Pagina:

Transcriptie

1 Reacties/zienswijzen op de Ontwerpverordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance opdrachten (ViO) (gepubliceerd door NBA op 16 okt-13) Versie: 19 november 2013* (*zonder handtekening) Inhoudsopgave 1. SRA 2. Marcel Pheijffer 3. Deloitte 4. KPMG 5. E&Y 6. PwC 7. BDO 8. AFM 9. NOB Pagina:

2

3

4

5 Aan: NBA Postbus AD Amsterdam Van: Marcel Pheijffer Betreft: consultatie VGBA en ViO Heerhugowaard, 12 november 2013 Geachte collega s, Bijgaand mijn zienswijze ten aanzien van de ontwerpverordening gedrags- en beroepsregels accountants (hierna VGBA) en de ontwerpverordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (hierna ViO). Ik beschouw het commentaar, zeker dat op de VGBA, als amendementen. Ik heb echter zin noch behoefte om daarvoor 100 zieltjes te winnen. Indien de argumenten sterk genoeg zijn, kunnen de regelopstellers zelf met aangepaste voorstellen ten opzichte van de consultatiedocumenten - komen. Ik heb overigens geen enkel bezwaar integendeel: ik zou het toejuichen tegen openbaarmaking van dit commentaar. Tot slot wens ik betrokkenen succes en wijsheid richting de ledenvergadering. Met vriendelijke groeten, x Marcel Pheijffer

6 VGBA Algemeen Met een glimlach (én instemming) zie ik de terugkeer van een (te) omvangrijke VGC naar een soort van good old GBR. Compact en handzaam dus. Met eenzelfde glimlach denk ik ook terug aan de hectische ledenvergadering inclusief her en der opgetrommeld stemvee waarbij juist die omvangrijke VGC toentertijd moest worden aangenomen. En met eenzelfde glimlach constateer ik dat de toentertijd door het bestuur gehanteerde argumenten vóór die VGC thans bij de introductie van nieuwe regels onbesproken worden gelaten en ook dat deze grotendeels thans ongemotiveerd terzijde worden geschoven.. Artikelgewijs Artikel 1: Artikel 3: Artikel 5: Het ware beter bij de definitie van vakbekwaamheid te spreken over het op een juiste wijze kunnen toepassen dan het enkele kunnen toepassen. Het ware in lid 2 gegeven de definitie in artikel 1 van het begrip professionele dienst beter om bij de uitoefening van zijn beroep te vervangen door bij het leveren van een professionele dienst. Gegeven de afbakening in artikel 3 is het juridisch onzuiver artikel 5 onder de paragraaf van professionaliteit te plaatsen. Immers nu artikel 5 is beperkt tot de organisatie waarbij hij werkzaam is dan wel waaraan hij is verbonden hoort deze bepaling niet onder een artikel dat een bredere dekking heeft (namelijk: elk handelen of nalaten). Bovendien dekken de artikelen 7 en 8 (zeker indien ze in samenhang worden bezien) de situaties af waarop artikel 5 betrekking heeft. De in de toelichting op de VGBA gehanteerde argumentatie dat artikel 5 niet onder de noemer integriteit hoort te vallen omdat integriteitsschendingen altijd gepaard zouden gaan met opzet, doet daar niets aan af. Temeer daar de notie van opzet niet eens terugkomt bij de onder het kopje integriteit opgenomen artikelen. Daarnaast kan er ook best van een integriteitsschending sprake zijn zonder dat er opzet in het spel is. Je kan bijvoorbeeld ook uit onwetendheid of onzorgvuldigheid bepaalde wet- en regelgeving niet naleven. Dat is dan een integriteitsschending an sich, die zwaarder dient te worden beoordeeld indien met de kennis op enig moment van die onwetendheid of onzorgvuldigheid die niet wordt opgeheven. En met de kennis die er dan is komt dan pas opzet om de hoek kijken.

7 Kortom: artikel 5 is overbodig en kan vervallen. Het is foutief gepositioneerd en is overlappend met de artikelen 7 en 8. Artikel 6: De toelichting is breder en beter. Daarom artikel 6 herformuleren tot: De accountant treedt eerlijk en oprecht op en doet de waarheid geen geweld aan. Artikel 7 en 8: artikel 8 kan eenvoudigweg worden ondergebracht in artikel 7 lid 1 door daarin het begrip anderen in te kleuren met de woorden dei in artikel 8 aanvullend zijn gegeven. Artikel 7 lid 1 komt dan als volgt te luiden: Indien de accountant betrokken is bij of in verband wordt gebracht met niet-integer handelen van anderen, waaronder de organisatie waarbij hij werkzaam is dan wel waaraan hij is verbonden, neemt hij een maatregel gericht op het beëindigen van dit handelen. Wellicht is het voorts beter het wordt gebracht te verruimen naar kan worden gebracht. Artikel 11: Nu we toch het stramien verlaten van de Code of Ethics en weer in de modus van de GBR komen, ware het beter het begrip objectiviteit weer te vervangen door de voorheen gehanteerde begrippen onpartijdigheid en onafhankelijkheid. Juridisch gezien is artikel 11 voorts niet netjes geredigeerd. Met name niet door het open einde of op andere wijze. Daarom ware het beter achter het woord beïnvloeden een punt te zetten en al hetgeen erna volgt te laten vervallen. Artikel 12: Ik ben niet gelukkig met de woorden op een adequate wijze. Hier ligt een kans om in de VGBA te verwoorden waar het de toezichthouders, politiek en als ik de transparantieverslagen goed lees ook de accountantsorganisaties om gaat, namelijk: kwaliteit. Mijn tekstvoorstel is dan ook: De accountant houdt zijn vakbekwaamheid op het niveau dat is vereist om een professionele dienst te verlenen conform het voor die dienst vereiste kwaliteitsniveau dat voortvloeit uit de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Eventueel kan achter kwaliteitsniveau een punt worden gezet en kan het restant van de tekst vervallen. Ik heb echter de voorkeur om het te laten staan en in de plaats daarvan artikel 13 lid 1 te laten vervallen. Artikel 13: Zie commentaar bij artikel 12 ten aanzien van lid 1. Mijns inziens is hetgeen in lid 1 is geregeld meer een aspect van vakbekwaamheid en gaat het bij 13 lid 2 om zorgvuldigheid. Ik denk dat met de bepaling in lid 2 is beoogd het begrip zorgvuldigheid nader in te kleuren. Ik zou dat dan ook met zoveel woorden zeggen.

8 Voorts laten de regelopstellers hier een prachtige kans liggen om een onderdeel van het NBA-plan van aanpak duidelijk te implementeren, namelijk: het benadrukken van het belang van een professioneel-kritische instelling. Al met al stel ik voor artikel 13 als volgt te redigeren: De accountant handelt zorgvuldig door een professionele dienst vanuit een professioneel-kritische instelling nauwgezet, grondig en tijdig uit te voeren. Artikel 14 en 19: Door het opnemen van artikel 14 en 19 ten aanzien van slechts twee van de vijf fundamentele beginselen lijkt het erop dat de accountant louter ten aanzien van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid alsmede vertrouwelijkheid een verantwoordelijkheid heeft naar zijn medewerkers (althans degenen die onder zijn verantwoordelijkheid werken). Mijns inziens is dat een te beperkte blik: de accountant dient ervoor te zorgen dat diens medewerkers zijn verlengde arm alle fundamentele beginselen naleven. Immers, zij horen toch ook integriteit, objectiviteit en professionaliteit na te streven? Ergo: artikel 14 en 15 moeten vervallen. Daarvoor in de plaats kan in paragraaf 2.1 een nieuw artikel 4 worden ingevoegd. Ook kan worden overwogen een derde lid aan artikel 3 toe te voegen. De strekking van de in te voegen bepaling: De accountant zorgt ervoor dat degene die onder zijn verantwoordelijkheid werkzaamheden uitvoert de fundamentele beginselen eveneens naleeft.' Ik zou de frase uit artikel 14 en 19 inzake de professionele dienst niet invoegen omdat dan het beginsel van professionaliteit ten gevolge van artikel 3 lid 1 en 2 niet wordt afgedekt. Artikel 15: Artikel 16: Het woord inherente kan vervallen. Betreft jargon dat in deze overbodig is. Hier gaat het maatschappelijk verkeer erop achteruit ten opzichte van de VGC en dat kan nimmer de bedoeling zijn. Al dan niet per ongeluk is de frase inzake de maatschappelijke juistheid bij het doorbreken van de geheimhoudingsplicht vervallen. Deze stond zo fraai in VGC A Ik hanteerde altijd het voorbeeld dat het maatschappelijk juist is om het aantreffen van kinderporno op een netwerk bij de autoriteiten te melden. Maar er zijn veel meer voorbeelden denkbaar. Artikel 20: Ook hier laten de regelopstellers een kans liggen om de professioneel-kritische instelling er bij alle collega s in te peperen. Hetgeen zoveel effectiever is als een cursusje van een paar uur. Waarom dus niet: Bij het naleven van deze verordening past een accountant vanuit een professioneel-kritische instelling oordeelsvorming toe ( ).

9 Toelichting VGBA Ik beperk me hier tot enkele opmerkingen. 1. De toelichting op artikel 3 is aan het einde zwak en ongelukkig. Hoezo mogelijk als strijdig indien het gaat om witwassen of belastingfraude? Kan aan die strijdigheid dan worden getwijfeld? En ook de formuleringen rond de verkeersovertreding kan scherper. Tevens kan de laatste zin vervallen. 2. Het laatste deel van de tweede alinea bij artikel 5 (vanaf Bovendien ( ) ) is onjuist. Zie mijn commentaar ten aanzien van artikel 5 (dat mijns inziens kan vervallen). 3. Op pagina 6, derde alinea, wordt gesproken over een signalerend gesprek vanuit een lagere functie. Even later wordt gesproken over een inspanningsverplichting. Dit alles is mijns inziens te soft. Iemand in een lagere functie heeft meer te doen dan een signalerend gesprek en een inspanningsverplichting. Indien het gesprek tot niets heeft geleid hoort hij in voorkomende gevallen te escaleren en dient hij verdere stappen te ondernemen. 4. Bij de toelichting op artikel 8 blijkt de worsteling met hetgeen in artikel 5 is opgenomen (die mijns inziens kan vervallen). Bovendien ontbreekt hier het opzet -verhaal waar in de toelichting op artikel 5 nog op wordt gewezen en dat overigens onjuist is. 5. In de laatste alinea bij de toelichting op artikel 9 wordt gesproken over het kunnen volstaan met een mondelinge kennisgeving in relatie tot iets melden aan bijvoorbeeld een bank. Dat is te mager: het kan best schriftelijk! 6. Ten aanzien van artikel 11 herhaal ik mijn eerdere pleidooi tot herinvoering van de begrippen onpartijdigheid en onafhankelijkheid. Aan het begrip onpartijdigheid wordt in de toelichting nog slechts toegekomen door het noemen van een bijzonder belang. De facto wordt de indruk gewekt dat objectiviteit vooral onafhankelijkheid betreft. 7. Nu professioneel kritische instelling in de toelichting op de artikelen 12 tot en met 15 wordt genoemd staat niets er meer aan in de weg om dit begrip op de door mij voorgestane wijze in artikel 13 op te nemen. 8. De geheimhouding inwisselen voor vertrouwelijkheid is kennelijk iets waar we aan moeten wennen. Zie het gebruik van geheimhoudingsplicht in bijvoorbeeld de vijfde alinea van de toelichting op de artikelen en artikel 16, onderdeel e. 9. In de zesde alinea van de toelichting op de artikelen wordt gewezen op jurisprudentie. Los van het feit dat het raar is om in deze toelichting aan een enkele losse uitspraak te refereren, is de alinea niet fraai geformuleerd.

10 ViO 10. Zelfs in de toelichting op artikel 16 is de maatschappelijke juistheid geschrapt. Hier beperk ik me eveneens tot enkele losse opmerkingen, namelijk: 1. Waar de VGBA relatief helder en duidelijk leesbaar is, zie ik de ViO als een nodeloos ingewikkeld gedrocht. Teveel woorden, teveel zinnen. Er is nauwelijks doorheen te komen, taalkundig onzuiver en teksten zijn op onderdelen moeilijk leesbaar. En wel zodanig dat we naast een toelichting nog een leeswijzer nodig hebben ook. 2. Een voorbeeld van taalkundige onzuiverheid toont zich in de begrippen verantwoordelijke entiteit/partij/persoon. Met verantwoordelijke wordt gedoeld op degene die verantwoording moet afleggen. Maar verantwoordelijkheid en verantwoording zijn twee ongelijke begrippen. 3. Gegeven de discussie die ik via blogs aan het einde van vorig jaar heb gevoerd zal het duidelijk zijn dat ik bezwaar heb tegen artikel 16 en hetgeen thans onder controlediensten wordt volstaan. Met name als het gaat om het onder dit begrip schuiven van de werkzaamheden ex COS In artikel 27 stond de 50 euro-norm in relatie tot onder meer geschenken. Nog los van de vraag of ik die bepaling nodig acht: welk signaal geef je aan het maatschappelijk verkeer indien je het bedrag gaat verdubbelen na kritiek vanuit de accountantsorganisaties? Niet handig beschouw ik in deze als een eufemisme. 5. Maar de meest fundamentele kritiek schuilt erin dat er halfslachtig met het begrip onafhankelijkheid wordt omgegaan. De combinatie van controle met advies is per definitie een bedreiging. Waar dit bij OOB s in veel gevallen dan ook tot verboden heeft geleid, dient bij niet-oob s ondanks dat daar een verbodsbepaling ontbreekt nog steeds van een bedreiging te worden gesproken en dienen derhalve maatregelen (waarborgen) te worden getroffen, waaronder dossiervastleggingen. Ik meen een dergelijke lijn van redeneren onvoldoende in de regels te zien waardoor al gauw het idee kan worden postgevat dat wanneer iets niet is verboden het dus per definitie mag. Een opvatting die mijns inziens onjuist is. 6. Vorenstaande klemt temeer nu er wordt gedaan alsof omdat de politiek zulks heeft bepaald verboden alleen ten aanzien va OOB s horen te gelden. Maar er zijn veel (grote) organisaties die niet onder de definitie van OOB vallen en waarbij combinatie tussen controle en advies tot eenzelfde bedreiging en afhankelijkheidsgevaar kan leiden als bij OOB s.

11 Deloitte Accountants B.V. Wilhelminakade AP Rotterdam Postbus CA Rotterdam Nederland Tel: Fax: Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Aan: het NBA Bestuur en het Adviescollege voor Beroepsreglementering T.a.v. de heer drs. H.H.H. Wieleman RA en de heer prof. dr. P.W.A. Eimers RA Per consultatie-wet-en-regelgeving@nba.nl Datum Behandeld door Ons kenmerk 13 november 2013 M.J. van der Vegte RA CD/ps/MvdV/LE9999 Onderwerp Response Deloitte op Ontwerpverordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) d.d. 16 oktober 2013 Geachte heren, Met deze brief reageert Deloitte Accountants B.V. ( Deloitte ) op de ter consultatie voorliggende Ontwerpverordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten ( ViO ) van 16 oktober Inleiding Wij spreken onze waardering uit voor de geboden gelegenheid om op bovengenoemde ontwerpverordening input te leveren. Deloitte draagt graag bij aan alle initiatieven gericht op het herstel van vertrouwen in het accountantsberoep en onderschrijft het grote belang van een onafhankelijke beroepsuitoefening. Wij hebben echter op een aantal punten moeite met bepalingen in de voorliggende ontwerpverordening die niet aansluiten op internationale regels en ontwikkelingen. Daardoor bestaat er een reëel gevaar dat de Nederlandse regelgeving te complex wordt, dat Nederland op een eiland komt te staan en dat de kosten van implementatie en compliance erg hoog worden. De ViO zou naar onze mening op een aantal belangrijke punten aanpassing behoeven en Deloitte doet concrete (tekst)voorstellen daartoe. Deze tekstvoorstellen zijn dusdanig geformuleerd, dat ze als amendement op de ViO kunnen dienen. Wij vragen van het NBA bestuur om een NBA bestuursamendement op de ViO op te stellen, daarover te besluiten en de leden tijdig van het amendement op de hoogte te stellen. Graag vernemen wij of het NBA bestuur aan dit verzoek gehoor wil geven. Mocht het bestuur anders besluiten, dan vragen wij de in deze brief opgenomen amendementsvoorstellen te beschouwen als Deloitte amendementen, waarover ter vergadering kan worden gestemd. Op alle opdrachten verricht door Deloitte zijn de Algemene Voorwaarden Dienstverlening Deloitte Nederland, november 2010 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel onder nummer van toepassing. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited

12 2 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE Punten die aanpassing behoeven De volgende punten in de ViO behoeven naar de mening van Deloitte aanpassing: (1) de definitie van verbonden derde (en/of gelieerde entiteit) (artikel 1), (2) de overgangsregeling ten aanzien van rotatie van de key-assurance partner of een ander senior lid van het assurance-team (artikel 28) en (3) een correctie ten aanzien van de mogelijkheid financiële belangen aan te houden in beleggingsfondsen (artikel 31 lid 5). Daarnaast vragen wij aandacht voor onze interpretatie van de ViO teksten ten aanzien van de te volgen handelwijze bij (niet-intentionele) overtredingen van de ViO (artikel 5, 6, 7 en 15) in samenhang met artikel 22 van de Verordening Gedrags en Beroepsregels Accountants ( VGBA ) -, zoals weergegeven in paragraaf 2.4 van deze brief. Genoemde punten worden hieronder achtereenvolgens behandeld. 2.1 Definitie van verbonden derde en/of gelieerde entiteit (artikel 1) Wat moet worden gewijzigd? Deloitte zou graag zien dat de ViO zou aansluiten bij de reeds lang bestaande definitie van related entity in de Code of Ethics, waarbij een toets plaatsvindt of de verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de deelnemende entiteit Argumentatie De huidige definitie van verbonden derde - in samenhang met Wta artikel 24b leidt er toe dat het verbod op het verlenen van adviesdiensten (andere diensten dan controlediensten) zich ook uitstrekt tot ( upstream ) verbonden entiteiten van de OOB, die invloed van betekenis kunnen uitoefenen op de OOB, zoals beheerders/investment managers van OOB-beleggingsfondsen, private equity investeerders, participatiemaatschappijen, banken en pensioenfondsen, die in voorkomende gevallen meer dan 20% van de aandelen in OOB s houden en overheidsinstanties (zoals de Staat der Nederlanden, Provincies, Gemeenten, etc.) waarvoor hetzelfde geldt. Hierbij valt o.a. te denken aan het Rijk die eigenaar is of belangen heeft in een aantal landelijk en internationaal opererende ondernemingen en aan (provinciale en regionale) Ontwikkelingsmaatschappijen etc. Deloitte gaat er van uit dat dit een onbedoelde consequentie van de definitie is. Private equity ondernemingen en participatiemaatschappijen houden belangen in een groot aantal ondernemingen, waaronder in voorkomende gevallen ook in één of meer OOB s. De wettelijke controle van deze OOB s wordt veelal door verschillende accountantsorganisaties verricht.

13 3 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE9999 De gebruikte definitie zou er toe leiden dat de betreffende accountantsorganisaties geen diensten aan de private equity onderneming en participatiemaatschappij anders dan controlediensten mogen verlenen. Dit heeft op haar beurt tot gevolg dat de keuzemogelijkheden voor de genoemde ondernemingen voor een accountant dan wel professionele dienstverlener zeer worden beperkt. Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor beheerders/investment managers van beleggingsfondsen en voor banken en pensioenfondsen. Daarbij merken wij op dat er bij beheerders/investment managers in lang niet alle gevallen sprake is van een financieel belang. De beheerders/investment managers en bijvoorbeeld ook trustkantoren hebben echter wel formele zeggenschap over de beleggingsfondsen, omdat zij bijvoorbeeld de directie voeren. Het kan dan ook voorkomen dat er sprake is van invloed van betekenis, zonder dat sprake is van een financieel belang. De voorgestelde wijziging van de definitie voorkomt het ongewenste effect dat beheerders/investment managers verbonden derde worden van de OOB. Ten aanzien van overige dienstverlening aan overheidsinstanties zou dit in versterkte mate gelden. Deloitte gaat er van uit dat het niet de bedoeling van de regelgever is (geweest) om, vanwege het feit dat een accountantsorganisatie de wettelijke controle uitvoert bij een OOB, waarin een overheidsinstantie invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid, te verbieden dat de betreffende accountantsorganisatie diensten anders dan controlediensten aan (die) overheidsinstantie verleent. Wij nemen aan dat het gestelde in artikel 3 lid 7b ( Hierbij worden het Rijk, de provincies en de gemeenten geacht onderdeel te zijn van één verantwoordelijke entiteit en haar verbonden derden. ) alleen ziet op het bepalen van de beperkte kring van gebruikers). Wij bevelen aan om in de toelichting op de ViO te verduidelijken dat artikel 16 niet van toepassing is op overheidsinstanties die een financieel belang houden in een OOB. Naast de hierboven beschreven effecten heeft de definitie van verbonden derde ook tot gevolg dat het verbod op het verlenen van adviesdiensten geldt voor moedermaatschappijen van financieringsmaatschappijen (special purpose entities) die een OOB zijn vanwege het feit dat deze financieringsmaatschappijen beursgenoteerde obligaties hebben uitstaan op een Europese gereglementeerde markt. De verplichte kantoorroulatie per 1 januari 2016 die geldt voor de financieringsmaatschappij/(special purpose entity)-oob is veelal niet van toepassing op de moedermaatschappij, omdat deze of zelf geen OOB is of in het buitenland gevestigd is. Daarmee ontstaat de situatie dat de OOB een andere accountant moet kiezen, waarbij deze accountant geen adviesdiensten meer mag verlenen aan de moedermaatschappij. Als gevolg hiervan wordt de keuze voor professionele dienstverleners voor de moedermaatschappij zeer beperkt. Een en ander zou ertoe kunnen leiden dat dergelijke financieringsmaatschappijen / special purpose entities een vestigingsplaats buiten Nederland gaan kiezen om voldoende keuzevrijheid te behouden ten aanzien van haar professionele dienstverleners.

14 4 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE9999 Deloitte zou graag zien dat de ViO aansluit bij de reeds lang bestaande definitie van related entity in de Code of Ethics, waarbij een toets plaatsvindt of de verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de deelnemende entiteit. Door aan te sluiten bij de definitie in de Code of Ethics wordt de ongewenste uitbreiding van de reikwijdte zoals nu in de ViO opgenomen voorkomen en wordt aangesloten bij internationaal gebruikte definities. Deloitte verzoekt daarom het NBA bestuur om een bestuursamendement op de ViO, dat aan bovenstaande voorgestelde wijziging van de definitie van verbonden derde inhoud geeft. Hieronder treft u een tekstvoorstel aan voor de gewijzigde ViO bepaling Voorstel tekst amendement ViO artikel 1 definities Huidige tekst ViO Verbonden derde: een entiteit die feitelijk beleidsbepalend is in de verantwoordelijke entiteit, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van de verantwoordelijke entiteit, alsmede de entiteit waarin de verantwoordelijke partij feitelijk beleidsbepalend is, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid. Tekstvoorstel amendement Verbonden derde: een entiteit die feitelijk beleidsbepalend is in de verantwoordelijke entiteit, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van de verantwoordelijke entiteit, indien die verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de entiteit, alsmede de entiteit waarin de verantwoordelijke partij feitelijk beleidsbepalend is, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid indien die entiteit van materiële betekenis is voor de verantwoordelijke entiteit. 2.2 Overgangsregeling Langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de verantwoordelijke partij (artikel 28 en artikel 48 lid 3d) Wat moet worden gewijzigd? Deloitte zou graag zien dat de overgangsregeling voor de rotatie van een key-assurance partner of een ander senior lid van het assurance-team wordt verlengd van één naar twee jaar. Tevens ziet Deloitte graag dat de ViO voorziet in een overgangstermijn voor key assurancepartners die per 31 december 2013 langer dan zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn bij overige assuranceopdrachten, niet zijnde de controle van de jaarrekening, voor dezelfde OOB.

15 5 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE Argumentatie Met name voor het zeer grote aantal controle-cliënten in het niet-oob segment is de huidige overgangsperiode te kort. In het MKB-segment zal in veel gevallen de partner en de (senior) manager moeten roteren. Dit brengt een potentieel risico voor de kwaliteit van de wettelijke controle met zich mee, als beide in hetzelfde jaar / tegelijkertijd moeten roteren. Als de overgangsperiode twee jaar wordt, dan zou in het ene jaar de partner en in het andere jaar de (senior) manager kunnen roteren, waardoor de cliëntkennis behouden blijft en op een professionele wijze kan worden overgedragen, zodat er een kwalitatief goede controle kan blijven worden uitgevoerd. In artikel 29 van de ViO is geregeld dat key assurance-partners die gedurende zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn geweest bij een assurance-opdracht voor dezelfde OOB moeten rouleren. Deze verplichting bestond al voor key assurance-partners betrokken bij de controleopdracht van de jaarrekening van een OOB (NVO onderdeel 3.3). De verplichting voor rouleren voor key assurance-partners die niet betrokken zijn bij de controleopdracht van de jaarrekening, maar wel bij overige assurance-opdrachten voor de OOB is echter nieuw. Op grond van de voorliggende tekst van de ViO is er voor deze roulatieverplichting geen overgangsbepaling voorzien. Dit betekent dat de key assurance-partners die gedurende zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn geweest bij een assurance-opdracht voor dezelfde OOB niet meer betrokken kunnen zijn bij per 31 december 2013 voor de OOB lopende overige assuranceopdrachten. Wij pleiten dan ook voor een overgangsregeling voor deze roulatieplicht. Wij begrijpen overigens dat als een key-assurance partner of een senior lid van het assuranceteam moet rouleren en de controle van de jaarrekening over 2013 de laatste is, dat deze personen deze controle mogen afmaken, ook al worden de controlewerkzaamheden afgerond in januari De huidige tekst van artikel 48 lid 3d zou betekenen dat, indien de controle van de jaarrekening niet in 2014 is afgerond, er gedurende deze controle (op 1 januari 2015) gerouleerd dient te worden. Deze tekst dient dan ook aangepast te worden Voorstel tekst amendement ViO artikel 48 lid 3d Huidige tekst ViO Deze verordening is tot 1 januari 2015 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit: d. langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 28, tweede lid. Tekstvoorstel amendement (lid 3d en nieuw lid 4; de huidige leden 4 tot en met 7 worden lid 5 tot en met 8) Deze verordening is tot 1 januari 2016 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit: d. langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 28, tweede lid.

16 6 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE9999 Deze verordening is tot de datum van het afgeven van de assuranceverklaring bij het assurance-object, niet zijnde de controleopdracht van de jaarrekening, van de verantwoordelijke entiteit over boekjaren voorafgaand aan het jaar 2014 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 29, eerste lid. 2.3 Het houden van financiële belangen in beleggingsfondsen (artikel 31 lid 5) Wat moet worden gewijzigd? Deloitte gaat er vanuit dat het stuk tekst doet zich een bedreiging voor vervangen moet worden door: doet zich geen bedreiging voor Argumentatie Artikel 31 lid 5 luidt: In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich een bedreiging voor die een maatregel vereist, als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds. De toelichting bij dit artikel vermeldt o.a.: Het vijfde lid is opgenomen om te voorkomen dat het medewerkers van accountantseenheden bijna onmogelijk wordt om te beleggen in beleggingsfondsen. Beleggingsfondsen kwalificeren vaak als financiële producten van een financiële instelling waarbij de investeerder participeert in het vermogen van het beleggingsfonds. Door deze structuur zijn deze fondsen in Nederland ook zelf controleplichtig. De invloed van de investeerders op het beleggingsbeleid is veelal zodanig beperkt dat dit een uitzondering rechtvaardigt voor een partner, bestuurder of interne toezichthouder die geen onderdeel uitmaakt van het assurance-team. In de toelichting wordt hiermee verduidelijkt dat in dergelijke situaties geen sprake is van een bedreiging Voorstel tekst amendement ViO artikel 31 lid 5 Huidige tekst ViO In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich een bedreiging voor die een maatregel vereist, als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds.

17 7 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE9999 Tekstvoorstel amendement In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich geen bedreiging voor als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds. 2.4 Handelwijze bij (niet-intentionele) overtredingen van de ViO (artikel 5, 6, 7 en 15) Observaties De ViO kent een aantal verboden om assurance-opdrachten uit te voeren, als er geen maatregelen mogelijk zijn bij bedreigingen van de onafhankelijkheid van de accountant en/of als mogelijke maatregelen niet zijn of worden toegepast (met name artikel 6 en 7). Zoals reeds genoemd in onze reactie van 12 oktober 2013 op de toen voorliggende Conceptverordening is niet duidelijk hoe gehandeld moet worden als tijdens de uitvoering van de controlewerkzaamheden of achteraf wordt geconstateerd dat sprake is van een (niet-intentionele) overtreding. Het moeten staken van de controleopdracht kan tot grote problemen leiden voor de verantwoordelijke entiteit met grote maatschappelijke gevolgen. Deloitte stelt dan ook voor om de ViO aan te laten sluiten met de recente IESBA voorstellen met betrekking tot hoe moet worden omgegaan met overtredingen van de Code of Ethics. Wij begrijpen dat hetgeen ten aanzien van overtredingen van de bepalingen is opgenomen in de ViO (met name in de artikelen 5, 6 en 15) in nauwe samenhang moet worden gelezen met artikel 22 van de Verordening Gedrags en Beroepsregels Accountants ( VGBA ). Artikel 22 luidt: Indien de accountant constateert dat hij in strijd handelt of heeft gehandeld met een bepaling van deze verordening, treft hij zo spoedig mogelijk een toereikende maatregel om de strijdigheid en de gevolgen daarvan weg te nemen. Uitgangspunt is dat de assurance-opdracht onafhankelijk wordt uitgevoerd. De definitie van bedreiging is: onaanvaardbaar risico dat een assuranceopdracht niet onafhankelijk wordt uitgevoerd als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging, vertrouwdheid of intimidatie. Als een omstandigheid geen onaanvaardbaar onafhankelijkheidsrisico met zich mee brengt, dan is er geen sprake van een bedreiging. Bedreigingen moeten worden weggenomen of hersteld door maatregelen. De opdrachtgever en de met governance belaste personen moeten in dat geval schriftelijk akkoord zijn gegaan met de maatregel en met het continueren van de opdracht. Als er geen adequate maatregelen voorhanden zijn, of voorhanden zijnde maatregelen worden niet genomen, dan dient de accountant de assurance-opdracht niet te aanvaarden of moet hij de opdracht teruggeven.

18 8 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE9999 Slechts in uitzonderlijke gevallen mag de opdracht worden voortgezet met een beroep op de hardheidsclausule (artikel 15). Als de accountant voor of tijdens de uitvoering van een assurance-opdracht constateert of te weten komt dat er een ViO-bepaling is overtreden (een verbod), dan dient hij of zij de casus te beoordelen en o.a. na te gaan: (a) is er sprake van een bedreiging, (b) kan de bedreiging van de onafhankelijke uitvoering van de assurance-opdracht worden hersteld, (c) kan er een maatregel worden getroffen om de onafhankelijke uitvoering van de opdracht going forward te waarborgen, etc. Een overtreding van een ViO verbod is niet noodzakelijkerwijs een schending in de zin van de Wta, die aan de AFM / NBA moet worden gemeld. Wij begrijpen dat het toetsingskader van de ViO tezamen met de bepalingen in de VGBA en de VAO geacht worden in lijn te zijn met de IESBA regels ten aanzien van breaches (Changes to the Code of Ethics for Professional Accountants Related to Provisions Addressing a Breach of a Requirement of the Code), die met ingang van 1 april 2014 van kracht worden Verzoek aan het NBA bestuur Wij verzoeken het NBA bestuur daarom om in de ViO een verwijzing op te nemen naar de per 1 april 2014 van kracht wordende IESBA regels ten aanzien van breaches zoals hierboven genoemd. Een logische plaats hiervoor zou in de toelichting op artikel 7 zijn na de tekst: het niet-tijdig onderkennen van een bedreiging kan voor de accountantsorganisatie kwalificeren als een schending als bedoeld in artikel 24 eerste lid van het Besluit toezicht accountantsorganisaties. Tekstvoorstel Het niet-tijdig onderkennen van een bedreiging kan voor de accountantsorganisatie kwalificeren als een schending als bedoeld in artikel 24 eerste lid van het Besluit toezicht accountantsorganisaties. Om te bepalen of hiervan sprake is dient de eindverantwoordelijke accountant die constateert dat in strijd wordt of is gehandeld met een bepaling in deze verordening, alle relevante omstandigheden en de eventueel hieruit voortvloeiende bedreigingen voor de onafhankelijke uitvoering van de assurance-opdracht te beoordelen in lijn met de IESBA regels Changes to the Code of Ethics for Professional Accountants Related to Provisions Addressing a Breach of a Requirement of the Code. Indien nodig geacht kan bovenstaande tekst nog worden vergezeld van een of meer toelichtende paragrafen.

19 9 13 november 2013 CD/ps/MvdV/LE Tot slot Deloitte is graag bereid tot nader overleg. Indien daartoe uitgenodigd, draagt Deloitte graag bij aan de totstandkoming van voorgenomen Handreikingen bij de ViO, die een uitgebreidere toelichting en voorbeelden geven. Deloitte benadrukt het belang van het verschaffen van duidelijkheid ten aanzien van de praktische toepassing van de nieuwe regels op diverse onderwerpen. Met vriendelijke groet, Deloitte Accountants B.V. x M.J. van der Vegte RA Cc: prof. dr. G.C.M. Majoor RA Regulatory Partner drs. V.A.J. Fruytier RA Director of Independence

20 KPMG Audit Postbus DB Amsterdam Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Afdeling Consultaties Postbus AD AMSTERDAM Uw ref Contact Amstelveen, 19 november 2013 Betreft: Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Geachte heer/mevrouw, Met deze brief reageren wij op uw uitnodiging om te reageren op de versie van 16 oktober 2013 van de Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (verder ViO). Inleiding Wij spreken onze waardering uit voor de geboden gelegenheid om op bovengenoemde ontwerpverordening input te leveren. Wij dragen graag bij aan alle initiatieven gericht op het herstel van vertrouwen in het accountantsberoep en onderschrijven het grote belang van een onafhankelijke beroepsuitoefening. Wij vragen uw aandacht voor de volgende onderwerpen in de voorliggende ViO die in de praktijk tot onevenredig hoge kosten voor implementatie zullen zorgen en die afwijken van internationale regelgeving: Definitie verbonden derde (artikel 1). Overgangsbepaling langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de verantwoordelijke partij (artikel 28, 29 en 48 lid 3d). Houden van financiële belangen in beleggingsfondsen (artikel 31 lid 5). Daarnaast vragen wij aandacht voor de ViO-teksten ten aanzien van de te volgen handelwijze bij (niet-opzettelijke) overtreding van de ViO (artikel 5, 6, 7 en 15), in samenhang met artikel 22 van de Verordening Gedrags- en Beroepsregels Accountants ( VGBA ). In de uitwerking van de hiervoor genoemde onderdelen onderbouwen wij waarom er ons inziens noodzaak is tot aanpassing. Tevens zullen wij, waar relevant, een voorstel voor een amendement of aangepaste tekst voor de toelichting opnemen. Omdat KPMG groot belang hecht aan heldere regelgeving en praktische toepassing daarvan, vragen wij het NBA-bestuur om naar aanleiding van onze opmerkingen bestuursamendementen op de ViO op te stellen. De leden kunnen dan vervolgens tijdens de ledenvergadering van KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer , is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative ( KPMG International ), een Zwitserse entiteit. Op al onze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing zoals gedeponeerd bij de rechtbank te Amsterdam onder nummer 21/2012, die wij u op verzoek toezenden.

21 Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Amstelveen, 19 november december 2013 over deze amendementen stemmen. Graag vernemen wij of het NBA-bestuur aan dit verzoek gehoor zal geven. Definitie verbonden derde (artikel 1) Zoals aangegeven in ons commentaar op het consultatiedocument d.d. 29 augustus 2013, zouden wij graag zien dat de ViO aansluit bij de reeds lang bestaande definitie van related entity in de IESBA Code of Ethics. In deze definitie vindt de toets plaats of de verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de deelnemende entiteit. Argumentatie De huidige definitie van verbonden derde in samenhang met Wta artikel 24b leidt ertoe dat het verbod op het verlenen van adviesdiensten (andere diensten dan controlediensten) zich altijd uitstrekt tot upstream verbonden entiteiten van de OOB die invloed van betekenis kunnen uitoefenen op de OOB, zoals beheerders/investment managers van OOB-beleggingsfondsen, private equity-investeerders, participatiemaatschappijen, banken en pensioenfondsen, die in voorkomende gevallen meer dan 20% van de aandelen in OOB s houden en wellicht overheidsinstanties (zoals de Staat der Nederlanden, Provincies, Gemeenten, etc.) waarvoor hetzelfde geldt. Hierbij valt onder andere te denken aan het Rijk die eigenaar is of belangen heeft in een aantal landelijk en internationaal opererende ondernemingen en aan (provinciale en regionale) Ontwikkelingsmaatschappijen etc. Wij gaan ervan uit dat dit een onbedoeld gevolg is van de in de ViO voorgestelde definitie. Private equity-ondernemingen en participatiemaatschappijen houden belangen in een groot aantal ondernemingen, waaronder in voorkomende gevallen ook in één of meer OOB s. De wettelijke controle van deze OOB s wordt veelal door verschillende accountantsorganisaties verricht. De in de ViO voorgestelde definitie zou ertoe leiden dat de betreffende accountantsorganisaties geen diensten aan deze ondernemingen anders dan controlediensten mogen aanbieden. Dit heeft op haar beurt tot gevolg dat de keuzemogelijkheden voor de private equityondernemingen en participatiemaatschappijen voor een accountant dan wel professionele dienstverlener zeer worden beperkt. Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor beheerders/investment managers van beleggingsfondsen en voor banken en pensioenfondsen. Daarbij merken wij op dat er bij beheerders/investment managers in lang niet alle gevallen sprake is van een financieel belang. De beheerders/investment managers en bijvoorbeeld ook trustkantoren hebben echter wel formele zeggenschap over de beleggingsfondsen, omdat zij bijvoorbeeld de directie voeren. Het kan dan ook voorkomen dat er sprake is van invloed van betekenis, zonder dat sprake is van een financieel belang. De voorgestelde wijziging van de definitie voorkomt het ongewenste effect dat beheerders/investment managers verbonden derde worden van de OOB. Ten aanzien van overige dienstverlening aan overheidsinstanties zou dit in versterkte mate gelden. Wij gaan ervan uit dat het niet de bedoeling van de NBA is (geweest) om een verbod op een accountantsorganisatie op te leggen voor het leveren van adviesdiensten aan de overheid, vanwege het feit dat de accountantsorganisatie de wettelijke controle uitvoert bij een OOB waarin een overheidsinstantie invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid. Wij nemen aan dat het gestelde in de toelichting in artikel 3 lid 7b ( Hierbij 2

22 Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Amstelveen, 19 november 2013 worden het Rijk, de provincies en de gemeenten geacht onderdeel te zijn van één verantwoordelijke entiteit en haar verbonden derden. ) alleen ziet op het bepalen van de beperkte kring van gebruikers. Wij bevelen aan om in de toelichting op de ViO te verduidelijken dat artikel 16 niet van toepassing is op overheidsinstanties die een financieel belang houden in een OOB. Naast de hierboven beschreven effecten heeft de definitie van verbonden derde ook tot gevolg dat het verbod op het verlenen van adviesdiensten geldt voor moedermaatschappijen van financieringsmaatschappijen (special purpose entities) die een OOB zijn vanwege het feit dat deze financieringsmaatschappijen beursgenoteerde obligaties hebben uitstaan op een Europese gereglementeerde markt. De verplichte kantoorroulatie per 1 januari 2016 die geldt voor de financieringsmaatschappij (special purpose entity)-oob is veelal niet van toepassing op de moedermaatschappij omdat deze geen OOB is of in het buitenland gevestigd is. Daarmee ontstaat de situatie dat de OOB een andere accountant moet kiezen, waarbij deze accountant geen adviesdiensten meer mag verlenen aan de moedermaatschappij. Als gevolg hiervan wordt de keuze voor professionele dienstverleners voor de moedermaatschappij zeer beperkt. Eén en ander zou ertoe kunnen leiden dat dergelijke financieringsmaatschappijen (special purpose entities) een vestigingsplaats buiten Nederland gaan kiezen om voldoende keuzevrijheid te behouden ten aanzien van haar professionele dienstverleners. Wij zien dan ook graag dat de ViO aansluit bij de reeds lang bestaande definitie van related entity in de IESBA Code of Ethics, waarbij een toets plaatsvindt of de verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de deelnemende entiteit. Door aan te sluiten bij de definitie in de IESBA Code of Ethics wordt de ongewenste uitbreiding van de reikwijdte zoals nu in de ViO opgenomen, voorkomen en wordt aangesloten bij internationaal gebruikte definities. Vraag aan het NBA-bestuur Wij vragen het NBA-bestuur om een bestuursamendement op de ViO in te brengen, dat inhoud geeft aan de hiervoor beargumenteerde voorgestelde wijziging van de definitie van verbonden derde. Hierna treft u een tekstvoorstel aan voor de gewijzigde ViO-bepaling. Voorstel tekst amendement ViO-artikel 1 definities Huidige tekst ViO Verbonden derde: een entiteit die feitelijk beleidsbepalend is in de verantwoordelijke entiteit, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van de verantwoordelijke entiteit, alsmede de entiteit waarin de verantwoordelijke partij feitelijk beleidsbepalend is, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid. 3

23 Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Amstelveen, 19 november 2013 Tekstvoorstel amendement definitie verbonden derde Verbonden derde: een entiteit die feitelijk beleidsbepalend is in de verantwoordelijke entiteit, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van de verantwoordelijke entiteit, indien die verantwoordelijke entiteit van materiële betekenis is voor de entiteit, alsmede de entiteit waarin de verantwoordelijke partij feitelijk beleidsbepalend is, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid indien die entiteit van materiële betekenis is voor de verantwoordelijke entiteit. Overgangsbepaling langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de verantwoordelijke partij (artikel 28, 29 en 48 lid 3d) Wij hebben twee situaties geïdentificeerd waar (het ontbreken van) de overgangsbepaling ten aanzien van langdurige betrokkenheid bij dienstverlening aan de verantwoordelijke partij in de praktijk problemen kan opleveren: De overgangsbepaling voor de rotatie van een key assurance partner of een ander senior lid van het assuranceteam bij niet-oob s. De overgangsbepaling voor key assurancepartners die per 31 december 2013 langer dan zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn bij overige assurance-opdrachten, niet zijnde de controle van de jaarrekening, voor dezelfde OOB. Argumentatie Voor het zeer grote aantal controlecliënten in het niet-oob segment is de huidige overgangsperiode te kort. In het MKB-segment zal in veel gevallen de partner en de (senior-) manager moeten rouleren. Als beide personen in hetzelfde jaar/tegelijkertijd moeten rouleren, ontstaat er een potentieel risico voor de kwaliteit van de uitvoering van de wettelijke controleopdracht. Als de overgangsperiode wordt verlengd naar twee jaar, dan zou er sprake kunnen zijn van een gefaseerde roulatie, waardoor de cliëntkennis behouden blijft en de cliënt op een professionele wijze kan worden overgedragen, zodat er een kwalitatief goede controle kan blijven worden uitgevoerd. Wij begrijpen overigens dat als een key assurancepartner of een senior lid van het assurance team moet rouleren en de controle van de jaarrekening over 2013 de laatste is, dat deze personen deze controle mogen afmaken, ook al worden de controlewerkzaamheden afgerond in januari De huidige tekst van artikel 48 lid 3d zou betekenen dat indien de controle van de jaarrekening niet in 2014 is afgerond, er gedurende deze controle (op 1 januari 2015) gerouleerd dient te worden. Wij verzoeken daarom deze tekst te laten aanpassen. In artikel 29 van de ViO is geregeld dat key assurancepartners die gedurende zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn geweest bij een assurance-opdracht voor dezelfde OOB, moeten rouleren. Deze verplichting bestond al voor key assurancepartners betrokken bij de controleopdracht van de jaarrekening van een OOB (Nadere voorschriften inzake onafhankelijkheid onderdeel 3.3). De verplichting voor rouleren voor key assurancepartners die niet betrokken zijn bij de controleopdracht van de jaarrekening maar wel bij overige assurance- 4

24 Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Amstelveen, 19 november 2013 opdrachten voor de OOB, is echter nieuw. Op grond van de voorliggende tekst van de ViO is er voor deze roulatieverplichting geen overgangsbepaling voorzien. Dit betekent dat de key assurancepartners die gedurende zeven aaneengesloten jaren betrokken zijn geweest bij een assurance-opdracht voor dezelfde OOB niet meer betrokken kunnen zijn bij per 31 december 2013 voor de OOB lopende overige assurance-opdrachten. Wij pleiten dan ook voor een overgangsbepaling voor deze roulatieplicht. Voorstel tekst amendement ViO-artikel 48 lid 3d Huidige tekst ViO Deze verordening is tot 1 januari 2015 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit: d. langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 28, tweede lid. Tekstvoorstel amendement (lid 3d en nieuw lid 4; de huidige leden 4 tot en met 7 worden lid 5 tot en met 8) Deze verordening is tot 1 januari 2016 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit: d. langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 28, tweede lid. Deze verordening is tot de datum van het afgeven van de assurance-verklaring bij het assuranceobject, niet zijnde de controleopdracht van de jaarrekening, van de verantwoordelijke entiteit over boekjaren voorafgaand aan het jaar 2014 niet van toepassing op een bedreiging die voor 17 december 2013 ontstaat uit langdurige betrokkenheid als bedoeld in artikel 29, eerste lid. Houden van financiële belangen in beleggingsfondsen (artikel 31 lid 5) Wij gaan ervan uit dat de tekst in artikel 31 lid 5 doet zich een bedreiging voor vervangen moet worden door: doet zich geen bedreiging voor. Argumentatie Artikel 31 lid 5 luidt: In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich een bedreiging voor die een maatregel vereist, als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds. De toelichting bij dit artikel vermeldt onder andere: Het vijfde lid is opgenomen om te voorkomen dat het medewerkers van accountantseenheden bijna onmogelijk wordt om te beleggen in beleggingsfondsen. Beleggingsfondsen kwalificeren vaak als financiële producten van een financiële instelling waarbij de investeerder participeert in het vermogen van het beleggingsfonds. Door deze structuur zijn deze fondsen in Nederland ook zelf controleplichtig. De invloed van de investeerders op het beleggingsbeleid is veelal zodanig beperkt dat dit een uitzondering rechtvaardigt voor een partner, bestuurder of interne toezichthouders die geen onderdeel uitmaakt van het assuranceteam. Uit de hiervoor weergegeven toelichting blijkt dat in dergelijke situaties geen sprake is van een bedreiging. 5

25 Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Reactie Ontwerpverordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten d.d. 16 oktober 2013 Amstelveen, 19 november 2013 Voorstel tekst amendement ViO-artikel 31 lid 5 Huidige tekst ViO In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich een bedreiging voor die een maatregel vereist, als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds. Tekstvoorstel amendement artikel 31 lid 5 In afwijking van het tweede lid, onderdelen c en d, doet zich geen bedreiging voor als een persoon als bedoeld in het tweede lid, onderdelen c of d, een financieel belang houdt in een verantwoordelijke partij die kwalificeert als beleggingsfonds. Handelwijze bij (niet opzettelijke) overtredingen van de ViO (artikelen 5,6,7 en 15) Observaties De ViO kent een aantal verboden om assurance-opdrachten uit te voeren, als er geen maatregelen mogelijk zijn bij bedreigingen van de onafhankelijkheid van de accountant en/of als mogelijke maatregelen niet zijn of worden toegepast (met name ViO-artikelen 6 en 7). Wij zijn van mening dat ten aanzien van niet opzettelijke overtredingen, bij een overigens adequaat werkend kwaliteitbeheersingssysteem, de ViO-bepalingen leiden tot disproportionele consequenties voor wat betreft relatief kleine overtredingen. Wij stelt dan ook voor om de ViO aan te laten sluiten met de recente IESBA-voorstellen met betrekking tot hoe moet worden omgegaan met overtredingen van de IESBA Code of Ethics. Wij begrijpen dat hetgeen ten aanzien van overtredingen van de bepalingen is opgenomen in de ViO (met name in de artikelen 5,6 en 15) in nauwe samenhang moet worden gelezen met artikel 22 van de Verordening Gedrags- en Beroepsregels Accountants ( VGBA ). Artikel 22 luidt: Indien de accountant constateert dat hij in strijd handelt of heeft gehandeld met een bepaling van deze verordening, treft hij zo spoedig mogelijk een toereikende maatregel om de strijdigheid en de gevolgen daarvan weg te nemen. Uitgangspunt is dat de assurance-opdracht onafhankelijk wordt uitgevoerd. De definitie van bedreiging is: onaanvaardbaar risico dat een assurance-opdracht niet onafhankelijk wordt uitgevoerd als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing, belangenbehartiging, vertrouwdheid of intimidatie. Als een omstandigheid geen onaanvaardbaar onafhankelijkheidsrisico met zich meebrengt, dan is er op grond van de definitie in de ViO geen sprake van een bedreiging. Bedreigingen moeten worden weggenomen of hersteld door maatregelen. De opdrachtgever en de met governance belaste personen moeten in dat geval schriftelijk akkoord zijn gegaan met de maatregel en met het continueren van de opdracht. Als er geen adequate maatregelen voorhanden zijn, of voorhanden zijnde maatregelen worden niet genomen, dan dient de accountant de assuranceopdracht niet te aanvaarden of moet hij de opdracht teruggeven. Slechts in uitzonderlijke gevallen mag de opdracht worden voortgezet met een beroep op de hardheidsclausule (artikel 15). 6