Disclosure belangen sprekers. Logopedisch onderzoek naar Taalproblemen. Programma. Doel & Vraagstelling

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "19-12-2014. Disclosure belangen sprekers. Logopedisch onderzoek naar Taalproblemen. Programma. Doel & Vraagstelling"

Guus Meyer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Disclosure belangen sprekers Communicatieproblemen bij MS; Taal of Cognitie? Caroline Bruggeman, logopedist Nieuw Unicum Neeltje Kant, neuropsycholoog Nieuw Unicum Fatima Haring, logopedist Medisch Centrum Alkmaar (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Bedrijfsnamen Programma Logopedisch onderzoek naar Taalproblemen Logopedisch onderzoek naar Taalproblemen - Caroline Bruggeman, logopedist Cognitie en communicatie - Neeltje Kant, neuropsycholoog Behandeling van communicatieproblemen Fatima Haring, logopedist Caroline Bruggeman Logopedist Nieuw Unicum Onderzoek naar taalproblemen Doel & Vraagstelling Taalproblemen bij patiënten met ernstige Multiple Sclerose; Uitkomsten van een pilotonderzoek naar ernst en prevalentie Caroline Bruggeman & Hans Bogaardt, Logopedie jaargang 85 nummer 10 oktober 2013 pag Inventariseren van de taalproblemen bij MS Inventarisatie welke combinatie van testen meest zinvol is 1

relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Bedrijfsnamen Programma Logopedisch onderzoek

2 Werkwijze Testonderdelen Literatuurstudie Selectie bruikbare testen Inclusiecriteria - Nederlands als moedertaal - Geen andere neurologische aandoening - MMSE > 24 (N=10 afgevallen) Voorbeeld-1 Welke 2 woorden zijn in betekenis hetzelfde? Voorbeeld-2 Welke zin komt in betekenis overeen met de vetgedrukte zin? Populatie N=39-18 vrouwen - 21 mannen 15 PPMS, 22 SPMS & 2 RRMS Gemiddelde leeftijd: 53.1 jaar ( ; SD 8.4) Gemiddelde ziekteduur: 17.6 jaar ( ; SD 9.5) N=24 (61.5 %) bij aanvang geen taalproblemen Uitkomsten-1 Geen correlatie taalproblemen met ernst van de invaliditeit (EDSS) (p>0,05) SAN spontane taal en SAN zinsbegrip correleren significant met de Barthel-index (r=0,33; p=,039 resp. r=0,41; p=,012) SAN spontane taal en SAN zinsbegrip correleren significant met MMSE-score (r=0,38; p=,017 resp r= 0,36; p=,027) Ziekteduur alleen voor SAN-woordvloeiendheid sem. mogelijke voorspeller (r=0,38; p=,017) 2

1 jaar (38.9-70.4; SD 8.4) Gemiddelde ziekteduur: 17.6 jaar (2.0-44.0; SD 9.5) N=24 (61.

3 Uitkomsten-2 Alle onderzochte cliënten hebben afwijkende scores op taaltesten Minst afwijkend op de metaforentaak zinsniveau Meest afwijkend op: benoemtaken (BBT 73%) woordvloeiendheidstaken (sem 100% fon 100%) metaforentaak op woordniveau (94,9%) Conclusie Zwak lexicaal- semantisch geheugen en een verminderde toegang hiertoe Woordvindingsproblemen Verminderde vaardigheid in strategisch zoeken Problemen met begrip van metaforische, secundaire betekenissen van woorden en figuurlijke taal Discussie Discussie Uitvragen taalproblemen beperkt geweest Taaltesten valide genoeg voor MS? Spontane taal; beperkte analyse Invloed visus-problemen / agnosie? Problemen met taal eerder bij complexe situaties Weinig ziekte-inzicht motivatie therapie? Onderzoek reeds gedateerd; nieuwe ontwikkelingen en inzichten? -Nog altijd (helaas) geen nieuw onderzoek -Wel: Correctie fluency mogelijk middels VFI (verbal fluency index) (The verbal influency index: Dutch normative data for cognitive testing in ALS; Emma Beeldman et al, Amyotrofic Lateral Sclerosis and Frontotemporal Degeneration, 2014; ) VFI=testtijd opleestijd / totaal aantal genoemde items Cognitie en communicatie Cognitie en communicatie Neeltje Kant Neuropsycholoog Nieuw Unicum Promovendus Universiteit Utrecht Geheugen Werkgeheugen Aandacht/concentratie Snelheid van informatieverwerking woordvinding, semantiek taalbegrip lange zinnen gesprek met meerdere mensen, omgevingsgeluiden 3

zoeken Problemen met begrip van metaforische, secundaire betekenissen van woorden en figuurlijke taal Discussie Discussie Uitvragen taalproblemen beperkt geweest Taaltesten valide genoeg voor MS?

4 Cognitie en communicatie mw. H. Executief functioneren (controle/overzicht): Intellectueel functioneren Visuoperceptie associatief, hak-op-de-tak, impulscontrole, volgorde (abstract) redeneervermogen gezichtsherkenning, d.d. benoemproblemen/agnosie 45 jaar voorheen leidinggevende groot warenhuis SPMS (diagnose 1987, 2010 laatste schub) rolstoelafhankelijk ADL deels zelfstandig visus beperkt Anamnesegegevens Weinig cognitieve klachten: vaker zaken opschrijven langzamer denken volgehouden aandacht afhankelijk van interesse kern uit een verhaal Observaties veelvuldig uitweiden inadequate antwoorden op vragen tegenstrijdigheden zoekt veel naar woorden chaotisch Testgegevens Testgegevens Meetpretentie Test Prestatie Benoemen BBT 2 e perc. Begrip Token 8/21 Fluency dieren N+A 11 (1 e perc.) 4(<5 e perc.) Figuurlijk begrip Spreekwoorden aanvullen 1/5 betekenis 1/5 Redeneren WAIS Overeenkomsten 1 e percentiel Cookie theft taalgebruik inhoud 4/5 4/10 mentale traagheid geheugen: beperkt leervermogen verdeelde aandacht abstract redeneren EF: planning, structureren, overzicht, integratie 4

5 Taal? Behandeling Behandeling psycho-educatie team: overschatting observatie: bewustwording Ze praat veel, maar wat zegt ze nu eigenlijk? Mw begreep goed wat ik haar vroeg Mw kon mij duidelijk maken wat ze wilde Mw ging wel in op mijn vraag, maar dat was niet het antwoord Mw wisselde plotseling van onderwerp JA / NEE JA / NEE JA / NEE JA / NEE Behandeling van communicatieproblemen Mw. C. Fatima Haring logopedist Medisch Centrum Alkmaar afdeling Revalidatie 35 jaar afgekeurd IT-medewerker MS gediagnosticeerd in 2005 volledig ADL-zelfstandig snel vermoeid loopt met een kruk 5

wisselde plotseling van onderwerp JA / NEE JA / NEE JA / NEE JA / NEE Behandeling van communicatieproblemen Mw. C.

6 Anamnesegegevens Hulpvragen Sinds aantal maanden steeds meer moeite om op woorden te komen Als mw. niet op het woord komt, denkt zij net zo lang tot zij het woord weet Hierdoor stopt de conversatie regelmatig Makkelijker op woorden kunnen komen Niet meer verslikken Duidelijker articuleren Testgegevens Boston Naming Test: percentielscore 50 SAN Opnoemen: percentielscore gr S 48 Therapie 8 weken logopedie 6x eens per week stoornisgerichte behandeling dagelijks oefeningen woordvinding aansluitend: 2x eens per week training compensatie dagelijks oefenen woorden omschrijven Resultaten Mw. B. Mw. ervaart nog nauwelijks woordvindingsproblemen. Wanneer mw. toch niet op een woord komt, omschrijft zij het. Boston Naming Test: percentielscore >50 SAN Opnoemen: percentielscore gr S jaar afgekeurd manager journalistiek MS gediagnosticeerd in 1993 volledig hulpbehoevend gedragsveranderingen 6

Testgegevens Boston Naming Test: percentielscore 50 SAN Opnoemen: percentielscore gr S 48 Therapie 8 weken logopedie 6x eens per week stoornisgerichte behandeling dagelijks oefeningen woordvinding

7 Anamnesegegevens Hulpvragen Sinds een half jaar praat mw. regelmatig voor haar beurt Breedsprakig, maar mw. en begeleiders vinden dat geen probleem Sinds een half jaar opstandig: voorheen meegaand, nu nooit eens met ander 24/7 verzorging door 2 vaste verzorgers Niet steeds voor mijn beurt praten Niet meer verslikken Observatie Therapie Breedsprakig Slechte luisterhouding Spreekt regelmatig voor haar beurt 6 maal logopedie (naast ergotherapie) gemiddeld eens per 2 weken contact voorlichting over communicatieregels zoeken naar teken gesprekspartner: aanraken arm of voet: uitvoering moeilijk Resultaten Conclusie Mw. spreekt nauwelijks voor haar beurt Wanneer mw. toch voor haar beurt spreekt, toch meestal verbaal teken Logopedie meerwaarde bij deze mensen Spraak van mw. C. vloeiender Communicatie tussen mw. B. en haar begeleiders rustiger 7

verslikken Observatie Therapie Breedsprakig Slechte luisterhouding Spreekt regelmatig voor haar beurt 6 maal logopedie (naast ergotherapie) gemiddeld eens per 2 weken contact voorlichting over

8 Stelling 1 Stelling 2 Alle MS-patiënten met in de anamnese woordvindingsproblemen moeten door een logopedist onderzocht en zo nodig behandeld worden Communicatieproblemen moeten altijd behandeld worden Stelling 3 Stelling 4 Bij MS is het duidelijk wat de oorzaak is van de communicatieproblemen MS-patiënten kunnen afasie hebben Stelling 5 MS-patiënten hebben bij communicatieproblemen geen begeleiding van de logopedist nodig, maar van de neuropsycholoog, omdat de grondslag van de problemen meestal niet talig van aard is. Communicatieproblemen bij MS; Taal EN Cognitie! Caroline Bruggeman, logopedist Nieuw Unicum Neeltje Kant, neuropsycholoog Nieuw Unicum Fatima Haring, logopedist Medisch Centrum Alkmaar 8

hebben bij communicatieproblemen geen begeleiding van de logopedist nodig, maar van de neuropsycholoog, omdat de grondslag van de problemen meestal niet talig van aard is.

Vergelijkbare documenten

Primaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse

Primaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse Onderzoek naar de spontane taal van patiënten met primaire progressieve afasie. Carolien de Vries 28 oktober 2008 Rijksuniversiteit Groningen Onderzoek