Meedoen op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Uitvoeringsprogramma Enschedese arbeidsmarktaanpak 2015 Meedoen op de arbeidsmarkt Voorgenomen besluit van college en burgemeester van 11 november 2014 Datum: november 2014

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Samenvatting 4 3 Uitgangspunten, doelen en ambitie Strategische doelen, MAU en ambitie Meer banen Werkgever op kop Samenhangende aanpak Sociaal Domein Loonwaarde als kompas Meedoen naar vermogen Scholing waar mogelijk Participatieplaatsen gericht op werk Voorbeeldfunctie garantiebanen Nieuw beschut werk en maatschappelijke voorzieningen als vangnet Arbeidsbonus op eigen initiatief 11 4 Instrumentarium EAA Diagnose aan de kop van het proces Op eigen kracht naar betaald werk Leer- en werktrajecten naar betaald werk Extra aandacht voor jongeren Jongeren met een arbeidsbeperking Studietoelage voor jongeren met een arbeidsbeperking Maatschappelijke participatie Maatschappelijke tegenprestatie Monitoring 17 5 Financieel kader Uitvoeringsbudget EAA Instrumentarium 2015 en kosten 19 Bijlage 1 Instrumentarium EAA 2015 Bijlage 2 Brief ministerie SZW met betrekking tot verdringing d.d. 1 oktober 2014 Bijlage 3 De belangrijkste aanpassingen van Klimopregeling naar de Participatieplaatsen Bijlage 4 Verschillende doelgroepen binnen ons arbeidsmarktbeleid 2

3 1. Inleiding De nieuwe Participatiewet, ons coalitieakkoord Duurzaam, samen, sterker! en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) vormen de basis voor het uitvoeringsprogramma Enschedese Arbeidsmarktaanpak (EAA) De kaders uit deze wetten en ons coalitieakkoord zijn in het uitvoeringsprogramma vertaald naar de concrete inzet van instrumenten voor de re-integratie naar werk en voor participatie in de samenleving. Dit in lijn met het visiedocument Meedoen naar Vermogen, dat in 2012 door de Raad is vastgesteld. Een integrale benadering van inwoners die ondersteuning nodig hebben om te participeren vormt de kern van onze visie. Aanpak In Enschede zijn teveel mensen niet in staat zelf in hun inkomen te voorzien. Meer Enschedeërs zelfvoorzienend laten zijn, heeft de hoogste prioriteit. Om dit te realiseren, doen we een groter beroep op de zelfredzaamheid en de eigen kracht van mensen. Waar nodig ondersteunen en helpen we mensen, met als doel concrete stappen te zetten op de participatieladder. Mensen arbeidsfit maken, hun loonwaarde opbouwen en werkzoekenden plaatsen in een betaalde baan. Dat vormen de belangrijkste onderdelen van de Enschedese aanpak. In deze aanpak staat de werkgever ook in 2015 op kop. Onze arbeidsmarktaanpak sluit aan bij de inspanningen die Enschede, in samenwerking met partners, levert om extra banen te realiseren. De Participatiewet verlangt samenwerking in de arbeidsmarktregio Twente. Dit wordt via Werkplein Twente vormgegeven, waardoor een gezamenlijke werkgeversbenadering voor Twente ontstaat. Niet alle uitkeringsgerechtigden kunnen binnen afzienbare tijd naar betaald werk. In dat geval is op de korte termijn maatschappelijke participatie het doel. Participatiewet: voor iedereen met arbeidsvermogen Eén regeling voor iedereen die in staat is om te werken: dat is in het kort de Participatiewet. Deze wet vervangt de huidige regelingen die bestaan voor mensen met arbeidsvermogen: de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet werk en bijstand (Wwb). Het Rijk streeft naar een arbeidsmarkt die plaats biedt aan jong en oud, aan mensen met en zonder een arbeidsbeperking. De Participatiewet en de afspraak met sociale partners over de garantiebanen, hebben tot doel om iedereen met arbeidsvermogen naar betaald werk te leiden. De gemeente krijgt een grote rol in de realisatie van dit doel. Leeswijzer Na deze inleiding vindt u een beknopte samenvatting. Vervolgens benoemen we in hoofdstuk 3 de uitgangspunten, doelen en ambitie voor het uitvoeringsprogramma EAA Op basis hiervan zijn de instrumenten voor re-integratie nader uitgewerkt (hoofdstuk 4) en wordt ingegaan op het financiële kader voor 2015 (hoofdstuk 5). Hoofdstuk 6 geeft een overzicht van de voor 2015 beschikbare instrumenten EAA, inclusief de financiële vertaling per categorie werkzoekenden. 3

4 2. Samenvatting Het hoofddoel van de Enschede arbeidsmarktaanpak 2015 is het verkrijgen van betaald werk. Voor de groep werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt is onze ambitie om eind % (gedeeltelijke) uitstroom uit de uitkering te bereiken. Dit uitvoeringsprogramma draagt bij aan de realisatie van de MAU-doelstellingen, die betrekking hebben op instroombeperking en uitstroombevordering. Dit is onze aanpak: 1. trajecten nog meer richten op werk De Enschedese Klimopbanen werden ingezet als traject richting betaald werk, maar waren ook een doel op zich om maatschappelijk actief te zijn worden omgevormd naar de landelijke term Participatieplaatsen. De naamsverandering naar Participatieplaats geeft tevens de accentverschuiving naar betaald werk weer. Participatieplaatsen worden dan ook bij voorkeur ingevuld daar waar kansen liggen voor het aanvaarden van betaald werk. 2. meedoen in de samenleving Niet alle uitkeringsgerechtigden kunnen binnen afzienbare tijd naar betaald werk. In dat geval is in eerste instantie maatschappelijke participatie het doel. Dit kan door het verrichten van vrijwilligerswerk of mantelzorg. Vanaf 2015 kan de gemeente uitkeringsgerechtigden verplichten om naar vermogen een maatschappelijke tegenprestatie te leveren. De inzet van dit instrument verbinden we aan de concrete behoeften vanuit de Enschedese samenleving. Voor de langere termijn blijft een betaalde baan het doel. 3. invoering nieuwe Participatiewet Arbeidsvermogen vormt de gemeenschappelijke overeenkomst tussen de nieuwe doelgroepen die vallen onder de Participatiewet. Dit betekent dat de loonwaarde van werkzoekenden centraal staat. Jongeren met een arbeidshandicap krijgen een studietoelage die op basis van de Rijksbijdrage lager zal uitvallen dan de huidige regeling van het UWV. Er worden jaarlijks circa tien plekken nieuw beschut werk beschikbaar gesteld, die zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers worden ingevuld. Er komen, volgens afspraak in het sociaal akkoord, garantiebanen voor werkzoekenden met een arbeidshandicap. De gemeente Enschede gaat voorlopig uit van vijf garantiebanen per jaar voor de eigen organisatie. 4. financiële besparingen doorvoeren Voor de begeleiding van werkzoekenden op Participatieplaatsen ontvangen de werkgevers geen financiële bijdrage meer. Deze werkzoekenden hebben namelijk gemiddeld een hogere loonwaarde, dan de huidige Klimoppers. Hun inzet weegt voldoende op tegen de begeleidingskosten. Daarnaast wordt de arbeidsbonus verlaagd van 2.000,- naar 1.000,-. Deze bonus is bedoeld voor werkzoekenden ouder dan 27 jaar die meer dan twee jaar ononderbroken een uitkering hebben gehad en meer dan één jaar zijn uitgestroomd naar werk. De bonus stimuleert het aanvaarden van werk. Voortaan wordt deze bonus op aanvraag verstrekt. Inzet middelen De kosten van het uitvoeringsprogramma bedragen 52,71 miljoen. De dekking bestaat uit de hierop betrekking hebbende Rijksmiddelen (participatiebudget, SW, studietoelage, educatiemiddelen) en de tijdelijke bijdrage SW zoals die is vastgelegd in het coalitieakkoord. Met de invoering van de Participatiewet kan het tekort van de SW ten laste komen van het participatiebudget. Om de gevolgen hiervan op re-integratiemogelijkheden van werkzoekenden te verzachten, is in het coalitieakkoord afgesproken om voor de periode van drie jaar een bijdrage vanuit de algemene middelen te verstrekken. De begeleidingsorganisatie SW is inmiddels afgeslankt en er wordt alles aan gedaan om het tekort te minimaliseren. 4

5 3. Uitgangspunten, doelen en ambitie Het uitvoeringsprogramma Enschedese arbeidsmarktaanpak (EAA) wordt jaarlijks geactualiseerd. De inzet van de middelen richt zich vooral op de toeleiding van werkzoekenden naar de arbeidsmarkt. In het licht van teruglopende budgetten en het ontwikkelplan van de Meerjarig Aanvullende Uitkering (MAU) is het noodzakelijk om ons nog meer te concentreren op die kerntaak. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de uitgangspunten van het instrumentarium en de doelen en ambitie die we daarmee willen bereiken. 3.1 Strategische doelen, MAU en ambitie Strategische doelen De afgelopen collegeperiode stonden de strategische doelen werken, leren, meedoen en jongeren centraal. In de tabel zijn de strategische doelen van de vorige collegeperiode en de realisatiecijfers opgenomen. Strategisch doel (inclusief arbeidsmarktoffensief) 1 Werken* Directe plaatsing bij werkgevers gericht op regulier werk 2 Leren* Leer-werkarrangementen BBL/BOL en vakscholing 3 Meedoen Activering (o.a. via Klimopbanen bij werkgevers) 4 Jongeren Toeleiding naar arbeidsmarkt via strategische doelen 1, 2 en (realisatie 366) 400 (realisatie 487) (realisatie1.164) 220 (realisatie 249) 750 (realisatie 765) 800 (realisatie 841) (realisatie1.590) 440 (realisatie 529) (realisatie 1.136) (realisatie 1.597) (realisatie 1.832) 680 (realisatie 957) * De aantallen zijn cumulatief. Dat wil zeggen dat in het aantal te realiseren plekken in een bepaald jaar de gerealiseerde plekken van het voorgaande jaar opgenomen zijn. ** Betreft realisatie t/m juni ** (realisatie 1.333) 2.000** (realisatie 1.847) 2.090** (realisatie 1.852) 1.100** (realisatie 1.138) Het huidige college legt de focus nog meer op uitstroom naar betaald werk. Hierbij zien wij de aantallen trajecten werken, leren, meedoen en jongeren niet als doel, maar als middel om de uitstroom naar betaald werk te realiseren. Daarom zal er geen vergelijkbare tabel voor 2015 komen. Wel monitoren we de realisatie van onze uitstroomambitie, de inzet van arbeidsfit trajecten en maatschappelijke participatie (zie 4.5). Hierbij worden de jongeren apart zichtbaar gemaakt. 5

6 MAU De realisatie van de MAU-doelstellingen hebben hoge prioriteit binnen onze organisatie, omdat deze het gemeentelijke tekort op de uitkeringsverstrekking terugdringen. In het verbeterplan van september 2013 zijn onderstaande verbetermaatregelen benoemd. Daarnaast zijn in november 2014 aanvullende maatregelen voorgesteld om de verlaging van het Rijksbudget 2014 voor uitkeringen levensonderhoud op te vangen (zie kader). Verbetermaatregelen: A) Instroombeperking: 1. Beperking doorstroom van WW naar WWB 2. Zoektijd voor iedereen 3. Aanpak voortijdig schoolverlaten B) Uitstroombevordering: 1. Arbeidsmarktoffensief 2. Eenvoudige aanvraagprocedure na beëindiging tijdelijk werk 3. Vergroten van deeltijdwerk 4. Job-carving & functiecreatie 5. Intensiveren werken met loonwaarde 6. Project Focus Duitsland C) Handhaving 1. Lik-op-stuk-beleid bij verzuim 2. Intensivering thema-onderzoeken 3. Intensivering incasso debiteuren D) Aanpalende beleidsterreinen 1. Voorlichting bij onderwijsinstellingen m.b.t. arbeidsmarkt 2. Sociale Return on Investment Aanvullende maatregelen: 1. Innen wettelijke incassorente 2. Reistijd werk anderhalf uur (enkele reis) 3. Verlagen grens verplichte verkoop woning 4. Maximaliseren sanctiebeleid 5. Niet-erkende kinderen Uitstroomambitie De maatregelen gericht op uitstroombevordering maken deel uit van het instrumentarium EAA Onze inzet concentreert zich hierbij op de groep werkzoekenden die binnen een (afzienbare) termijn van twee jaar naar betaald werk kan. Voor deze groep werkzoekenden is onze ambitie om eind % (gedeeltelijke) uitstroom uit de uitkering te realiseren. Bij loonkostensubsidie is gedeeltelijke uitstroom uit de uitkering (i-deel) het hoogst haalbare. 3.2 Meer banen Toegang tot voldoende banen is een voorwaarde voor een succesvolle arbeidsmarktaanpak. Op 10 juni 2014 presenteerde de commissie Draijer haar rapport Versterken economische kracht van Twente. De commissie stelt voor om op korte termijn een banenplan op te stellen, gericht op minder hoog opgeleide inwoners. De arbeidsmarktparticipatie van deze groep is laag en de maatschappelijke kosten (sociaal, financieel) zijn hoog. Enschede, met een hoge werkloosheid (18,5% niet werkenden werkzoekenden, juni 2014) en het laagste niveau van arbeidsparticipatie (56,5% netto participatiegraad, Atlas voor gemeenten) van alle steden in Nederland, heeft een dringende sociaal economische opgave. Kansen voor Twente en voor Enschede 6

7 moeten beter worden benut. Bijvoorbeeld door gericht met bedrijven in contact te komen die willen investeren in onze regio. Ook onze investeringsstrategie gericht op banen voor Twente moet, met hulp van mede-overheden, daarbij helpen. Twente Board, het samenwerkingsverband van ondernemers, overheid, onderwijs en onderzoek in Twente, presenteert hiervoor in november 2014 haar actieplan Twente werkt!. Dit plan richt zich zowel op de korte termijn met quick wins, maar verkent ook de kansen op de langere termijn zoals verbetering in de bereikbaarheid en in de sociaal economische structuur. 3.3 Werkgever op kop Een effectieve werkgeversbenadering koppelt kansen bij werkgevers aan werkzoekenden uit ons bestand. Enschede zet hierbij de werkgever op kop. Werkgevers hebben de (toekomstige) banen en de leermogelijkheden voor onze werkzoekenden. Bovendien kan de begeleiding voor het opdoen van vaardigheden het beste bij werkgevers worden verkregen. De Werkgever op kop blijft dan ook een hoeksteen van het uitvoeringsprogramma. De adviseur werk is voor de werkgever het centrale aanspreekpunt voor de inventarisatie, de uitvoering en de ondersteuning van trajecten naar werk. Een goede relatie met de werkgever leidt tot meer en betere plaatsingen vanuit het werkzoekendenbestand. Het ondernemersloket heeft een belangrijke rol in de acquisitie van bedrijven en het faciliteren van bedrijven in hun groei en ontwikkeling. Wij werken intensief samen met het UWV Werkbedrijf op het gebied van werkgeversbenadering. Wij hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid en een gezamenlijke doelstelling voor het plaatsen van de werkzoekenden die behoren tot de doelgroep van het UWV en de gemeente Enschede. De adviseur werk is verantwoordelijk om bij de vraag van de werkgever het totale werkzoekenden bestand mee te nemen. Een regionale werkgeversbenadering is één van de pijlers van de Participatiewet en bestaat voor Twente uit de volgende vijf punten: 1. Eén werkbedrijf in Twente. Dit is een samenwerkingsverband waarbij werkgeversorganisaties, werknemersorganisaties, gemeenten en het UWV samen het bestuur vormen. Het werkbedrijf richt zich in eerste instantie op de nadere uitwerking van de garantiebanen. In Twente wordt de uitvoering neergelegd bij het Werkplein Twente. Hierbij zijn de onderstaande punten van belang. 2. Eén werkgeversbenadering waarbij alle vacatures gemeld worden in één systeem (WBS). Werkgevers hebben één aanspreekpunt bij het Werkplein Twente. 3. Eén marktbewerkingsplan. Hier maakt de realisatie van de garantiebanen deel van uit. Een regionaal aanbod van instrumenten zorgt ervoor dat werkgevers op dezelfde manier worden benaderd vanuit de verschillende gemeenten. 4. Eén systeem van loonwaardemeting. Dat betekent dat er eenduidigheid ontstaat in hoogte van loonkostensubsidies, het inzetten van no-riskpolis, proefplaatsingen en job-coaching. 5. Afstemmen van het UWV instrumentarium voor de Wajong op het instrumentarium Participatiewet. Dit voorkomt concurrentie tussen de regelingen. Het werkbedrijf oprichten is een wettelijke verplichting om uitvoering te geven aan de wettelijke taak om garantiebanen te realiseren. In Twente wordt de uitvoering neergelegd bij Werkplein Twente. 3.4 Samenhangende aanpak Sociaal Domein De Enschedese arbeidsmarktaanpak staat niet op zichzelf. De drie decentralisaties van Jeugdzorg, Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) en Participatiewet vinden plaats in onderlinge samenhang en binnen de wettelijke kaders van het sociale domein. Deze integraliteit wordt zichtbaar in de Enschedese arbeidsmarktaanpak. Samen met het programma Zorg en Welzijn werken we aan een samenhangend stelsel van voorzieningen in de wijken. Mensen waarvoor geen beschutte werkplek beschikbaar is, zullen binnen deze voorzieningen opgevangen worden. 7

8 3.5 Loonwaarde als kompas Arbeidsvermogen vormt de gemeenschappelijke overeenkomst tussen de nieuwe doelgroepen die vallen onder de Participatiewet. Dit betekent dat de loonwaarde van werkzoekenden centraal staat. De ervaring die Enschede opdeed met de pilot loondispensatie wordt ingezet bij het werken met loonkostensubsidies. De Participatiewet gaat uit van deze subsidies. De werkwijze blijft in de kern hetzelfde: de werkgever neemt de werkzoekende in dienst waarbij de gemeente op basis van de loonwaarde van de werkzoekende een subsidie verstrekt. Nieuw is dat de werkzoekende van de werkgever een loon ontvangt dat past binnen de voor de bedrijfstak geldende collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Of als er geen cao van toepassing is ten minste het wettelijk minimumloon. De gemeentelijke loonkostensubsidie overbrugt het verschil tussen de loonwaarde van werkzoekenden en het wettelijk minimumloon (inclusief werkgeverslasten). Nieuw is ook dat de loonkostensubsidies een permanent karakter krijgen. Dit speelt met name bij de nieuwe doelgroepen. Het verstrekken van loonkostensubsidie weegt niet in alle gevallen op tegen de besparing op de uitkering. Bij de diagnose is de toekomstige loonwaarde nog niet vast te stellen. De loonwaarde kan namelijk pas op de toekomstige werkplek worden bepaald. Daarom worden werkzoekenden niet op voorhand van loonkostensubsidie uitgesloten. Wel worden de kosten en aantallen gemonitord zodat indien nodig een heroverweging plaats kan vinden. Naarmate de afstand tot de arbeidsmarkt groter is, verleent de gemeente een grotere bijdrage aan de werkgever door: - inzet van uren met behoud van uitkering (i-deel) - inzet van de adviseur werk - inzet van (vak)scholing - verstrekken van een financiële bijdrage voor werkplekaanpassing - job-coaching - aanvullen van loonwaarde tot wettelijk minimum loon (uit i-deel) Het werkbedrijf Twente en de sociale werkvoorziening werken met dezelfde loonwaardesystematiek. Zo ontstaat voor de werkgevers in Twente een samenhangende benadering, zie paragraaf Meedoen naar vermogen Meedoen naar vermogen voor iedereen is onze gemeentelijke ambitie. Voor zover deze gericht is op arbeidsinpassing binnen een (afzienbare) termijn van twee jaar wordt deze ambitie door de afdeling Werk met behulp van het instrumentarium EAA ingevuld. De werkgerichte instrumenten EAA bevinden zich op trede 4 en hoger van de participatieladder. participatieladder 8

9 Voor een deel van ons bestand is uitstroom naar betaald werk binnen een termijn van twee jaar geen reële verwachting. Voor deze groep vormt participatie in de vorm van vrijwilligerswerk, mantelzorg, maatschappelijke tegenprestatie, dagbesteding of (jeugd)zorg de korte termijn doelstelling. Voor vrijwilligerswerk, mantelzorg (beiden onderdeel van trede 4) en voor activiteiten op de onderste drie treden wordt de uitvoering dichtbij de mensen vormgegeven. Dit doen we door de wijkgerichte aanpak met stadsdeelmanagement en wijkteams. Onze inzet is primair gericht op controleren en stimuleren. De winst van deze aanpak ligt niet direct in de uitstroom naar betaald werk, maar wel in het versterken van de burgerkracht en de zelfredzaamheid. Als blijkt dat de stap naar de arbeidsmarkt weer gemaakt kan worden, faciliteert de EAA dit. De werkzoekende stroomt dan met de inzet van werkgerichte trajecten door naar de hogere treden van de participatieladder. 3.7 Scholing waar mogelijk Arbeidsmarktgerichte scholing is een belangrijke pijler van de Enschedese arbeidsmarktaanpak. Daarmee borgen we de duurzame uitstroom naar werk. Hierbij zijn onderstaande punten van belang: a. Behalen van een actuele startkwalificatie of verbetering beroepskwalificatie b. Duaal (leren in combinatie met werk) c. Indien mogelijk met studiefinanciering d. Gericht op uitplaatsing naar regulier werk e. Samenwerking met regulier onderwijs in het leerwerkloket op het Werkplein Door om- en bijscholing kunnen werkzoekenden doorstromen naar een hoger segment van de arbeidsmarkt. Binnen bedrijven werken werknemers soms onder hun niveau. Als dit personeel doorstroomt naar werk op eigen niveau, kunnen werkzoekenden instromen op de vrijgekomen plekken binnen het bedrijf (oplossing verdringing, zie bijlage 2). 3.8 Participatieplaatsen gericht op werk De afgelopen collegeperiode vormden Klimopbanen een belangrijk instrument om de strategische doelstelling Meedoen in te vullen. Klimopbanen werden ingezet als traject richting betaald werk, maar waren ook een doel op zich om maatschappelijk actief te zijn. Het huidige college wil en moet de focus nog meer op de uitstroom naar betaald werk leggen. Ook willen we in regionaal verband onze arbeidsmarktinstrumenten zoveel mogelijk afstemmen. Hierin past het om de Enschedese term Klimopbanen per 2015 te vervangen door de landelijke term van Participatieplaatsen. De naamsverandering naar Participatieplaats geeft tevens de accentverschuiving naar betaald werk weer. Participatieplaatsen worden dan ook bij voorkeur ingevuld daar waar kansen liggen voor uitstroom naar betaald werk. Dat kan bij werkgevers met uitzicht op betaald werk binnen hun bedrijf. Participatieplaatsen voor werkzoekenden met een kortere afstand tot de arbeidsmarkt (< 2 jaar) kunnen echter ook worden ingevuld bij maatschappelijke organisaties die intern geen baanperspectief kunnen bieden. De participatieplaatsen worden dan ingezet om de werknemersvaardigheden op het gewenste niveau te brengen en te houden. Zodra dit niveau bereikt is start de uitplaatsing van de werkzoekenden naar kansrijke plekken voor het verkrijgen van betaald werk. Maatschappelijke organisaties zijn voor ons aantrekkelijker naarmate ze meer bijdragen aan de doorstroom van werkzoekenden richting betaald werk, bijvoorbeeld door gebruik te maken van hun relatienetwerken en business clubs. De premie van 25,- per maand (> 10 uur inzet per week) of 50,- per maand (> 20 uur inzet per week) voor de deelnemers blijft onveranderd van kracht. De lopende Klimopcontracten blijven van kracht. Als uitplaatsing naar betaald werk (op basis van loonwaarde) binnen twee jaar tot de mogelijkheden behoort, wordt eerst bekeken of de werkzoekende dit op eigen kracht kan, of dat inzet van proefplaatsing of een scholingstraject nodig is. Wanneer dit niet mogelijk is, worden Participatieplaatsen ingezet. 9

10 Dit betekent dat de groep die van dit instrument gebruik maakt, een hogere loonwaarde heeft, dan de groep die in het verleden van de Klimopbanen gebruik maakte. Bovendien moeten we scherpe keuzes maken vanwege het lagere uitvoeringsbudget dat het Rijk ons ter beschikking stelt. Daarom vervalt per 2015 de begeleidingsbijdrage voor werkgevers. De belangrijkste aanpassingen van de Klimopregeling naar de Participatieplaatsen zijn in bijlage 3 samengevat. Voor de overeenkomsten en verschillen zie onderstaand kader: Premie deelnemer 25,- per maand (> 10 uur inzet) of 50,- per maand (> 20 uur inzet) Participatieplaats Ja Klimopbaan Ja Gemiddelde duur half jaar één jaar Focus betaald werk maatschappelijk actief en betaald werk Aantallen circa 600* circa Werkgeversbijdrage ,- eerste halfjaar (naar rato) * Inclusief doorloop Klimopbanen vanuit Voorbeeldfunctie garantiebanen De Participatiewet geeft een extra impuls aan samenwerking binnen de arbeidsmarktregio Twente. In het sociaal akkoord is afgesproken om in tien jaar tijd landelijk garantiebanen bij bedrijfsleven en overheid te creëren voor werkzoekenden met een arbeidsbeperking. Voor de regio Twente betekent dit dat de komende jaren circa 790 garantiebanen, waarvan 275 in overheid en onderwijs beschikbaar komen. Ook de gemeente Enschede als werkgever zal hieraan moeten bijdragen, hoewel dit op gespannen voet staat met de gemeentelijke krimp als gevolg van de CFO-doelstellingen. Mede vanwege onze voorbeeldfunctie als centrumgemeente in de arbeidsmarktregio is het echter belangrijk om te laten zien dat we als overheid de garantiebanen voortvarend oppakken. In samenspraak met P&O wordt nagedacht over de concrete invulling binnen onze eigen gemeente. Hierbij wordt voorlopig uitgegaan van vijf garantiebanen per jaar Nieuw beschut werk en maatschappelijke voorzieningen als vangnet Zoals hiervoor aangegeven komen werkzoekenden die niet in staat zijn om het wettelijk minimumloon te verdienen, in aanmerking voor garantiebanen. De Participatiewet biedt echter ook de ruimte om beschutte werkplekken te creëren. Als de werkzoekende met een loonwaarde tussen twintig en veertig procent van het UWV, op voordracht van de gemeente, de indicatie beschut werk krijgt, dan is de gemeente verplicht een arbeidscontract aan te bieden op basis van het wettelijk minimumloon. Uitgaande van de beschikbare Rijksmiddelen kunnen jaarlijks in Enschede circa tien plekken nieuw beschut werk ingevuld worden. Daarom proberen we in eerste instantie werkzoekenden te plaatsen op garantiebanen, zolang de voorraad strekt. Bij reguliere werkgevers Nieuw beschut werk zal vanuit de werkgever op kop - gedachte zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers plaatsvinden. Als dit niet lukt, kan de werkzoekende werkzaamheden uitvoeren bij de DCW (vangnet). De hiervoor beschikbare begeleidingsmiddelen dragen in dat geval bij aan het reduceren van het tekort op de sociale werkvoorziening. 10

11 Twee alternatieven Het geringe aantal plekken nieuw beschut werk is niet voldoende om de werkzoekenden die deze kenmerken hebben op te vangen. Hiervoor zijn twee alternatieven beschikbaar: 1. plaatsing bij werkgevers met loonkostensubsidie (waar nodig met een Participatieplaats als voortraject) of 2. maatschappelijke activering door gebruik te maken van de maatschappelijke en collectieve voorzieningen in de wijken (stadsdelen, Wmo). Verschil tussen dienstbetrekking en indicatie Mensen die op 31 december 2014 een Wsw-dienstbetrekking hebben, houden hun huidige wettelijke rechten en plichten. Mensen met een geldige Wsw-indicatie, die op 31 december 2014 geen Wswdienstbetrekking hebben, wachtlijst Wsw, kunnen niet meer in de Wsw instromen. Voor zover behorend tot de gemeentelijke doelgroep vallen deze mensen in 2015 onder de werking van de Participatiewet. De mensen van de wachtlijst hebben in 2015 en 2016 wel voorrang bij de bemiddeling naar de garantiebanen Arbeidsbonus op eigen initiatief De arbeidsbonus is bedoeld om het aanvaarden van werk te stimuleren vanuit de gedachte dat werken moet lonen. Deze bovenwettelijke bonus wordt verstrekt aan werkzoekenden boven de 27 jaar, die ten minste twee jaar ononderbroken een uitkering hebben gehad en meer dan één jaar zijn uitgestroomd naar werk. Per 2015 wordt de arbeidsbonus verlaagd van 2.000,- naar 1.000,- om een besparing voor het re-integratiebudget te realiseren van circa 0,1 miljoen. Vanuit de eigen verantwoordelijkheid wordt de arbeidsbonus voortaan op aanvraag verstrekt. De arbeidsbonus geldt naast de regelingen die het Rijk hanteert om werk te laten lonen, zoals de arbeidskorting die de Belastingdienst toepast. 11

12 4. Instrumentarium Om werkzoekenden arbeidsfit te maken zetten we instrumenten in die re-integratie naar werk bevorderen. De volgende factoren leiden daarbij tot een succesvolle aanpak: 1. aandacht door regelmatige contacten 2. structuur door het inzetten van trajecten 3. werken vanuit motivatie van betrokkene, binnen een gegeven verplichtingenkader 4. inzet van loonkostensubsidies op basis van loonwaarde De verwachte trajectinzet om werkzoekenden arbeidsfit te maken, is in onderstaande tabel weergegeven. Hierbij vormen de trajectaantallen geen doel op zich, maar een middel om de uitstroomambitie en de bovengenoemde vier succesfactoren te realiseren. Trajecten arbeidsfit Aantal Op eigen kracht naar betaald werk Uitstroomarrangementen 250 Proefplaatsingen 200 (Vak)scholing, opleiding en educatie 700 Participatieplaatsen* 600 Startersbegeleiding 50 Loonkostensubsidie (w.o. garantiebanen) 300 Nieuw beschut (10 plekken) 20 Specialistische dienstverlening 200 Nog in onderzoek 180 Totaal * Inclusief doorloop Klimopbanen vanuit We maken zoveel mogelijk gebruik van de zelfredzaamheid van de werkzoekenden. Eigen verantwoordelijkheid vormt hierbij ons uitgangspunt. De groep die naar werk kan (< 2 jaar) maar wat minder zelfredzaam is, bieden we gerichte ondersteuning door de inzet van leer- en werktrajecten. Hierbij plaatsen wij vanuit het uitstroomperspectief de werkzoekende op een zo kansrijk mogelijk traject. Participatieplaatsen worden ingezet wanneer een proefplaatsing of scholingstraject voor de deelnemer niet passend is. Door regelmatig contact te hebben met de werkzoekende en de werkgever, houden we de voortgang in de gaten. Zo nodig maken we nadere afspraken of zetten we handhaving in. Voor de werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt (> 2 jaar) vormt maatschappelijke participatie voor de korte termijn het doel. Voor de langere termijn blijft echter een betaalde baan het doel. Ook hier geldt dat zoveel mogelijk gebruik gemaakt wordt van de burgerkracht en zelfredzaamheid van mensen. We bieden ondersteuning aan mensen die dit nodig hebben vanuit de wijkgerichte aanpak. In de volgende paragrafen gaan we nader in op de verschillende doelgroepen binnen ons bestand en de instrumenten EAA die hierop in 2015 worden ingezet. Op basis van bestandsanalyse is de omvang van de verschillende doelgroepen (inclusief partners) ingeschat voor 2015, namelijk werkzoekenden met een korte afstand (< 2 jaar) en (> 2 jaar) met een langere afstand tot de arbeidsmarkt. In bijlage 4 staat een nadere uitwerking van de verschillende doelgroepen binnen ons arbeidsmarktbeleid, inclusief de SW en de Wajong doelgroep. 12

13 De hierna volgende tabel geeft de inzet van de middelen over de verschillende doelgroepen weer. Driekwart van de middelen wordt ingezet voor re-integratie naar werk en een kwart voor participatie in de vorm van meedoen. Doel (korte termijn) en begeleiding Instrumenten Uitkeringsgerechtigden Inzet middelen (excl. SW) Aantal % Bedrag % Korte afstand tot de arbeidsmarkt (< 2 jaar) - Beperkte ondersteuning/ op eigen kracht Betaald werk Werk & Inkomen Proefplaatsingen, scholing, participatieplaatsen, zelfstandig ondernemerschap, etc Met ondersteuning Grotere afstand tot de arbeidsmarkt (> 2 jaar) - Beperkte ondersteuning/ op eigen kracht Meedoen Werk & Inkomen Klimopbanen/p.plaatsen Begeleidingsvergoeding Premie deelnemers Educatie Powers Personele inzet Diagnose Maatsch. tegenprestatie en inbedding AMO, incl. werk als medicijn Grotere afstand tot de arbeidsmarkt (> 2 jaar) - Met ondersteuning, wijkteams (regie) Meedoen Wijkteams Inzet personeel Educatie Powers Inzet diagnose Totaal Naast het Participatiebudget en de Wmo 2015 wordt vanuit het programma Maatschappelijke Ondersteuning inzet gepleegd voor participatie en activering. - Binnen de wijkteams vormt participatie een vast bespreekpunt met de cliënten die een beroep op de wijkteams doen, waar mogelijk worden daar acties op uitgezet. - Daarnaast wordt het budget beschermd wonen ingezet op alle leefgebieden waaronder participatie en activering. 13

14 4.1 Diagnose aan de kop van het proces Bij binnenkomst van de uitkeringsgerechtigde krijgen wij door een diagnose een reëel beeld van de mogelijkheden van een uitkeringsgerechtigde en de kansen op de arbeidsmarkt. Bij de diagnose wordt vastgesteld of de werkzoekende op eigen kracht of met ondersteuning naar betaald werk kan. Wanneer betaald werk binnen twee jaar niet de verwachting is, vormt maatschappelijke participatie de korte termijn doelstelling. Dit is geen permanente indeling, maar wordt gebruikt bij de start van het traject en in de loop daarvan geactualiseerd. Onderstaand schema is ingevoegd om de relatie tussen de inzet van Economie, Werk & Onderwijs (EWO), Maatschappelijke Ondersteuning (MO) en Stadsdeelmanagement (SDM) aan te geven. 4.2 Op eigen kracht naar betaald werk Werkzoekenden zijn primair zelf verantwoordelijk om uit de uitkering te komen. De afdeling Werk biedt ondersteuning bij het verkrijgen van werk. Door de economische recessie is er momenteel binnen ons WWB-bestand een groep van ca werkzoekenden die de zoektocht naar werk in hoge mate zelfstandig kan uitvoeren. Van deze werkzoekenden moeten de CV s en competentieprofielen up-to-date zijn en inzichtelijk voor werkgevers. Onze rol beperkt zich bij deze groep tot het stimuleren, faciliteren en controleren van de inspanningen. Vanuit de afdeling Werk krijgt deze groep actief vacatures aangeleverd. Ook worden sollicitatietrainingen en netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Werkzoekenden houden zelf hun eportfolio actueel, gaan bij werkgevers langs, bezoeken vacaturesites en kunnen het instrument proefplaatsing (maximaal drie maanden werken met behoud van uitkering) inzetten om een werkgever over de streep te trekken voor een betaalde baan. Indien werkgever en werkzoekenden van mening zijn dat inzet van (vak)scholing nodig is, kan ook dit instrument worden ingezet om de indienstneming te bevorderen. De in te zetten instrumenten EAA zijn: - Sollicitatietrainingen, netwerkbijeenkomsten en eportfolio - Proefplaatsingen - (Vak)scholing 14

15 4.3 Via leer- en werktrajecten naar betaald werk Een groep van ca werkzoekenden is in staat om binnen een periode van twee jaar uit te stromen naar betaald werk, maar heeft hierbij ondersteuning nodig in de vorm van leer- en werktrajecten. Op deze groep zetten we vanuit het participatiebudget de meeste middelen in. Investeren in deze groep loont, want: - we voorkomen dat mensen langdurig in de uitkering blijven - de loonwaarde van deze groep wordt verzilverd. Daarnaast is er een groep die via de sociale werkvoorziening, de WIW en ID-regeling of op basis van loonwaarde een betaalde baan hebben en daarbij begeleiding krijgen vanuit de afdeling Werk. De in te zetten instrumenten EAA zijn: - Uitstroomarrangementen - Proefplaatsingen - (Vak)scholing, opleiding en educatie - Participatieplaatsen - Startersbegeleiding - Loonkostensubsidie (job-coaching, werkplekaanpassingen, no-risk polissen) - Specialistische dienstverlening Extra aandacht voor jongeren Alle jongeren tot 27 jaar worden vanuit het Werkplein actief begeleid. Jongeren zonder startkwalificatie worden al binnen de vier weken zoektijd ondersteund door het scholingsplichtteam of het actieteam Voortijdig Schoolverlaten (VSV). Zij stimuleren jongeren om verder te leren of een betaalde baan te vinden. Met een aantal jongeren is de gemeente vanuit jeugdzorg/wmo al in contact om zorg te bieden. Deze informatie wordt bij het uit te zetten traject naar werk of scholing betrokken. In regionaal verband zijn in Twente jongerenadviseurs actief, die jongeren gerichte begeleiding bieden. Tenslotte brengen onze adviseurs Werk de landelijke regeling premiekorting voor jongeren bij werkgevers onder de aandacht, waardoor jongeren een financieel streepje voor krijgen op andere werkzoekenden Jongeren met een arbeidsbeperking Vanaf 1 januari 2015 verstrekt het UWV geen Wajonguitkeringen meer aan jongeren met een arbeidsbeperking als ze meer dan twintig procent loonwaarde hebben. Deze jongeren zijn voortaan voor een uitkering aangewezen op de gemeente. De verwachte omvang van deze groep is circa 200 jongeren in Preventie Door een nauwe samenwerking met het onderwijsveld (VSO, PRO en ROC) kan een deel van de jongeren doorstromen naar werk (eventueel met LKS) en wordt uitval voorkomen. Deze samenwerking wordt regionaal vormgegeven en lokaal vertaald. Voor de preventieve aanpak van de VSO- en PROscholen zijn Europese subsidiegelden (ESF) beschikbaar voor de periode 2015 en 2016 (circa 1,3 mln). Een eerste, door de scholen afgegeven, indicatie geeft aan dat circa 150 jongeren via de preventieve aanpak aan een betaalde baan kunnen worden geholpen. In dat geval richten zo n vijftig jongeren zich tot de gemeente voor bemiddeling naar werk. Actieteam Om in te spelen op de situatie van deze jongeren is de intentie om het actieteam, bestaande uit medewerkers van de gemeente Enschede, scholen en diverse zorginstanties, een rol te laten spelen. Het 15

16 actieteam richt zich nu met name op jongeren die nog een startkwalificatie kunnen halen. Voor de jongeren die na 1 januari 2015 instromen, veelal afkomstig van VSO- en PRO-scholen, is dat vaak niet haalbaar en ook niet verplicht. Door deze groep onder het actieteam te brengen, krijgen ze de juiste begeleiding Studietoelage voor jongeren met een arbeidsbeperking Een deel van de jongeren ontvangt studiefinanciering. Aangezien deze jongeren veelal niet in staat zijn om te werken naast hun studie, komen zij in aanmerking voor een studietoelage. Voor 2015 bedraagt de Rijksbijdrage ,-. In het coalitieakkoord is de wens uitgesproken om geen extra middelen in te zetten bovenop de Rijksbijdragen. De studietoelage per individu valt daardoor aanzienlijk lager uit dan de huidige regeling van het UWV. Binnen de arbeidsmarktregio Twente is afgestemd een bedrag van 850,- per jaar te hanteren gedurende maximaal vier jaar (duur sluit aan bij de Wet studiefinanciering). De uitgaven worden jaarlijks gemonitord, zodat indien nodig bijgestuurd kan worden. 4.4 Maatschappelijke participatie Vanuit onze bestanden komen ca mensen in aanmerking voor maatschappelijke participatie. De inzet vanuit de afdelingen Werk en Inkomen is gericht op stimuleren, beperkt faciliteren en controleren van de uitkeringsgerechtigde. Of en zo ja hoe uitkeringsgerechtigden maatschappelijk participeren, bekijken we door middel van diagnose en periodieke herbeoordeling (hiervoor wordt een business case opgesteld). Zo nodig stimuleren we mensen tot meer participatie. Primair gaan we uit van de eigen kracht van de mensen en is de rol vanuit de afdelingen Werk en Inkomen beperkt tot wijzen op de mogelijkheden die er zijn binnen onze gemeente. Als mensen bijscholing nodig hebben op het gebied van taal en rekenen, zetten we educatietrajecten in. Bij meervoudige problematiek of als voorkomen van zorgmogelijk is, brengen we mensen in contact met wijkteams voor ondersteuning. Meedoen naar vermogen is hierbij onze insteek (zie bijlage 6). Vanuit de wijkgerichte aanpak kan maatwerk geleverd worden. We zetten bijvoorbeeld leer- en werktrajecten naar betaald werk in, wanneer overdracht naar de afdeling Werk vanuit de persoonlijke situatie (nog) niet wenselijk is. Het betreft dan met name de inzet van Participatieplaatsen. Baten van maatschappelijke participatie De baten van deze aanpak liggen niet zozeer in de uitstroom naar betaald werk, maar bestaan vooral uit het voorkomen van sociaal isolement, een goed voorbeeld geven aan de kinderen, preventie van zorgkosten en een bijdrage leveren aan de samenleving door middel van vrijwilligerswerk en mantelzorg. Vrijwilligerswerk De WWB kan geen (langdurig) vrijwilligerswerk afdwingen. Het is aan de vrijwilligersorganisaties zelf om hun vrijwilligers te koesteren. Bijvoorbeeld door begeleiding en aandacht te geven en eventueel een vrijwilligersvergoeding te bieden. De gemeente faciliteert vrijwilligerswerk door: - ondersteuning mantelzorg en vrijwilligerswerk (vrijwilligers053.nl) - een opleidingsaanbod beschikbaar te stellen voor vrijwilligers - toeleiding van potentiele vrijwilligers vanuit de diagnose EAA - sluitstuk te zijn na de inzet van EAA-instrumenten. De in te zetten instrumenten EAA zijn: - Educatietrajecten - Maatschappelijke tegenprestatie 16

17 4.4.1 Maatschappelijke tegenprestatie Met de Participatiewet hebben gemeenten de mogelijkheid om mensen met een uitkering een tegenprestatie op te leggen. Dit vanuit de gedachte dat van mensen die een beroep doen op de solidariteit van de Nederlandse samenleving een tegenprestatie mag worden verwacht. Uitkeringsgerechtigden geven hiermee invulling aan hun maatschappelijke betrokkenheid. Deze betrokkenheid is niet alleen goed voor de samenleving, maar heeft ook nut voor de mensen zelf. Uitgangspunten tegenprestatie De gemeente kan vanaf 2015 uitkeringsgerechtigden verplichten om naar vermogen een maatschappelijke tegenprestatie te leveren. Vanuit de wettelijke kaders gaat het om onbeloonde en maatschappelijk nuttige werkzaamheden die beperkt zijn in omvang en duur, bijvoorbeeld bij (sport)verenigingen en culturele instellingen. De tegenprestatie mag geen verdringende werking hebben op de arbeidsmarkt. De inzet van de uitkeringsgerechtigde is naar vermogen en mag niet belemmerend werken op het aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid. Inzet tegenprestatie De maatschappelijke tegenprestatie is één van de instrumenten in het kader van onze gemeentelijke ambitie om iedereen naar vermogen mee te laten doen. Hierbij wordt gekeken naar de persoonlijke omstandigheden. Uitkeringsgerechtigden die een re-integratietraject naar werk volgen, of naar vermogen vrijwilligerswerk of mantelzorg verrichten zijn van de maatschappelijke tegenprestatie vrijgesteld. De inzet van de tegenprestatie verbinden we aan de concrete behoeften vanuit de Enschede samenleving. Door de maatschappelijke tegenprestatie komen mensen in aanraking met het uitvoeren van activiteiten voor verenigingen of andere vormen van maatschappelijke participatie. De verenigingen kunnen er dan voor zorgen dat in die periode er enthousiasme voor het vrijwilligerswerk en binding met de vereniging ontstaat. De maximale duur van de tegenprestatie is beperkt tot een half jaar en tot maximaal 24 uur per week. Deze uitgangspunten zijn in de gemeentelijke verordening opgenomen, zoals het Rijk dat van ons vraagt. 4.5 Monitoring De realisatie van onze uitstroomambitie van 40 % monitoren we. De arbeidsfit trajecten (zie inleiding hoofdstuk 4) zijn een middel om de uitstroomambitie te bereiken en worden als zodanig gemonitord. Voor wat betreft de maatschappelijke participatie (zie 4.4) monitoren we de inzet van onze uitkeringsgerechtigden op vrijwilligerswerk, mantelzorg en maatschappelijke tegenprestatie. Jongeren worden in de monitor als aparte groep zichtbaar gemaakt. De Raad wordt twee keer per jaar geïnformeerd over de resultaten. 17

18 5. Financieel kader Er zijn financiële middelen beschikbaar om de doelen en ambitie voor 2015 te bereiken (zie paragraaf 5.1). Daarnaast vormen de uitkeringsmiddelen (i-deel) een belangrijke basis voor het uitvoeringsprogramma. Instrumenten als loonkostensubsidie, scholingstrajecten, Participatieplaatsen en proefplaatsingen maken namelijk gebruik van inzet van werkzoekenden met (gedeeltelijk) behoud van uitkering. Bij inzet van (vak-)scholing wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van het reguliere onderwijs. Hiervoor worden de financiering van het ministerie van OCW en de bedrijfscontacten van het onderwijs ingezet. Verder maken we gebruik van de regelingen die een werkgever ter beschikking staan, zoals de Wet vermindering afdracht (Wva), O&O fondsen en de premieregeling voor 50-plussers. Om extra middelen te genereren, zoeken we voortdurend naar gelden uit Europese en regionale fondsen. Op een ESF-subsidie voor jeugdwerkloosheid wordt inmiddels aanspraak gemaakt (circa 0,2 miljoen). Deze ESF-subsidie is in dit financieel kader niet meegenomen, omdat de datum van vaststelling momenteel niet bekend is. 5.1 Uitvoeringsbudget EAA 2015 Voor het uitvoeringsprogramma EAA 2015 is 53 miljoen beschikbaar. Dit bedrag is opgebouwd uit de volgende middelen: Middelen Bedrag 2015 in miljoen euro s Participatiebudget 11,38 Uitvoeringskosten Participatiewet 0,05 Individuele studietoelage 0,07 Reserveringsregeling vanuit ,70 Educatiemiddelen 0,92 SW-middelen (exclusief omzet) 35,64 Tijdelijke bijdrage SW conform coalitieakkoord 2,95 Totaal 52,71 Omdat de uitgaven SW hoger liggen dan de beschikbare Rijksmiddelen, is sprake van een structureel tekort. Met de invoering van de Participatiewet kan vanaf 2015 het tekort ten laste komen van het participatiebudget. Om de gevolgen hiervan op re-integratiemogelijkheden van werkzoekenden te verzachten, is in het coalitieakkoord afgesproken om voor de periode van drie jaar een bijdrage vanuit de algemene middelen te verstrekken. Voor 2015 gaat het om een bijdrage van 2,9 miljoen. Het resterende tekort moet uit de middelen van het participatiebudget worden gedekt. De educatiemiddelen behoorden voorheen tot het participatiebudget. Vanaf 2015 verandert dat en worden de educatiemiddelen voor de arbeidsmarktregio Twente ( miljoen) overgemaakt naar de centrumgemeente. De bedoeling is om het volledige bedrag in te zetten bij het ROC van Twente. Ook in deze nieuwe situatie kunnen werkzoekenden worden geplaatst op educatietrajecten en dragen deze bij aan de Enschedese Arbeidsmarktaanpak. De voor Enschede verwachte inzet van educatiemiddelen maakt daarom onderdeel uit van bovenstaand overzicht. 18

19 6. Instrumentarium 2015 en kosten De afgelopen jaren is het aanbod van de verschillende instrumenten teruggebracht door focus aan te brengen op kernactiviteiten. De instrumenten die overgebleven zijn, hebben hun nut bewezen en worden daarom voortgezet. Daarnaast wordt het instrumentarium aangevuld met instrumenten voor de nieuwe doelgroepen. De volgende tabel geeft per doelgroep inzicht in de benodigde instrumenten en bijbehorende uitgaven. De tabel geeft eveneens inzicht in de kosten van flankerende voorzieningen, die niet specifiek zijn toe te rekenen aan een doelgroep. Voor nadere toelichting op het instrumentarium 2015 verwijzen we naar bijlage 1. Inzet Instrumenten Uitgaven 2015 (miljoen ) Op eigen kracht naar betaald werk Leer- en werktrajecten naar betaald werk Sollicitatietraining, netwerkbijeenkomsten en eportfolio Proefplaatsingen (Vak)scholing Uitstroomarrangementen Proefplaatsingen (Vak)scholing, opleiding en educatie Participatieplaatsen Startersbegeleiding Loonkostensubsidie en nieuw beschut Specialistische dienstverlening Begeleid werken, Detacheringen en Beschut bedrijf (oude doelgroep) 0,5 5,1 39,7 WIW en ID (afronding) Taal en inburgering (afronding) 1,1 Maatschappelijke participatie Educatietrajecten Power Maatschappelijke tegenprestatie 0,8 Flankerende voorzieningen Personele inzet afd. Werk en Inkomen Werkgeversbenadering Functiecreatie Arbeidsbonus Nieuwe initiatieven en opvang terugloop middelen 5,5 Totaal uitvoeringsprogramma 52,7 19

20 Bijlage 1 Instrumentarium EAA 2015 In deze bijlage geven we een inhoudelijke beschrijving van het instrumentarium EAA, inclusief de kosten per instrument vanuit het participatiebudget Hierbij worden de instrumenten ingedeeld naar de verschillende doelgroepen. 1. Op eigen kracht naar betaald werk ,- 1.1 Sollicitatietraining, netwerkbijeenkomsten en eportfolio ,- Vanuit de afdeling Werk krijgt de groep actief naar werk vacatures aangeleverd. Ook worden sollicitatietrainingen en netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Werkzoekenden houden zelf hun e-portfolio bij. 1.2 Proefplaatsingen Personeel zie flankerend De doelgroep bestaat uit werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt (< 2 jaar). De proefplaatsingen vinden rechtstreeks plaats bij de werkgevers, waarbij sprake moet zijn van een concreet baanperspectief. De werkzoekende zorgt zelf voor een plek, of wordt met hulp van de adviseur werk geplaatst bij werkgevers. Duur van de proefplaatsing is maximaal drie maanden, waarna werkzoekende regulier in dienst wordt genomen of overgeplaatst naar een andere werkgever. Omdat deze groep een geringe afstand tot de arbeidsmarkt heeft, wordt geen bijdrage aan de werkgever verstrekt. De ingebrachte productiviteit dekt de begeleidingskosten immers in redelijke mate af. 1.3 (Vak) scholing Personeel zie flankerend Trajecten ,- Arbeidsmarktgerichte scholing is een belangrijke pijler van de Enschedese arbeidsmarktaanpak. Daarmee borgen we de duurzame uitstroom naar werk. Hierbij zijn onderstaande punten van belang: a. Behalen van een actuele startkwalificatie of verbetering beroepskwalificatie b. Duaal (in combinatie met werk) c. Indien mogelijk met studiefinanciering d. Gericht op uitplaatsing naar regulier werk e. Samenwerking met regulier onderwijs door: Toeleiding via leerwerkloket op het werkplein De adviseur werk bewaakt de arbeidsmarktrelevantie Opleider regelt zowel de scholing als plaatsing op een erkende praktijkplek Omzetting praktijkplek naar betaald werk gedurende scholingstraject door de adviseur werk. 20

21 2. Leer- en werktrajecten naar betaald werk ,- 2.1 Uitstroomarrangementen ,- Voor het eerst is in het uitvoeringsprogramma een budget opgenomen voor arrangementen die door externe partijen kunnen worden ingediend, met als hard criterium uitstroom uit de gemeentelijke uitkering. De inzet van financiële middelen EAA voor uitstroomarrangementen is bestemd voor de groep werkzoekenden die met ondersteuning naar betaald werk uitstroomt. De voorstellen worden via de gebruikelijke lijn van het beoordelingsteam behandeld. Hierbij wordt nagegaan of de plannen passen binnen de kaders EAA uitgaande van kompas loonwaarde, geen verdringing, eenduidige werkgeversaanpak Twente en prijs/kwaliteitverhouding met het reeds beschikbare instrumentarium gericht op werk. 2.2 Proefplaatsingen Personeel zie flankerend De doelgroep bestaat uit werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt (< 2 jaar). De proefplaatsingen vinden rechtstreeks plaats bij de werkgevers, waarbij sprake moet zijn van een concreet baanperspectief. De werkzoekende zorgt zelf voor een plek, of wordt met hulp van de adviseur werk geplaatst bij werkgevers. Duur van de proefplaatsing is maximaal drie maanden, waarna werkzoekende regulier in dienst wordt genomen of overgeplaatst naar een andere werkgever. Omdat deze doelgroep een geringe afstand tot de arbeidsmarkt heeft, wordt geen bijdrage aan de werkgever verstrekt. De ingebrachte productiviteit dekt de begeleidingskosten immers in redelijke mate af. 2.3 (Vak) scholing Personeel zie flankerend Trajecten ,- Om duurzame uitstroom naar werk te borgen is arbeidsmarktgerichte scholing een belangrijke pijler van de Enschedese arbeidsmarktaanpak. Hierbij zijn onderstaande punten van belang: a. Behalen van een actuele startkwalificatie of verbetering beroepskwalificatie b. Duaal (in combinatie met werk) c. Indien mogelijk met studiefinanciering d. Gericht op uitplaatsing naar regulier werk e. Samenwerking met reguliere onderwijs door: Toeleiding via leerwerkloket op het werkplein De adviseur werk bewaakt de arbeidsmarktrelevantie Opleider regelt zowel de scholing als plaatsing op een erkende praktijkplek Omzetting praktijkplek naar betaald werk gedurende scholingstraject door de adviseur werk. 2.4 Educatie ,- Voor werkzoekenden met een erg laag startniveau zijn leer-werkarrangementen nog niet aan de orde, maar wordt eerst gestart met een traject voornamelijk gericht op taal en rekenen. Hierbij worden educatiemiddelen ingezet. Dit maakt deel uit van grotendeels geoormerkte Rijksmiddelen die bij het ROC moeten worden ingezet. Daarvoor ontvangt Enschede een budget dat regionaal moet worden ingezet. 2.5 Studiekostenregeling ,- Jongeren met een arbeidsbeperking zijn voor een uitkering afhankelijk van de gemeente. Aangezien deze jongeren vaak niet in staat zijn om te werken naast hun studie, komen zij in aanmerking voor een studietoelage. Als voorwaarde om in aanmerking te komen voor de individuele studietoeslag geldt dat de student minimaal 18 jaar is en geen vermogen heeft. Daarnaast geldt dat de persoon recht heeft op 21

22 studiefinanciering op grond van de Wsf 2000 of recht heeft op een tegemoetkoming op grond van hoofdstuk 4 van de WTOS (artikel 36b lid 1 Participatiewet). 2.6 Participatieplaatsen Personeel zie flankerend Begeleidingsbijdrage werkgevers Premie Participatieplaats WA- verzekering Klimoppers , , ,- Begeleidingsbijdrage werkgevers Per 2015 vervalt de begeleidingsbijdrage voor werkgevers. De begrote bedragen voor de begeleidingsbijdrage voor werkgevers zijn de doorloopkosten van de deelnemers die nog op een Klimopplek zitten. Als er twijfels zijn over de motivatie zetten we deelnemers op Participatieplaatsen bij werkgevers die in staat zijn om de begeleiding strak in te vullen en die zeer korte lijnen met de afdeling Handhaving hebben, zoals Surplus. Zij plaatsen deze groep binnen hun eigen bedrijf, of met begeleiding bij andere werkgevers. Alleen voor deze groep werkzoekenden wordt nog een begeleidingsbijdrage aan de werkgever verstrekt van 1.000,- voor het eerste halfjaar (naar rato). Participatiepremie De premie voor de werkzoekende van 25 per maand (> 10 uur inzet per week) of 50 per maand (> 20 uur inzet per week) blijft gehandhaafd. 2.7 Startersbegeleiding ,- De begeleiding van starters wordt in 2015 door het ROZ Twente (Regionale Organisatie Zelfstandigen) uitgevoerd. Momenteel vinden met het ROZ gesprekken plaats over een toekomst bestendige werkwijze, inzet en financiering. Contractueel is vastgelegd dat gefaseerde afbouw mogelijk is vanaf Loonkostensubsidie Personeel zie flankerend Loonwaardebepaling, job-coaching, werkplekaanpassingen en no-risk polissen ,- De in Enschede opgedane ervaringen met de pilot loondispensatie worden ingezet bij het werken met loonkostensubsidies waar de Participatiewet van uitgaat. De werkwijze blijft in de kern hetzelfde; de werkgever neemt de werkzoekende in dienst waarbij de gemeente op basis van de loonwaarde van de werkzoekende een subsidie verstrekt. Nieuw is dat de werkzoekende op basis van het wettelijk minimumloon door de werkgever wordt betaald. Job-coaching en werkplekaanpassingen worden ingezet voor de groep met een arbeidsbeperking. Daarnaast kunnen no-risk -polissen worden ingezet om eventuele risico s voor een werkgever te verminderen. 22

23 2.9 Begeleid Werken, Detacheringen en Beschut Bedrijf (oude doelgroep) ,- (exclusief inkomsten beschut en detacheringen) In Enschede sorteren we al ruim 4 jaar voor op veranderingen in de Sociale Werkvoorziening. Onze inzet is er de afgelopen jaren op gericht om mensen die intern bij de DCW werkten, te plaatsen bij reguliere werkgevers. Deze beweging van binnen naar buiten is in Enschede succesvol geweest. We hebben inmiddels een verdeling van 2/3 van de medewerkers die buiten werkzaam zijn en 1/3 van de medewerkers is nog bij het eigen SW-bedrijf DCW werkzaam. Daarnaast is er de afgelopen 2 jaar een nauwe samenwerking met de WWB-activiteiten van de gemeente Enschede gerealiseerd ( oa. via een integrale werkgeversbenadering). Enschede loopt hiermee voorop op andere sociale werkvoorzieningen. Anticiperend op de komst van de Participatiewet (eerst de Wet werken naar Vermogen en nu de Participatiewet) is in 2011 besloten om geen instroom in de WSW meer toe te laten. Alle swmedewerkers die op 31 december 2014 een Wsw-dienstbetrekking hebben, houden hun huidige wettelijke rechten en plichten. Momenteel werken er 102 medewerkers in begeleid werken, 950 gedetacheerd, en 529 bij Beschut. Mensen met een geldige Wsw-indicatie, die op 31 december 2014 geen Wsw-dienstbetrekking hebben, kunnen niet meer in de Wsw instromen. Voor zover behorend tot de gemeentelijke doelgroep vallen deze mensen in 2015 onder de werking van de Participatiewet. Onder de nieuwe participatiewet bestaat nog de mogelijkheid voor (nieuw) 1 beschut werk. Het gaat om werkzoekenden met een loonwaarde tussen twintig en veertig procent, die van het UWV de indicatie beschut werk krijgen. Na indicatie is de gemeente verplicht een arbeidscontract aan te bieden op basis van het wettelijk minimumloon. Uitgaande van de beschikbare Rijksmiddelen kunnen jaarlijks circa tien plekken nieuw beschut werk beschikbaar worden gesteld. De veranderingen in het Rijksbeleid gaan gepaard met bezuinigingen waardoor de afgelopen jaren al grote ombuigingen zijn doorgevoerd. De begeleidingsorganisatie is afgeslankt en de facilitaire ondersteuning wordt niet meer in eigen beheer maar vanuit de gemeente geregeld. Tot aan 2019 wordt er jaarlijks nog eens 500 op de Rijksubsidie voor de SW gekort. Dit heeft rechtstreeks gevolgen voor de financiering van de SW. We zullen alles op alles moeten zetten om tekorten te minimaliseren. Binnen het beschut bedrijf wordt ingezet op het verder vergroten van de omzet. De afgelopen 3 jaar is de omzet bij de productie-afdeling jaarlijks met 8% gestegen. Er is hiervoor geïnvesteerd in het aantrekken van nieuwe Duitse klanten, het verbeteren van de kwaliteit en logistiek van de opgeleverde producten (lean-werken) en het verhogen van de inzet op de zogenaamde A-klanten. Om de financiële situatie verder te verbeteren wordt in 2015 de expertise van het beschut bedrijf ingezet bij aanpalende beleidsterreinen. Daarbij valt te denken aan voortrajecten voor mensen die we bij reguliere werkgevers willen plaatsen, het aanbieden van arbeidsmatige dagbesteding aan mensen die in het kader van de Wmo actief kunnen en willen zijn en het aanbieden van re-integratie activiteiten (spoor 2) aan commerciële werkgevers. De gevolgen van het Rijksbeleid hebben de komende jaren ook effect op het onderdeel detacheringen. De instroom naar de SW stopt formeel. Het aantal detacheringen zal als gevolg daar van gaan dalen. In het licht van het beleid om zoveel mogelijk mensen te plaatsen bij reguliere werkgevers is de afgelopen jaren een belangrijke stap gezet in de verantwoordelijkheid die bij de werkgevers is neergelegd. De begeleiding van de gedetacheerden is inmiddels voor 355 mensen over gegaan van de gemeente naar de werkgever zelf. Met deze deta plus constructie is er nog feitelijk nog maar één verschil met de mensen die regulier in dienst zijn bij deze werkgevers en dat is het dienstverband dat mensen formeel nog hebben met de gemeente. De verwachting is dat het komende jaar nog eens tenminste 30 mensen overgaan naar een deta plus constructie. 1 We spreken van nieuw beschut werk, om het onderscheid met het huidige beschut werk aan te geven 23

24 Voor 595 mensen geldt nog een reguliere detachering. We streven bij die groep naar een zo hoog mogelijk sociaal en financieel rendement. We zijn en blijven werkgever van deze groep mensen. Het komende jaar gaan we in overleg met werkgevers om bestaande langdurige (of voor onbepaalde tijd) detacheringscontracten contracten om te vormen tot contracten waar we loonwaarde als basis voor de te betalen detacheringsvergoeding gaan gebruiken. We beogen daarmee de omzet te verbeteren en de opbrengsten per persoon te verhogen. Ondanks deze actie zal als gevolg van de daling van het aantal mensen dat gedetacheerd is, de totale omzet gaan dalen vanaf Nieuw Beschut ,- Uitgaande van de beschikbare Rijksmiddelen kunnen jaarlijks in Enschede circa tien plekken nieuw beschut werk ingevuld worden. Nieuw beschut werk zal vanuit de werkgever op kop - gedachte zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers plaatsvinden. Als dit niet lukt, kan de werkzoekende werkzaamheden uitvoeren bij de DCW (vangnet) Specialistische dienstverlening ,- Als het bestaande instrumentarium niet volstaat kan maatwerk worden geleverd door de inzet van specialistische dienstverlening. Deze kan ingekocht worden door een PRB (persoonsgebonden reintegratiebudget) te verstrekken. Bijvoorbeeld voor kinderopvang, no-risk -polis, voucher of arbeidsmedische keuringen WIW- en ID-banen (afronding) ,- De regeling voor ID/WIW-medewerkers is in 2019 afgebouwd, met uitzondering van degenen die op 1 januari 2010 nog geen 55 jaar oud waren. Deze groep wordt vanuit het participatiebudget gefinancierd. In 2014 liggen de kosten lager dan in 2013 vanwege met name uitstroom door pensionering Taal en Inburgering (afronding) ,- Het budget voor de inburgering is van Rijkswege afgebouwd. Dit betekent dat in 2015 nog een beperkt aantal lopende trajecten wordt afgerond. Vanaf 2013 moeten nieuwkomers/verplichte inburgeraars zelf hun inburgering betalen en zich zelfstandig voorbereiden op het examen zonder bemoeienis van de gemeente. In november 2012 heeft de raad de nota Taal en Inburgering vastgesteld. De nieuwe aanpak houdt in dat Alifa taallessen door vrijwilligers organiseert. Hiermee is in 2015 een bedrag van ,- gemoeid. 3. Maatschappelijke participatie ,- 3.1 Educatie ,- Voor werkzoekenden met een erg laag startniveau zijn leer-werkarrangementen nog niet aan de orde, maar wordt eerst gestart met een traject voornamelijk gericht op taal en rekenen. Hierbij worden educatiemiddelen ingezet. Dit maakt deel uit van grotendeels geoormerkte Rijksmiddelen die bij het ROC moeten worden ingezet. Daarvoor ontvangt Enschede een budget dat regionaal moet worden besteed. 3.2 Maatschappelijke tegenprestatie Personeel Zie flankerend Met de Participatiewet hebben gemeenten de mogelijkheid om mensen met een uitkering een tegenprestatie op te leggen. 3.3 Bijdrage wijkteams ,- Betreft personele inzet van de afdeling werk in de wijkteams waardoor een gezamenlijke aanpak in de wijk wordt gerealiseerd. 24

25 3.4 Bijdrage wijkbudgetten ,- Vanuit het participatiebudget is ,- bestemd voor een algemene bijdrage aan de wijk budgetten. 3.5 Powers ,- Via de methodiek empowerment worden uitkeringsgerechtigden op een laagdrempelige manier geactiveerd. In 2015 wordt de aansturing van de huidige Powers ondergebracht bij het Stadsdeelmanagement. De financiering van de Powers wordt vanaf 2016 structureel geregeld door de inzet van de budgetten Burgerkracht en het inkoopbudget van de wijkteams. In het overgangsjaar 2015 worden de Powers nog voor 50% gefinancierd uit het participatiebudget. 4. Flankerende voorzieningen ,- 4.1 Personele inzet afdeling Werk en Inkomen ,- De adviseur werk is voor de werkgever het centrale aanspreekpunt voor de inventarisatie, uitvoering en ondersteuning van trajecten naar werk. Een goede relatie met de werkgever leidt tot meer en betere plaatsingen vanuit het werkzoekendenbestand. Het ondernemersloket heeft een belangrijke rol in de acquisitie van bedrijven en het faciliteren van bedrijven. Beide gemeentelijke functies worden onderling nauw afgestemd in hun groei en ontwikkeling. Voor de diagnose en begeleiding van werkzoekenden worden vanuit het Werkplein diagnoseadviseurs, werkzoekenden begeleiders en ondersteunende functies ingezet. Arbeidsdeskundigen worden ingezet bij de diagnose en de uitplaatsing van werkzoekenden met een arbeidsbeperking met behulp van loonkostensubsidie. De afdeling Inkomen draagt zorg voor de vertaling van het inkomensdeel. We willen onze werkzoekenden niet uit het oog verliezen en geven aandacht door regelmatige cliëntcontacten. De periodieke herbeoordelingen maken hier onderdeel vanuit. Voor wat betreft de inzet wordt een business case opgesteld. Hierbij houden we de voortgang in de gaten die op eigen kracht of met ondersteuning is bereikt. Zo nodig worden nadere afspraken gemaakt of wordt handhaving ingezet. De successen van het arbeidsmarktoffensief (AMO) worden ingebed in de reguliere werkwijze. Dit betreft met name actueel inzicht in de cliëntcontacten, inclusief bewaking van de rechtmatigheid, en zo nodig met behulp van huisbezoeken. We stimuleren uitstroom naar werk door inzet van het instrumentarium Arbeidsfit. En als dit niet kan door maatschappelijk actief te worden. De reguliere inbedding gaat in 2015 gepaard met extra personele inzet om de resultaten van het project AMO te behouden en is inclusief een bijdrage aan Glanerbrug Doet (conform B&W besluit 4 november 2014). 4.2 Werkgeversbenadering PR ,- Enschede gaat uit van het principe de werkgever op kop. Voor de contacten met werkgevers zijn accountmanagers en adviseurs werk werkzaam. Deze maken gebruik van instrumenten als directe bemiddeling, functiecreatie, loonkostensubsidie en proefplaatsingen. Het budget is bestemd voor informatie- en voorlichtingscampagnes, bijeenkomsten met werkgevers en werkzoekenden en voor uitvoeringskosten van het keurmerk Werkpakt. 4.3 Functiecreatie ,- Vanuit de afdeling Werk krijgen werkgevers informatie en kunnen ze een advies voor hun bedrijf krijgen over functiecreatie. Hierbij worden bedrijfsprocessen anders ingericht en eenvoudige taken afgesplitst, waardoor werkzoekenden met een lagere beroepskwalificatie ingezet kunnen worden. 25

26 4.4 Arbeidsbonus ,- De arbeidsbonus betreft een stimuleringsregeling voor werkzoekenden die langdurig in de uitkering zitten. Voorgesteld wordt om de gemeentelijke arbeidsbonus van 2.000,- terug te brengen naar 1.000,-. Deze bonus is voor personen boven de 27 jaar, die langer dan twee jaar in de uitkering hebben gezeten en meer dan één jaar zijn uitgestroomd. 4.5 Nieuwe initiatieven en opvang terugloop middelen ,- Deze middelen worden ingezet voor de uitvoering van nieuwe initiatieven met name vanuit de MAU en het Twents Banenplan. Mogelijk extra inzet in verband met de nieuwe doelgroepen die in 2015 onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen en voor de opvang van de terugloop in middelen. Dit laatste is van belang om de gevolgen van de budgetreductie in 2017 te verzachten. 26

27 Bijlage 2 Brief ministerie SZW met betrekking tot verdringing d.d. 1 oktober

28 28

29 29