijze van NEN EN ISO 19458:2007 worden gevolgd, echter behoort tabel 1 Sampling at a tap for different purposes uit 4.4 Filling procedure te worden vervangen door onderstaande tabel 1. 6

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NPR 6278:2018 Ontw. nl Water - Toelichting bij de telling van <em>legionella </em>volgens NEN-EN-ISO T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview