POEM 1. Onderzoeksdesign: Randomized clinnical Trial (RCT)
|
|
- Elisabeth van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 POEM 1 Compressietherapie bij borstkanker gerelateerd lymfoedeem: een gerandomiseerde, gecontroleerde en vergelijkende studie naar de relatie tussen volume en drukveranderingen. Judith de Rooij en Margot Slappendel Damstra RJ, Partsch H. Compression therapy in breast cancer-related lymphedema: A randomized, controlled comparative study of relation between volume and interface pressure changes. Journal of Vascular Surgery 2009;49(5): Onderzoeksdesign: Randomized clinnical Trial (RCT) Introductie De behandeling van lymfoedeem in de bovenste extremiteit met meerdere lagen niet-elastische zwachtels is een onderdeel van complex decongestive therapy (CDT)*. Er zijn echter nog geen studies gedaan die aangeven hoeveel druk er nodig is om een specifieke hoeveelheid volume afname te hebben. Doelstelling In deze studie is het effect van bandageren met lage druk versus hoge druk vergeleken op de mate van volume afname bij borstkanker gerelateerd lymfoedeem (BKRL). Materiaal en methode Deze studie is uitgevoerd op de lymfoedeemafdeling van het Nij Smellinge Ziekenhuis te Drachten. In deze studie werden 36 vrouwen met middelmatig (volumeverschil van 20-40%) tot ernstig (volumeverschil >40%) unilateral BKRL geïncludeerd. Deze patiënten waren klinisch opgenomen, omdat behandeling elders niet succesvol bleek. De patiënten werden gerandomiseerd in twee groepen: groep A werd gebandageerd met lage druk (20-30 mm Hg) en groep B met hoge druk (44-58 mm Hg). De primaire uitkomstmaten zijn afname van armvolume en afname van oedeemvolume van de aangedane arm. Secundaire uitkomstmaten zijn veranderingen van druk onder de zwachtels, tolereerbaarheid en comfort van de zwachtels en bijwerkingen zoals proximale zwelling en veiligheid. Alle patiënten werden door getraind personeel op dezelfde wijze gebandageerd met polstermateriaal en twee korte rek zwachtels. Met een luchtgevulde drukvervormer werd onder de zwachtels op twee locaties (de dorsale zijde van de onderarm en de laterale zijde distaal boven de elleboog) met een gestrekte arm van 160 graden op tafel de druk gemeten. De druk werd direct na het bandageren, 2 uur later (nadien werd er opnieuw gebandageerd met dezelfde zwachtels) en na 24 uur gemeten. De kracht waarmee de zwachtels werden aangebracht werd bepaald door de drukmeting tijdens het bandageren. De druk in groep A varieerde van 21 tot 30 mmhg en in groep B van mmhg. Middels omgekeerde water volumetrie (OVV) werd het volume van de gehele arm en hand gemeten. OVV is een afgeleide methode van de klassieke water verplaatsings volumetrie en meet het tekort aan water in plaats van een te veel aan water. OVV werd bij beide armen gemeten vóór, 2 en 24 uur na het bandageren. De contralaterale arm werd gebruikt als controle. Het oedeem in de aangedane arm werd gemeten door het volume van de gezonde contralaterale arm af te trekken van het volume van de aangedane arm. De tolereerbaarheid en het comfort van de zwachtels werd gemeten met behulp van de visueel analoge schaal (VAS). Resultaten De primaire uitkomstmaten, afname van armvolume en afname van oedeemvolume van de aangedane arm toonden in groep A significante afnamen gemeten na 2 en 24 uur bandageren en in groep B een significante afname na 24 uur bandageren. Bij de primaire uitkomstmaat afname van armvolume werd er geen significant verschil in totale volumeverandering gevonden tussen de twee
2 groepen na 2 en 24 uur bandageren. Secundaire uitkomstmaten tonen dat er geen significant verband bestond tussen de veranderingen in armvolume en de druk onder de zwachtels. Bandageren met een hoge druk leidde tot meer klachten van pijn en ongemak, met name gedurende de eerste twee uren. Het bandageren met een lage druk werd het beste getolereerd. Tot slot was er geen sprake van lokale pitting of zwelling door stuwing van vocht boven de zwachtels in de proximale schouder. Discussie en conclusie In deze studie is aangetoond dat het bandageren met meerdere lagen niet-elastische zwachtels leidt tot een directe afname van het volume van de aangedane arm bij vrouwen met BKRL. Het bandageren met lage druk (20-30 mmhg) werd beter verdragen en had hetzelfde effect op afname van armvolume als het bandageren met hoge druk (44-58mmHg) gedurende de eerste 24 uur na het bandageren. * CDT is een combinatie van manuele lymfdrainage, bandageren, oefentherapie en huidverzorging.
3 POEM 2 Beperkte inspanningscapaciteit bij kanker en de rol van fysieke training Liesbeth Raaymakers en Gerben Aarnoudse Exercise intolerance in cancer and the role of exercise therapy to reverse dysfunction Jones LW, Eves ND, Haykowsky M, Freedland SJ, Mackey JR. Lancet Oncol Jun;10(6): Onderzoeksdesign: narrative review. Introductie: De afgelopen 80 jaar is onderzoek gedaan naar het mechanisme van beperkte inspanningscapaciteit. Uitkomsten van deze onderzoeken zijn gebruikt voor trainings- en revalidatieprogramma s. Beperkingen ten aanzien van inspanning bij personen met kanker is summier onderzocht vanuit de gedachte dat de pathofysiologie van de meeste types kanker geen impact hebben op de integriteit van de systemen die geassocieerd worden met zuurstoftransport en verbruik. De praktijk toont echter dat patiënten met kanker een gereduceerde cardiorespiratoire fitness hebben. De afgenomen cardiorespiratoire fitness heeft mogelijk implicaties voor kankergerelateerde toxische effecten op korte en langere termijn en voor klinische uitkomsten. Binnen dit review worden mogelijke oorzaken besproken van een beperkte inspanningscapaciteit bij patiënten met kanker. Het vermogen om lichamelijke inspanning te leveren (ook wel: cardiorespiratoire fitness) wordt bepaald door het efficiënt samenwerken van verschillende organen om zuurstof uit de buitenlucht op een adequate manier naar de spieren te vervoeren, waar het wordt gebruikt voor de aanmaak van ATP, onze primaire energieleverancier. Dit artikel beschrijft de zogenaamde oxygen cascade ; de verschillende stappen (door middel van diffusie en convectie en verschillen in zuurstofspanning) die zuurstof van de luchtwegen naar de mitochondriën vervoert; dit gebeurt via alveoli, bloedvaten, hemoglobine, haarvaten en uiteindelijk in de spiercel via myoglobine. Verstoringen in één van deze op elkaar volgende stappen leiden uiteindelijk tot onvoldoende zuurstof in de mitochondriën, wat subjectief gevoeld wordt als verzuring, vermoeidheid en dyspnoe. De specifieke effecten van (therapieën bij) kanker op de inspanningscapaciteit worden in het artikel beschreven. Materiaal en methode: Referenties voor dit artikel werden gevonden door middel van een zoekstrategie op PubMed, Medline, Sport Discus en de Cochrane Database van 1966 tot november De volgende zoektermen werden gebruikt: exercise, cardiorespiratory fitness, exercise limitiation, functional capacity, oxygen cascade, cancer, oncology, surgery, radiation, chemotherapy, angiogenesis, hormone therapy en metabolism. Resultaten: Het artikel is opgedeeld in 4 hoofdstukken; deze volgorde is in dit POEM aangehouden. 1: Inspanningscapaciteit bij gezonde mensen Mensen zijn net als vele zoogdieren genetisch geprogrammeerd om fysiek actief te zijn. De maximale zuurstofopnamecapaciteit is de gouden standaard om cardiorespiratoire fitness te bepalen. Dit wordt uitgedrukt in VO 2 max: de hoeveelheid zuurstof die per kilo lichaamsgewicht per minuut kan worden getransporteerd naar de spieren; bij afname van de VO 2 max neemt het risico op overlijden toe. De VO 2 max wordt bij gezonde personen met name beperkt door de pompkracht van het hart en de diffusiesnelheid van zuurstof de spiercel in.
4 2: Beperkte inspanningscapaciteit bij de patiënt met kanker Meer dan 50% van alle diagnoses van kanker en 71% van de sterfte is bij personen ouder dan 65 jaar. Cardiorespiratoire fitness neemt gedurende het leven per 10 jaar 10% af als gevolg van verlies van elasticiteit in longen en vaten, pompkracht van het linker ventrikel en de mogelijkheid tot het binden van zuurstof. Comorbiditeiten als diabetes, obesitas, COPD of hart- en vaatziekten versterken dit proces % van de mensen met kanker heeft één of meerdere van deze leeftijdsgerelateerde chronische aandoeningen. Daarnaast is inactiviteit als gevolg van pijn, spierzwakte, lokale klachten na operatie of bestraling een belangrijke factor in het ontstaan van een beperkte inspanningscapaciteit. 70% van de patiënten met kanker voldoen niet aan de normen voor gezond bewegen (in de VS). Uit onderzoek is gebleken dat inactiviteit tot een sterkere daling van de VO 2 max leidt dan veroudering. De beroemde 1966 Dallas Bedrest Study vond na 30 dagen strikte bedrust een grotere daling van VO 2 max dan bij 30 jaar veroudering. Pathofysiologie van kanker en de effecten van therapie Bepaalde typen kanker zoals primaire longtumoren en pulmonale metastasen hebben een directe invloed op de zuurstofopname, doordat ze de longventilatie en gasuitwisseling aantasten. Daarnaast zorgen tumoren via de activatie van tumor-specifieke cytokines voor een ernstige algemene atrofie en cachexie, die gekenmerkt wordt door een verlies aan spiermassa en daarmee mitochondrien, waardoor de zuurstofopname fors beperkt wordt. Chirurgie De meeste kankerpatiënten ondergaan een operatie.alleen de longresecties hebben een directe invloed op de zuurstofopnamecapaciteit. De gemiddelde daling van VO 2 max bij een pneumectomie bedraagt 30% en bij een lobectomie 15 tot 20%. Dit is onafhankelijk van de hoeveelheid weggenomen weefsel en impliceert dat longcapaciteit niet de limiterende factor is voor effectieve zuurstofopname. Bij de overige operaties zijn het met name indirecte mechanismen als inactiviteit en bedrust door pijn en functionele beperkingen die de zuurstofopname negatief beïnvloeden. Radiotherapie Ioniserende straling veroorzaakt fibrose en inflammatie in bestraald weefsel, wat leidt tot zwelling, vasculaire schade en uiteindelijk ischaemie. Met name schade aan hart en longen in het bestraalde gebied is relevant. In prospectief onderzoek vond men bij 50% van de patiënten die werden bestraald voor borstkanker, afwijkingen in de doorbloeding van het hartspierweefsel (myocard). Radiotherapie leidt bij 1% van patiënten tot dyspnoe als symptoom van pulmonale schade. De inspanningscapaciteit wordt waarschijnlijk beperkt door verminderde diffusie in de longen en verminderde pompfunctie van het hart. Met name de combinatie van radiotherapie en chemotherapie is daarbij berucht. Chemotherapie Iedere vorm van chemotherapie is geassocieerd met acute of lange termijn complicaties van hart en bloedvaten, veelal van voorbijgaande aard. Uitzondering zijn anthracyclines (de groep van rubicines), die leiden tot permanente stoornissen in systolische functie (pompkracht van het linker ventrikel) door het afsterven van hartspierweefsel. Dit vormt een hoog risico op vroegtijdig hartfalen. Ook anaemie, gedefinieerd als een tekort aan rode bloedcellen en dus een verminderde hemoglobine-concentratie, leidt tot een verminderd zuurstoftransport in 30 tot 100% van de patiënten. Dit komt door beenmergschade en daarmee samenhangende verminderde productie van (alle, maar ook rode) bloedcellen.
5 Hormonale therapie Hormonen zijn de moderne hoeksteen bij behandeling van hormoongevoelige tumoren zoals borstof prostaatkanker. Het effect van hormonale suppressie op de VO 2 max is niet onderzocht; er zijn echter associaties van aromatase-inhibitoren (bij borstkanker) met cardiovasculaire incidenten (hartinfarct, hartfalen). Dit komt waarschijnlijk door een toename van risicofactoren voor hart- en vaatziekten zoals cholesterol en bloedglucose. Ook het onderdrukken van de productie van androgene hormonen (bij prostaatkanker) is in dieronderzoek geassocieerd met cardiale dysfunctie; receptoren op hartspierweefsel worden beïnvloed door deze hormonen. Angiogenese- remmers Angiogenese is de nieuwvorming van bloedvaten; in de oncologische context om de groeiende tumor van bloed en voedingsstoffen te voorzien. Dit gebeurt door activatie van vascular endothelial growth factor (VEGF). Het remmen van de groei van deze bloedvaten met monoclonale antibodies (de mabs en -nibs) is essentieel in het tot staan brengen en vertragen van tumorgroei. Angiogenese is echter ook essentieel bij de groei van organen, wondgenezing, vasculaire reparatie en aanpassing van het lichaam aan inspanning, door middel van vasculaire adaptatie. In dit artikel wordt gespeculeerd dat de gerapporteerde vermoeidheid bij mensen die behandeld worden met angiogenese- remmers, grotendeels te wijten is aan een verminderde VO 2 max als gevolg van onvoldoende (vaat)weefselherstel en een verhoogde vaatweerstand. 3: De behandeling van beperkte inspanningscapaciteit bij kanker Uit een groot aantal onderzoeken blijkt dat fysieke training bij oncologische patiënten leidt tot een verbetering in kwaliteit van leven, VO 2 max, fysiek functioneren en vermoeidheid. Er zijn geen bijwerkingen van trainen gerapporteerd. Over juiste intensiteit, inhoud, tijdstip en frequentie is echter nog weinig bekend. Aërobe training is de meest effectieve methode om cardiorespiratoire fitness te vergroten. Alle componenten van de oxygen cascade worden hierbij aangesproken. Effecten van training zullen echter afhankelijk zijn van tumorlocatie, stadiering van ziekte, huidige (of eerdere) therapie en comorbiditeit. Naast het terugdringen van de effecten van (behandeling van) kanker op de kwaliteit van leven, zijn er nog twee mechanismen waarop fysieke training een (revolutionaire) invloed zou kunnen hebben. Invloed van inspanning op het metabolisme van tumorweefsel Kankercellen hebben een veranderd metabolisme, en insuline speelt daar een complexe rol in. Hogere insuline-waardes bij vrouwen met borstkanker (nog zonder diabetes), zijn geassocieerd met meer recidieven en sterfte. Inspanning is de manier bij uitstek om het basaal-metabolisme en de afgifte van insuline te reguleren; hoe meer spiermassa, hoe meer opname van glucose en hoe efficiënter de vetverbranding. Hoe deze mechanismen verlopen in de patiënt met kanker, moet nog verder worden onderzocht. Invloed van inspanning op de angiogenese Spierweefsel speelt een actieve rol in het recruteren van het aantal capillairen, afhankelijk van de behoefte aan zuurstof op dat moment. Regelmatige training zorgt voor een vergrote vascularisatie van spierweefsel, waarmee uiteindelijk de inspanningscapaciteit vergroot wordt. Ook worden via de stimulatie van VEGF nieuwe cellen in alle vaten in het lichaam aangemaakt. Bij kanker leidt dit tot een mogelijke paradox: door inspanning zou je indirect de vascularisatie van de tumor stimuleren, en daarmee de werking van angiogenese-remmers tegengaan. Dit is vooralsnog speculatief en zal verder onderzocht moeten worden.
6 4: Discussie en conclusie: De natuurlijke processen die leiden tot een verminderde fysieke capaciteit (ouder worden, obesitas, diverse hart- en vaatziekten, inactiviteit), worden bij de patiënt met kanker verergerd door de werking van conventionele en moderne therapieën tegen kanker. Dit verschilt per type tumor en per gegeven therapie. Fysieke training zal in de toekomst worden voorgeschreven als onderdeel van de behandeling van kanker; meer onderzoek is nodig om dit verantwoord, met de juiste intensiteit en op het juiste moment te doen (met name bij gemetastaseerde ziekte), om de beste resultaten voor de individuele patiënt te bereiken. Clinical bottom line: Gerichte fysieke training kan de negatieve effecten van kanker en behandeling op de verschillende stappen van het zuurstoftransport ongedaan maken. De fysiologie van een beperkte inspanningscapaciteit bij kanker is complex en wordt op meerdere niveaus bepaald.
CHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Om uit te groeien tot een kwaadaardige tumor met uitzaaiïngen moeten kankercellen een aantal karakteristieken verwerven. Eén daarvan is het vermogen om angiogenese,
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,
Nadere informatieSAMENVATTING. 140 Samenvatting
Samenvatting 140 Samenvatting SAMENVATTING Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een veelvoorkomende stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegels) als
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Acknowledgements Curriculum Vitae
Nederlandse Samenvatting Acknowledgements Curriculum Vitae 109 109 110 110 Nederlandse samenvatting Kwaadaardige aandoeningen in de lever zijn onder te verdelen in primaire en secundaire tumoren. Secundaire
Nadere informatieSamenvatting 95 SAMENVATTING
Samenvatting Samenvatting 95 SAMENVATTING Tijdens de ontwikkeling en groei van een solide tumor, staan de tumorcellen bloot aan een gebrek aan zuurstof (hypoxie). Dit is het gevolg van de snelle groei
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieSymposium mammacarcinoom
Symposium mammacarcinoom Lymfechirurgie 24 september 2015 Dr. X. Keuter Plastisch Chirurg Disclosure: geen geen geen geen geen Afdeling Plastische, Reconstructieve en Hand Chirurgie 2 Lymfoedeem Pathofysiologie
Nadere informatieRichtlijn Lymfoedeem synthese
Richtlijn Lymfoedeem synthese Aanleiding Lymfoedeem, een aandoening die wordt veroorzaakt door het niet goed functioneren van het lymfsysteem, is een relatief onbekend fenomeen in de geneeskunde. Lymfoedeem
Nadere informatieImage-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting
169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten
Nadere informatieCover Page. Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for rectal cancer Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/46445 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieDr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel. Afdeling cardiologie UMC+
Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel Afdeling cardiologie UMC+ Mannen en vrouwen verschillen Hebben mannen en vrouwen dezelfde soort klachten? Dezelfde soort hart en vaatziekten? Dezelfde risico
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting hoofdstuk 1 127
125 Samenvatting Het metabool syndroom is een clustering van risicofactoren, zoals overgewicht/obesitas, verhoogd cholesterol, hoge bloeddruk (hypertensie) en metabole insulineresistentie (verminderde
Nadere informatieOnderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker
Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker voorstellen Inge Jansen Oedeemfysiotherapeute Opleiding Master oncologiefysiotherapie Praktijk voor Fysiotherapie in Terborg 18-11- 14 Inhoud
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieStereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Stereotactic Radiation Therapy for Stage I Non-Small Cell Lung Cancer Nederlandse titel Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Nadere informatieChapter. De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie. Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie Samenvatting Pulmonale arteriële hypertensie is een ziekte van de longvaten,
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieNederlandse samenvatting
ederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek zoals beschreven in dit proefschrift was om de mechanismen te bestuderen die ten grondslag liggen aan verstoringen in de doorbloeding van de haarvaten
Nadere informatieIt takes two to tango
It takes two to tango Voeding & leefstijl bij kanker 19 november 2016 Ilse Kavak-Scholten Inhoud Kanker Ondervoeding Kankercachexie Voedingsadviezen Beweging Feiten en fabels Rol fitnessprofessional Take
Nadere informatieInspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem
Inspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem SMA Middenrivierengebied Gorinchem 2015 Jaarlijks aantal sportblessures Alle Blessures: 4.500.000 Behandelingen: 1.900.000 Ziekenhuisopnames:
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
(summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur
Nadere informatieNederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde
Nadere informatieNederlandse samenvatting
198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd
Nadere informatieSamenvatting. 1. De getallen zijn weergegeven in de Angelsaksische notatie met een komma voor scheiding van de duizendtallen en met een decimale punt.
Samenvatting Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen in Nederland, met bijna 12,000 1 nieuwe diagnoses gesteld in 2006. De incidentie-cijfers voor borstkanker zijn verdubbeld sinds
Nadere informatieVroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen?
Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen? Liesbeth Boersma, radiotherapeut oncoloog, MAASTRO clinic / MUMC Inhoud Waarom en wanneer radiotherapie, hoe vaak? Bijwerkingen
Nadere informatieMegestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom)
Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom) Baarmoederkanker Bij u is vastgesteld dat de baarmoederkanker, ook wel endometrium carcinoom genoemd, weer actief is. Uw internist-oncoloog
Nadere informatieKANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT
KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting voor niet-ingewijden REGULERING VAN MICROVASCULAIRE INSULINE- GEVOELIGHEID DOOR PERIVASCULAIR VET: EEN TRANSLATIONELE BENADERING Rick I. Meijer 225 Het doel van dit proefschrift was te onderzoeken
Nadere informatieOefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit
Oefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit j 7 juni 2018 Dr. Mariëtte de Rooij Praktijk voorbeeld 65 rige mevrouw Knieartrose: knieklachten > 10 ar Nevendiagnose: Diabetes type
Nadere informatieBio Impedantie Spectroscopie. Medisch Centrum Zuid (Oedeem) fysiotherapie 2013
Bio Impedantie Spectroscopie Medisch Centrum Zuid (Oedeem) fysiotherapie 2013 Lymf oedeem Verminder het risico dankzij vroege ontdekking en behandeling. Lymfoedeem Lymfoedeem ontstaat wanneer de lymflast
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
208 Samenvatting Samenvatting 209 Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Als gevolg van deze
Nadere informatieBewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk
Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals Dr. Jan-Willem van Dijk Inhoud Introductie type 2 diabetes Meten van bloedglucose Gewichtsverlies en bloedglucose Fysieke
Nadere informatieThuishospitalisatie Herceptin. Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant
Thuishospitalisatie erceptin Pilootproject ikv projectoproep FOD UZ Leuven ism Khobra huisartsenkring en Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant erceptin en borstkanker Dr Kevin Punie ER2 0-5% Borstkanker is een
Nadere informatieDe indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieDe behandeling van lymfoedeem, ervaringen uit het lymfoedeemcentrum Drachten
De behandeling van lymfoedeem, ervaringen uit het lymfoedeemcentrum Drachten Robert Damstra, dermatoloog Expertise Centrum Lymfologie Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Programma Inleiding lymfologie
Nadere informatieTRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER. Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek. Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden
TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden Triple negatief borstkanker TNBC Geen ER Geen PR Geen HER2 (Nog) geen target
Nadere informatieSF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS. Therapie: Avastin
SF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS Therapie: Avastin Inhoud Wat is Avastin Hoe wordt Avastin toegediend? Wat is belangrijk om te weten als u Avastin krijgt toegediend? Wat is Avastin? De werkzame stof in Avastin,
Nadere informatieBehandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom M. Wumkes, Medische Oncologie VUmc
Behandelingsmogelijkheden en trials bij het oesophagus- en maagcarcinoom 2017 M. Wumkes, 21-09-2017 Medische Oncologie VUmc 1 Te bespreken Standaardbehandeling Studiebehandeling Ontwikkeling nieuwe medicijnen
Nadere informatieFysieke revalidatie van oncologische patiënten
Fysieke revalidatie van oncologische patiënten DR. ERIC VAN BREDA MEDISCH SPORTFYSIOLOOG UNIVERSITEIT MAASTRICHT Revalidatie na kanker De richtlijn oncologische revalidatie Is vooral gericht op klachten
Nadere informatie199 Hoofdstuk 2 In Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 en 5
197 Samenvatting 198 Samenvatting Samenvatting 199 Veroudering gaat gepaard met het verlies van spiermassa en spierkracht, ook wel sarcopenie genoemd. Dit leidt tot beperkingen in het dagelijkse leven,
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Boezemfibrilleren is een zeer frequent voorkomende hartritmestoornis en daardoor een belangrijk klinisch probleem. Onder de westerse bevolking is de kans op boezemfibrilleren
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieImmuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG
Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Introductie Disbalans Pro-inflammatoire staat Destabilisatie Gevoeligheid voor stress Monocyt
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatiesamenvatting 127 Samenvatting
127 Samenvatting 128 129 De ziekte van Bechterew, in het Latijn: Spondylitis Ankylopoëtica (SA), is een chronische, inflammatoire reumatische aandoening die zich vooral manifesteert in de onderrug en wervelkolom.
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieExercise training in cancer survivors
Exercise training in cancer survivors Ingrid De Backer, MD, PhD 03-09-2012 Overzicht presentatie Ontstaan van het programma Kanker en overleven Kankerbehandeling en fysieke conditie Methode Trainingsprogramma
Nadere informatieC H A P T E R Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname.
CHAPTER Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname. De rol van GLP-1, van fysiologie tot farmacotherapie DUTCH SUMMARY Het aantal
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112
111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieInhoud. Redactie 11. Auteurs 12. Voorwoord 16. Inleiding 18
Inhoud Redactie 11 Auteurs 12 Voorwoord 16 Inleiding 18 1 Spirometrie in de cardiorespiratoire revalidatie 22 Thomas Malfait en Eric Derom Inleiding 22 Longvolumes 24 Volumestroom (flow) of debiet 29 Piekstroommetingen
Nadere informatiehoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,
Nadere informatieBeweging om herstel te versnellen
Beweging om herstel te versnellen Inleiding Inspanningscapaciteit voor transplantatie Fysieke fitheid voor transplantatie Daling inspanningscapaciteit VO2max = 40-60% pred Daling spierkracht Daling kwaliteit
Nadere informatie19/10/2017 CONFLICT OF INTEREST INHOUD
CONFLICT OF INTEREST Er is een financiëel contract met Fresenius Kabi nv/sa (Schelle) voor het voorbereiden, geven en verspreiden van deze presentatie. INHOUD Inleiding oncologie prevalentie oorzaak gevolg
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Jeroen Hagendoorn
Samenvatting in het Nederlands Jeroen Hagendoorn 159 Summary in Dutch Een uitgebreid netwerk van kleine vaten, die vloeistof en (afweer)cellen in één richting vervoeren, vormt het lymfesysteem. In een
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
en conclusies Samenvatting De behandeling van het myocard infarct (MI) is tegenwoordig gericht op verkorting van ischemie-tijd door herstel van de coronair flow ( open arterie theorie ). Hoewel vroegtijdige
Nadere informatieTarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014
Tarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014 DBCzorgproductcode 19999007 6 tot maximaal 28 verpleegligdagen bij Een infectieziekte 15B932 11.286,44 10.283,87 1.002,57 20107006 Operatie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28736 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Debeij, Jan Title: The effect of thyroid hormone on haemostasis and thrombosis
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting 188 Samenvatting Samenvatting voor niet-ingewijden Diabetes mellitus type 2 (DM2), oftewel ouderdomssuikerziekte is een steeds vaker voorkomende aandoening. Dit heeft onder andere te maken
Nadere informatie8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker
8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker Van uw arts heeft u te horen gekregen dat u in aanmerking komt voor Intra Operatieve Radiotherapie (IORT). In dit hoofdstuk leggen we u in het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
* Nederlandse samenvatting Samenvatting Dit proefschrift is gebaseerd op de FuPro-CVA studie (Prognose van functionele uitkomst op lange termijn bij patiënten met een cerebrovasculaire aandoening) die
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieHoofdstuk 1 en 2 bestaan uit de inleiding en de beschrijving van de onderzoeksdoelen.
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 148 CHAPTER 9 De kans dat een kind kanker overleeft, is de laatste decennia sterk gegroeid. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw was kinderkanker meestal fataal,
Nadere informatiegegevens van de mannen die aan het begin van het onderzoek nog geen HVZ en geen diabetes hadden.
Samenvatting In hoofdstuk 1 hebben we het belang en het doel van het onderzoek in dit proefschrift beschreven. Wereldwijd vormen hart- en vaatziekten (HVZ) de belangrijkste oorzaak van sterfte. Volgens
Nadere informatiedensity lipoproteïne (LDL cholesterol) lijkt een belangrijke rol te spelen in de initiatie van Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak van dialysepatiënten en dit beperkt hun levensverwachting sterk. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat milde tot matige nierschade
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieBehandeling borstkanker
Behandeling borstkanker 1. Heelkunde (chirurgie) (operatie): - Borstsparend: betekent wegname van het gezwel met veiligheidsmarge van gezond weefsel rondom en wegname van de schildwachtklier (poortwachterklier
Nadere informatieRisk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Nadere informatiehoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk
Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:
Nadere informatieADDENDUM. Nederlandse Samenvatting
& ADDENDUM Nederlandse Samenvatting Addendum Wereldwijd neemt het aantal patiënten met type 2 diabetes ( ouderdom suikerziekte ) snel toe, wat voornamelijk komt door de toename in overgewicht. Diabetes
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieProstaatkanker. - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
Prostaatkanker - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Botmetastasen Lymfeklier-en levermetastasen Gemetastaseerd prostaatkanker Hormoongevoelig Hoeksteen van
Nadere informatieWORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN?
WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? HET EFFECT VAN BEWEGEN OP ONZE COGNITIEVE VERMOGENS Prof. Eric Kerckhofs Neurologische Revalidatie & Revalidatiepsychologie ekerckh@vub.be 28-11-17 1 DE CENTRALE VRAAGSTELLING
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker
Nadere informatiePreventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling
Preventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling Prof. dr. Nele Devoogdt Kinesitherapeut en coördinator Lymfoveneus Centrum UZ Leuven, België Dpt Revalidatiewetenschappen KU Leuven, Belgium
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands 137 Sinds de jaren zeventig daalt de sterfte aan een beroerte, terwijl de incidentie ongeveer gelijk is gebleven. Uit een scenario-analyse
Nadere informatie3.3 Borstkanker bij de man
3.3 Borstkanker bij de man Bij u is zojuist de diagnose borstkanker vastgesteld. Alle patiënten die voor borstkanker worden behandeld in het Catharina-ziekenhuis ontvangen een Persoonlijke Informatie Map.
Nadere informatiePancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Nadere informatieAnti-hormonale therapie ja of nee?
Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker
Nadere informatieMindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014
Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
Samenvatting 213 214 Samenvatting SAMENVATTING Cardiovasculaire ziekten vormen een belangrijk gezondheidsprobleem in onze maatschappij. In 2008 stierven wereldwijd ongeveer 17.3 miljoen personen aan cardiovasculaireziekten,zoalsmyocardinfarct,cerebrovasculaireaccidentenenplotse
Nadere informatieCOMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL
COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen
Nadere informatieVoorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom
Voorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom KRING BIJEENKOMST 2 OKTOBER 2017 Chantal den Bakker Onderzoeksvraag Welke factoren zijn
Nadere informatieNEDERLANDSE 8 SAMENVAT TING VooR NIET-INGEWIJDEN PTER A H C
Nederl andse samenvat ting voor nie t-inge wijden 8 CHAPTER nederlandse samenvatting Inleiding In 2006 rookte 28% van de Nederlandse bevolking gemiddeld 15 sigaretten per dag. Jaarlijks overlijden circa
Nadere informatieVasculaire mechanismen van (in)activiteit
Vasculaire mechanismen van (in)activiteit Dick H.J. Thijssen Afdeling Fysiologie, UMC St Radboud, Nijmegen & Research Institute for Sports and Exercise Sciences, Liverpool John Moores University, UK FYSIEKE
Nadere informatieDeze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:
Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling van
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/18977 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18977 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Filali, Mariam el Title: Knowledge-based treatment in uveal melanoma Date: 2012-05-22
Nadere informatieCasus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures
170416 Disclosures Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS Geen (potentiële) belangenverstrengeling Bedrijfsnamen Voor bijeenkomsten mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatie