Zet de natuur in voor een gezonder Brabant!

Transcriptie

1 Zet de natuur in voor een gezonder Brabant! Actieplan voor de politiek Ambitie De Brabantse natuur heeft een enorme potentie om een bijdrage te leveren aan de gezondheid en het welbevinden van alle Brabanders. Daarvoor is nodig dat mensen een band hebben met de natuur. Om dat te bereiken slaan groene organisaties, gezondheidsorganisaties, gemeenten, scholen en de Provincie Noord-Brabant de handen ineen om het in Noord-Brabant mogelijk te maken dat alle kinderen tijdens hun basisschoolperiode een duurzame band met de natuur opbouwen.

2 IV Scholen moeten invulling geven aan nieuwe vormen van onderwijs. Zij zien in projecten zoals Het Bewaarde Land en NatuurWijs een goede manier om daar inhoud aan te geven. Maatschappelijke vraagstukken: Aanleiding voor dit actieplan I De gezondheidskosten nemen jaarlijks fors toe. Het aantal mensen dat lijdt aan een chronische ziekte (waaronder obesitas, diabetes, ADHD, dementie, burn-out) is de laatste decennia behoorlijk toegenomen en zal de komende jaren naar verwachting verder stijgen. Preventie in de zin van een gezonde leefstijl is belangrijk. Naast het in toom houden van de kosten voor de gezondheid, kan de Brabantse burger daardoor langer blijven werken en in gezondheid bijdragen aan de maatschappij. Uit: Advies Gezondheid en Natuur, Provinciale Raad Gezondheid Brabant, II De laatste jaren is er een stortvloed aan onderzoekspublicaties verschenen waaruit blijkt dat natuur voor jong en oud een rol kan spelen bij zowel het herstel van allerlei ziekten als bij het voorkómen ervan. Zie de literatuurlijst aan het einde. Specifiek voor kinderen met ADHD, obesitas en autisme geldt dat zij merkbaar baat hebben bij meer contact met de natuur. Ook zijn er duidelijke aanwijzingen dat kinderen door vaker in de natuur te zijn, zich beter kunnen concentreren, creatiever worden en zich minder snel depressief voelen. V De overheid wil de betrokkenheid van burgers vergroten. Er zijn veel volwassenen die heel graag een steentje willen bijdragen om kinderen een onvergetelijke ervaring in de natuur te geven. Het begeleiden van kinderen in de natuur is voor heel veel mensen een vrijetijdsbesteding die veel voldoening geeft en een mooie manier om maatschappelijk betrokken te zijn. Wij hechten veel waarde aan de brede ontwikkeling van kinderen. Natuurbeleving vormt daar een onderdeel van. Daarmee worden ook andere vaardigheden ontwikkeld zoals motoriekontwikkeling, samenwerken, creativiteit en wereldoriëntatie. J.M. Aarts, lid college van bestuur INOS, Stichting Katholiek Onderwijs Breda Voor jong en oud geldt dat bewegen goed is voor de gezondheid. Het is daarom een goede zaak dat kinderen de kans krijgen om te bewegen in de natuur. Het vermindert (toekomstige) gezondheidsproblemen. Peter Langenbach, Raad van Bestuur Jeroen Bosch Ziekenhuis. III Veel gezondheidsorganisaties onderkennen het belang van preventie. Zij zien in het actief inzetten van de helende werking van de natuur (het groene medicijn ) een goede mogelijkheid om dat te realiseren. Natuur vermindert stress, het is goed voor de ontwikkeling van kinderen, het stimuleert bewegen en draagt bij aan de persoonlijke ontwikkeling. Kortom: Er is een enorme potentie om de natuur in te zetten voor de gezondheid en het welbevinden van alle Brabanders. Hoe gaan we dit realiseren? Voor het benutten van deze potentie van natuur is het cruciaal dat mensen uit zichzelf de natuur gaan opzoeken. Hoe bereik je dat meer mensen dat doen en dat ze dat vaker doen? Dat gebeurt alleen als mensen een positieve band met de natuur hebben. Die positieve band ontstaat het gemakkelijkst op jonge leeftijd. De ontvankelijkheid hiervoor is het grootst tijdens de basisschoolperiode. Volwassenen die regelmatig in de natuur komen, brengen dat vrijwel altijd in verband met positieve natuurherinneringen uit hun jeugd. Uit: Een groene gezonde wijk, VUmc en GGD De tijd die kinderen buiten doorbrengen is in twintig jaar gehalveerd (Van den Boorn, 2007). Het is duidelijk dat een band met de natuur op jonge leeftijd niet meer vanzelf ontstaat. Wanneer je in je jeugd geen band opbouwt met de natuur, ben je ook niet gemotiveerd om later die natuur te beschermen. Natuur beschermen is hetzelfde als je huis goed onderhouden, broodnodig. Nol Verdaasdonk, directeur Brabantse Milieu Federatie. Daarom is onze AMBITIE dat we het in Noord-Brabant mogelijk maken dat alle kinderen tijdens hun basisschoolperiode de gelegenheid hebben om een band met de natuur op te bouwen. Het unieke en bijzondere van dit actieplan is dat wordt ingezet op een intensieve, meerdaagse onderdompeling in de natuur waardoor deze band diepgaand en duurzaam wordt. Groene organisaties, gezondheidsorganisaties, gemeenten, scholen en de Provincie Noord-Brabant slaan de handen ineen om dat te bereiken! 2 3

3 Natuurmonumenten ondersteunt dit initiatief omdat wij het belang van natuurbeleving op jonge leeftijd volledig onderschrijven. Daarom stimuleren wij kinderen via ons programma OERRR om op eigen gelegenheid de natuur in hun directe woonomgeving te ontdekken. Christ Rijnen, regiodirecteur Natuurmonumenten Noord-Brabant en Limburg. Goed nieuws De tijd voor zo n ambitieuze doelstelling lijkt er rijp voor, want er is veel goed nieuws: NatuurWijs beklijft! Dit is hoe leerlingen leren. Ze zullen het nooit meer vergeten en ik kan er steeds naar teruggrijpen, het hele jaar door, bij alle vakken. Juf Wilma, leerkracht basisschool, Breda. Goed geschoolde medewerkers zijn ook voor het groene bedrijfsleven van groot belang. Dat gaat niet vanzelf. Het begint er mee dat kinderen al op de basisschool op een intensieve manier kennis kunnen maken met de natuur en met activiteiten in de buitenruimte. Bert van Helvoirt, eigenaar Van Helvoirt Groenprojecten. Het draagvlak hiervoor in Nederland is erg groot: maar liefst 97,2 % van alle Nederlandse ouders vindt het belangrijk tot zeer belangrijk dat hun kind contact heeft met de natuur. Een recent onderzoek onder jongeren laat zien dat een grote meerderheid van hen een bezoek aan de natuur positief waardeert (Motivaction, 2015). Er zijn diverse programma s waarvan is aangetoond dat ze zeer succesvol zijn om een positieve verandering in houding ten opzichte van natuur te bewerkstelligen: programma s van het IVN, NatuurWijs en Het Bewaarde Land. Daar komt bij dat een dergelijke aanpak op meer terreinen bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke problemen: Natuurbeleving op jonge leeftijd is essentieel voor de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van mensen bij natuur en voor de ontwikkeling van een duurzaam gedrag op latere leeftijd. Daarvoor is nodig dat kinderen niet alleen geleerd hebben dat natuur belangrijk is, maar vooral dat ze met hart en ziel ervaren hebben hoe leuk en hoe waardevol de natuur voor henzelf is. Natuurbelevingsprogramma s geven invulling aan een groot aantal doelstellingen op het gebied van onderwijsvernieuwing. Programma s zoals Het Bewaarde Land staan symbool voor een moderne manier van onderwijs die we nastreven. Het 21ste eeuw leren, het grenzeloos leren, het passend onderwijs en de preambule van de kerndoelen, je vindt het allemaal terug in Het Bewaarde Land. Natuurlijk doen we dat in Noord-Brabant De provincie Noord-Brabant loopt in Nederland voorop in het doen van investeringen in natuur en landschap. Zij vervult daardoor een voorbeeldfunctie ook ten aanzien van het thema van dit actieplan. Daarnaast is de bereidheid om vrijwilligerswerk te doen in Noord-Brabant van oudsher erg groot. Het is zaak om de betrokkenheid van de burgers ook op termijn te behouden. Door de decentralisatie van het natuurbeleid naar de provincies, zijn de provincies de eerstverantwoordelijken om het draagvlak voor het natuurbeleid op peil te houden. In Noord-Brabant is een breed draagvlak om kinderen meer in contact te brengen met natuur. In het Manifest dat onlangs is opgesteld door onder meer de drie grote terreinbeheerders, de ZLTO en de Waterschappen, wordt dit als volgt verwoord: Een belangrijke opgave voor de komende jaren ligt in het verder versterken van passende mogelijkheden voor natuurbeleving en educatie, met daarbij speciale aandacht voor de jeugd. Het doel hiervan is het versterken van de binding tussen mensen en de natuur, met positieve effecten op hun gezondheid als gevolg. Uit: Manifest Brabant Buiten, Verbindingen Versterken! Jolanda de Roos, leerkracht groep

4 Onze aanpak is resultaatgericht Voor de uitvoering van de ambitie is een aantal dingen nodig: Het bereiken van de uiteindelijke ambitie wordt in fasen gerealiseerd. De ambitie voor de periode 2016 t/m 2019 is een jaarlijks oplopend aantal kinderen zoals hieronder is aangegeven. 1 Organisaties die de programma s aanbieden IVN, NatuurWijs en Het Bewaarde Land gaan de inzet van alle deelnemende organisaties coördineren. Zij zullen, ieder vanuit eigen ervaring en mogelijkheden, programma s aan scholen aanbieden. 2 Scholen die deelnemen Het werven van de scholen zal in samenwerking met gemeenten worden opgepakt. Alleen in de gemeenten die bereid zijn om dit actieplan financieel te ondersteunen worden scholen geworven. De ervaring leert dat de meeste scholen graag willen deelnemen aan kwalitatief goede educatie-programma s die in de natuur worden aangeboden. De kosten zijn de belangrijkste drempel. 3 Geschikte terreinen De bereidheid van natuurterreineigenaren in Noord-Brabant is groot als het gaat om het zoeken van geschikte gebieden voor de uitvoering van educatieve activiteiten. Zowel Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten als Brabants Landschap steunen dit actieplan. Dat kinderen en jong volwassenen nu leren wat het belang is van de natuur in onze samenleving betaalt zich uit op latere leeftijd, wanneer zij de beslissers van de toekomst zijn geworden. Jan Baan, directeur Brabants Landschap. 4 Vrijwilligers Het begeleiden van kinderen in de natuur spreekt veel volwassenen aan. Ook het besef om op deze manier bij te dragen aan de bescherming van de natuur is vaak een krachtige motivatie. Hoewel het opleiden en de verdere scholing van vrijwilligers veel aandacht vraagt, wordt op basis van ervaringen in Noord-Brabant, niet verwacht dat dit een knelpunt zal zijn. Aantal kinderen Totaal Op grond van de ervaringen van de uitvoerende organisaties, bedragen de kosten per kind ongeveer 100,-. De verdeling over de financiers wordt als volgt voorzien: Per kind Totaal Provincie Scholen Gemeenten Donaties ouders en bedrijven Totaal Wat vragen wij van u? Dit actieplan krijgt alle steun van de gemeente s-hertogenbosch. Het initiatief brengt kinderen op een mooie manier met de natuur in contact. Het is van groot belang voor de verdere ontwikkeling van kinderen in onze samenleving. College van B&W gemeente s-hertogenbosch In dit actieplan doen wij een beroep op u om in het komende bestuursakkoord van de Provincie Brabant: 1. Het belang van natuur voor zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid te erkennen. 2. Het fundament voor het benutten daarvan te leggen door kinderen tijdens hun basisschoolperiode intensief in contact te brengen met de natuur. 3. Hiervoor een bedrag van 50,- per kind als cofinanciering beschikbaar te stellen. 5 Financiering De ambitie houdt in dat uiteindelijk alle Noord-Brabantse kinderen een meerdaagse natuurbeleving meemaken. Jaarlijks gaat het daarbij uiteindelijk om ongeveer kinderen. Het tempo waarin dat wordt gerealiseerd hangt samen met de bereidheid van gemeenten om een financiële bijdrage aan deze doelstelling te leveren. Het uitgangspunt daarbij is dat alleen scholen kunnen deelnemen uit gemeenten die deze bijdrage leveren. Behalve van de gemeente wordt een bijdrage van de school gevraagd. Daarnaast verwachten we enige opbrengsten te krijgen uit donaties van ouders en bedrijven. De Provincie wordt gevraagd de lokale bijdragen te verdubbelen. De hoogte daarvan is dus afhankelijk van het aantal gemeenten dat meedoet en daarmee dus ook afhankelijk van het aantal kinderen dat uiteindelijk een meerdaags bezoek in de natuur beleeft. 6 7

5 Samen de schouders eronder! Dit actieplan is een initiatief van een flink aantal organisaties in Noord-Brabant dat actief is op het gebied van Natuur en op het gebied van Gezondheid. Het is een gezamenlijk initiatief waarbij afzonderlijke inspanningen worden gebundeld om een gezamenlijke ambitie te realiseren. Dit zijn de drie trekkers van het actieplan: Dit zijn de organisaties die het initiatief ondersteunen: Deelnemende scholen Referenties: Overzichten van onderzoek naar de gezondheidseffecten van de natuur zijn gegeven in: Berg, A.E. (2013). Waarom wij natuur nodig hebben. Factsheet IVN. KPMG (2012). Groen, gezond en productief. The Economics of Ecosystems & Biodiversity. Maas, J. (2009). Vitamine G: Natuurlijke omgevingen Gezonde omgevingen. Proefschrift Universiteit Utrecht. Santvoort, M. van (2014). Advies Gezondheid en Natuur. Provinciale Raad Gezondheid Brabant. Veldwerk Nederland (2012). Ieder kind naar buiten. Wetten, J. van (2010). Een groene gezonde wijk. EMGO+ instituut / GGD Nederland. Verder: Berg, A.E. van den (2011). Natuur als therapie bij ADHD. Alterra Wageningen. Boom, C. van den (2007). Boomhut of chatroom? Onderzoek naar de natuurinteresse van Nederlandse kinderen. Vrije Universiteit Amsterdam. Motivaction / Stichting Waarde (2015). Natuur, leefstijl en gezondheid. Kwalitatief publieksonderzoek bij jongeren. Vormgeving: Tal Grafische Vormgeving info@talgv.nl 8