A STAKEHOLDERS GAME KAURI KAURI. Je eerste stappen naar een intern draagvlak voor duurzaamheid. Belgian meeting point. for global sustainable action
|
|
- Cornelia de Jong
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 A STAKEHOLDERS GAME Je eerste stappen naar een intern draagvlak voor duurzaamheid KAURI Belgian meeting point MEMBER OF for global sustainable action
2 Intern Stakeholder Engagement: Wat? Waarom? Hoe? Ben je CSR-verantwoordelijke in een bedrijf? Of werk je in de non-profit en probeer je alle activiteiten zo duurzaam mogelijk te laten verlopen? Dan heb je misschien al ervaren dat niet iedereen binnen je organisatie meteen mee is met het nut van duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Op naar een draagvlak voor duurzaamheid Duurzaamheid wordt gedragen van onderuit. Natuurlijk is de inzet van het management de eerste voorwaarde voor een doortastend duurzaam beleid. Maar als je de visie van je organisatie in de praktijk wilt omzetten, moet ook elke werknemer zich hierin kunnen vinden. Door intern stakeholderengagement maak je niet alleen de ondernemer en de creatieveling in hen wakker. Je medewerkers worden ook spontaan authentieke ambassadeurs voor jullie organisatie. Met een voortdurende interactie tussen top en werkvloer help je de soms grote kloof overbruggen tussen bazen en werknemers, ervaren rotten en groentjes of duurzaamheidsbelievers en nuchtere what s-in-it-for-misten. stakeholderdag Compass group juni 2013
3 Zet speels de eerste stappen en laat het engagement serieus groeien. Blijft de vraag: hoe bereik je en dring je echt door tot je interne stakeholders? Eerst en vooral door samen met hen na te denken over de manier waarop jullie organisatie met duurzaamheid omgaat. Het maakt daarbij niet uit of jullie pioniers of beginnelingen zijn in MVO. Je zit pas echt op het goede spoor als alle medewerkers zich betrokken voelen bij de duurzame werking van je organisatie. Deze toolkit is een vrije aanzet om samen ideeën te bedenken, te evalueren en in projectvorm of strategische doelen te gieten. Eens de losse ideeën vorm krijgen, is het belangrijk dat je de interne interactie voortdurend voedt en helpt groeien. Doe daarvoor indien nodig beroep op een specialist. Gebruik de input uit de brainstormsessies om concrete dingen te veranderen in je organisatie en hou je medewerkers daarvan op de hoogte. Want mensen om hun mening vragen en er daarna niets mee doen, beknot hun engagement in plaats van het te vergroten. Als je deze starterskit goed gebruikt, maak je veel kans om de bal aan het rollen te brengen. En zorg je misschien wel voor een duurzame lawine die het hele landschap van je organisatie bedekt, van bovenaan de top tot op de werkvloer. With a little help from KAURI and Flanders DC Als Belgisch samenwerkingsnetwerk maken wij graag gebruik van de expertise uit ons divers ledenbestand om tools te ontwikkelen die MVO in de praktijk helpen zetten. Zo zijn we voor dit spel te rade gegaan bij enkele experten in stakeholderengagement. Voor de praktische kant hebben we ons laten inspireren door de succesvolle GPS brainstormkit van Flanders DC. We stellen je dezelfde methodiek van het spelbord en de 3 rondes voor. En in deze handleiding kom je te weten hoe je de brainstormkit het best gebruikt om je medewerkers verder te betrekken bij het duurzaamheidsbeleid van je organisatie.
4 Aan de slag Enough talking, let s start walking! Voor een sessie die het draagvlak rond duurzaamheid binnen je organisatie versterkt, heb je het volgende nodig: 1 spelbord per 8 à 10 deelnemers post-its of gelijkaardige ideeëndragers 1 flipchart om de beste concepten te verzamelen een zo divers mogelijk deelnemersveld Laat dus de mensen van productie, verkoop of boekhouding niet samenhokken, maar zet juist de meest verschillende functies en achtergronden bij elkaar. Probeer ook op voorhand in te schatten wie de voorlopers zijn en welke medewerkers eerder terughoudend staan tegenover duurzaamheid en innovatie. Zorg op basis van al deze factoren voor een gezonde mix. Hoe meer uiteenlopende visies, hoe meer ideeën op het einde van de sessie. Van 100 ideeën naar 1 goudklomp in 3 rondes: Voorbereiding Bepaal de centrale vraagstelling: formuleer een duidelijke vraag rond jullie duurzame werking. Deze centrale vraag zal het onderwerp uitmaken van de sessie. Maak de vraag actiegericht, ambitieus en open. Met een aanvang als Hoe kunnen we... nodig je de deelnemers uit om alle kanten uit te gaan tijdens de brainstorm. Maak de vraag ambitieus genoeg door er concrete cijfers en deadlines aan te koppelen. Hier een vb van zo n vraag: Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken? Sustainable Purchaising Vrij veld 2 CO2 Reduction Healthy Food Accompany Staff Kies tot 5 verschillende duurzaamheidsthema s die relevant zijn voor jullie organisatie en gebruik ze als leidraad doorheen de brainstorm. Dit kunnen thema s zijn zoals CO2-reductie, health & safety, fair operating practices e.a. Geef indien mogelijk concrete voorbeelden van projecten die jullie organisatie al heeft gerealiseerd. Dit nodigt de deelnemers uit om de lat meteen hoger te leggen. Vrij veld 1 Vb. van spelbordvelden zoals op stakeholderdag Compass Group van juni 13
5 Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken? Reduction of CO2 emissions Maak voor elk gekozen thema een overzichtsfiche met korte, eenvoudige beschrijvingen om de deelnemers op weg te helpen. Voor de vormgeving van deze fiches kan je gebruik maken van de template op de laatste pagina van deze handleiding. Vb. van Vb. overzichtsfiche van zoals op op stakeholderdag Compass Group van juni 13 Compass Group van juni 13 Bepaal wie deelneemt aan het spel en maak een opstelling van deelnemers per tafel. Ga zo breed mogelijk bij het selecteren van de mensen die je samenbrengt aan 1 spelbord. Betrek alle verschillende departementen en functies binnen de organisatie. Verschillende inzichten leiden vaak tot verrassende ideeën. HUMAN RESOURCE MANAGER HEAD OF PRODUCTION XXX BUITENSTAANDER (optioneel) EXTERNE STAKEHOLDER (optioneel) SALES EXECUTIVE MARKETING DIRECTOR OFFICE MANAGER ICT EXECUTIVE ACCOUNTANT PROJECT MANAGER CEO FACILITATOR KAURI kan u op aanvraag een lijst van professionele facilitators bezorgen die vertrouwd zijn met de GPSmethodologie. Vb. van opstelling zoals op stakeholderdag Compass Group van juni 13 Zet de deelnemers in duo s aan de velden van het spelbord. Zit je met een oneven aantal deelnemers? Maak dan één trio in plaats van een duo. Zet op de dag van de sessie zelf alles klaar voor het begin van de 3 rondes: 1) Maak de flipchart klaar en schrijf op een eerste blad de centrale vraagstelling duidelijk op. 2) Verdeel vervolgens een tweede blad in 2 kolommen: één met titel Rode ideeën en één met titel Gele ideeën. 3) Leg het spelbord op tafel met in het midden de titels van de thema s plus minstens 1 vrij veld. Dit laatste veld dient voor extra ideeën die buiten de gekozen thema s vallen. Zorg dat minstens elk duo een overzicht van de thema s heeft.
6 Ronde 1 Ideeën bedenken rond thema s (40-70 minuten)
7 BRIEFING Geef aan dat elk duo ideeën moet bedenken die aan de centrale vraagstelling beantwoorden. En dit per veld/thema waar ze beurtelings aan zitten. Vraag aan de deelnemers dat ze ideeën spuien zonder aan budget of andere beperkingen te denken. Elk idee kan interessant zijn en verdient een plaats op het bord. Quantity breeds quality! Leg uit dat ze meer informatie over elk thema vinden op de overzichtsfiches. Geef aan dat het vrije veld dient voor alle mogelijke ideeën die niet meteen onder één van de thema s vallen. Ideeën worden op post-its kort beschreven en op het bijbehorende veld geplakt. Tip: laat de ideeën met viltstift en in HOOFDLETTERS opschrijven, dat leest makkelijker. SESSIE Maak duidelijk dat het bord volgens een op voorhand bepaald tijdschema gedraaid moet worden, zodat ieder duo beurtelings op elk veld kan werken. Pas dit tijdschema aan afhankelijk van de beschikbare tijd en de flow van de groep. Hier een mogelijke tijdsverdeling: a) 8 12 minuten en draaien b) 7 12 minuten en draaien c) 6 10 minuten en draaien d) 5 10 minuten en draaien e) 4 8 minuten en draaien f) 4 8 minuten en laatste keer draaien zodat elk duo terug bij hun beginveld komt Zijn jullie met minder dan 12? Dan laat je sommige duo s/trio s 2 keer aan een leeg veld beginnen. IDEEËN GROEPEREN Leg uit dat elk duo, eens terug aan hun beginveld, de ideeën moet verdelen tussen realiseerbaar op korte en lange termijn. Post-its met kortetermijnideeën op de linkse helft van het veld, ideeën voor de lange termijn op de rechtse, gearceerde helft. Laat ook de post-its met gelijkaardige ideeën groeperen.
8 Ronde 2 Beste ideeën per thema selecteren (30 minuten)
9 BRIEFING Geef elk duo stickers om te stemmen: 8 rode stickers voor creatieve ideeën realiseerbaar op korte termijn en 8 gele stickers voor langetermijnideeën. De duo s kunnen zich laten leiden door de verdeling die men in de vorige ronde heeft gemaakt, maar ze zijn niet verplicht. Geef aan dat ze hun stemmen over alle ideeën op het bord moeten verdelen: maximaal 2 stickers per idee en alle stickers opgebruiken! STEMRONDE Vraag aan de deelnemers dat ze hun buikgevoel volgen en kiezen voor ideeën die hen energie geven. Laat de duo s opstaan en rond de tafel lopen. Probeer het tempo er in te houden: als mensen snel en spontaan kiezen, gaan ze makkelijker voor de meest originele out-of-the-box ideeën. STEMMEN TELLEN Hou 20 minuten van deze ronde vrij om te zoeken naar de topideeën: Vraag om ideeën op te sommen waarvoor gestemd is en schrijf ze op de flipchart in de daartoe bestemde kolom. Begin met te vragen naar ideeën met 3 of meer stemmen, nadien 2, enz... Zorg dat je minimaal 12 en maximaal 20 ideeën opschrijft. Staan alle ideeën op de flipchart? Vraag dan nog even of iemand een joker wil gebruiken voor een idee dat nog niet op de flipchart staat. Groepeer identieke ideeën of ideeën die samen een groter geheel vormen. Bekijk dit in overleg met de deelnemers en verbindt zulke clusters met een viltstift. Alle ideeën (zowel gele als rode) kunnen met elkaar gelinkt worden. Nummer alle ideeën en geef alle deelnemers een minuutje tijd om daar hun persoonlijke top-3 uit te kiezen. Vraag dat ze tijdens deze selectieronde voorrang geven aan concepten die echt ingrijpen in de kernactiviteit van jullie organisatie. Hoe relevanter de gekozen voorstellen, hoe gemakkelijker ze nadien mee uitgewerkt zullen worden door alle betrokken partijen. Ga de deelnemers één voor één af en zet streepjes bij de ideeën die ze gekozen hebben. De top ideeën komen zo vanzelf bovendrijven.
10 Ronde 3 Geselecteerde ideeën uitwerken (30-45 minuten)
11 BRIEFING Verdeel de top ideeën onder de groep (3 à 4 groepjes afhankelijk van het aantal ideeën en deelnemers). Geef elk groepje een projectfiche waarop ze het idee kunnen uitwerken en een flipchartvel om het te presenteren. UITWERKING Laat elk groepje de essentiële elementen van zijn idee samenvatten op de projectfiche: a) Titel van het idee b) Definitie: Beschrijf in enkele zinnen wat het idee inhoudt c) Voordelen: wat kunnen we meer, beter, sneller, goedkoper doen met dit idee? d) Nadelen, valkuilen en belemmeringen: mogelijke risico s (financiëel, technologisch, organisatorisch,...) die kunnen optreden e) Oplossingen: hoe kunnen we anticiperen op voorgaande risico s? f) Impact: wat moet er veranderen om het idee te realiseren (technologie, processen, marktbenadering,...)? g) Nodige partijen: met wie moeten we samenwerken om het idee te realiseren? PRESENTATIE RODE IDEEËN korte termijn: snel realiseerbaar Laat elke groep zijn idee presenteren op het flipchartvel. Tip: hou de timing strikt in de gaten: maximaal 2 minuten per project! GELE IDEEËN lange termijn: haalbaarheid moet onderzocht worden
12 You started the conversation, now keep it going! Laat binnen de week een verslag van deze sessie maken door een van de deelnemers. Dit verslag bundelt de projectfiches, een lijst met de ideeën op de flipchart en alle postits op het spelbord. Gebruik dit verslag als basis voor de opvolging: overloop het enkele weken na de sessie nog eens met (een deel van) de groep. Misschien zijn sommige ideeën al verder bestudeerd en blijken ze onhaalbaar? Of misschien geloven de deelnemers na een korte bezinningsperiode meer in andere ideeën. Probeer vervolgens snel tot actie over te gaan: Zet een projectteam op, ga de haalbaarheid van een idee na, spreek partners aan om het project uit te werken enz. Aarzel niet om hiervoor beroep te doen op experten in het uitwerken van een duurzaamheidsbeleid binnen een organisatie. Je vindt in het KAURI-netwerk heel wat professionele begeleiders die je hierbij kunnen helpen. Contacteer ons dus gerust als we je verder op weg kunnen helpen bij het uitbouwen van een succesvol en continu engagement met je interne stakeholders. And whatever the outcome, keep us in the loop. Laat ons zeker ook weten wat jullie vinden van het spel en tot welke resultaten het heeft geleid. Wij delen jullie ervaringen graag. Zo kan jullie intern engagement misschien ook externe stakeholders inspireren tot duurzame samenwerking!
13 Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken?? Reduction of CO2 emissions THEMA: Vb. van overzichtsfiche zoals op stakeholderdag Compass Group van juni 13 Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken?? Reduction of CO2 emissions THEMA: Vb. van overzichtsfiche zoals op stakeholderdag Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken?? Reduction of CO2 emissions THEMA: Vb. van overzichtsfiche zoals op stakeholderdag Compass Group van juni 13 Hoe kunnen we tegen 2015 gezamenlijk onze duurzaamheidsdoelen bereiken?? Reduction of CO2 emissions THEMA: Vb. van overzichtsfiche zoals op stakeholderdag
GPS. Tool GPS. Tool GPS. Handleiding
Tool Tool GPS GPS GPS Handleiding Hoe zet ik zelf een GPS-sessie op? INHOUD 1 BEREID DE SESSIE VOOR / 5 2 DOE DE SESSIE / 13 3 NA DE SESSIE - MAAK EEN VERSLAG EN KIES DEFINITIEF / 19 4 DE ANDERE STAPPEN
Nadere informatieGPS. Tool GPS. Tool GPS. Handleiding
Tool Tool GPS GPS GPS Handleiding Hoe zet ik zelf een GPS-sessie op? INHOUD 1 Bereid de sessie voor / 5 2 doe de sessie / 13 3 na de sessie - maak een verslag en kies definitief / 19 4 de andere stappen
Nadere informatieSDG ROADMAP DUURZAAM ONDERNEMEN IN PRAKTIJK
SDG ROADMAP DUURZAAM ONDERNEMEN IN PRAKTIJK 1 SDG ROADMAP DUURZAAM ONDERNEMEN AAN DE HAND VAN DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELSTELLINGEN Duurzaam en succesvol ondernemen gaan hand in hand en versterken elkaar.
Nadere informatieDe bruistablet. Creatief zoeken naar
De bruistablet Creatief zoeken naar sprankelende oplossingen Op de jeugddienst word je dagdagelijks geconfronteerd met kleine en/of grote problemen, vraagstukken, uitdagingen die een antwoord van je vragen.
Nadere informatieOverijse Overlegt. Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente. Leidraad voor grotere toekomsttafel
Overijse Overlegt Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente Leidraad voor grotere toekomsttafel Leidraad voor een toekomsttafel 6 tot 14 personen 30 tot 60 min (afhankelijk van aantal deelnemers)
Nadere informatieLerend Netwerk. Coachingavond Draaiboek Plan B. Case Caermerklooster Firma Denys NV. Proactief handelen
Lerend Netwerk Coachingavond Draaiboek Plan B Case Caermerklooster Firma Denys NV Proactief handelen 30 november 2010 1 Coachingsessie thema 3: Proactief handelen (Plan B) Structuur van de avond: Inleiding
Nadere informatieEen tool voor motivatie & werknemerstevredenheid Handleiding voor de trainer
GPS Werken met de Glimlach Een tool voor motivatie & werknemerstevredenheid Handleiding voor de trainer Inhoudstafel 1 Inleiding...2 2 Bereid de sessie voor...2 2.1 Benodigdheden...2 2.2 Deelnemers...3
Nadere informatieIntroductie tot Wereld van Nestor Lancering 4 oktober 2012, VVSG-ouderendag (Leuven)
Introductie tot Wereld van Nestor Lancering 4 oktober 2012, VVSG-ouderendag (Leuven) Inhoud > Introductie > Wat is Wereld van Nestor? > Hoe werd het ontwikkeld? > Hoe ziet het er uit? > Wanneer te gebruiken?
Nadere informatieOpruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ!
Opruimen in de praktijk Ruimte voor de professional, die professional dat ben JIJ! Niet alleen toevoegen maar ook opruimen Een handleiding van de Opruimdienst als hulpmiddel voor jouw team Handleiding
Nadere informatieDraaiboek voor het uitwerken van activiteiten 1
Draaiboek voor het uitwerken van activiteiten 1 Je hebt als groep ouders een idee van wat je rond cultuur, ouderbetrokkenheid en taalstimulering zou willen doen op de school van je kind(eren)? Dit doe
Nadere informatieprogramma Als je denkt dat je te klein bent om impact te hebben, probeer dan maar eens te slapen met een mug in je kamer Anna Roddick - The Body Shop
Train de trainer tafelbegeleider bij de G360 Begeleiden van een creatief proces met burgers 21 februari 2013 Als je denkt dat je te klein bent om impact te hebben, probeer dan maar eens te slapen met een
Nadere informatieOver taaie taboes en lastige liefdes
Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieCreatief. brainstorm sessie draaiboek. Facilitators Gideon Swart Amy Brekelmans Marion Venmans Lisa van de Sande
Creatief brainstorm sessie draaiboek Facilitators Gideon Swart Amy Brekelmans Marion Venmans Lisa van de Sande Voorbereiding De voorbereiding van de workshop bestaat uit acht stappen 1. Formuleer een vraagstelling
Nadere informatieEEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK. Plannen en evalueren van een activiteit. Inhoud
Plannen en evalueren van een activiteit Inhoud Doelgroep Vakgebied Duur Materialen Doelen In deze les moeten de leerlingen in groep een bepaalde activiteit voorbereiden. Dit kan bijvoorbeeld het organiseren
Nadere informatieOverijse Overlegt. Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente. Leidraad voor korte toekomstbabbel
Overijse Overlegt Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente Leidraad voor korte toekomstbabbel Leidraad voor toekomstbabbel 4 tot 8 personen 20 min Nodig enkele buren, vrienden, een groepje
Nadere informatie3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN
3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN WAT IS HET? De 3M Science Challenge is een wedstrijd voor leerlingen van middelbare scholen scholen die draait om creativiteit, vindingrijkheid en innovatie. OPDRACHT
Nadere informatieSpreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE Gezamenlijk in één dag a Rough Guide to CSR schrijven
INHOUDSOPGAVE Gezamenlijk in één dag a Rough Guide to CSR schrijven Stel je voor: CSR is het land dat je wilt bezoeken. Je pakt als eerste de Rough Guide om je in te lezen Hoofdstuk 1: CSR entry requirements
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE JEZELF EEN NIEUW GEZICHT GEVEN? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van spiegels. Met de exhibit kunnen de bezoekers een nieuw
Nadere informatieLesbrief: Slimme oplossingen Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst
Lesbrief: Slimme oplossingen Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Slimme oplossingen beginnen altijd met een probleem.
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieOpdrachten bij de tentoonstelling Foodtopia
Opdrachten bij de tentoonstelling Foodtopia HET ETEN VAN DE TOEKOMST Welkom in Foodtopia! De tentoonstelling Foodtopia richt zich op voedselinnovaties die vaak gedaan werden en worden om wereldvoedselproblemen
Nadere informatieIntroductie FONDSENWERVING. door Carla van de Brake werkzaam bij
Introductie FONDSENWERVING door Carla van de Brake werkzaam bij Inleiding Waarom fondsen werven? 1. Fondsen willen hun geld graag kwijt aan maatschappelijke projecten/ontwikkelingen. 2. Georganiseerde
Nadere informatiePlanning en organisatie
Planning en organisatie Praktijkboek Kerntaak voor de secretariële opleidingen, niveau 3 en 4 J.H. Altena 2015 Altena-tca Zwolle 2015 J.H. Altena Vormgeving: Altena-tca Druk: Pumbo.nl NUR: 164 ISBN/EAN:
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren 24 november2015 Jullie doelen? Training Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter niet te zeggen Meer JA s van
Nadere informatieJouw Training Online. Wiepke de Jong. Online Business Trainer Online Training Websites
Jouw Training Online Wiepke de Jong Online Business Trainer Online Training Websites INLEIDING BEDRIJFSLEVEN DIENST INNOVATIE MARKETING PROCES VERBETERING INTERNET MOGELIJKHEDEN JOUW TRAINING ONLINE INTERNET
Nadere informatieTip: plan van achter naar voor. Bepaal de datum en uur van je activiteit en plan zo verder naar voor. Methodieken Voorbereiding Brainstorm
Methodieken Voorbereiding Brainstorm 1. Draaiboek- plan Welke activiteit je ook organiseert, maak een plan op hoe je de activiteit zal organiseren. Maak daarbij zeker ook een schets hoe de dag zal verlopen.
Nadere informatieCONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK
1 Leerdoelen verhelderen 1A Hoe ziet de vaardigheid eruit? Neem een vaardigheid die in komende project of les belangrijk gaat zijn. Schrijf de vaardigheid op een groot vel en verdeel de rest van het vel
Nadere informatieEen uitvinding hoeft niet alleen je eigen leven een stukje makkelijker te maken, denk ook aan de wereldproblemen
Wat is jouw uitvinders naam? INTRODUCTIE Als je dit boekje in handen hebt, ben je waarschijnlijk iemand die al een uitvinding heeft bedacht en daarmee de wereld gaat veranderen voor jezelf en anderen,
Nadere informatieGespreksmodel Zicht op rollen
Gespreksmodel Zicht op rollen Onderdeel van toolkit Nieuw Participeren 1. Gespreksmodel Zicht op rollen Een model over het verwerven van gezamenlijk inzicht in de rollen en de bijdrage van medewerkers
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieSPELEND NAAR MOBILITEIT
Mobiliteitsspel SPELEND NAAR MOBILITEIT Dit Mobiliteitsspel laat je spelen met een scala aan instrumenten die mobiliteit bevorderen. Elk instrument is een verdere verkenning waard, maar in dit spel ben
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE EEN PINGPONGBALLETJE LATEN ZWEVEN IN DE LUCHT? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van luchtstromen en luchtdruk. Met de exhibit
Nadere informatieCREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO!
CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! INHOUDSOPGAVE STARTFASE VOORAF - IS HET EEN ONDERWERP VOOR CREATIVITEIT? - ANALYSEVRAGEN - BRIEFING MET PROBLEEMEIGENAAR DE CREATIEVE SESSIE - SPELREGELS
Nadere informatieDE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP
DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen
Nadere informatieVOOR BESTUREN EN ORGANISATIES. Presentatie door: Caroline Van Cauwelaert, Yellow Window Joep Paemen, Namahn
VOOR BESTUREN EN ORGANISATIES Presentatie door: Caroline Van Cauwelaert, Yellow Window Joep Paemen, Namahn AGENDA WIE ZIJN WIJ? WAT IS SERVICE DESIGN? WAAROM EEN TOOLKIT? EEN CASE IN RIJKEVORSEL? WIE ZIJN
Nadere informatieBeken Kleur Gooi je troeven op tafel. handleiding
Beken Kleur Gooi je troeven op tafel handleiding Deze tool werd ontwikkeld door het Flanders DC Kennis centrum aan Antwerp Management School. Het is gebaseerd op het onderzoeksrapport Dominante denkkaders
Nadere informatieBEDRIJFSMODEL STRESSTEST. Gebruik van de tool Template Voorbeeld
BEDRIJFSMODEL STRESSTEST Gebruik van de tool Template Voorbeeld Bedrijfsmodel Stresstest De Bedrijfsmodel Stresstest helpt je te begrijpen of je bedrijf toekomstbestendig is. Veranderingen in de markt,
Nadere informatiePRAKTISCHE RICHTLIJNEN
PRAKTISCHE RICHTLIJNEN Wandels EEN WANDELMEETING DOE JE ZOALS JIJ ZELF HET BESTE INSCHAT. JIJ KENT JOUW COLLEGA S, TYPE MEETINGS EN OMGEVING NATUURLIJK HET BEST! ALS JE GRAAG EEN AANTAL RICHTLIJNEN WIL
Nadere informatieCoachingstraject Participatie. Mechelen, 20 juni 2017
Coachingstraject Participatie Mechelen, 20 juni 2017 Klimaatbeleid en participatie Veel gemeenten ondertekenden het Burgemeestersconvenant en stelden een klimaatactieplan op. Maar hoe zorgt u ervoor dat
Nadere informatiewerkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen?
werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? Noteer ook 2 reservekeuzen: 1. 2. 1. Wat weet je al van dit beroep? Schrijf het
Nadere informatieWerkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard.
Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard. Doel: Eén van jullie groep gaat opschrijven wat jullie al weten over De Tweede Wereldoorlog (bekend). Daarna schrijven jullie op wat jullie graag willen weten over
Nadere informatieInhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht...
Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Tijd (duur)... 2 Locatie... 2 Materiaal...
Nadere informatieStap 2 - Breng oorzaken en gevolgen van het probleem in kaart. Kies eventueel één van de oorzaken of gevolgen als nieuw centraal probleem.
L Probleemanalyse Stap 1 - Bevraag je doelgroepen en kies één probleem dat je wil oplossen. Methodieken Focusgroep Interviews Wereldcafé Stap 2 - Breng oorzaken en gevolgen van het probleem in kaart. Kies
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieTOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.
Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit
Nadere informatieHANDLEIDING AAN DE SLAG MET TRENDS
HANDLEIDING AAN DE SLAG MET TRENDS ORGANISEER EEN TRENDSESSIE MET DE TRENDPUBLICATIE IEDEREEN AAN ZET DOEL Met deze set kun jij samen met anderen de gevolgen van trends voor de communicatie van de Rijksoverheid
Nadere informatieDit stappenplan is ingevuld door:
STAPPENPLAN Dit stappenplan is ingevuld door: Dit is jullie opdracht: Bekijk de kranten en/of nieuwssites die je toegewezen krijgt. Ga op zoek naar een nieuwsartikel waarin techniek een belangrijke rol
Nadere informatieSPELFICHE: WIE ZIT ER IN DE LEERLINGENRAAD?
SPELFICHE: WIE ZIT ER IN DE LEERLINGENRAAD? 5 minuten of meer onbeperkt 10 tot 50 8 tot 20 Praten Praten Praten, schrijven niksnadanoppes! bingoblaadje en schrijfgerief groot papier en schrijfgerief onbeperkt
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatieKindervergadering Zo gaat het bij ons!
Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Introductie voor de groepsleiding Is kinderinspraak belangrijk? Denken vanuit de groep is logisch en praktisch, maar toch
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatieD-na werkmap "change"
D-na werkmap "change" Titel:... Auteur:... 1/21 26/03/2014 Stap 1: het waarom Richtvragen over de ontstaansgeschiedenis /oorzaak/ achtergrond Is er een wettelijk kader dat u verplicht/stimuleert om te
Nadere informatieDE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN
ACTIEFICHE - SECUNDAIR DE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN Soorten onderzoek: Bevestigend (vraag en methode door lkr, resultaat op voorhand gekend) Gestuurd (vraag en methode door lkr) Begeleid
Nadere informatieHandleiding Verbetercheck in teams
Handleiding Verbetercheck in teams Praktisch hulpmiddel om de Verbetercheck in een team toe te passen 22 maart 2011 Betrokken partijen: Teksten en advies: Huub Pennock en Alex van der Wal 1 Inleiding De
Nadere informatieenergie Natuur & Techniek Bespreek met de kinderen waar in huis allemaal energie voor alleen nadenken over de verschillende soorten energie, maar
Natuur & Techniek energie Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Energie In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Hoeveel bespaar je met een energiezuinig huis in vergelijking
Nadere informatieWorkshop De preventiemedewerker neemt de leiding, 25 oktober 2012
Workshop De preventiemedewerker neemt de leiding, 25 oktober 2012 Uitwerking van de resultaten, 6 nov. 2012 Pieter Diehl (Voorzitter BvAA en Management & Consultant bij Edux te Breda, pdiehl@edux.nl) Jos
Nadere informatieOntdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek
Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE ZIT EEN ELEKTROSPEL IN ELKAAR? Jullie gaan een elektrospel met quizvragen ontwerpen. Als de bezoekers het goede antwoord op de vraag geven, gaat er een lampje branden. Bedenk originele quizvragen en
Nadere informatieWeek 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal
Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de
Nadere informatieHoe je makkelijker geld verdient
+ Hoe je makkelijker geld verdient Met onlinemarketing-expert Linda Spaanbroek www.infomarketeers.nl + Hoe gaat dit Webinar in zijn werk?! Zet je e-mailprogramma en telefoon alsjeblieft uit! Sluit Skype,
Nadere informatiePROces management. To manage is to work the process, to lead is to own the process. Obstacles are just nature s way of showing us what we can do.
PROces management To manage is to work the process, to lead is to own the process. Obstacles are just nature s way of showing us what we can do. Proces management betre. het richten, inrichten en verrichten
Nadere informatieIntroduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs
Natuur & Techniek Achtbanen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Achtbanen In deze les staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Ontwerp een wagentje voor je eigen achtbaan. 2.
Nadere informatieHoe maak ik... Naam: Groep:
Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen
Nadere informatieHET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS
HET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS Lesbrief Naam Groep Naam ontwerpteam Iedereen aan tafel Bij jullie thuis staat vast een tafel in de woon- of eetkamer. Ook hebben jullie vast stoelen, bestek en servies. Allemaal
Nadere informatieWERKVORMEN MAGAZIJN. Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo
WERKVORMEN MAGAZIJN Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo Voorwoord Voor u heeft u Thema boekje 1 Wat is netwerken? Dit themaboekje is een onderdeel van de lessenserie Netwerken.
Nadere informatieOok getest op kinderen
Lesvoorbereiding Ook getest op kinderen Reclame graad 1 Print 1 keer het verhaal 'Het papieren kamertje'. Toon de logo's op het smartboard. Kies een recept uit het document kinderrecepten en zorg voor
Nadere informatieAan het eind van deze workshop
Creatief Denken in de Kleuterklas 2012 Minka Dumont Doelstelling Aan het eind van deze workshop weet u de regels voor het creatief denken bent u in staat activiteiten vorm te geven waarbij het creatief
Nadere informatiehet starters lab het Starters Lab starters4communities werkt met jong talent aan maatschappelijke innovatie.
het starters lab In het Starters Lab bouwen jonge talenten in teams sociale ondernemingen. Samen sterker! Jij bent: starters4communities werkt met jong talent aan starters4communities presenteert het Starters
Nadere informatieEvaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015
Evaluatie Topondernemers groepen 8 8 april 2015 In april 2015 is door de kinderen van groep 8 een aantal vragen over de methodiek Topondernemers beantwoord. Gekozen is voor deze groepen omdat zij het vergelijk
Nadere informatieLes 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar
Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis
Nadere informatieIs jouw eurocent al gevallen
Crisis graad 3 Is jouw eurocent al gevallen Lesvoorbereiding Projecteer de krantenkoppen of verzamel zelf krantenkoppen over de economische crisis. Knip het verhaal van de crisis in 6 stukken (1 deel voor
Nadere informatieOok een beetje uitgekeken op al;jd weer dezelfde standvloer? Picture via flickr.com by Michael Coghlan
Ook een beetje uitgekeken op al;jd weer dezelfde standvloer? Picture via flickr.com by Michael Coghlan Hoe zou het zijn als we samen bouwen aan een levendige playground waar mensen iets kunnen beleven?
Nadere informatieVoorbeeld uitwerking Introductie Value Engineering Lesplan
Lesplan project onderwerp opgemaakt door Systems Engineering Lesplan Introductie Value Engineering (VE) Werkgroep opleidingen status datum opmaak 17-07-2012 bijlagen bijlagen Definitief; vastgesteld Stuurgroep
Nadere informatieBeroepenwerkstuk 3 MAVO
Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan
Nadere informatieVerslag sessie geïntegreerde integriteit door Gerda Serbuyns
Verslag sessie geïntegreerde integriteit door Gerda Serbuyns Sessie gaat over geïntegreerde integriteit en de vraag hoe in de praktijk uit te voeren? Inhoud 1. Hoe integriteitsbeleid uitrollen en integreren?
Nadere informatieDocentenhandleiding Rollenspel Politiek
Docentenhandleiding Rollenspel Politiek Voorbereiding 1. Bepaal hoeveel tijd er is: kies voor 45, 60 of 90 uten versie 2. Deel tijdschema uit en bespreek dit met de leerlingen 3. Verdeel de rollen, zie
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieFunctiefamilie ES Experten organisatieondersteuning
Functiefamilie ES Experten ondersteuning DOEL Instrumenten en methodes ontwikkelen* en aanpassen in een domein en de interne klanten ondersteunen bij de implementatie ervan teneinde de werking van de te
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KAN HET DAT JE BEWEGENDE BEELDEN ZIET BIJ EEN FILM? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers laten zien hoe een film werkt. Door de exhibit te laten draaien, kunnen de bezoekers
Nadere informatieProcestool; sleutel tot succes?
Procestool; sleutel tot succes? Gerard Hebenaar Gerard Hebenaar Adviesgilde 1 Even voorstellen.. Gerard Hebenaar Bedrijfskunde Adviesvaardigheden 15 jaar ervaring in de consultancy Verkoop en advies van
Nadere informatieGefeliciteerd!! Wat gaan jullie doen?
UNESCO project 3A1A 2012 Gefeliciteerd!! Jullie zijn de trotse winnaars van de UNESCO scholengame 2012! Door het spel te spelen hebben jullie kennis verzameld over het werk en de doelen van UNESCO. Jullie
Nadere informatieLES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6
LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6 Lesdoel: De kinderen vergroten hun tekstbegrip door interactie over het verhaal en hun metacognitieve vaardigheden door het oefenen en toepassen van
Nadere informatieWat is? Alles zelf doen is uit, ga samen aan de slag.
Wat is? Alles zelf doen is uit, ga samen aan de slag. CrossOver brengt young en experienced professionals van verschillende organisaties bij elkaar om van elkaar te leren en samen te innoveren. Doe ook
Nadere informatieTips. Checklist welkom. Kennismaking. Welkom
Welkom Checklist welkom 1. Jezelf voorstellen 2. Kort vertellen wat het doel is vandaag 3. Introducie rondje (evt. met bal) 4. Doornemen van agenda 5. Bespreking logisiek: wanneer zijn er pauzes (voor
Nadere informatieStap 4: 3. Workshop Werkbaar Werk Handleiding
Stap 4: 3. Workshop Werkbaar Werk Handleiding 1 Doel. Deze workshop heeft als doel de werknemers van het bedrijf te betrekken bij het herontwerp van kortcyclische arbeid naar meer werkbaar werk, de participatie
Nadere informatieSTAP 1 (tijd: 1 uur, Punten 5)
SECTORWERKSTUK HANDLEIDING Je gaat beginnen aan het sectorwerkstuk dat verplicht is binnen onze opleiding. Dit werkstuk gaat over het beroep dat in jouw sector ligt. Aan de hand van het volgende stappenplan
Nadere informatieMEDMEC01 Q1 JAAR 1. THEMA: het creatieve proces MODULEWIJZER Mediaencreativiteit.pbwiki.com VAKGROEP MEDIA EN CREATIVITEIT
MEDMEC01 Q1 JAAR 1 THEMA: het creatieve proces MODULEWIJZER Mediaencreativiteit.pbwiki.com VAKGROEP MEDIA EN CREATIVITEIT Vandaag Wat is er in het nieuws? Dummy: show us what you got! Convergerende technieken
Nadere informatiemaandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30
Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens
Nadere informatieBijlage De ins en outs van een brainstormsessie versie 0.1. juni 2015
Bijlage De ins en outs van een brainstormsessie versie 0.1. juni 2015 status: concept In het handboek wordt meerdere malen geadviseerd een brainstormsessie te houden om ideeen te genereren en om te komen
Nadere informatieproject: Problemen in de wijk
project: Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Una van Maarseveen en ROC Mondriaan
Nadere informatieWat is jouw verhaal?
E E N E - B O O K V A N L E T T E R S & C O N C E P T S Wat is jouw verhaal? Passie en plezier overbrengen in een notendop Storytelling Verhalen vertellen is een belangrijk onderdeel van ons leven. Het
Nadere informatieDe Businesscase Light
De Businesscase Light Instrument om de kansen voor verbeteringen en innovatie in de dagelijkse zorg thuis in te schatten en in te voeren De Businesscase Light is een instrument om de kansen en de sterke
Nadere informatie1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie!
Na deze les kun je presenteren in vijf stappen: 1. Kies een onderwerp 2. Bedenk een goede opbouw 3. Verzamel informatie 4. Oefen je presentatie 5. Presenteren maar! 8 Vertel je verhaal Regelmatig moet
Nadere informatieEen oorzaak-gevolg-schema maken met je schrijfmaatje
Les 1: Een verklarende tekst schrijven Wat ga je schrijven: een verklarende tekst 1. Bekijk het filmpje van Nieuwsbegrip. Praat erover met je schrijfmaatje of met de klas. - Wat is plastic soep? - Wat
Nadere informatie