iz A AGENDAPUNTNUMMER REGISTRATIENUMMER VOORSTEL D&H DATUM BEHANDEUNG IN D&H 27

Transcriptie

1 DATUM VERGADERING 22 maart 2007 BHLAGEIN) ^ AGENDAPUNTNUMMER REGISTRATIENUMMER VOORSTEL D&H DATUM BEHANDEUNG IN D&H 27 iz A 2007 AAN DE VERENIGDE VERGADERING RAPPORT COMMISSIE VELLINGA B waterschap Hollandse Delta : 1. Aanleiding Op 20 december 2006 heeft de commissie Vellinga het rapport 'Tussensprint naar 2015' uitgebracht (zie bijlage 1), dat specifiek handelt over de financiering van de verbeteringsmaatregelen van de primaire waterkeringen. In deze notitie wordt kort ingegaan op de belangrijkste elementen uit het rapport, waarna een vertaling gegeven wordt voor de situatie van Hollandse Delta. Vervolgens wordt ingegaan op de vervolgprocedure. 2. Voorstel kennis te nemen van het rapport van de commissie Vellinga in te stemmen met de volgende conclusies: l.het veranderen van de financiering kan grote gevolgen hebben, die in relatie met alle wateropgaven bezien moeten worden; 2.De verschillen per regio kunnen zeer groot zijn en zijn sterk afhankelijk van de wijze van uitwerking; 3.Het afwijken van een solidariteitseffect van 100% is onacceptabel. 3. Globale inhoud van het rapport Vellinga In het rapport "Tussensprint naar 2015" concludeert Vellinga c.s. het volgende: «- -De versterking van de primaire waterkeringen kost tot in lengte van jaren vee! geld. De commissie becijfert dat in totaal zo'n 900 miljoen euro per jaar nodig is om de dijken en duinen op sterkte te krijgen en te houden. De huidige financiering door het Rijk is teveel afhankelijk van een politieke (korte termijn) agenda en daardoor'onbetrouwbaar'. De financiering door het Rijk zal beter gewaarborgd zijn als gebruik gemaakt wordt van een apart infrastructuurfonds. Maar ook zo'n fonds is onderhevig aan veranderende inzichten ten aanzien van de (politieke) prioriteiten. Private financiering is vrij complex en geeft naar de mening van de commissie onvoldoende zekerheid en effectiviteit. Financiering van de versterking van de primaire waterkeringen door de waterschappen biedt meerdere voordelen. De aanleg en het beheer liggen in één hand en er kan meer synergie verkregen worden met andere investeringen in en rond de waterkeringen. Het Rijk is en blijft wel verantwoordelijk voor de normstelling ten aanzien van de primaire waterkeringen. Dijkbeheerders kunnen alleen in uitzonderlijke gevallen motiveren, dat zij hiervan af willen wijken. Dit vereist goedkeuring van een hogere overheid. 4 Financiering van de versterkingswerken Door de commissie Vellinga is in het rapport het volgende uitgewerkt: Om alle dijken snel te laten voldoen aan de wettelijk vastgestelde normen is in de periode in totaal zo'n 930 M (miljoen euro) per jaar nodig. Door klimaatverandering, zeespiegelrijzing (waardoor de kans groter wordt) en de groei van de economische waarde van het gebied (waardoor het effect bij een overstroming groter wordt) zullen de normen voor de dijken strenger moeten worden. De commissie berekent, dat hiervoor een bedrag van 900

2 DATUM VERGADERING ONDERWERP 22 maart 2007 Voorjaarsnota 2007 PAGINA 2 van 5 M /jaar nodig is voor de periode Voor de periode na 2025 blijven versterkingen en vervangingen van grote infrastructuurprojecten (zoals Maeslantkering, Oosterscheldedam en Afsluitdijk) veel geld vragen. De kosten worden ingeschat op l a 2 / QO var\ het' BBP, zijnde zo'n 400 a 800 M /jaar. De financiering zou voor 30% gebaseerd moeten zijn op basis van solidariteit en voor 70% op basis van het profijtbeginsel (belang -> betaling). Globaal kan dus gesteld worden dat er zo'n 900 M per jaar nodig is om de primaire waterkeringen te versterken en op sterkte te houden. Daarvan zou zo'n 300 M uit het vereveningsfonds komen en 600 M door de direct belanghebbenden moeten worden opgebracht. De commissie heeft wel gesteld dat de gelden, die door het Rijk reeds zijn toegezegd, voor de versterking beschikbaar blijven. Hierdoor kan een soort gewenningsperiode optreden, zodat pas over een aantal jaren 900 M per jaar door de waterschappen geïnd moeten worden. waterschap Hollandse Delta Vraagpunten ten aanzien van het rapport Ten aanzien van het rapport zijn wel enkele vraagpunten aan de orde gekomen, deze zijn: Versnelling van de versterkingswerken: De commissie pleit ervoor om voor 2015 alle dijkvakken, die niet aan de normen voldoen, versterkt te hebben. Dit is inclusief de dijkvakken, die momenteel nog getypeerd zijn als 'geen oordeel' en de categorie-c waterkeringen, waarvoor momenteel nog geen norm is gesteld. Gezien de voorbereidingsprocedures en de omvang van de versterkingswerken is het zeer de vraag of het mogelijk is om binnen 8 jaar al deze dijkvakken te versterken. Het versnellen van de projecten is niet alleen een kwestie van geld. Waterkering in beheer bij Rijkswaterstaat: Vellinga c.s. geeft niet aan hoe de financiering verloopt voor de waterkeringen, die door RWS worden beheerd (Afsluitdijk, Maeslantkering, Haringvlietdam Oosterschelde-stormvloedkering, etc.). Meer lokale lasten en minder rijksbelasting: "~ De commissie geeft aan, dat als de waterschappen samen in totaal zo'n 45% méér moeten gaan heffen, dan kunnen en moeten de Rijksbelastingen zo'n 900 M /jaar verminderen. Het is zeer de vraag of dit überhaupt gebeurt. Daarnaast bedraagt het totale budget voor de waterkeringen van alle waterschappen momenteel zo'n 150 M per jaar. Gezien de claim voor de andere waterschapstaken (NBW, KRW, grondwater, regionale waterkeringen etc.) zou de redenering dus slechts over dit waterkeringsdeel van de begroting mogen gaan. Dit betekent dus een stijging voor deze lokale lasten van 600%. Solidariteit versus profijt: Daarnaast wordt in het voorstel van de commissie gesproken over een vereveningspot van zo'n 30% vanuit een solidariteitsgedachte, die ook via de waterschapslasten gevuld moet worden. Recent heeft de Wereldbank aangegeven voorstander te zijn om l % van het BNP grondwettelijk te reserveren voor de veiligheid. Voor Nederland zou dit 5 miljard euro zijn. Dit is dus ruim voldoende om de versterking van de waterkeringen te garanderen. Dit brengt de solidariteitsgedachte dus weer op 100%. In de volgende paragraaf wordt hier verder op ingegaan. Regionale vertaling Om meer inzicht te krijgen in de effecten van het voorstel voor de regionale lastendruk zijn enkele berekeningen gemaakt voor Hollandse Delta, voor Rijnland (een dichtbevolkt gebied met hoge normen en relatief weinig primaire water-

3 DATUM VERGADERING ONDERWERP 22 maart 2007 Voorjaarsnota 2007 PAGINA 3 van 5 keringen) en Zeeuwse Eilanden (een dunbevolkt gebied en zeer veel dijken) In tabel l is aangegeven, wat de extra lasten zouden zijn in bijvoorbeeld 2020 ten opzichte van het huidige tarief op basis van een 30% verevening en 70% profijt, waarbij elke kilometer dijk zo'n per jaar kost om op sterkte te brengen en te houden (900 M /3.500 km primaire waterkering) Tabel 1: Extra belasting in 2020 bij 30% solidariteit : 70% profijt WSHD huidig tarief WSHD extra Rijnland extra Zeeuwse Eil. extra ingezetenen 60, , ,44 "' + 217,57 gebouwd 0,90 + 1,43 ", + '0,24 + 4,20 < : ongebouwd 81, ,90 "' + 3*6, ,66 waterschap Hollandse Delta Als de verhouding tussen solidariteit en profijt omgedraaid zou worden, dan zouden de verschillen tussen de verschillende regio's weliswaar kleiner worden, maar nog steeds substantieel zijn.(zie tabel 2) Tabel 2: Extra belasting in 2020 bij 70% solidariteit : 30% profijt < --,, " '*;,!, ingezetenen " gebouwd ongebouwd WSHD huidig tarief WSHD extra Rijnland extra 60, ,93 + ^67,22. 0,90 + 1, ;42 81, ,50.-.:,.+ 64>09 Zeeuwse Eil. extra + 123,71 + 4, ,78 Tenslotte is ook nog gekeken naar de kosten per kilometer dijk. Aangenomen is dat het versterken van een zeewering nabij Zandvoort (of Rotterdam) aanmerkelijk duurder is dan het versterken van een dijk langs de Oosterschelde (er is daar immers veel meer ruimte). Vandaar dat de kosten per kilometer dijk zijn gevarieerd tussen 0,5x en 5x de gemiddelde kosten per te versterken kilometer. Bij doorrekening blijkt dat deze aanname ook een nivellerend karakter heeft, maar nog steeds blijven de verschillen groot, (zie tabel 3) (N.B. De getallen moeten weer vergeleken worden met tabel l omdat de verhouding solidariteit:profijt op 30:70 is gehouden). Tabel 3: Extra belastingjn.2020 bij.gevarieerde kosten, voor de versterking van de primaire waterkering (30% solidariteit : 70% profijt)."->-',> "' ^ingezetenen gebouwd ongebouwd WSHD huidig tarief WSHD extra (gemiddelde kosten 60, ,79 0,90 + 1,43 81, ,90 per km) Rijnland extra (5x gemiddelde» +.,85,67 'C* f + 0,53 \ + 81,68 * kosten =per km) >! ' ;.."; "*<.,»-" "$'\ ',,.C'!- x Zeeuwse Eil. extra (0,5x gemiddelde kosten per km) + 116,77 + 2, ,32 Ten aanzien van de hierboven gepresenteerde getallen dient met nadruk gezegd te worden dat dit slechts een indicatie geven van de te verwachte regionale kostenontwikkelingen. De getallen zijn gebaseerd op gegevens vanuit het rapport van de commissie Vellinga, de Landelijke Rapportage Toetsing van de Inspectie van Verkeer en Waterstaat en de Begrotingsvergelijking van de waterschappen. Doorvertaling naar dijkringniveau? Op basis van de hierboven gegeven vertaling per beheersgebied van elk waterschap zou e.e.a. ook nog vertaald kunnen worden naar de verschillende dijkringen. Het moge duidelijk zijn dat er dan grote verschillen ontstaan tussen de dijkring IJsselmonde en de dijkring Goeree-Overflakkee, die op kunnen lopen tot

4 DATUM VERGADERING ONDERWERP 22 maart 2007 Voorjaarsnota 2007 PAGINA 4 van 5 een factor 10 a 25. Omdat daarbij weer hele andere effecten een rol spelen wordt vooralsnog vanuit gegaan dat de solidariteit binnen één beheersgebied op 100% is te stellen, waardoor er géén doorvertaling naar dijkringniveau nodig is. <"? ' 7 Conclusies Rapport commissie Vellinga: De commissie Vellinga geeft een gedegen analyse van de problematiek ten aanzien van de financieringsstructuur voor de versterking van de primaire waterkeringen. Het rapport maakt duidelijk dat in de komende jaren zo'n 900 miljoen euro per jaar geïnvesteerd moet worden om Nederland veilig te maken en te houden. waterschap Hollandse Delta Vellinga geeft aan dat de politiek 'onbetrouwbaar' is omdat de waan van de dag een reguliere financiering conform de wettelijke bepalingen in de weg staat. Zelfs aparte fondsvorming of belastingen geeft daarbij -volgens de commissieonvoldoende zekerheid voor de toekomst. Vervolgens maakt de commissie ook duidelijk, dat private financiering zeer complex en waarschijnlijk duurder is, en dat dus financiering via de waterschappen de grootste zekerheid ten aanzien van de veiligheid biedt, (de normering blijft wel een Rijksaangelegenheid.) Tenslotte is het volgens Vellinga gewenst om de solidariteit (die nu via de Rijksheffing gesteld kan worden op 100%) terug te brengen tot 30% en de rest door de regio te laten financieren. Analyse Naast de financiering van de versterking van de primaire waterkeringen zullen de waterschapslasten in de komende jaren beïnvloed worden door andere waterschapstaken, zoals de regionale waterkeringen, de NBW, de KRW, grondwater, etc. De regionale uitwerking geeft aan dat er substantiële verschillen in de lastendruk ontstaan. Daarbij is de lastentoename voor dunbevolkte gebieden met relatief veel dijken (Zeeland, Betuwe) zeer groot. Uit de berekeningen blijkt duidelijk dat dé verevening van 30% wel erg bepalend is. Het argument dat een hoger per- " centage 'solidariteit' de efficiëntie nadelig beïnvloed is door de commissie niet verder onderbouwd. Ook de stelling dat dunbevolkte gebieden dreigen mee te betalen aan de (betere) beveiliging van Midden-Holland is vanuit de berekeningen niet te verifiëren. Een bezwaar, dat niet wordt genoemd, is het feit, dat dijkversterking ook allerlei maatschappelijke effecten heeft, waarover de algemene democratie gaat. Ruimtelijke Ordening, landschap etc. zijn geen primaire taakvelden van het waterschap, maar dienen wel meegenomen te worden met eventuele versterking. Als de waterschappen de verantwoordelijkheid hebben om de dijkversterkingen uit te voeren en te financieren, zouden de waterschappen ook bepaalde bevoegdheden moeten krijgen op het gebied van de Ruimtelijke Ordening, zodat medewerking aan de meest optimale veiligheidsoplossing 'afgedwongen' kan worden. Kortom: het veranderen van de financiering kan grote gevolgen hebben, die in relatie met alle wateropgaven bezien moeten worden; De verschillen per regio kunnen zeer sterk groot zijn en zijn sterk afhankelijk van de wijze van uitwerking; Het afwijken van een solidariteitseffect van 100% is onacceptabel

5 DATUM VERGADERING ONDERWERP 22 maart 2007 Voorjaarsnota 2007 PAGINA 5 van 5 Vervolg proced ure Deze notitie heeft tot doel om een eerste indicatie te geven van mogelijke vraagen uitgangspunten om tot een standpunt te komen. Door de criteria, die nodig zijn voor een bestuurlijke afweging, helder te articuleren kan de discussie gericht worden op de het al of niet afwijzen van de conclusies uit het rapport Vellinga. Tussen een definitief 'NEEN' of een volmondig 'JA' kan daarbij ook nog gekozen worden uit een 'NEEN, TENZIJ...' of een 'JA, MITS...' benadering. In de commissievergadering van 7 maart zal een korte introductie gegeven worden, waarna gediscussieerd kan worden over de voorwaarden en criteria voor een verdere standpuntbepaling. waterschap Hollandse Delta In de Ledenvergadering van de Unie van Waterschappen van 30 maart a.s. zal een landelijke discussienotitie worden gepresenteerd. Vooraleer de Unie een eindoordeel geeft (in de Ledenvergadering van juni) zal dit punt ook binnen de Verenigde Vergadering nogmaals besproken worden. 9. Gevolgen a. Financieel: zie bovenstaand. b. Personeel: Niet van toepassing. c. Juridisch: Niet van toepassing. d. Communicatief: De discussie in de commissie en W zal meegenomen worden in de landelijke discussie binnen de Unie e. Wijze van publiceren: 0 Niet van toepassing D Intranet D Internet "-" " '....., : ,... D Ter inzagelegging D Pers Dijkgraaf en heemraden, secretaris, dijkgraaf, mr. J.B. van Gerdingen Bijlagen (2) l Tussensprint naar Ontwerp besluit

6 DATUM VERGADERING 22 maart 2007 AGENDAPUNTNUMMER KENMERK BESLUIT W: VOORJAARSNOTA 2007 waterschap Hollandse Delta DE VERENIGDE VERGADERING VAN WATERSCHAP HOLLANDSE DELTA; op voordracht van dijkgraaf en heemraden van waterschap Hollandse Delta d.d. 13 februari 2007; gezien het advies van de commissie Waterkeringen, Wegen en Vergunningverlening van 6 maart 2007; BESLUIT: kennis te nemen van het rapport van de commissie Vellinga in te stemmen met de volgende conclusies: 1. het veranderen van de financiering kan grote gevolgen hebben, die in relatie met alle wateropgaven bezien moeten worden; 2. De verschillen per regio kunnen zeer groot zijn en zijn sterk afhankelijk van de wijze van uitwerking; 3. Het afwijken van een solidariteitseffect van 100% is onacceptabel. Dordrecht, 22 maart De Verenigde Vergadering voornoemd, secretaris, dijkgraaf, mr. J.B. van Gerdingen. ing. J.M. Geluk.

7 Tüssensprint naar 2015 Advies over de financiering van de primaire waterkeringen voor de bescherming van Nederland tegen overstroming Advies op verzoek van: de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat de Voorzitter van de Unie van Waterschappen Opgesteld door: de Adviescommissie Financiering Primaire Waterkeringen December 2006

8 Financiering Primaire Waterkeringen Advies op verzoek van: de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat de Voorzitter van de Unie van Waterschappen Leden Adviescommissie Financiering Primaire Waterkeringen: Prof.dr.ir. P. Vellinga (voorzitter) (Vrije Universiteit / Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen / Klimaatcentrum Prof.dr.ir. M.J.F. Stive TU Delft / Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, sectie Waterbouwkunde Prof.drs.ir. J.K. Vrijling TU Delft / Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, sectie Waterbouwkunde Prof.dr. P.B. Boorsma Universiteit Twente Prof.mr. J.M. Verschuuren Universiteit van Tilburg / Faculteit Rechtsgeleerdheid Prof.dr. E.C. van Ierland WUR /Environmental Economics and Natural Resources Group Met analytische ondersteuning door: Ir. B.A. Bannink ECOwater Met specifieke bijdragen van: Dr.ir. M. Kok HKVujN u,water Ir. T.T. Morselt Rebelgroup Advisory Ontwerp omslag: Bottenheft Copyright 2006, Klimaatcentrum Vrije Universiteit

9 Financiering Primaire Waterkeringen, Ui INHOUD 1. Achtergrond en Samenvatting l 1.1 Achtergrond l l.2 Samenvatting: wat is er financieel gezien nodig om de primaire waterkeringen op orde te brengen? Samenvatting: wijze van financieren 3 2. De Huidige Situatie Toetsing van de veiligheid Wijze van financieren Financiële middelen gereserveerd in de begroting en planning voor daarna Juridisch kader Drie stappen in de raming van de financieringsbehoefte Inleiding Binnen redelijke termijn voldoen aan de wettelijke norm Economisch optimale normstelling In de pas blijven lopen met economische ontwikkeling en klimaatverandering Samenvatting van investeringen die nodig zijn om de veiligheidi van de primaire waterkeringen op orde te brengen en te houden vanaf Alternatieve wijzen van financieren Enkele kernbegrippen Grenzen aan de uitgaven Drie verschillende wijzen van financiering nader beschouwd Financiering door de centrale overheid Financiering door de waterschappen Private financiering Drie verschillende wijzen van financieren om te vergelijken Criteria voor de beoordeling van de verschillende wijzen van financieren Inleiding Effectiviteit Efficiëntie 34

10 Financiering Primaire Waterkeringen 5.4 Rechtvaardigheid Toekomstbestendigheid Samenvatting Beoordeling l Inleiding Verbeterde financiering door het Rijk Financiering door de waterschappen Financiering met private componenten Evaluatie Nadere vragen en oplossingen voor een overgangssituatie Vraagstukken omtrent inning en begroting Vraagstukken bij inrichten van bovenregionale verevening Vraagstukken omtrent normstelling en inspectie Vraagstukken aangaande primaire waterkeringen in beheer bij Rijkswaterstaat Verandering in de lastendruk Overige taken die samenhangen met financiering 46 Referenties 47 Bijlagen Bijlage l. Onderzoeksopdracht Financiering Primaire Waterkeringen 49 Bijlage 2. Samenstelling van de Adviescommissie Financiering Primaire Waterkeringen 55 Bijlage 3. Samenvatting van resultaten van gehouden interviews 57 Bijlage 4. Achtergrondberekeningen voor de vaststelling van de financiële middelen 63 Bijlage 4a: Berekening van de kosten van versterkingswerken van mogelijke afkeuringen uit de categorie "geen oordeel" (35%) uit de 2 de toetsronde Bijlage 4b: Berekening van de kosten van versterkingswerken waarmee het overstromingsrisico vanaf het wettelijk niveau tot op economisch optimaal niveau wordt gebracht Bijlage 4c\ Kosten van het economisch optimaal op sterkte houden van primaire waterkeringen Bijlage 4d: Extreme zeespiegelstijging

11 Financiering Primaire Waterkeringen l 1. Achtergrond en Samenvatting 1.1 Achtergrond Ongeveer de helft van de waterkeringen die Nederland moeten beschermen tegen overstroming door de Noordzee en de grote rivieren voldoet niet aan de door de overheid gestelde veiligheidsnorm, zo blijkt uit de rapportages van de Inspectie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 2003, 2006)). Deze normen zijn ontwikkeld na de stormvloed van 1953, vervolgens vastgelegd in het rapport van de Deltacommissie (1960) en de Wet op de waterkering van Van de primaire waterkeringen die niet voldoen, ligt een deel achter de Oosterscheldekering. Vanwege de enigszins beschutte ügging is aan deze waterkeringen minder prioriteit gegeven. Voor een ander deel gaat het om dijken rondom het Markermeer die pas na 1998 zijn aangemerkt als primaire waterkering. Maar het gaat ook om direct aan de Noordzee en grote rivieren blootgestelde keringen. Voortschrijdend inzicht in het golfklimaat van de Noordzee, extreem hoogwater op de rivier en faalmechanismen van dijken hebben hier geleid tot een bijstelling van de randvoorwaarden. Met als resultaat dat essentiële delen van deze primaire waterkering niet voldoen aan de norm. Echter niet alleen voortschrijdend inzicht en verandering van definities, maar ook gebrek aan maatschappelijke urgentie, heeft een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van een situatie waarbij een groot deel van de primaire waterkeringen niet voldoet aan de wettelijke norm. Het vele jaren uitstellen van versterkingswerken wordt ondermeer beschreven in het rapport "Risico's in bedijkte termen" van het RIVM (2004). De interviews die in het kader van het onderhavige advies zijn gehouden bevestigen dit beeld (zie bijlage 3). Deze situatie is alarmerend voor een land als Nederland dat buitengewoon kwetsbaar is voor overstroming. In het geval van een doorbraak van de primaire waterkeringen gaat het om vele mensenlevens en om een economie die zeer zwaar zal worden beschadigd. Beschadigd, niet alleen in directe zin, maar ook in indirecte zin: een overstroming van delen van Nederland zal door imagoschade grote gevolgen hebben voor het investeringsen vestigingsklimaat. De hierboven gesignaleerde situatie heeft tot nieuwe initiatieven geleid bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat en bij de Waterschappen. Het programma 'Ruimte voor de Rivier' is in oktober 2006 goedgekeurd door de Tweede Kamer. Aan de Noordzeekust wordt gewerkt in het programma Zwakke Schakels. Maar, slechts een deel van de benodigde financiële middelen is vastgelegd in de begroting en in de lange termijn plannen tot van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (het Hoog Water Bescherming Programma (HWBP), 2006). Zelfs al zouden deze werken sneller worden uitgevoerd dan geldt nog steeds dat voor 35% van de primaire waterkeringen niet duidelijk is of ze wel of niet voldoen aan de wettelijke norm. Hier komt nog bij dat deze norm aan revisie toe is. Er wonen ongeveer tweemaal zoveel mensen achter de dijk en de waarde van het te beschermen kapitaal is met een factor van ongeveer zeven toegenomen ten opzichte van de situatie waarvoor de veiligheidsnorm

12 2 Financiering Primaire Waterkeringen werd vastgesteld. Bovendien moet rekening worden gehouden met klimaatverandering en zeespiegelstijging. Naar aanleiding van deze situatie heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat initiatieven genomen waarbij onderzoek wordt uitgevoerd naar een nieuw systeem van veiligheidsnormering (WV-21). Voorlopig echter zijn er in de meerjarenplannen tot 2020 te weinig financiële middelen beschikbaar om te voldoen aan de huidige wettelijke norm. In het advies "Veiligheid tegen overstromen" concludeert de Adviescommissie Water (2006) onder voorzitterschap van Z.K.H. de Prins van Oranje dan ook dat het volgende kabinet financiële reserveringen moet maken voor noodzakelijke investeringen in de primaire waterkeringen om achterstanden in te halen en op zo kort mogelijke termijn te voldoen aan de veiligheidsnormen. Voorts stelt deze Adviescommissie Water in haar rapport "...dat een meer zekere en continue financiering van de veiligheid tegen overstroming beter moet worden gewaarborgd dan tot nu toe, zodat deze financiering minder afhankelijk wordt van de politieke korte termijn agenda. Dit is een essentiële basisvoorwaarde voor het fysieke bestaan van grote delen van land en bevolking." In verband met de huidige veiligheidssituatie, het tekort aan middelen en de vooruitzichten aangaande normstelling en klimaatverandering heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat samen met de Unie van Waterschappen een (ad-hoc) commissie in het leven geroepen. Deze Adviescommissie Financiering Primaire Waterkeringen heeft als opdracht de wijze van financiering van de primaire waterkeringen tegen het licht te houden en advies uit te brengen over alternatieve financieringsarrangementen. Het doel hierbij is meer zekerheid te krijgen aangaande de beschikbaarheid van financiële middelen nodig voor het op orde brengen en houden van de primaire waterkeringen. In de opdracht wordt uitdrukkelijk gevraagd ook andere financieringsarrangementen te onderzoeken dan die via de centrale overheid. Financiering via de Waterschappen wordt hierbij met name genoemd. De opdracht aan de Adviescommissie Financiering Primaire Waterkeringen is vermeld in bijlage l van dit advies. De commissie, samengesteld uit onafhankelijke deskundigen onder voorzitterschap van prof.dr.ir. P. Vellinga, heeft haar onderzoek uitgevoerd en dit advies opgesteld in de periode van september tot december De samenstelling van de commissie is aangegeven in bijlage 2. Het werk van de commissie bestaat uit twee delen. Ten eerste een analyse en raming van wat er financieel gezien nodig is om de waterkeringen op orde te maken en te houden, ten tweede een beschouwing over financiering met een advies over de meest geschikte vorm van financieren. Een samenvatting van de bevindingen van de commissie wordt hieronder gegeven. 1.2 Samenvatting: wat is er financieel gezien nodig om de primaire waterkeringen op orde te brengen? 1. De commissie kiest als uitgangspunt voor haar advies dat alle primaire waterkeringen in 2015 moeten voldoen aan de wettelijke norm, ook de primaire waterkeringen waarover tijdens de inspectie van 2006 onvoldoende gegevens bekend waren. 2. De commissie concludeert dat om in 2015 volledig te voldoen aan de huidige veiligheidsnorm, vanaf 2008 een investeringsbedrag nodig is van 930 miljoen per jaar. Voor de jaren betekent dit gemiddeld 310 miljoen euro per jaar meer

13 Financiering Primaire Waterkeringen 3 dan is voorzien in de huidige Rijksbegroting. Voor de periode van 2012 tot 2015 gaat het om ca. 800 miljoen euro per jaar. Dat is 500 miljoen euro per jaar meer dan aangegeven in het Hoog Water Bescherming Programma Met deze investeringen is het mogelijk in 2015 te voldoen aan de huidige veiligheidsnorm. 3. De veiligheidsnorm zal moeten worden aangepast aan de nieuwe omstandigheden met meer mensen en meer kapitaal achter de dijken. Zo'n nieuwe norm kan worden ontwikkeld met "economisch optimale veiligheid" als uitgangspunt. De commissie adviseert deze nieuwe veiligheidsnorm zo spoedig mogelijk te ontwikkelen en wettelijk vast te leggen. Deze nieuwe norm zal voor belangrijke delen van Nederland vragen om verdere versterking van de waterkeringen. In haar financiële berekeningen gaat de commissie ervan uit dat deze versterkingswerken worden uitgevoerd in de periode 2015 tot Het verdient aanbeveling eerder met deze werken te beginnen, wanneer het een dijkvak betreft dat de komende jaren onder handen wordt genomen in het kader van "voldoen aan de huidige wettelijke norm". 4. De commissie komt tot de conclusie dat "economisch optimaal veilig" vanuit de afgeronde situatie in 2015 een additionele investering vraagt van ca. 9 miljard euro. Indien de benodigde werken worden uitgevoerd in de tienjarige periode van 2015 tot 2025 brengt dit vanaf 2015 een investering met zich mee van 900 miljoen euro per jaar. 5. Voor de financiering van de waterkeringen in de periode na 2025 zijn drie zaken van belang: 1. de voortgaande stijging van de zeespiegel, inclusief mogelijke verrassingen als gevolg van klimaatverandering; 2. de voortgaande economische groei die, ten behoeve van een economisch optimale bescherming, zal vragen om een veiligheidsnorm die strenger wordt naarmate de waarde van de investeringen achter de dijken toeneemt; 3. de noodzaak om op enige termijn de bestaande relatief kostbare onderdelen van de waterkeringen zoals de Oosterscheldekering en de Maeslantkering te vernieuwen. Elementen l en 2 samen nemend komt de commissie tot de conclusie dat, voor de periode na 2025 de werken nodig voor het bijhouden van klimaatverandering, economische groei een investering vragen in de orde van 500 tot 800 miljoen euro per jaar (prijzen 2006), afhankelijk van de snelheid van klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel. Vernieuwing van de kostbare onderdelen van de waterkeringen genoemd onder 3 zijn vooralsnog niet daarin opgenomen. Voor de periode na 2025 leiden economische groei en klimaatverandering samen tot een jaarlijkse investering van 0,1 tot maximaal 0,2% van het BBP. 1.3 Samenvatting: wijze van financieren De commissie heeft de verschillende financieringswijzen onderling vergeleken en trekt de volgende conclusies: 1. De huidige wijze van financieren via de Rijksbegroting is mede verantwoordelijk voor het ontstaan van een achterstand in het op orde brengen van de primaire waterkeringen. Uit gesprekken met leidende figuren uit het veld komt naar voren dat

14 4 Financiering Primaire Waterkeringen in de tweede helft jaren '80 en gedurende de jaren '90 van de vorige eeuw het politieke en maatschappelijke gevoel van urgentie niet voldoende was om het Deltaplan volledig af te maken. Tegelijkertijd leidde voortschrijdend inzicht in actuele sterkte van de waterkeringen en voortschrijdend inzicht in de hydraulische randvoorwaarden tot een verdere toename van de kloof tussen de geldende veiligheidsnorm en de actuele situatie. Beginjaren 2000 trad geen significante wijziging op in deze situatie (zie ook de resultaten van interviews weergegeven in bijlage 3). Hierbij zei aangetekend dat de nu geldende procedures voor het op Rijksniveau alloceren en toekennen van middelen remmend werken op de voorbereiding en uitvoering van werken die nodig zijn om de waterkeringen op orde te brengen. De vertraging die ontstaat door deze procedures maakt het mogelijk andere prioriteiten op Rijksniveau te honoreren, met als gevolg tekort aan middelen voor de waterkeringen. 2. De commissie heeft voor het verbeteren van deze situatie drie verschillende wijzen van financieren nader onderzocht. Eén manier waarbij de centrale overheid haar bestaande rol van financier van verbeteringswerken van primaire waterkeringen behoudt. De zekerheid ten aanzien van lange termijn beschikbaarheid van financiële middelen wordt vergroot door beter gebruik te maken van het Infrastructuurfonds, door de middelen voor de waterkeringen beter vast te leggen en te beschermen voor tussentijdse verandering van prioriteiten. De tweede wijze van financiering die de Adviescommissie heeft onderzocht is die via de Waterschappen. Hierbij wordt de huidige rol van de Waterschappen met betrekking tot financiering van waterzuivering, waterkwantiteit, beheer en onderhoud van de primaire waterkeringen uitgebreid met de financiering van werken voor het op sterkte brengen en houden van de primaire waterkeringen. De derde manier van financieren onderzocht door de Adviescommissie is private financiering. Hierbij kan een relatie worden gelegd tussen investeren in veiligheid en het dekken van de schade bij rampen. Ook,kan een relatie worden gelegd tussen de financiering van de aanleg van zakelijk aantrekkelijke infrastructuur (recreatie/stedelijke ontwikkeling) en collectieve infrastructuur (zoals dijken). 3. Private financiering zal in de praktijk vrij complex zijn en niet de zekerheid en effectiviteit bieden die nodig is om deze essentiële veiligheidsvoorziening op korte termijn op orde te brengen. Waterkeringen lenen zich minder goed voor private financiering dan wegen, tunnels en netwerken. De kosten van een investering kunnen niet eenvoudigweg worden gedekt uit de levering van een bepaalde dienst zoals doorgang, water, gas of elektriciteit. Ook is het moeilijk vast te stellen welk risico behoort bij de private partij, welk risico bij de belanghebbenden en welk risico bij de overheid blijft. Tot slot vraagt de invoering van private financiering om een afweging tussen profijt, solidariteit en nationale verevening met vermoedelijk complexe regelgeving en toezicht door de overheid. 4. Financiering door waterschappen biedt meer zekerheid dan financiering door de Rijksoverheid. Waterschappen hebben bij de allocatie van middelen niet de concurrentie van andere maatschappelijk belangrijke doelen, zoals bij de centrale overheid. Voorts kunnen waterschappen versneld investeren door geld te lenen en af te lossen door afschrijving. Waterschappen kunnen, in ieder geval theoretisch, per euro meer veiligheid bieden omdat de financiële verantwoordelijkheid voor aanleg

15 Financiering Primaire Waterkeringen 5 en onderhoud en voor de primaire en secundaire waterkeringen dan in één hand is. Dit maakt het mogelijk beter te optimaliseren. Ook wordt het gemakkelijker synergie te creëren met andere investeringen in de waterkeringzone. Tot slot is het voor waterschappen niet een geheel nieuwe taak. Indien de waterschappen deze taak erbij krijgen zal de totale waterschapsheffing aanvankelijk met ca. 300 miljoen per jaar toenemen (dit is ca. 15% van de huidige heffingen). Op langere termijn, na 2015, wanneer de lopende programma's en budgetten van het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn uitgeput gaat het om een bedrag van ca. 900 miljoen per jaar. Dat wil zeggen dat de waterschappen samen dan 45% meer heffen dan nu. De primaire waterkeringen drukken dan niet meer op de Rijksbegroting, de Rijksbelastingen zullen daarom bij deze verschuiving met een even groot bedrag kunnen en moeten verminderen. De waterschappen zijn door de recente fusies beter dan voorheen in staat deze taak goed uit te voeren. 5. Verschuiving van de taak van financiering van de primaire waterkeringen van het Rijk naar de waterschappen zal ook verschuiving van een aantal andere taken en verantwoordelijkheden met zich meebrengen. Zo zullen de waterschappen samen een vereveningssysteem moeten ontwikkelen om recht te doen aan solidariteit en het bovenwaterschappelijk belang van veiligheid tegen overstroming. De commissie stelt voor uit te gaan van een vereveningsfonds met een omvang zodanig dat 30% van de kosten van aanleg en versterking van de waterkeringen daaruit gedekt kan worden. Het gaat hierbij om de werkelijke kosten die gemaakt moeten worden om te voldoen aan de veiligheidsnorm. De middelen voor het vereveningsfonds zouden hierbij moeten worden opgebracht op basis van de bekende ingezetenenheffing. Een percentage lager dan 30% is niet wenselijk omdat bij economisch optimale normstelling de situatie zich kan voordoen dat de bewoners van laaggelegen, dunbevolkte gebieden met relatief weinig "kapitaal" achter de dijken en een minder... strenge veiligheidsnorm moeten meebetalen aan het nog veiliger maken van. dichtbevolkte gebieden met relatief veel kapitaal achter de dijken. Er zal een grens zijn aan de betalingsbereidheid. Een percentage lager dan 30% doet volgens de commissie te weinig recht aan de principes van solidariteit en bovenregionale verevening. De commissie kan zich voorstellen dat een meer gedetailleerde analyse aanleiding kan geven tot een percentage dat enigszins afwijkt van de genoemde 30%. Hierbij is de vormgeving van toekomstige veiligheidsnormen natuurlijk van belang. 6. Het vaststellen van de veiligheidsnorm en de periodieke inspectie moet volgens de commissie een nationale aangelegenheid blijven. Dit zijn taken die ook op andere beleidsterreinen bij de centrale overheid zijn belegd. 7. Uiteindelijk is de commissie van mening dat de vraag langs welke weg de financiering loopt (Rijk of waterschappen) minder belangrijk is dan de vraag of snelle versterking van de primaire waterkeringen van de grond komt. De commissie stelt voor dat een principe beslissing snel genomen wordt. De voor- en nadelen zijn voldoende duidelijk. Vervolgens kan er meer tijd worden genomen voor het inpassen van lopende financieringstrajecten en verplichtingen. In hoofdstuk 7 van dit rapport doet de adviescommissie voorstellen voor de overgang van de ene naar de andere financieringswijze.

16 Financiering Primaire Waterkeringen 2. De Huidige Situatie 2.1 Toetsing van de veiligheid Primaire Waterkeringen zijn dijken, kunstwerken en duinen die bescherming bieden tegen overstroming vanuit de Noordzee, de grote rivieren en het Lfsselmeer. Ondanks het Deltaplan en de omvangrijke werken van de afgelopen 40 jaar ter versterking van de primaire waterkeringen voldoet 19% niet aan de wettelijke norm, daarnaast kan over 35% geen uitspraak worden gedaan vanwege "onvoldoende gegevens". In feite voldoet slechts 46% aan de wettelijke norm (Wet op de waterkering, Staatsblad 1996, 2005). De resultaten van de vijfjaarlijkse toetsing door de Inspectie van Verkeer en Waterstaat (2006) zijn weergegeven in tabel 2.1. Van de in totaal kilometer primaire waterkering voldoet volgens de toetsing van 2006 slechts kilometer aan de wettelijke veiligheidsnorm. In 2001 voldeed km van de km nog aan de norm. Toetsresultaten waterkeringen type: voldoet niet geen oordeel / onvoldoende gegevens voldoet totaal Totaal a+b+c 15% 34% 50% Tabel 2. l Resultaten toetsing primaire waterkeringen (in km en %) Bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2003, 2006). 19% 35% 46% Van de waterkering die niet voldoet aan de norm ligt een deel achter de Oosterscheldekering. Vanwege de enigszins beschutte ligging is er weinig prioriteit toegekend aan de versterking ervan. Bij een ander deel gaat het om dijken rondom het Markermeer die pas na 1998 zijn aangemerkt als primaire waterkeringen. Maar het gaat ook om waterkeringen die blootstaan aan de Noordzee en de grote rivieren. Bij deze waterkeringen speelt een rol dat de hydraulische randvoorwaarden, zoals golflengte op de Noordzee en maatgevende waterstanden op de rivier zijn aangepast in de loop van de jaren '90 op basis van metingen en voortschrijdend wetenschappelijk inzicht. Ook voortschrijdend inzicht in de wijze waarop een dijk bezwijkt heeft geleid tot een strengere keuring. Aanvankelijk voldoende sterk geachte dijkvakken zijn om die reden in tweede instantie afgekeurd. Onder het in de tabel genoemd percentage "onvoldoende gegevens" schuilen waarschijnlijk nog meerdere dijkvakken van dit type. Niet alleen voortschrijdend inzicht, maar ook gebrek aan maatschappelijke urgentie heeft een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van deze veiligheidsituatie. Het vele jaren uitstellen van versterkingswerken wordt ondermeer beschreven in het rapport "Risico's in bedijkte termen" van het RIVM (2004). De interviews die in het kader van het onderhavige advies zijn gehouden bevestigen dit beeld, zie bijlage 3.

17 8 Financiering Primaire Waterkeringen In het advies "Veiligheid tegen overstromen" concludeert de Adviescommissie Water (2006) onder voorzitterschap van Z.K.H, de Prins van Oranje dan ook dat het volgende kabinet financiële reserveringen moet maken voor noodzakelijke investeringen in de primaire waterkeringen om achterstanden in te halen en op zo kort mogelijke termijn te voldoen aan de veiligheidsnormen. Blijkens haar brief aan de Tweede Kamer, van 25 oktober j.1. (Verkeer en Waterstaat, 2006b), deelt de Minister deze conclusie. Zowel volgens de Staatssecretaris van V&W als de voorzitter van de Unie van Waterschappen, opdrachtgevers van dit onderzoek, is de beperkte beschikbaarstelling van middelen één van de oorzaken voor een geringer dan wenselijke voortgang bij het realiseren van versterkingswerken. Beiden kiezen het uitgangspunt dat versterkingswerken binnen een periode van 5-10 jaar horen te worden gereaüseerd. De Adviescommissie Water is van mening "...dat een meer zekere en continue financiering van de veiligheid tegen overstroming beter moet worden gewaarborgd dan tot nu toe, zodat deze financiering minder afhankelijk wordt van de politieke korte termijn agenda. Dit is een essentiële basisvoorwaarde voor het fysieke bestaan van grote delen van land en bevolking." 2.2 Wijze van financieren De primaire waterkeringen zijn voor verreweg het grootste deel in beheer bij de waterschappen. De kosten van aanleg en versterking ervan worden gedragen door het rijk. Het gaat hierbij om 100% van de aanlegkosten en om 15% daarvan voor de voorbereidingskosten. De kosten van beheer en onderhoud nemen de waterschappen voor eigen rekening (op enkele keringen na die in beheer zijn bij het Rijk). Deze afspraken zijn gemaakt in 2001 en ingegaan in Daarvoor was de situatie gemengd: de waterschappen betaalden via een bepaalde sleutel mee aan de aanleg, en de centrale overheid verstrekte een financiële bijdrage voor beheer en.onderhoud,. Deze afspraken _ gelden voor de primaire waterkeringen. De gehele financiering van de niet-primaire waterkeringen, km, ligt bij de waterschappen, uitgezonderd 550 km in beheer bij het Rijk. De procedure van allocatie van financiële middelen voor aanleg en versterking van primaire waterkeringen loopt als volgt. Voorstellen tot verbeteringswerken worden via het "spelregelkader" (Verkeer en Waterstaat, 2006e) ingebracht in het Hoog Water Beschermingprogramma (HWBP). Dit HWBP is onderdeel van het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT). Het MIT wordt jaarlijks van budget voorzien via het Infrastructuurfonds (Verkeer en Waterstaat, 2006d). Via een gedetailleerd omschreven procedure worden voorstellen stapsgewijs van een verkennende fase, via een planvormende fase tot de realisatiefase gebracht. Pas als budget voor de uitvoering is opgenomen in het Infrastructuurfonds, en daarmee deel uitmaken van de Rijksbegroting, kan budget worden verleend aan het omzetten van projecten van de verkennende naar de planvormende fase. Voor primaire waterkeringen kan de planvormende fase rekenen op een budget van 15% van de geraamde uitvoeringskosten.

18 Financiering Primaire Waterkeringen 2.3 Financiële middelen gereserveerd in de begroting en planning voor daarna In de rijksbegroting zijn voor de verschillende jaren financiële middelen vrijgemaakt voor de versterking van de primaire waterkeringen. De gereserveerde bedragen zijn aangegeven in tabel 2.2. Deze middelen liggen in principe vast voor de komende 5 jaar. Infrastructuurfonds Begroting Realisatieprogramma waterkeren Planstudieprogramma waterkeren Ruimte voor de Rivier Maaswerken Totaal Aanleg Totaal Tabel 2.2 Begroting van het Infrastructuurfonds Bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2006). Voor de periode na 2011 zijn indicatieve budgetten opgenomen in het Hoog Water Bescherming Programma (HWBP). Over de fasering van de uitgaven van deze bedragen heeft geen politieke besluitvorming plaatsgevonden. Het HWBP moet worden opgevat als een overzicht van projecten van Verkeer en Waterstaat die in een later stadium worden aangemeld voor opname in een volgende begroting. In deze lijst wordt zichtbaar welke grote projecten in de pijplijn zitten. Het uiteindelijke tempo van uitvoeren vraagt nog een politiek besluit. De financiële middelen behorende bij die projecten en het indicatieve meerjarenschema is aangegeven in tabel 2.3. Project >2020 Totaal Maaswerken Zwakke Schakels Kust Ruimte voor de Rivier Uitkomsten 2e toetsing, fase ' ' - ' totaal Tabel 2.3 Meerjarenbudget benodigd voor projecten ter versterking van de primaire waterkeringen volgens het HWBP (inclusief bewerking op basis van toelichting door DGW) 1. Bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, DG Water. Het HWBP gaat alleen over versterkingsmaatregelen die in aanmerking komen voor Rijkssubsidie op basis van het resultaat van de eerste en tweede ronde toetsing op veiligheid. In de Rijksbegroting/Infrastructuurfonds (IF) zijn de financiële middelen opgenomen voor de voorbereiding en uitvoering van maatregelen op het gebied van waterkeren, voor zover het Rijk/het ministerie van Verkeer en Waterstaat daarvoor verantwoordelijk is. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar vier hoofdproducten, te weten: watermanagement, beheer en onderhoud, aanleg, verkenning en planstudies. Voor dit advies zijn alleen de hoofdproducten "aanleg" en "verkenning en planstudies" relevant. Deze hoofdproducten kennen zes programma's: 1) rivierverruiming, 2) dijkversterking en herstel bekledingen (inclusief onderzoek), 3) overig onderzoek en kleine projecten, 4) resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren, 5) Zwakke schakels kust, en 6) het Hoog Water Bescherming Programma. Daarnaast zijn als megaprojecten in het IF opgenomen: Ruimte voor de Rivier en Maaswerken. De budgetten in bovenaangegeven tabellen zijn een zo goed mogelijke weergave van de getallen die de commissie heeft kunnen vinden in de rapporten van de Rijksoverheid. De tabellen zijn samengesteld op basis van overleg met de deskundigen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Ze mogen daarom worden opgevat als de best mogelijke weergave van de werkelijkheid.

19 10 Financiering Primaire Waterkeringen De hier aangegeven budgetten zijn niet voldoende om de primaire waterkeringen op orde te brengen. De Minister van Verkeer en Waterstaat presenteerde in de brief aan de Tweede Kamer van 25 oktober j.1. een overzicht van gerealiseerde en voorziene investeringen in waterveiligheid (Verkeer en Waterstaat, 2006b). Volgens deze briefis voor het verbeteren van de primaire waterkeringen die bij de laatste toets het oordeel "voldoet niet" hebben meegekregen (19%, zie tabel 2.1), ruim 1,6 miljard nodig. In de Rijksbegroting is van het gevraagde bedrag ongeveer 1/4 deel opgenomen ( 420 miljoen). De overige 1,2 miljard is niet gehonoreerd in de begroting. Over de 35% die het oordeel "onvoldoende gegevens" heeft meekregen (zie tabel 2.1) worden geen financiële uitspraken gedaan. Ook zijn voor dat doel nog geen projecten voorzien of middelen opgenomen in het Hoog Water Bescherming Programma De harde middelen zoals opgenomen in de begroting en de "zachte" middelen zoals opgenomen in het Hoog Water Bescherming Programma voor de periode na 2011 zijn samen uitgezet in figuur 2.1. Uit de figuur blijkt dat vele van de werken doorlopen tot ver na Voorts zijn de aangegeven middelen niet voldoende om de primaire waterkeringen volledig te laten voldoen aan de wettelijke norm Jaarlijks budget voor het op orde brengen van de primaire waterkeringen Begroting 2007 HWBP Figuur 2. l Jaarlijks budget voor het op orde brengen van primaire waterkeringen. Bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2006)

20 Financiering Primaire Waterkeringen Juridisch kader De Grondwet draagt de overheid op het land tegen overstroming te beschermen (art. 21: 'De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming van het milieu') 2 en regelt de instelling van waterschappen, maar legt geen expliciet verband tussen de overheidstaak van artikel 21 en de instelling van waterschappen (art. 133). Dat is gebeurd in de Waterschapswet, die in artikel l regelt dat waterschappen de waterstaatkundige verzorging van een bepaald gebied tot doel hebben, waarbij hen de zorg wordt opgedragen voor 'hetzij de waterkering hetzij de waterhuishouding hetzij beide'. 3 In de Wet op de waterkering (Staatsblad, 1996) staat deze taak verder uitgewerkt. Deze wet geeft per dijkringgebied de gemiddelde overschrijdingskans van de hoogste waterstand die veilig moet worden gekeerd (variërend van 1/500 tot 1/ gemiddeld per jaar). Verdere regels worden op rijksniveau gesteld. 4 Gedeputeerde Staten voert het toezicht uit; uitvoering (aanleg, versterking of verlegging) geschiedt door de beheerder (de waterschappen), die dient te werken volgens een door hem opgesteld en met allerlei wettelijke, procedurele en inhoudelijke waarborgen omkleed plan. Op de beheerder rust de zorg voor de handhaving van de veiligheidsnorm. Hij rapporteert elke vijfjaar over de veiligheidssituatie aan GS, en die rapporteren weer aan de minister. De financiering is geregeld in de artikelen 10 en 12. In de (ministeriële) Regeling bijzondere subsidies waterkeren en waterbeheren uit februari 2006 wordt deze bepaling verder uitgewerkt met een gedetailleerde beschrijving van subsidiabele kosten, procedurele eisen en een evaluatieverplichting van versterkingswerken (Verkeer en Waterstaat, 2006e). Wellicht ten overvloede: de aanpassing van art. 12 in 2005 en de ministeriële regeling uit 2006 vloeien voort uit afspraken gemaakt in 2001 door de Minister van Verkeer en Waterstaat met het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen, op grond waarvan beheer en onderhoud van primaire waterkeringen voortaan volledig bij de beheerder ligt (incl. financiering), maar financiering van verbeteringen volledig door het Rijk geschiedt. Deze financieringsregeling is in overeenstemming met artikel 98 van de Waterschapswet, waarin is bepaald dat ten laste van het Rijk onderscheidenlijk die van de provincie of provincies, wordt bijgedragen in de kosten van taken waarvan de NB: dit is een typische overheidstaak, zodat fmancieringsregelingen tussen overheidsorganen onderling niet zijn onderworpen aan Europese mededingingsregels. Met de wijziging van de Waterschapswet als gevolg van de Wet modernisering waterschapsbestel wordt deze tekst gewijzigd: de taken van waterschappen zijn dan 'de zorg voor het watersysteem en de zorg voor het zuiveren van afvalwater' (wetsvoorstel thans - eind november aanhangig in de Eerste Kamer: Kamerstukken I, , , A). Bij amvb wordt vervolgens per dijkringgebied de hiermee corresponderende gemiddelde kans per jaar op een overstroming door het bezwijken van een primaire waterkering aangegeven. Bij ministeriële regeling wordt voor aan te geven plaatsen vastgesteld van welke relatie tussen hoogwaterstanden en overschrijdingskansen de beheerder moet uitgaan bij de bepaling van het waterkerend vermogen. Tevens worden bij ministeriële regeling regels gesteld voor de door de beheerder te verrichten beoordeling van de veiligheid van de primaire waterkeringen.