Onderzoekend en ontwerpend leren in de basischool. STUDIENAMIDDAG Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs K.U. Leuven

Transcriptie

1 Onderzoekend en ontwerpend leren in de basischool STUDIENAMIDDAG Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs K.U. Leuven

2 Verwelkoming & inleiding Ludo Heylen Directeur CEGO Vorming & Consult Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs K.U. Leuven

3 Een kader voor effectieve praktijk in Wetenschap & Techniek Prof. dr. Ferre Laevers Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs K.U. Leuven

4 Het Oog

5 Het werkelijkheidsgebied

6 [Uit: Procesgericht Kindvolgsysteem - CEGO]

7 De kerncompetentie

8 [Uit: Procesgericht Kindvolgsysteem - CEGO]

9 De barst in de steel De hangende traptreden De kerkstoel Het mechanisme om hoge ramen te openen Het smeltpatroon van sneeuw op een dak. Overal: hoe is dat, hoe kan dat, hoe zit het in elkaar, wat gebeurt daar?

10 Grote motoriek Kleine motoriek Beeldende expressie Taalvaardigheid Begrijpen van de fysische wereld (m.i.v. technologie) Sociale competentie Logisch en wiskundig denken Zelfsturing en ondernemingszin

11 De kerncompetentie

12 Test fysische kennis Materiaal PING-PONGBAL KNIKKERS KEIEN SLEUTEL SATÉ-STOKJE TAKKEN LEPEL MUNTSTUK VEDERS BOTERVLOOT Fase 1: Afname 10 minuten vrij experimenteren Fase 2: Voorspellen waarnemen verklaren Fase 3: Probleem oplossen

13 PING-PONGBAL KNIKKERS KEIEN MUNTSTUK SLEUTEL M J+ M: zal ondergaan J: dat drijft M+J+ die bal niet zwaar, die knikkers een beetje zwaar zijn voor dat water M+J+ naar beneden vallen - ook omdat die stenen zwaar zijn M+J+ naar beneden vallen - omdat die zwaar zijn omdat die zwaar zijn LEPEL J+ ondergaan - omdat die zwaar zijn SATÉ-STOKJE M+J M: zal boven blijven - omdat die licht zijn J: zal ondergaan / als je zo doet - omdat niet zo zwaar BOTERVLOOT M+J+ blijven drijven - omdat die zwaar genoeg zijn TAKKEN +/ de kleine boven de grote onder blijven alle twee boven waarom? ik weet het ook niet KEI DOEN DRIJVEN M: de boot! M: kei: zinkt - J: kei: drijft M: (over die van J): dat komt omdat die zo ne lichte steen is M: probeer mijne steen J: zinkt M: da komt omdat die zwaarder is L: Wat kunnen we nog vinden? M: neemt zwaan POTJE DOEN ZINKEN M: neemt satéstokje / dan de lichtste tak / dan een ander potje (lukt niet) J: neemt een steen (lukt) / dan een ander potje en duwt die onder

14 omdat iets licht altijd naar boven springt dit is van plastic [ping-pongbal] en plastic blijft altijd boven, maar glas [de knikker] zakt erdoor als houten planken daarop blijven drijven, dan drijven die stokken ook [saté-stokjes] dit is ook van hout, en daar maken ze dingen mee omdat dit ook van ijzer is

15

16 Wie zijn de beste ingenieurs?

17

18 Het vermogen om de realiteit op het mentale niveau te re-presenteren gebruik makend van verbeeldingskracht betekenissen zo construeren dat men in zich een intense gewaarwording van het object/het aspect genereert die de reële ervaring/waarneming benadert

19 Het Vuur

20 Het proces van ontwikkeling

21 Geen opstapeling van weetjes Een programma of software die bepaalt wat je van de werkelijkheid maakt Bepaalt hoe competent je bent in de omgang met die werkelijkheid Een samenspel van kennis, vaardigheid, inzicht, intuïtie Iets dat niet met een vingerknip, door simpele uitleg te veranderen is

22 Mentale schema s Ontologische realiteit

23 Wanneer kinderen... geconcentreerd en tijdvergeten bezig zijn geïnteresseerd, geboeid, gefascineerd intense mentale activiteit aan de dag leggen ten volle gewaarwordingen en betekenissen ervaren genieten van het explorend bezig zijn zich aan de grens van hun mogelijkheden bewegen...is passie.

24 De Leuvense Betrokkenheidsschaal 5 niveaus >1 Geen activiteit >2 Onderbroken activiteit >3 Activiteit zonder intensiteit >4 Activiteit met intense momenten >5 Aangehouden intense activiteit

25 Trap 3: creativiteit Trap 2: Verbeeldingskracht ideational fluency Intuïtieve intelligentie en het LOI-syndrom Trap 1 Betrokkenheid Intense mentale activiteit

26 De aanpak [1]

27 Initiatief van de leerkracht Schools Open Bewarend Kindgericht Initiatief van de kinderen

28 Hoeveel plaats krijgt het contact met de fysische wereld & technologie? alle zintuigen aangesproken? techniek én natuur? onderzoeken én ontwerpen? Welke subdomeinen in techniek gedekt? Zijn de activiteiten voldoende uitdagend / hoeveel kan (nog) worden geëxploreerd? Diepte, verrassing, avontuur, serendipity

29 Een circulair proces Je weet niet wie wie programmeert Je weet niet wie hier het meeste leert Samen opgaan in de exploratie en het verleggen van grenzen

30 Ondersteun activiteiten met stimulerende tussenkomsten Suggesties voor activiteiten [A1] Boeiende informatie [A2] Open impulsen [A3] actie-stimulerend expressie-stimulerend communicatie-stimulerend denk-stimulerend

31 De aanpak [2]

32 External representation

33 To express is to impress (Gendlin) SYMBOL Unexpressed Expressed

34 Kan iemand meesterschap op het intuïtieve vlak aan de dag leggen zonder concepten & theoretische kaders?

35 Hoe kunnen concepten & theorie iemand competenter maken op het intuïtieve vlak?

36 Hands on Brains on Intuïtief verstaan is de bodem Waarop concepten groeien

37 Trap 4: Conceptualiseren Trap 3: Articuleren Trap 2: Focussen Trap 1 Impliciet functioneren / perceptie & handelen

38 Intuïtief verstaan is de bodem C B A

39 Trap 4: Conceptualiseren Trap 3: Articuleren Trap 2: Focussen Trap 1 Impliciet functioneren F. Laevers / CEGO

40 Slot

41 Techniek is overal Niet herleiden tot ICT en gebruik van High tech Het gaat om BEGRIJPEN en INGRIJPEN Is voor iedereen ook buiten school (IKEA) Heeft een natuurlijke aanzuigkracht Brengt een derde speler op het toneel: de realiteit! (zie Decroly) Is vanzelf meerlagig en complex Maakt talenten zichtbaar Is geholpen door de bevlogenheid van de leerkracht niet per se door zijn/haar kennis

42 De Talenten-archipel Het eiland v.d. taal Het beeldende eiland Het muzikale eiland Het eiland vd gr. motoriek Het eiland vd kl. motoriek Het sociale eiland Het eiland vd fys. werkelijk. Het eiland vh log/a denken Het eiland vd zelfst. & ondz.

43 Het Oog en het Vuur in de praktijk Karel Mangelschots Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs K.U. Leuven