Les 4 Hart en Vaten. Lymfe. Rol lymfatisch systeem in de afweer. Hart, hartgeleidingssysteem, hartfrequentie, bloedvaten, lymfe, anemie, milt

Transcriptie

1 Les 4 Hart en Vaten Hart, hartgeleidingssysteem, hartfrequentie, bloedvaten, lymfe, anemie, milt Lymfe Lymfatische systeem is stelsel naast bloedvatstelsel wat circa 10% van de weefselvloeistof afvoert bestaat uit: lymfevaten lymfeklieren of lymfeknopen van belang voor: metastasering bijvoorbeeld metastasering lymfeknoop en daardoor okseltoilet bij mammaecarcinoom (borstkanker) 2 Rol lymfatisch systeem in de afweer filteren en vernietigen corpus aliëna en micro-organismen productie van antistoffen fagocytose van allerlei lichaamsvreemde stoffen lymfeklieren gezwollen bij infectie 3 1

2 Thymus Thymus of zwezerik is deel lymfatisch systeem maakt bepaald soort lymfocyten Ligging: links en rechts van de luchtpijp bovenaan het hart Functie: voorloper productie lymfo s, verder nog onduidelijk 4 A = Thymus bij een pasgeborene 1 2 A B = Kind circa 2 jaar C = Volwassene 1 = thymus 2 = hart B Wordt kleiner als je geslachtsrijp wordt??? C 5 Anemie = bloedarmoede tekort aan hemoglobine Oorzaken: Chronisch bloedverlies tekort bouwstoffen zoals ijzer zwangerschapsanemie foliumzuur (alcoholisten) vitamine B12 = pernicieuze anemie onvoldoende functioneren beenmerg, vergiftiging versterkte afbraak ery s 6 2

3 Milt Lien of milt is de helft van het lymfatisch stelsel maar zit in het bloedvatstelsel ligt aan de linkerkant, net onder de ribben aan de achterkant. Functie: fagocytose lichaamsvreemde stoffen afbreek ery s, beetje leuko s en trombo s vorming antilichamen sepsis (rotting) afbraak hemoglobine (ijzer en billirubine) 7 Ligging van het hart Kegelvormig, hol, gespierd orgaan. Ca. 10 cm lang en omvang vuist 8 Hart interne verdeling 2 holle spieren, de atriumspier en de ventrikelspier, gescheiden door anulus fibrosus. Er zijn 4 gedeelten, twee atria (boezems) en twee ventrikels (kamers). Atrium en ventrikelspier zijn gescheiden door een septum. Beide atria door een bindweefseltussenschot. De ventrikels worden gescheiden door hartspierweefsel. 9 3

4 Weefselopbouw hart Endocard (endo =binnen) endotheel + dun laagje bindweefsel, binnenste laag Myocard (myo = spier) hartspier Epicard (epi = op of boven) binnenstevlies van het hartzakje = bindweefsellaag) hartbekleding, Pericard (peri = om, rondom) buitenvlies ook wel hartzakje genoemd Atria (boezems), ventrikels (kamers) Kleppen LG blz Bouw van de hartwand 11 Bouw van het hart schema 12 4

5 Bloedvoorziening hart linker en rechter kransslagader, de coronaire arteriën eerste zijtakken in de aorta eindarteriën Coronair arteriën ontspringen in de aorta coronairtak klep kransslagader kransader Zuurstofrijk bloed Zuurstofarm bloed 13 Coronairvat ingang 14 LG fig. 6.3, blz. 94 Annuli fibrosi cordis 1 aortaboog 2 v. cava superior 3 aortakleppen 4 tricuspidaalklep 5 v. cava inferior 6 Li a. pulmonalis 7 truncus pulmonalis 8 pulmonaalkleppen 9 bindweefsel van de annulus fibrosus 10 bicuspidaalklep 15 5

6 Kleppen, bindweefselvliezen In anulus fibrosus 4 openingen, 2 openingen voor de verbinding tussen atria en ventrikels, en 2 openingen voor de verbinding tussen ventrikels en lichaamsslagaders. Atrioventriculaireklep tussen rechteratrium en ventrikel is een drieslippige bindweefselklep en heet tricuspidaalklep. Atrioventriculaireklep tussen linkeratrium en ventrikel is een tweeslippige bindweefselklep en heet bicuspidaalklep of mitraalklep. Pulmonaalklep tussen rechter ventrikel en longslagader is halvemaanvormig. Aortaklep tussen linker ventrikel en aorta eveneens halvemaanvormig 16 Bouw van het hart; kleppen aorta a. pulmonalis Li atrium pulmonaalklep aortaklep re. atrium A A ventrikel septum A = anulus fibrosus Functie = stevigheid en isolatie 17 Grote en kleine circulatie Schematisch, bekijk de genoemde gebieden -hoofd -arm -longen -lever -poortader (vena portae) -darm -nier -been 18 6

7 Hartvaten Kleine bloedomloop: RV => arteria pulmonalis (zuurstof arme arterie) => longen => Vena pulmonalis (zuurstofrijk/gemengd vanuit longen) => LA Grote bloedsomloop: => LV => Aorta (grote lichaamsslagader dus naar lichaam) => Vena cava inferior/superior (holle ader, bloed vanuit het lichaam) => RA 19 Hart en de vaten 20 vena cava superior Bouw van het hart; vaten arcus aortae aorta a. pulmonalis Li atrium v.v. pulmonalis Re atrium pulmonaalklep tricuspidaal klep =AV-klep vena cava inferior Re ventrikel bicuspidaal klep = AV-klep aortaklep Li ventrikel 21 7

8 Harttonen, hartwerking Eerste doffe harttoon: aanspanningstoon van de hartmusculatuur, en sluiten AV-kleppen tweede harttoon (kortere en heldere): sluiten van de kleppen (aorta en a. pulmonalis) Diastole = ontspanningsfase (vullingfase) Systole = contractiefase Hartminuutvolume = HMV = cardiac output, norm:4-24 liter/minuut Prikkels van het hart 1 nervus vagus (-) 2 nn accelerantes (+) 3 AV-knoop 4 sinusknoop 5 bundel van His 6 bundeltakken LG fig. 6.7, blz vezeltjes van Purkinje 23 Geleidingssysteem voortgeleiding elektrische stroom cellen prikkelgeleidingsweefsel (LG fig. 6.7, blz. 98) Sinusknoop atrioventriculaire knoop (av-knoop) (vertraging 0,1 sec) Bundel van His Purkinje vezels 24 8

9 boezems 1 Hart is ontspannen. Atria en ventrikels stromen vol atria kamers 2 Atria trekken samen, Beetje bloed nog naar ventrikels ventrikels 3 Ventrikels trekken samen, bloed uit hart gepompt 25 Hartcyclus: 1 diastole van het hele hart AV-kleppen open, arteriële kleppen dicht Druk in de aders hoger dan de druk in het hart => bloed stroomt het hart in Sinus knoop geeft prikkel af 26 Hartcyclus 2 atrium systole Gevolgen de druk in het atrium stijgt door contractie, hierdoor wordt er bloed in de ventrikels gepompt hoe ouder hoe stijver de wand van de ventrikels (er komt minder bloed in tijdens de diastole) de atriumcontractie kan dan tot 30% van het EDV (eind diastolisch volume) aan ventrikel geven 27 9

10 Hartcyclus 3 isovolumetrische contractiefase van het ventrikel De prikkel is de AV-knoop en de Bundel van His gepasseerd en verspreidt zich nu zeer snel via de vezels van Purkinje over de ventrikels die als één geheel contraheren 28 Hartcyclus 3 isovolumetrische contractiefase van het ventrikel Aanspanning met gelijkblijvend volume AV-kleppen sluiten Arteriële kleppen zijn nog dicht 29 Hartcyclus 4 ventrikel systole Ejectiefase 4 Arteriële kleppen open ml/ 0,2 sec.= slagvolume in rust Uitstroom bloed naar lichaam en longen 30 10

11 Hartcyclus 4 ventrikelsystole Isovolumetrische relaxatiefase Arteriële kleppen dicht AV-kleppen zijn nog dicht 31 Hartcyclus 1 diastole Passieve vulling AV-kleppen open ventrikels vullen zich snel (rapid filling phase) 32 Begrippen Hart Minuut Volume: HMV Cardiac Output, CO hartfrequentie x slagvolume 4-5 l/min in rust tot l/min bij actie of inspanning 33 11

12 Problemen werking hart Bloedvoorziening via de coronairvaten (hartinfarct en angina pectoris) Klepgebreken Insufficiëntie of stenose Ritmestoornissen Extra systole, atriumfibrilleren, ventrikelfibrilleren Defibrilleren 34 LG fig. 6.11, blz 102 Registratie van de elektrische activiteit van het hart. P-top = atriummyocard PQ-segment = vertraging AV-knoop QRS ventrikelmyocard Q = bundeltakken R = Purkinje vezels S = prikkeling tot aan annulus fibrosus ST-segment = wegebben prikkel ventrikel T-top = rust ventrikelmyocard 35 Mens wordt geregeerd door FFF Fright (bang worden) Fight (vechten) Flight (vluchten) Dus: nervus vagus = parasympathisch => vertraagd nn accelerantes = sympathisch => versnelling LG fig. 6.6, blz. 97 Beïnvloeding sinusritme 36 12

13 hersenen hypothalamus regelcentrum voor de hartslag in de medulla oblongata van het verlengde merg nervus accerantes = zenuwbanen die het hart stimuleren nervus vagus, zenuwbanen die het hart remmen, dus langzamer laten kloppen sinusknoop, waar de zenuwen stimuleren of remmen Regulatie van de hartfrequentie 37 Stijging hartfrequentie Bij arbeid of inspanning, tot effectief circa 170 per minuut Bij koorts ongeveer 10 slagen per graad, veroorzaakt door de toegenomen vraag stijging basaal metabolisme Adrenaline, bevordert de werking van het hart, cardiotonisch 38 Arteriën en venen Aorta, arcus aortae (lichaam) en vena cava inferior/superior Art. pulmonalis (long) en venae pulmonalis Art. carotis communis (hersenen) en vena jugularis interna Art. subclavia (arm) -> art vertebralis (hersenen) Art. gastrica (maag) en vena gastrica Art hepaticae (lever) en vena hepaticae, vena portae Art. lienalis (milt) en vena lienalis Art. iliaca (heup / darmbeen) en vena iliaca Art. femoralis (bovenbeen) en vena femoralis Art. renalis (nier) en venae renalis 39 13

14 vena cava superior 2 Re long 3 art pulmonalis 4 lever 5 vena portae (poortader) 6 vena cava inferior 7 capillairen darmen 8 capillairen milt 9 capillairen maag 10 Li art renalis (nier) 11 vena pulmonalis 12 aorta / aortaboog 13 Re en Li art/vena jugularis (hoofd) 14 Re art/vena subclavia (arm) 15 Li art/vena subclavia 16 Re art/vena femoralis (been) 17 Li art/vena femoralis 18 Re vena renalis 40 Stellingen De windketelfunctie past meer bij de grote arteriën dan bij de arteriolen en is van belang voor een constante stroming Het transport van water vanuit de capillairen naar het interstitium verloopt middels osmose. De regulatie van de bloeddoorstroming van de weefsels wordt bepaald door een aantal factoren. De vaatweerstand is één van deze factoren. Zowel arteriën als venen bevatten kleppen. Resorptie vindt voornamelijk plaats middels osmose De samenstelling van lymfevloeistof is gelijk aan plasma. ANZN 1e leerjaar - Les 04 - Matthieu Berenbroek, ANZN 1e leerjaar Les 04 Matthieu Berenbroek, Stellingen De stroming van lymfe is een passief proces. Het ventrikelseptum van het hart is dikker dan het atriumseptum van het hart. De grote bloedsomloop verwerkt per minuut meer bloed dan de kleine bloedsomloop. De coronair arteriën voorzien de hartspier van bloed. Dit gebeurt meer tijdens de diastolische fase dan tijdens de systolische fase van de hartactie. ANZN 1e leerjaar - Les 04 - Matthieu Berenbroek, ANZN 1e leerjaar Les 04 Matthieu Berenbroek,

15 Stellingen Tijdens de atriumsystole zijn de atrioventriculaire kleppen gesloten. De eerste harttoon wordt veroorzaakt door het opengaan van de atrio-ventriculaire kleppen. Het pericard is van essentieel belang voor de cardiac output. De AV-knoop geeft de atriale prikkels onmiddellijk door naar de bundel van His. ANZN 1e leerjaar - Les 04 - Matthieu Berenbroek, ANZN 1e leerjaar Les 04 Matthieu Berenbroek,