DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE"

Anneleen Dekker
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE I. Tekstkritiek 1. Inleiding Definitie Noodzaak a. (bijna) geen autografen b. (bijna) geen directe apografen c. Tussenstadia d. Constitutio textus Heuristiek Recensio Examinatio Emendatio Divinatio corruptela Variae lectiones 2. Heuristiek a. Soorten getuigenissen

(bijna) geen directe apografen c. Tussenstadia d.

2 Directe overlevering Middeleeuwse handschriften Antieke papyri Indirecte overlevering Uittreksels (excerpta) Citaten Belang van commentaren en scholia: - lemmata = echte citaten - wijzen op varianten - geboden interpretatie - zelf ook wijzigingen Parafrasen Vertalingen Navolgingen of parodieën b. Het verzamelen van álle gegevens c. Opsporen van de volledige tekstoverlevering Het werk van anderen Bibliografieën Praefationes Beschikbare bronnen Bibliotheken/musea Kloosters Privé-bezit Catalogi Volledige catalogus = utopie Inventarissen van catalogi Grieks Latijn Papyri Vroege gedrukte uitgaven Manuscripten bekomen (foto s, microfilms, cd-rom, scan)

3 3. Recensio a. Collatie Gedrukte uitgave + aantal handschriften beperkt Geen gedrukte uitgave Overschrijven Voorbeelden van collatiemethoden b. Één/meerdere handschriften Codex unicus Meerdere getuigen c. Soorten fouten Fonetische verwarringen Grieks Itacisme αι onderscheid lange en korte vocalen Latijn u: spirantische uitspraak ae Verwarring van op elkaar gelijkende lettervormen Grieks Oudere vormen van boekenschrift & unciaalschrift Minuskelschrift Latijn

collatiemethoden b. Één/meerdere handschriften Codex unicus Meerdere getuigen c.

4 Capitalis quadrata & capitalis rustica Unciaal Minuskel Verwarring van op elkaar gelijkende woorden Fouten onder invloed van de context Verkeerde scheiding van woorden Lipografie Homoioteleuton/haplografie Onoplettendheid Dittografie Verkeerde interpretatie van een afkorting Transpositie van letters, lettergrepen, woorden, zinsdelen, zinnen Interpolaties Beoordeling door een lezer Marge of interlineair Banalisatie (lectio difficilior => lectio facilior) d. Correcties en contaminatie Corrigeren Varianten noteren Kopiëren van een reeds van varianten voorzien handschrift

Transpositie van letters, lettergrepen, woorden, zinsdelen, zinnen Interpolaties Beoordeling door een lezer Marge of interlineair Banalisatie

5 Niet erg Contaminatie Helemaal kopiëren Variant onvermeld laten Van plaats verwisselen Oorspronkelijke lezing onvermeld laten (variant wel) e. Het onderzoek naar de verwantschapsverhoudingen tussen de manuscripten Enkel betekenisvolle fouten Eliminatio codicum descriptorum Errores coniunctivi & errores separativi Onafhankelijkheid Samenhorigheid Hypothetisch voorbeeld Terminologie Nut van een stemma Beperktheid van de stemmatische methode 4. Examinatio & emendatio Verticale overlevering Open overlevering Antiek auteur: zelf min of meer gewijzigde versie a. Recensio => 3 mogelijke resultaten Codex unicus Volledig reconstrueerbare archetypus

separativi Onafhankelijkheid Samenhorigheid Hypothetisch voorbeeld Terminologie Nut van een stemma Beperktheid van de stemmatische methode 4.

6 Twee of meer variantendragers b. Lezing: 2 voorwaarden Betekenis Taal & stijl & technische details c. Houding van de uitgevers bij verdachte lezingen Hyperkritische houding Conservatieve houding d. Onmiskenbaar corrupte overlevering e. Gelijkwaardige varianten 5. De kritische uitgave Één variant: fout ontstaan uit een lezing die met de andere variant overeenstemt Beide verklaarbaar uit één zelfde reconstrueerbare basislezing Onmogelijk een basislezing te reconstrueren Beide varianten lijken aanvaardbaar a. De praefatio (critica) b. Bij de eigenlijke praefatio kunnen aansluiten: Grammaticale & orthografische kenmerken

7 Vroeger uitgaven Bibliografie van studies c. Een lijst van gebruikte sigla d. Tekst e. Kritisch apparaat (apparatus criticus) Lezingen van apografen (als: onleesbaar, lacune, conjectuur) Orthografische varianten (als: betekenisverschil) Bestaande conjecturen (als: waardevol) Verklaring kritische tekens, persoonlijke keuze, bijdragen Positief kritisch apparaat Negatief kritisch apparaat f. Andere apparaten (fontes, imitationes, testes, loci similes, apparatus biblicus) g. Nut van de tekstkritiek en van een degelijke kritische uitgave Taal en stijl Inhoudelijk

betekenisverschil) Bestaande conjecturen (als: waardevol) Verklaring kritische tekens, persoonlijke keuze, bijdragen Positief kritisch

8 II. Tekstkritiek 1. Inleiding a. Definitie b. 2 redenen voor toelichting Taal (dode taal & niet steeds in dezelfde vorm) Historische evolutie Dialectische verschillen Verschillende sociale klassen Inhoud (cultuur ver van ons) 2. De filologisch-historische methode a. Methode bij exegese toegepast b. Twee basisregels Geheel & delen (anders contradicties) Historisch kader (anders anachronisme) 3. Bijzonderheden in verband met de formele verklaring a. Woordenschat Betekenis van een woord kan verschillen Periode Dialect Genre Auteur

Verschillende sociale klassen Inhoud (cultuur ver van ons) 2. De filologisch-historische methode a. Methode bij exegese toegepast b.

9 Woordenboeken b. Grammatica c. Metriek d. Stijl Niet alle woorden/betekenissen Fouten en lacunes Homoniemen Taaleigen Stijl van de auteur of het kunstwerk 4. Bijzonderheden in verband met de inhoudelijke verklaring a. Historische of zakelijke verklaring Uitvoerige commentaren Beknopte commentaren b. Literaire interpretatie c. Individuele interpretatie

auteur of het kunstwerk 4. Bijzonderheden in verband met de inhoudelijke verklaring a.

Vergelijkbare documenten

1 WOORDSOORTEN 3 2 ZINSDELEN 8

1 WOORDSOORTEN 3 2 ZINSDELEN 8 Deel 1 Grammatica 1 1 WOORDSOORTEN 3 1.1 Tot welke woordsoort behoren de onderstreepte woorden in de volgende zinnen? 3 1.2 Multiple choice. Benoem de onderstreepte woorden 4 1.3 Benoem de onderstreepte