Bladluis. Nieuwsbrief van de KNNV Regio Alkmaar. zesde jaargang, nummer 1, maart 2015

Transcriptie

1 Bladluis Nieuwsbrief van de KNNV Regio Alkmaar zesde jaargang, nummer 1, maart Kom naar de algemene ledenvergadering! Hoe staat onze vereniging ervoor? Wat is er afgelopen jaar gebeurd en wat zijn de plannen voor dit jaar? Kom naar de Algemene ledenvergadering op woensdagavond 25 maart: aanvang uur (een half uurtje eerder dan bij lezingen). Het eerste deel van de avond bestaat uit de algemene ledenvergadering. Tijdens het tweede deel van de avond, na de pauze, laat Rob Monsees foto s zien van de beide door de Lezex georganiseerde weekenden. In 2013 was dat naar het Lauwersmeer en in 2014 naar Zeeland. Paddentrek in volle gang De paddentrek is in volle gang. Ruud Maarschall maakte deze foto van pad die een bijzondere partner heeft gevonden. Let op de oostelijk vos! Ze hebben de hele winter in winterslaap ergens verscholen gezeten, maar nu de eerste voorjaarsdagen zich aandienen ontwaken ze en komen ze tevoorschijn de vossen. We hebben het niet over het zoogdier, maar over de vlinders. Kleine vos is de meest algemene en deze komt in heel Nederland veel voor. Maar ook de zeldzame grote vos en de nieuwkomer oostelijke vos hebben als vlinder de winter doorgebracht en ook deze zullen binnenkort weer kunnen worden gezien. De Vlinderstichtingen Waarneming.nl zijn vooral benieuwd of van de honderden oostelijke vossen die vorig jaar aanwezig waren er veel de winter hebben overleefd. Uit heel Nederland zijn vorig jaar wel oostelijke vossen gemeld via waarneming en telmee, maar de meeste zijn gezien in het westen van het land. Dat is dus ook de regio waar de trefkans het grootst is. Geef je waarneming door. Voor de kenmerken van de drie vossen zie: Stem natuur in het waterschapsbestuur. Op 18 maart kunt u naar de stembus voor twee verkiezingen: de Provincie en het Waterschap. Als het om de kwaliteit van de natuur gaat is het waterschap eigenlijk van nog groter belang dan de provincie. Voor het waterschap in Noord-Holland ten noorden van het Noordzeekanaal, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, zijn er gelukkig genoeg groene kandidaten met hart voor de natuur! Verderop in deze Bladluis meer informatie hier over.

2 Excursie Strandwerkgroep Hargen aan Zee, 24 jan muizenkeutel - Bittium reticulatum kleine zwaardschede - Ensis ensis bonte mantel - Mimachlamys varia Noorse hartschelp - Laevicardium crassum ovaal zeeklitschelpje Tellimya ferruginosa grijze tapijtschelp - Venerupis senescens 2 melkwitte arkschelp - Striarca lactea

3 Stem natuur in het waterschapsbestuur! Op 18 maart kunt u naar de stembus voor twee verkiezingen: de Provincie en het Waterschap. Als het om de kwaliteit van de natuur gaat is het waterschap eigenlijk van nog groter belang dan de provincie. Voor het waterschap in Noord-Holland ten noorden van het Noordzeekanaal, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, zijn er gelukkig genoeg groene kandidaten met hart voor de natuur! Kwaliteit van natuur en landschap Het Planbureau voor de Leefomgeving gaf deze zomer aan dat het op sommige plaatsen ietsje beter gaat met de natuur in Nederland. Maar op de meeste plaatsen, en zeker in agrarisch gebied, gaat de natuur nog steeds elk jaar achteruit. In het laaggelegen deel van het land, dus zeker ook in Noord-Holland wordt dat voor het overgrote deel veroorzaakt door een verkeerd en onnatuurlijk waterbeheer. Door een te laag waterpeil verdwijnen de weidevogels, verdroogt het duin en het veen in de veenweidegebieden. Door het teveel inlaten van voedselrijk boezemwater verdwijnen zeldzame planten, die afhankelijk zijn van gebiedseigen water of schoon kwelwater. Wie het waterbeheer in handen heeft, heeft de sleutel voor een goed natuurbeheer. Veiligheid Het is goed, dat we de besturen van de waterschappen via verkiezingen zelf kunnen kiezen, want er valt ook echt wat te kiezen. We willen allemaal veilige dijken, maar veiligheid kan je bereiken door het aanleggen van rechte en gladgeschoren dijken, of door maatwerk met respect voor natuur en landschap, waarbij door aanleg en beheer een soortenrijke en bloemrijke vegetatie ontstaat. Waterpeil Bij het vaststellen van het peil kun je de intensieve landbouw maximaal faciliteren, of een meer flexibel en natuurlijk peil instellen, waardoor je zuinig kunt zijn met schoon kwelwater, het veenweidelandschap bewaart en de weidevogels behoudt! Ook in de stad kun je de broodnodige wateropvang combineren met meer groen. En gaan we de medicijnresten uit het afvalwater zuiveren en wat mag dat kosten? Allemaal keuzes die we als bewoners alleen aan anderen over moeten laten. Daar moeten we zelf over beslissen! Water Natuurlijk Bij de vorige verkiezingen in 2008 is met steun van o.a. Natuurmonumenten, Landschap Noord- Holland, de Milieufederatie, IVN en KNNV de waterschapspartij Water Natuurlijk opgericht. Een doel is bestuurders in de waterschappen te krijgen, die deskundig en toegewijd op het gebied van water en met een hart voor natuur en landschap. Energie en grondstoffen uit afvalwater Inmiddels staat Water Natuurlijk de grootste fractie in het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en is er veel verbeterd. Er zijn inmiddels steeds meer gemalen die veilig zijn voor doortrekkende vissen. Uit het rioolwater wordt inmiddels kostbare energie en grondstoffen herwonnen. Op Texel wordt afvalwater gezuiverd op natuurlijke wijze met een helofytenfilter; een goed voorbeeld voor andere regio s. 3

4 In samenwerking met bewoners en wandelaars zijn tal van routes ontwikkeld om langs het water te genieten van ons prachtige gebied! Ook zijn er prachtige kanoroutes en wordt er rekening gehouden met schaatsers, mocht er natuurijs komen. Stemmen? Toch kan er nog zoveel beter! Op meer plaatsen kan het natuurlijk peil worden hersteld, ook nabij agrarisch gebied. De gemalen worden nu uitgerust met visvriendelijk pompen, maar ook al die stuwen in de polders zouden passeerbaar moeten worden voor vis en andere dieren. De nog steeds doorgaande verdroging van de natuur zou beter aangepakt moeten worden en de waterkwaliteit kan echt beter. Ga daarom op 18 maart ook stemmen voor de waterschappen, want u kunt echt het verschil maken! Stemt u ook voor de natuur in het waterschapsbestuur? Ruud Maarschall, Petten, e: maarschall@me.com (lijsttrekker Water Natuurlijk voor het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier) Nadere informatie: (voor algemene informatie over de verkiezingen en de deelnemende partijen bij Hollands Noorderkwartier) (= hulp bij het vinden van een passende partij) (voor informatie over Water Natuurlijk) Zaaien met de Hoornbloem 'Tuinieren met wilde planten? Dat is alternatief, leuk en aantrekkelijk voor vogels en vlinders. Maar hoe kom je aan de benodigde zaden? De KNNV-afdeling Hoorn/West-Friesland brengt sinds 1990 een uitgebreide lijst uit van beschikbare zaden. Deze lijst, die ieder jaar weer anders is, bevat korte informatie over 333 soorten meest inheemse wilde planten zoals Wilde reseda, Grote ratelaar of Slanke sleutelbloem. Maar ook gebruikskruiden zijn vermeld, bijvoorbeeld Citroenmelisse en Marjolein. Naast deze soorten zijn er mengsels verkrijgbaar voor ca. 4 m², bijv. vlinder- of vogeltuinmengsel, hommelplanten, schaduwplanten of 1-jarigenmengsel. De Hoornbloem presenteert voor de 25 e keer haar zadenlijst van wilde planten. Het zal tevens de laatste keer zijn dat je dit overzicht krijgt, want na zoveel jaren vrijwilligerswerk willen we wat meer van onze vrije tijd genieten. Tijd die gevuld gaat worden met fietsen en wandelen, genieten, bestuderen en fotograferen van flora en fauna. We blijven wel plantjes opkweken op beperkte schaal, zodat we op diverse natuurmanifestaties wat leuks te bieden hebben. Zonder de groep vrijwilligers van de KNNV die ons ieder jaar hielp met zaden schonen, inpakken en etiketteren hadden we het vast niet zo lang volgehouden! We zijn hen veel dank verschuldigd. Voor meer informatie en de zadenlijst, kijk op: 4

5 Wild van je eigen provincie! Woensdag 22 april: Lezing Richard Witte: Zoogdieren in Noord-Holland, wild van je eigen provincie. Locatie: Wijkcentrum Overdie, Ruusbroechof 97, 1813 BG te Alkmaar. Aanvang uur, einde omstreeks uur, toegang gratis. In de omgeving van de Ruusbroechof is ruim voldoende gratis parkeerruimte. Zoogdieren staan steeds meer in de belangstelling. De kaskraker 'De Nieuwe Wildernis' barst van de zoogdieren. In de krant lezen we dat de wolven aan de Nederlandse grens staan te rammelen en dat er weer Europese wilde katten in Nederland geboren zijn. De natuur komt weer naar ons terug! Maar we lezen ook dat otters massaal doodgereden worden en gered dienen te worden. Tevens speelt er in onze eigen provincie van alles op het gebied van zoogdieren. Damherten worden afgeschoten om te voorkomen dat ze onder een auto terecht komen en aan onze kust duiken opeens moordlustige grijze zeehonden op die onschuldige bruinvissen aan stukken scheuren. En opeens ziet u ziet ze zelf ook. Terwijl u ging kijken naar de zandsuppletie bij de Hondsbossche Zeewering zag u voor het eerst tientallen zeehonden liggen. Die waren daar toch nooit? Anderzijds vraagt u zich gelijktijdig af waar de konijnen en eekhoorns zijn gebleven? Welke muis steelt er nu het voer uit het kippenhok? En wat vliegt daar 's nachts voor het slaapkamerraam? Vragen genoeg. Met de uitgave van de 'Atlas Noord-Hollandse Zoogdieren' tijdens de 8e Noord- Hollandse Natuurdag is voor iedereen veel informatie beschikbaar gekomen over het voorkomen van zoogdieren in Noord-Holland en konden veel vragen beantwoord worden. Echter er valt veel meer te vertellen dan op die enkele bladzijden per soort beschreven kon worden. Daarom neemt Richard Witte u op 22 april mee naar de wondere wereld van de Noord- Hollandse zoogdieren. Richard is fauna-specialist bij Bureau Endemica, bestuurslid van Noord-Hollandse Zoogdierstudiegroep ( en auteur van verschillende hoofdstukken in de 'Atlas Noord-Hollandse Zoogdieren'. Als oud-texelaar is hij ook auteur van de zoogdierhoofdstukken in 'Duinen en Mensen - Texel' en 'Texel is anders'. Daarnaast is hij de voormalige coördinator van het Beschermingsplan noordse woelmuis, teller van zeehonden en dolfijnen vanuit een vliegtuig en bedenker van het project "Batman Hoppend langs Noord-Hollandse scholen". Een zoogdierkenner bij uitstek dus maar bovenal een enthousiast verteller. Kom naar de lezing op 22 april en laat u meenemen tijdens deze nachtelijke wildsafari naar het rijk van de Noord-Hollandse zoogdieren. Na deze avond vol prachtige foto's, door diverse gadgets verkregen nachtelijke geluiden en filmbeelden en door interessante anekdotes blijkt uw wereld opeens veel rijker aan zoogdieren te zijn dan u dacht. 5

6 Van de KKNV-Uitgeverij Eetbare paddenstoelen vindplaatsen, herkenning, verzamelen en bereiden Auteur: Jens H. Petersen Prijs: 21,95 (ledenkorting 10%) ISBN: Een handige basisgids voor iedereen die meer over eetbare paddenstoelen en (giftige) dubbelgangers wil weten: de beste vindplaatsen, herkenning, verzamelen, bewaren en bereiden. Je leert de belangrijkste soortgroepen en algemeen voorkomende eetbare soorten herkennen aan de hand van duidelijke beschrijvingen en foto s. - eetbare paddenstoelen: vindplaatsen, herkenning, verzamelen, bewaren en bereiden - de belangrijkste soortgroepen - de belangrijkste eetbare soorten met informatie over uiterlijk, vindplaats, smaak en bereiding - dubbelgangers met extra uitleg als deze giftig zijn. Pas op voor giftige dubbelgangers! Do's en dont's van paddenstoelen verzamelen - Vraag om toestemming. Veel natuurbeheerders vinden het niet erg als je wat voor eigen gebruik plukt, maar er zijn ook gemeenten waar wildplukken verboden is. - Neem altijd twee gidsen mee, dan weet je zeker dat je de juiste soort hebt. Bij twijfel: laten staan. - Pluk met respect voor de natuur. Verniel niets, breek geen takken af. - Pluk nooit zeldzame soorten of een heel veld leeg. Bij Boekhandel het Keerpunt zijn KNNVuitgaven te koop. Neem uw KNNV-pasje mee en ontvang ledenkorting op KNNV-uitgaven! Ook bij Beversport ontvangen KNNV-leden korting! 6

7 AIR BRUSH A touch of spring De entree en het gezegende lam, de bloesem de ongekende bedoeling, vermoedelijk de zang van een zwartlakense merel. Het pril herkennen van een eerder arriveren. Het strijkt neer. Het echoot bruusk en fier. Onomatopee van Grutto, Kieviet en Tureluur. De eentonige Tjiftjaf de begeerte hoog te boven. Ik ben hier gebleven, jij was hier om het even. Vanuit stilte de leegte verdreven. Hoe Hollands wil Moeder Lente. Ik schilder berucht wolken in Gouden Eeuwen, ik maak populair houten klompen en tulpen. Ik tover Speenkruid, Kornoelje, Hazelaar, vernevel voorzichtige tinten. Waar is de liefde vervolgens? Laat het zon of regen. Ik mild van gedachte, mals de warmte en het geduldige gras. Over nieuw uitzicht gesproken. Daar ligt het grazen, het wijds perspectief. Waarheen te zullen gaan? De enige ware merkwaardige verwachting Elbert Gonggrijp, Alkmaar, vrijdag 6 maart

8 Kijken naar lieveheersbeestjes In gaat EIS bezig met het organiseren van een landelijk lieveheersbeestjesproject. Er wordt een zoekkaart gemaakt (onderstaand een voorproefje) en een veldgidsje. Daarnaast worden er op verschillende plekken excursies gehouden in de hoop mensen enthousiast te maken voor het verzamelen van waarnemingen van lieveheersbeestjes. Op zaterdag 25 april wordt er een lieveheersbeestjes excursie georganiseerd in onze omngeving. We gaan een dagje met Vincent Kalkman van het EIS op pad in het Geestmerambacht en bij Egmond Binnen. Start om uur. Ga mee! Meer informatie bij Hans Nieuwenhuijsen: 8

9 Nieuws van de werkgroepen Strandwerkgroep Verzamelen bij station Alkmaar-Noord (parkeerterrein bij huisartsenpost) tenzij anders vermeld. Aanmelden bij Henk Witte Zondag 22 maart Strand Tweede Maasvlakte, uur. Vertrek Alkmaar 8.30 uur. Zaterdag 18 april Huisduinen (bij Nogal Wiedus), uur. Vertrek Alkmaar uur. Zaterdag 23 mei Goeree, uur. Vertrek Alkmaar 9.30 uur. Zondag 14 juni Petten, uur. Verzamelen bij de strandopgang op de overgang van dijk naar duinen (met auto via Korfwaterweg). Aanmelden niet nodig. Hoe zal het strand er uit zien na de zandsuppletie? Plantenwerkgroep De Plantenwerkgroep start begin mei weer met de wekelijke inventarisatie-excursies op de dinsdagavond. Het komende seizoen gaan we onder andere een bezoek brengen aan het Hargergat. Verder gaat de pioniervegetatie van de opgespoten duinen voor de Hondsbossche Zeewering bekeken worden. Ga gerust een keer mee en verbaas je over de plantenrijkdom van onze omgeving. Meer informatie bij Pieter Korstanje, tel , De Mossenwerkgroep De mossenwerkgroep heeft gedurende het winterseizoen iedere dinsdagavond een determinatieavond gehad. Verder zijn er enkele excursies georganiseerd. Er zijn veel leuke waarnemingen gedaan in het Bergerbos en Oude Hof. De Mossenwerkgroep gaat nu weer in zomerslaap. Meer informatie bij Pieter Korstanje, tel , lippenmos - Chiloscyphus polyanthos gewoon schijfjesmos - Radula complanata 9

10 Paddenstoelenwerkgroep Alle excursies vertrekken in principe om uur, tenzij anders is vermeld, en eindigen om ongeveer uur, afhankelijk van het enthousiasme en de hoeveelheid paddenstoelen. Als bij excursies OPBELEXCURSIE! staat wil dat zeggen dat deelnemers de excursieleider de avond voor de excursiedatum tussen en uur moeten bellen om zich aan te melden i.v.m. vervoer. Onder slechte omstandigheden kan de excursieleider besluiten om de excursie niet te laten plaatsvinden of naar een ander gebied te verplaatsen. 1. Van de deelnemers aan excursies van de Paddenstoelenwerkgroep wordt verwacht dat zij zich aan de aanwijzingen van de excursieleider(s) houden. Het verzamelen van paddenstoelen voor nadere studie dient zo bescheiden mogelijk te gebeuren; eventueel losse en niet verder benodigde exemplaren worden liefst onopvallend in het terrein teruggeplaatst. Er worden geen paddenstoelen verzameld voor consumptie. Er wordt van uit gegaan dat deelnemers zich conformeren aan het plukstandpunt van de Nederlandse Mycologische Vereniging. ( 2. In principe zijn de excursies, in overleg met de excursieleider, voor iedereen toegankelijk. Deelname geschiedt volledig op eigen risico. 3. Van de excursieleider(s) wordt verwacht dat hij/zij zelf voor de benodigde vergunningen zorgen. De excursie deelnemers geven de namen en bijzonderheden van de eventueel voor nader onderzoek meegenomen paddenstoelen door aan de coördinator. Hiervan wordt een soortenlijst samengesteld en doorgestuurd naar de excursie deelnemers en naar de KNNV-Alkmaar. De coördinator stuurt aan het eind van het jaar alle waarnemingen op naar de provinciaal coördinator van de NMV. Zaterdag 28 maart. Excursie naar het Zwanenwater. Het Zwanenwater is elk jaargetijde de moeite waard om bezocht te worden. Dit natuurgebied van Natuurmonumenten is nog onvoldoende onderzocht op met name voorjaarspaddenstoelen bv knolkelkjes. Verzamelen om 10:30 uur aan de noordkant van Alkmaar centraal of om 11:00 uur aan de hoofdingang van het Zwanenwater aan de Zuid schinkeldijk te Callantsoog. Opbelexcursie i.v.m. vervoer tel: , leiding Martijn Oud. Zaterdag 25 april. Excursie naar het Geestmerambacht. Verzamelen om 10:30 aan de noordkant van station Alkmaar centraal of om 11:00 uur op parkeerplaats Vlasgat aan de Koedijker kant van het Geestmerambacht. Het gebied heeft een reputatie vanwege het voorkomen van bijzondere voorjaarspaddenstoelen. Voorjaarspaddenstoelen zijn alleen in het voorjaar te zien dus twijfel niet om op excursie te gaan! Leiding Martijn Oud. Opbelexcursie i.v.m. vervoer tel: De Woensdaggroep Programma van de KNNV-IVN woensdaggroep voor juli t/m september Dit programma staat ook in BLAD. De excursies beginnen om uur tenzij anders vermeld, einde ± uur. Informatie: Marian van der Laan , tel. tijdens excursies ,mail: secretaris@regioalkmaar.knnv.nl. Zie ook de website voor actuele informatie: Maart /03 Bergen, excursie vanaf Duinvermaak, Breelaan 132, 1861 GH Bergen. Bomen in de winter, excursie o.l.v. Piet Winder. 11/03 Schardam, de Zeegatwandeling. Parkeren bij de kerk van Schardam, om uur daar. 18/03 Eilandspolder, verzamelen bij de vogelkijkhut van het Kerkemeertje. 25/03 Haarlem, excursie naar de Haarlemmerhout o.l.v. Evert Maarschall. Aanvang uur, parkeren in parkeergarage Houtplein, Wagemakerslaan 1, 2012 DJ Haarlem. Voor wie liever met de trein komt: vanaf station Haarlem is het 20 minuten lopen naar de Wagemakerslaan. APRIL

11 01/04 Egmond aan den Hoef, excursie o.l.v. Michel Rühland. Parkeren op het parkeerterrein aan het Nachtegalenpad. 08/04 Overveen, Elswout. Stinzenplanten, excursieleiding Piet Winder. Om uur bij de ingang van Elswout. Adres: Elswoutlaan 12a, 2051 AE Overveen. Halverwege de excursie boterhammen opeten. 15/04 Heemskerk, excursie o.l.v. Michel Rühland. Parkeren op het parkeerterrein ten westen van de Beverwijkerstraatweg, vlak bij de Hoofdweg, daar waar kampeerterrein Geversduin ligt. 22/04 Bergen aan Zee, de jaarlijkse viooltjeswandeling o.l.v. Evert Maarschall. Vijf soorten viooltjes, duinviooltje, ruig viooltje, zandviooltje, bleeksporig bosviooltje en hondsviooltje, hopelijk allemaal in bloei. Wie ze vast opzoekt in de flora herkent ze gemakkelijker. Verzamelen: hoek Woudweg-Parkweg aan de zuidkant van Bergen aan Zee. 29/04 Marken, rondje om het eiland, o.l.v. Auke Burrie vogels kijken, aanvang uur. Parkeren rechts op de Zeedijk vlak voor je het eiland op gaat. Halverwege de excursieboterhammen opeten. De Dinsdaggroep Coördinator: Jannie Nijman, tel , adres: De dinsdaggroep start in principe om uur, sommige excursies kosten geld, dan staat dat vermeld. Het is handig om een duinkaart van het PWN-gebied aan te schaffen/mee te nemen. Autobezitters die mensen mee willen nemen graag even melden via de mail. maart 17/3 Schoorl. Start Bezoekerscentrum Schoorlse Duinen, betaald parkeren. 24/3 Eilandspolder, N244 afslag West Graftdijk Groeneweg eerste afslag links Kerkemeertje. Vogels kijken met Rob Monsees. 31/3 Alkmaarse Hout/Bolwerk, start hoek Wilhelminalaan/Julianalaan, betaald parkeren. Stinzen-plantenwandeling. april 07/04 De Bleek. Start Gasterij Nieuwe Westert, Oude Schulpweg 38, 1935 EN Egmond. Met Jan Verkaik en Jannie Nijman. 14/04 Uitgeest. Start Restaurant Havenrijk, Lagendijk 41,1911 MT Uitgeest. Weidevogels. 21/04 Bergen aan Zee. Start Woudweg. Duinviooltjes. Met Evert Maarschall 28/04 Wildrijk, Sint Maartensvlotbrug. Met Piet Winder. De Insectenwerkgroep Meer informatie over de activiteiten van de Insectenwerkgroep bij Hans Nieuwenhuijsen, De IJsvogelwerkgroep Waarnemingen van ijsvogels graag doorgeven aan Rutger Polder De Hybi-werkgroep De Hy-bi (Hydro-biologische werkgroep) is een werkgroep die zich bezighoudt met het leven in de sloot. Meer informatie bij: Jaap Cost Budde, Tenslotte Kopij voor de Bladluis kunt u sturen naar Pieter Korstanje: f2hheipie@hetnet.nl. 11