Hogeschool HES Amsterdam

Transcriptie

1 Hogeschool HES Amsterdam Opleidingen: International Business and Management Studies, hbo-bachelor; Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedata: 10 en 11 oktober 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, maart 2006

2 2 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 13 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 38 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3 Bezoekprogramma 48 Bijlage 4 Kengetallen 50 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 3

4 4 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 5

6 6 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van een panel dat in opdracht van NQA de opleiding IBMS van de HES Amsterdam heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in augustus 2005, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 10 en 11 oktober Het panel bestond uit de volgende personen: Mw. drs. J.E. van Popta-Kwant (voorzitter en domeinpanellid); Dhr. dr. D.M. Boselie (domeinpanellid); Mw. F.C. van Rijn (studentpanellid); Mw. ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de toenmalige NAO (12 mei 2003), nu NVAO. Aangezien de panelsamenstelling heeft plaatsgevonden voor augustus 2005, kon er nog geen rekening worden gehouden met de nieuwere richtlijnen van het Protocol VBI s van augustus Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleiding was tot medio 2005 onderdeel van het cluster Marketing en Management, en maakt nu deel uit van de afdeling Internationaal, samen met de opleidingen International Management, Trade Management Azië, International Business and Languages, International Financial Management, en Business Intelligence Management. De voertaal in de opleiding is NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 7

8 Engels. Studenten uit het buitenland maken een belangrijk deel uit van de studentenpopulatie (50% ). Hiermee wordt het internationale karakter van de opleiding benadrukt. De opleiding kent de volgende specialisaties/minors: Latin American Business Studies (LABS, afstudeerrichting vanaf het eerste studiejaar), Entrepreneurship, International Marketing (IM) en International Finance (IF). Daarnaast is er een algemene minor. Aan de opleiding IBMS studeren in het studiejaar : 895 voltijdstudenten (waarvan 41 LABS) en 104 deeltijdstudenten. In werken bij de opleiding 59 docenten (circa 27 fte). Daarvan is 1,2 fte deeltijd en 26 fte voltijd. Dertien docenten hebben een niet- Nederlandse nationaliteit. Op 20 juni 2002 hebben de Colleges van Bestuur van de HES en Hogeschool van Amsterdam (HvA) een intentieverklaring tot fusie getekend. Op 23 oktober 2004 is het fusiedocument getekend. De opleiding IMBS zal deel gaan uitmaken van de internationale afdeling van het instituut HvA-HES. Ten tijde van de visitatie bevond de opleiding zich in een voorbereidingsfase en werden het onderwijs, randvoorwaarden en werkprocessen afgestemd met de procedures en werkwijzen van de HES. Missie IBMS De IBMS opleiding heeft als missie: het leveren van managers aan het internationale bedrijfsleven die de kennis en het inzicht bezitten om veranderingen op de wereldmarkt te signaleren, de implicaties ervan te begrijpen en de noodzakelijke aanpassingen door te voeren om nieuwe kansen te kunnen grijpen. De opleiding wil daarmee inspringen op de behoefte in (internationale) bedrijven aan medewerkers en leidinggevenden die over vaardigheden beschikken om de internationale dimensie van een onderneming te managen. Kennis IBMS Een afgestudeerde bezit de specifieke kennis en vaardigheden om wereldwijd partnerships op te zetten en internationale marketing beslissingen te nemen of mede vorm te geven. De opleiding besteedt specifiek aandacht aan internationale markt-entreestrategieën en legt, in vergelijking tot het landelijke IBMS-curriculum, de nadruk op de aandachtsgebieden international marketing en international finance en minder op international strategic management. Afgestudeerden moeten in staat zijn op een bedrijfskundige, interdisciplinaire wijze problemen te analyseren en op te lossen. Dubbeldiplomering De opleiding biedt studenten de mogelijkheid tot dubbeldiplomering (buitenlandse bachelor diploma) in marketing, bedrijfseconomie business administration en human resource management. De opleiding heeft daartoe overeenkomsten met een tiental buitenlandse onderwijsinstellingen op hbo-niveau. Startfuncties Afgestudeerden vinden in het algemeen de volgende startfuncties: - commerciële en/of marketingfuncties: verkoper, assistent accountmanager, productmanager of branding-communicatiemanager, marktonderzoeker, assistent corporate communication; 8 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

9 - functies binnen financiën, logistiek en personeelszaken: financieel medewerker, junior controller, assistent accounting manager, stockbroker; - afgestudeerden die een eigen bedrijf willen starten. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding(en) door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding(en) geldt (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden, heeft de auditor met de opleiding tezamen besproken welke facetten of welke thema s naar verwachting de meeste aandacht zullen krijgen tijdens het bezoek van het panel aan de opleiding (de agenderende audit). Daardoor konden de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze voorbereiden op dit bezoek. In diezelfde periode september 2005 bereiden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek van 10 en 11 oktober Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met opleidingsmanagement, hoger management, docenten, studenten voltijd en deeltijd, afgestudeerden, werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 9

10 panelleden schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in januari 2006 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in februari 2006 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in februari Het visitatierapport is uiteindelijk in februari 2006 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het bachelor zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de programmaonderdelen van de deeltijdopleiding inhoudelijk overeenstemmen met die van de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. Benchmarking Wat betreft de benchmarking wordt waar mogelijk een vergelijking gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een 10 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

11 vergelijkbaarheid mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met mogelijke verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De opleiding krijgt het oordeel goed bij alle drie de facetten. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. De opleiding brengt een eigen accent aan binnen de landelijk geldende eindkwalificaties (IBMS Framework) en toetst de eindkwalificaties aan de ontwikkelingen en wensen uit het werkveld. De eindkwalificaties sluiten goed aan de algemeen geaccepteerde Dublin Descriptoren en generieke eindkwalificaties Programma Bijna alle facetten ontvangen het oordeel goed. Alleen het facet Beoordeling en toetsing ontvangt een voldoende. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. De opleiding heeft vanuit de eindkwalificaties een actueel, beroepsgericht en samenhangend onderwijsprogramma ontwikkeld. De studielast wordt consequent gemonitord. De opleiding heeft een actief instroombeleid. De onderwijsvisie is in lijn met de doelstellingen van de opleiding en wordt duidelijk aangestuurd door de teammanager en curriculumcommissie. De opleiding werkt aan verdere verbetering van de toetsing van projecten en de individuele prestaties van studenten, conform de onderwijsvisie Inzet van personeel De facetten kwantiteit personeel en kwaliteit personeel ontvangen het oordeel voldoende. Het facet Eisen hbo ontvangt het oordeel goed. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. De opleiding beschikt over voldoende personeel dat voldoende is gekwalificeerd om de opleiding te kunnen verzorgen. Medewerkers zetten zich duidelijk in om een verbinding te leggen tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De opleiding werkt aan verdere inventarisatie van de behoefte aan en mogelijkheden tot gerichte scholing van docenten conform het competentiegerichte personeelsmanagement Voorzieningen Beide facetten ontvangen het oordeel goed. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. De opleiding beschikt over goede huisvesting met werk- en studieruimten die passen bij de onderwijsvisie. De opleiding heeft heldere procedures voor studiebegeleiding. Studenten zijn in het algemeen tevreden over begeleiding en bereikbaarheid van docenten Interne kwaliteitszorg De facetten maatregelen tot verbetering en betrekken van medewerkers, studenten, alumni en werkveld ontvangen het oordeel goed. Het facet evaluatie resultaten ontvangt NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 11

12 het oordeel voldoende. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. De opleiding evalueert de diverse aspecten binnen het onderwijsprogramma en de onderwijsprocessen frequent. Resultaten worden geanalyseerd en getoetst aan streefnormen. Alle geledingen worden betrokken bij evaluaties Resultaten Beide facetten ontvangen het oordeel voldoende. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleiding derhalve positief. Het panel oordeelt positief over opzet, inhoud en niveau van de afstudeerwerkstukken. Het werkveld is tevreden over de kwalificaties en inzetbaarheid van afgestudeerden. De opleiding heeft voldoende zicht op behaalde rendementen en neemt gerichte maatregelen ter verbetering. 12 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

13 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding VT Opleiding DT Onderwerp 1 Doelstellingen 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed Goed 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Goed Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiele voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 13

14 14 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 15

16 16 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding (beoogde eindkwalificaties) Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding IBMS baseert haar eindkwalificaties/competenties op de voor alle IBMSopleidingen geldende landelijk vastgestelde Framework IBMS competenties 2004 (september 2004). Deze zijn vastgesteld door het Landelijk Opleidingsoverleg IBMS (LOO-IBMS). De IBMS van de HvA-HES legt de nadruk op de aandachtsgebieden international marketing en international finance en besteedt relatief minder aandacht aan het aandachtsgebied international strategic management. De acht profession-related competenties van Framework zijn in het IBMS-profiel vertaald naar twintig IBMS functiespecifieke, cognitieve en functiespecifieke, competenties in de vijf gebieden International Business, International Management, International Marketing, International Finance en International Law. De generic competencies uit Framework zijn in het IBMS-profiel vertaald naar vier metacognitieve of functieoverstijgende competenties en zeven interpersoonlijke competenties. Het panel stelt vast dat de opleiding haar eindkwalificaties toetst aan ontwikkelingen en opinies in het werkveld. In 2004 heeft de opleiding haar opleidingsprofiel met competenties voorgelegd ter verificatie aan vijf werkveldvertegenwoordigers (Onderzoek werkveld 2004, K. Markus). In 2005 zijn de IBMS-kwalificaties met vertegenwoordigers van 34 bedrijven (nationaal en internationaal) besproken (Onderzoek IMBS-werkveld 2005, D. Hofmeester). De geraadpleegde bedrijven erkenden het belang van de gestelde eindkwalificaties, met name de interpersoonlijke competenties. Ook met de leden van de Business Advisory Board (BAB) worden de eindkwalificaties besproken, teneinde te komen tot een goede aansluiting op de ontwikkelingen in en de eisen uit het werkveld. Door de BAB is aandacht gevraagd voor prioritering binnen de eindkwalificaties en voor het belang van de persoonlijke competenties creativiteit, ondernemerschap en onafhankelijkheid. Ook is er vraag geuit naar meer aandacht voor financiële aspecten in het bedrijfsleven. Het panel constateert dat de eindkwalificaties nog niet zijn voorgelegd aan buitenlandse partnerinstellingen. Voor is het voornemen geuit tot het voorleggen van de eindkwalificaties aan partnerinstellingen in het kader van de dubbeldiplomeringstrajecten. Uit gesprekken met vertegenwoordigers van het werkveld, docenten en het opleidingsmanagement constateert het panel dat de opleiding zich vergelijkt met buitenlandse vergelijkbare opleidingen. Dit doet zij met de partnerinstellingen voor docent- en studentuitwisselingen. Meer specifiek vindt er programmavergelijking plaats met een tiental instellingen waarmee men werkt aan dubbeldiplomeringstrajecten. Met NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 17

18 deze instellingen is er gericht inhoudelijk overleg en wordt gekeken naar overeenkomsten, aansluitingsmogelijkheden en versterkingsmogelijkheden van de curricula. Zo richt men zich met bijvoorbeeld een Zuid-Afrikaanse partnerinstelling meer op ondernemerschap en met een Japanse partnerinstelling op kwaliteitszorg. Uit het vergelijk blijkt dat de IBMS HES Amsterdam met name bekend is om de mix van business, marketing en economics en het sterke accent op het internationale karakter (50% instromers uit het buitenland) en op het volledig Engelstalig uitgevoerde onderwijsprogramma. Uit gesprekken met docenten en werkveldvertegenwoordigers komt naar voren dat Duitse vergelijkbare opleidingen meer gericht zijn op logistiek en Franse opleidingen meer gericht zijn op management. Het panel constateert dat de opleiding zich conformeert aan landelijk geldende eindkwalificaties, daar een eigen accent in aanbrengt en dat zij de eindkwalificaties via diverse kanalen toetst aan de ontwikkelingen en wensen in het werkveld. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij het opstellen van de opleidingseindkwalificaties zijn de IBMS-kwalificaties vergeleken met de criteria voor de hbo-bachelor. Het panel constateert dat de Dublin Descriptoren (DD) en de generieke hbo-kernkwalificaties richtinggevend zijn voor de borging van het bachelorniveau. Het OOP (Onderwijskundig Opleidings Plan, september 2005) bevat een helder overzicht met koppeling van de IBMS-eindkwalificaties aan de DD en de generieke hbokwalificaties. De DD Kennis en Inzicht wordt met name afgedekt door achttien van de twintig cognitieve competenties. De DD Toepassen kennis en inzicht komt aan de orde bij met name de vier meta-cognitieve competenties. De DD Oordeelsvorming komt met name tot uiting bij tien van de cognitieve competenties, de vier meta-cognitieve competenties en bij de interpersoonlijke vaardigheden. De DD Communicatie wordt afgedekt in twee cognitieve competenties en de interpersoonlijke competenties. De DD Leervaardigheden komen met name aan de orde in de metacognitieve competenties en (inter)persoonlijke vaardigheden. Het panel constateert dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij de algemeen geaccepteerde DD en generieke eindkwalificaties. 18 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

19 Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties zijn gebaseerd op het landelijke Framework profiel voor IBMSopleidingen. Dit is mede gebaseerd op een marktonderzoek uitgevoerd door Hobeon Management Consult. De eindkwalificaties zijn bespoken in de Business Advisory Board (BAB) van de opleiding en met diverse vertegenwoordigers van (inter)nationale bedrijven ter beoordeling van relevantie (onderzoeken van Markus en Hofmeester). Daarbij werden de eindkwalificaties beoordeeld als zeer relevant voor IBMS. Een lid van de BAB is ook meer specifiek betrokken geweest bij het opstellen van de eindkwalificaties IBMS. De eindkwalificaties zijn daarbij mede gebaseerd op competentiecriteria van de afdeling Personeel en Organisatie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De resultaten van de hbo-monitoren zijn geanalyseerd om te toetsen dat afgestudeerden in relevante beroepen terechtkomen. Daaruit blijkt dat IBMSafgestudeerden in diverse branches terechtkomen en minimaal op hbo-niveau functioneren % van de afgestudeerden is internationaal werkzaam. De eindkwalificaties sluiten goed aan bij de generieke hbo-kwalificaties en Dublin Descriptoren. Deeltijdstudenten vinden de eindkwalificaties direct toepasbaar in het werkveld door de gerichtheid op het internationale werkveld en de koppeling van de aandachtsgebieden management, marketing en macro-economics. Het panel is van mening dat de opleiding haar opleidingskwalificaties baseert op het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel voor IBMS (Framework) dat is gebaseerd op werkveldonderzoek. Daarnaast is de opleiding actief in haar eigen afstemming op het werkveld via marktonderzoeken en peiling van BAB en werkveldcontacten. Het panel constateert dat de BAB een brede samenstelling kent vanuit publieke en private instellingen en bedrijven nationaal en internationaal en daarmee een gezaghebbende gesprekspartner vormt voor de opleiding. NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 19

20 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De actualiteit, het internationale karakter en de Engelstaligheid worden bewaakt door de opleidingsmanager en de curriculumcommissie. Literatuurlijsten worden voorgelegd aan de BAB en buitenlandse partnerinstituten. Het werken met door docenten ontwikkelde syllabi maakt een regelmatige update mogelijk. Men kiest vaak voor literatuur die in meerdere studiefasen bruikbaar is. De keuze voor gebruik van literatuur wordt bepaald in het docententeam na onderling overleg. De afgelopen twee jaar is het onderwijsmateriaal van de eerste twee studiejaren gecontroleerd op actualiteit en beroepsgerichtheid. Syllabi, casestudies en studieopdrachten moeten eens per twee jaar worden vernieuwd. In module-evaluaties wordt studenten gevraagd hun mening te geven over de actualiteit van het programma en de aansluiting op het werkveld. De eisen voor studiemateriaal (Engelstalig, actueel en internationaal) gelden zowel voor voltijd als deeltijd. Het deeltijdmateriaal is gelijk aan dat van de voltijd. Studenten geven aan dat er een goed evenwicht is tussen de standaard literatuur en de syllabi. In worden de leermiddelen van de Hoofdfase 2 gecontroleerd op internationaal gehalte, actualiteit en niveau, door de Curriculumcommissie in samenspraak met de BAB en de docenten. De opleiding zoekt contact met het werkveld door middel van gastlessen (gemiddeld twee keer per jaar, vaak verzorgd door leden van de BAB) en de Career Day waar alumni ervaringen vertellen en workshops worden gegeven. Ook op de Student- en Arbeidsmarktdag (HES-breed) maken studenten kennis met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Verband met actuele ontwikkelingen krijgt met name ook vorm door de verplichte stageperiode van 6 maanden, waarbij studenten in bedrijfsomgeving in een internationale omgeving stageopdrachten vervullen, gericht op het opleveren van in het beroepenveld bruikbare producten. Actualiteit en de binding met het beroepenveld wordt ook vorm gegeven in de personeelssamenstelling: zestien docenten hebben recente ervaring met de beroepspraktijk en 21 docenten hebben internationale beroepservaring, waarvan 7 20 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

21 recent. Studenten geven aan dat de docenten actuele en internationaal gerichte voorbeelden in het onderwijs inbrengen. Ook de projecten zijn gebaseerd op actuele en recente ontwikkelingen in het beroepenveld. Studenten melden dat het vaak noodzakelijk is om actuele (wetenschappelijke) literatuur en vaktijdschriften en kranten bij te houden teneinde de opdrachten in projecten goed vorm te kunnen geven. Leden van de BAB melden het panel dat de opleiding zeer alert is op het handhaven van actualiteit en praktijkgerichtheid. Daartoe zijn de contacten met werkveld in de afgelopen jaren verbreed en is er meer contact met internationale bedrijven. In de projecten van de propedeuse en hoofdfase 1 moet de student een beroepsproduct (bijvoorbeeld een bedrijfsplan, marktonderzoek) opleveren dat toepasbaar is, overeenkomt met de beroepspraktijk. Meer dan 50% van de eerste twee studiejaren is gericht op de training van beroepsvaardigheden. Ontwikkeling van beroepsvaardigheden krijgt vorm in de projecten in het eerste en tweede studiejaar, welke zijn gekoppeld aan centrale semesterthema s die zijn gerelateerd aan de internationale beroepspraktijk. Daarnaast zijn er de projecten/practica in het derde en vierde studiejaar en de stage- en afstudeerperioden waar de student op beroepsvaardigheden wordt getraind en beoordeeld. Tijdens de buitenlandse stage (begin 4 e studiejaar) functioneren studenten als beginnend beroepsbeoefenaar. De afstudeerscriptie (eind 4 e studiejaar) moet gebaseerd zijn op een bedrijfsopdracht. Per stage worden de studenten door de bedrijfsbegeleider twee keer beoordeeld op de ontwikkeling van beroepsvaardigheden. In het deeltijdprogramma wordt de training van beroepsvaardigheden bevorderd doordat studenten voorbeeldsituaties uit hun werk inbrengen in de lessen. De deeltijd maakt gebruik van dezelfde literatuur als de voltijd. Doordat deeltijdstudenten reeds relevante werkervaring hebben voorafgaand aan de studie, heeft het deeltijdprogramma een theoretischer karakter en kent het deeltijdprogramma geen verplichte uitwisseling naar het buitenland. Deeltijdstudenten die niet werkzaam zijn op managementniveau moeten stage lopen, dit mag in Nederland. Studenten en afgestudeerden (voltijd en deeltijd) bevestigen in de gesprekken met het panel dat docenten nauw aansluiten bij actuele ontwikkelingen. Enerzijds uit zich dit in de praktijkvoorbeelden die docenten inbrengen in de lessen, praktijkopdrachten en projecten. Anderzijds uit zich dat in het feit dat studenten melden dat zij bij herkansingen in een volgend studiejaar soms nieuwe modulediktaten en readers of supplementen moeten aanschaffen om de herkansing met goed gevolg te kunnen afronden. Verder uit zich dit in het feit dat studenten merken dat ze de laatste edities van bijvoorbeeld The Economist en kranten moeten bijhouden om de lesstof te kunnen begrijpen en de kennis te kunnen toepassen. Docenten en studenten geven aan dat in de Engelse lessen veel aandacht wordt besteed aan de persoonlijke vaardigheden: presentatie, intervisie, feedback et cetera. Uit bestudering van het programma-materiaal en uit de gesprekken met docenten, studenten, afgestudeerden en BAB-leden constateert het panel dat de opleiding investeert in het actueel en beroepsgericht houden van het onderwijsprogramma. Het modulemateriaal en de gebruikte vakliteratuur wordt daar geregeld op gescreend. Het panel is van mening dat het programma goede verbanden heeft met de actuele beroepspraktijk en met de ontwikkeling in de vakgebieden. NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 21

22 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingsmanager bewaakt de relatie tussen de eindkwalificaties en de programmainhouden. De curriculumcommissie bewaakt de relatie tussen de eindkwalificaties en de leerdoelen van de verschillende programmaonderdelen. De opleiding heeft haar 31 opleidingskwalificaties/competenties zeer nauwkeurig uitgewerkt naar de leerdoelen en de vakken in de propedeuse, hoofdfase 1 en hoofdfase 2. Dit is gedaan voor zowel de voltijd- als voor de deeltijdopleiding en vastgelegd in twee zeer uitgebreide matrices leerdoelen In gesprekken met docenten en met BAB-leden wordt bevestigd dat de set van eindkwalificaties (de matrices) duidelijk het kader vormt waaraan nieuwe geluiden, signalen, informatie en reacties uit het werkveld worden getoetst, alvorens men overgaat tot aanpassingen aan het onderwijsprogramma. In alle modulebeschrijvingen (BOE, Beschrijving Onderwijs Eenheid) wordt aangegeven aan welke competenties de modulen een bijdrage leveren. Dit laatste heeft het panel bevestigd gezien in de BOE s van de diverse modulen. In de BOE is, met ingang van 2004, bij de leerdoelen ook aangegeven tot welk niveau het leerdoel moet worden behaald. Daarbij hanteert men de taxonomie van Bloom: kennis, toepassen, analyseren, synthetiseren en evalueren. Alle onderdelen besteden aandacht aan kennis, inzicht en toepassing. In alle fases wordt aandacht besteedt aan oordeelsvorming en communicatie. In alle projecten en modulenclusters moeten studenten beroepsgerichte producten opleveren. Daarbij besteden zij ook aandacht aan hun eigen leervaardigheden. Met de leden van de BAB is de verhouding in het programma tussen cognitieve, functionele vaardigheden en persoonlijke vaardigheden en het niveau waarop de vaardigheden moeten worden behaald, doorgesproken en afgestemd. Het werkveld is in het algemeen tevreden over de balans tussen specifieke kennis en persoonlijke attitude. In 2001 is de discussie gevoerd over breed of juist gespecialiseerd opleiden. Dit heeft geleid tot de verschillende specialisaties: minors van EC s in het derde en vierde studiejaar (International Marketing, International Business, International Finance of Entrepreneurship). Daarnaast kunnen voltijdstudenten sinds kiezen voor de programmavariant Latin American Business Studies (LABS), die vanaf het eerste studiejaar de internationale oriëntatie toespitst op Latijns Amerika (180 EC s). De minor Entrepreneurship staat ook open voor studenten CE en IBL. Tot 2005 kozen circa NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

23 studenten de specialisatie Ondernemerschap en per studiejaar kiezen studenten voor LABS. In de Keuzegids wordt de inhoud van het onderwijsprogramma beoordeeld met 6,8. De Nationale studentenenquête 2004 (HOP/Choice) geeft voor HES IBMS een 6,8 en landelijke IBMS een 6,6. Uit bestudering van het studiemateriaal en uit de gevoerde gesprekken komt het panel tot de constatering dat de opleiding de eindkwalificaties en de nauwgezette afgeleide leerdoelen hanteert als leidraad voor de inrichting van het onderwijsprogramma. Voor iedere module zijn de randvoorwaarden en doelen genoteerd in de BOE. Voor de diverse minors en afstudeervarianten zijn specifieke accenten aangebracht in volgorde of invulling van de modulen. Het programma biedt daarmee een goede mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De nadruk op internationale marktontwikkelingsstrategieën vormt de rode draad. Door projectonderwijs/themagerichtheid wordt leerstof in de propedeuse en hoofdfase 1 interdisciplinair en praktijkgericht aangeboden. Alle modulen bevatten een internationale component. In hoofdfase 2 komt de samenhang tot uiting in de clustering van modulen in relevante aandachtsgebieden met een bepaald internationaal aspect. Horizontale samenhang wordt ook geboden door de vijf minors in hoofdfase 2. Een student moet aan alle clusters van de hoofdfase 2 deelnemen ongeacht welke minor hij kiest en besteedt daarmee aandacht aan alle vier de hoofdgebieden. De verticale samenhang wordt geborgd door de fasedoelen (P, H1, H2), door de twee leerlijnen: KIT (Kennis, Inzicht en Toepassen) en PV (Persoonlijke competenties/vaardigheden) en door de concentrische opbouw van de leerstof. De fasedoelen en de uitwerking van de leerlijnen zijn vastgelegd in het Onderwijskundig Opleidingplan IBMS, september Voor de deeltijdopleiding geldt dat de rode draad wordt gevormd door internationale marktontwikkelingsstrategieën met twee hoofdvakken: International Marketing en International Management (beiden vier modulen). In de eerste twee studiejaren zit veel van de studiestof van de voltijdopleiding besloten. Studenten volgen meer individueel het onderwijs dan bij de voltijd. De aandachtsgebieden International Business en International Finance krijgen vorm in drie modulen Macro Economics, drie modulen Business Economics en drie modulen Law. Ook in de deeltijdopleiding zijn een aantal projectvormen opgenomen sinds Sinds 2002 is er de mogelijkheid om in de voltijdpropedeuse al te starten met de specialisatie Latin American Business Studies (LABS). In alle fasen zijn de opdrachten meer gericht op Latijns Amerika. In de hoofdfase is er de verplichting om een half jaar in NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 23

24 Latijns Amerika te studeren bij een erkend partnerinstituut. Ook de stage en de afstudeerfase hebben plaats bij bedrijven in Latijns Amerika. Een voltijdstudent studeert in de hoofdfase 2 een semester bij een partnerinstituut. Voor een dubbeldiplomering duurt deze uitwisseling een jaar. Daartoe zijn studieprogramma s afgesproken op de gebieden International Business, International Marketing en Human Resource Management. LABS studenten moeten verplicht naar Latijns Amerika. De richtlijnen voor de uitwisseling en de stage zijn aangescherpt conform de competentieomschrijvingen in de eindkwalificaties. Het uitwisselings- en stageprogramma moet geaccordeerd worden voor vertrek van de student (OER ). De studenten gaan verplicht op een buitenlandse stage in het 7 e semester, ook de dubbeldiplomeringsstudenten. Voor studenten die sneller willen en kunnen studeren zijn Fasttrack programma s ontwikkeld waarbij de lesstof van de eerste drie studiejaren gecomprimeerd wordt aangeboden. Ter voorbereiding op uitwisseling of stageperioden in Azië kan de student gebruikmaken van Aziatische talenmodules (Chinees, Bahasa-Indonesisch en Japans) van de studie Trade Management Azië van de HES. Uit gesprekken met studenten en uit evaluaties blijkt dat studenten en werkveld tevreden zijn over de samenhang van het onderwijsprogramma. In 2005 scoorde de voltijdopleiding 3,9 en de deeltijd 3,5 (vijfpuntsschaal) in de STM 1. Studenten geven aan dat de modulehandleidingen met de BOE s door de docenten worden gehanteerd en aangeduid als studieleidraad. Dit maakt de samenhang voor studenten duidelijk. Zij weten wat er van hen wordt verwacht aan studieactiviteiten. In de HBO-Monitor analyse wordt de samenhang van de vakken in 2002 beoordeeld met een 6,9 en in 2000 met 6,8. De keuzemogelijkheden scoren met 7,0 en 6,1. In de Keuzegids wordt de samenhang beoordeelt met 7,2. In de Nationale studentenenquête 2004 (HOP/Choice) wordt de samenhang HES IBMS beoordeeld met 7,2 en landelijk IBMS met 6,9. Studenten en afgestudeerden geven aan dat de interdisciplinaire benadering de samenhang en de studiehouding bevordert. Zij spreken van een duidelijke samenhang in de projecten, die altijd een combinatie bieden van management, business economics en marketing. Het panel is van mening dat de opleiding samenhangende studieprogramma s aanbiedt. Facet 2.4 Studielast Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. 1 STM: Studenten Tevredenheids Monitor 24 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

25 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Studielast staat beschreven in de BOE s (Beschrijving Onderwijs Eenheid) en is uitgesplitst naar de verschillende studieactiviteiten. Voor de voltijd zijn er circa 24 lesuren per week en voor de deeltijd 8 contacturen. De opleiding hanteert diverse instrumenten om zicht te houden op de studiebelasting van studenten: module-evaluaties, paneldiscussies met studenten, opleidingscommissie, HBO-Monitor, STM, jaarlijkse analyse van de BOE s, studievoortgangsoverzichten, tentamenresultaten en analyse van roostering van lessen, toetsen en projectactiviteiten. Het panel constateert dat de opleiding de uitkomsten van deze instrumenten serieus analyseert om te komen tot aanpassing in het studieprogramma die het programma evenwichtiger maken. Zo is bijvoorbeeld het aantal opdrachten verminderd, worden projecten na de toetsperiode afgesloten en is een aantal modulen doorgeschoven naar een volgende studiefase. Studenten bevestigen dat de vraag naar de beleefde studielast een onderdeel is van vaste evaluaties na de examens. Uit evaluaties en uit gesprekken met studenten blijkt dat de formele studielast niet wordt overschreden. De formele studielast is in balans met de door studenten geleverde studieinspanningen. Studenten vinden de studie goed te doen met de juiste inzet. Wel signaleren zij pieken in studiebelasting bij diverse projecten. Ook onderdelen als Marketing en Engels ervaren zij als redelijk zwaar. De opleiding heeft studiedrempels vastgesteld voor de doorstroom naar volgende studiefasen. Voor de doorstroom van propedeuse naar hoofdfase 1 moet een student 42 EC s behalen. Studenten ontvangen een Bindend Afwijzend Studieadvies als zij minder dan 40 EC s behalen in het eerste studiejaar. Een tweede mogelijkheid is als de propedeuse niet binnen twee wordt behaald. Van hoofdfase 1 naar hoofdfase 2 moet 42 EC s van hoofdfase 1 zijn behaald. Compensatiemogelijkheden tussen modulen is afgeschaft. Studenten geven aan dat de Fasttrack studieroutes voordelen bieden voor studenten met vrijstellingen of eerder verworven competenties. Docenten tonen veel inzet om studenten in specifieke studieroutes passende begeleiding te bieden. Er is mogelijkheid tot het bijwonen van extra lessen en docenten reageren snel op vragen per . In de Keuzegids ontvangt de opleiding de volgende beoordelingen: rooster 7,0; studeerbaarheid 6,8 en keuzemogelijkheden met 7,2. In totaal ontvangt de opleiding een: 7,05 (2e plaats). Ook in de HBO-Monitor scoort de IBMS beter dan het landelijk gemiddelde bij de vraag of de propedeuse haalbaar is in de gestelde tijd. In de STM krijgt de opleiding een 3,4 voor studeerbaarheid van het programma. In de Nationale Studentenenquête 2004 (HOP/Choice) scoort de studeerbaarheid conform het landelijke gemiddelde voor IBMS 6,8. Het panel constateert dat de studielast goed is beschreven en consequent wordt gemonitored. Naar studenten toe wordt veel maatwerk geleverd met variatiemogelijkheden in studieroutes. De opleiding heeft een actieve houding ten aanzien van de uitkomsten van evaluaties en het vinden van verbetermogelijkheden. Derhalve komt het panel tot het oordeel goed. NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 25

26 Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kent twee instroommomenten: september en februari. Bij de deeltijd is instroom per trimester mogelijk. Ongeveer 80% van de instroom start in het eerste studiejaar. Bij instroom in hogere jaren moeten studenten bewijzen van behaalde kwalificaties overleggen bij de examencommissie. Besluiten worden genomen in overleg met de vakdocenten en een bespreking met de studieadviseur. De deeltijd heeft als toelatingseis dat studenten tenminste drie maanden werkervaring hebben op hbo-niveau. Als studenten deeltijd geen of onvoldoende werkervaring bezitten moeten zij de module Maatschappelijke Oriëntatie volgen. 45% van de voltijd- en 40% van de deeltijdinstroom heeft een Nederlandse vooropleiding (meestal havo) en nationaliteit. De buitenlandse instroom is voornamelijk afkomstig uit Europa en Azië. Het panel constateert dat de opleiding diverse maatregelen neemt om de instroom van studenten goed te laten verlopen: - waar nodig worden diploma s van vooropleidingen gevalideerd via het Nuffic. Bij de deeltijdopleiding verzoekt men instromende studenten aanbevelingsbrieven van werkgevers te overleggen; - de opleiding hanteert heldere instroomeisen, vermeld in het OER en hanteert een 21+ regeling voor oudere studenten. - voorlichting over het doel, de inhoud en de vorm van de studie via scholenbezoeken, decanenvoorlichting, meeloopdagen, deelname aan onderwijsbeurzen et cetera. - intakegesprekken door intakefunctionaris en studieadviseur. Dit wordt studenten bevestigd als een vaste procedure. - taalbeheersing (Engels) wordt getoetst door taaldocenten door middel van IELTS of TOEFL-test. Dit is verplicht voor niet EU-instromers. De test is niet verplicht indien op het eindexamen 7 of hoger is behaald voor Engels. - voor Aziatische studenten is er de mogelijkheid deel te nemen aan een prepatory school met aandacht voor Engels, Nederlandse cultuur, statistiek en economie. - er is een seminar voor Aziatische studenten over Westerse leerstijlen. - er is een fasttrack programma voor VWO-studenten. Voorwaarde is dat studenten 60% van de propedeuse in 1 semester halen; in dat geval kunnen zij voor overige 40% vrijstellingen aanvragen. In 2005 heeft slechts 1 student van de 7 gestarte studenten dit traject succesvol afgerond. De opleiding monitort de samenstelling instroom, de module-evaluaties eerste jaar, de studieresultaten van het eerste jaar en de projectevaluaties van het eerste jaar. Uit gegevens van evaluaties en uit de indrukken van docenten bleek dat Aziatische studenten de gehanteerde onderwijsvormen moeilijk vinden. Daarom is een seminar over westerse leerstijlen opgezet, met gastlessen van ouderejaars Aziatische studenten. 26 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS

27 In de HBO-Monitor blijkt tevredenheid over het niveau van aansluiting (67% goed) en over de aansluiting van werkvormen (65% goed). Uit gesprekken met studenten en uit het OER blijkt dat studenten vrijstellingen kunnen aanvragen voor een aantal studieonderdelen op basis van werkervaring of eerder verkregen competenties. Zij moeten dit aan kunnen tonen met diploma s, verklaring van werkactiviteiten et cetera. Dit zijn individuele aanvragen. Het panel is van mening dat de opleiding veel investeert in het goed laten verlopen van de instroom en het op een lijn krijgen van alle studenten in het eerste studiejaar. De opleiding slaagt daar goed in met een instroom van zeer diverse achtergronden. Facet 2.6 Duur Goed Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbobachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De Onderwijs- en Examenregeling bevat een helder overzicht van de modulen met bijbehorende studieomvang in EC s. In het schema zijn de 60 EC s van de voltijdpropedeuse en de 180 EC s van de voltijdhoofdfase helder verantwoord. De voltijdhoofdfase 1 telt 60 EC s, waarvan 30 EC s bij een partnerinstituut wordt doorgebracht. Met de partnerinstituten worden concrete afspraken gemaakt over omvang en invulling van de uitwisselingsprogramma s. De voltijdhoofdfase 2 telt 120 EC s, waarvan 72 EC s aan vakspecifieke modulen, 30 EC s aan stage en 18 EC s aan de scriptie/afstudeerwerk worden besteed. In de deeltijdopleiding worden per jaar zes modulen van zeven EC s gegeven: in totaal 168 EC s. De stage levert 30 EC s, daarbij is vrijstelling mogelijk voor studenten met voldoende werkervaring. De afstudeerscriptie telt 24 EC s. Studenten zonder werkervaring moeten in de propedeuse 18 EC s behalen met het onderdeel Maatschappelijke oriëntatie (IT-cursus, workshop conflicthantering en Opbouw van portfolio). Overige studenten met werkervaring krijgen hiervoor vrijstelling. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding werkt volgens de onderwijsvisie van de afdeling M&M: COMBI. Centrale begrippen daarin zijn: Competentiegericht leren en Ondernemend leren, Maatwerk voor studenten, Betrokkenheid en begeleiding en Internationale oriëntatie. NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS 27

28 De opleidingsmanager en de curriculumcommissie voeren jaarlijks overleg met de docenten over de werkvormen en de juiste mix. Uitgangspunt is dat in de modulen gebruik wordt gemaakt van meerdere werkvormen. Dit uit zich in een mix van traditioneel onderwijs, case studies, projectonderwijs, discussievormen, praktijksimulaties, trainingen en zelfstudie. Het betreft veelal combinaties van vakspecifieke modulen met geïntegreerde projecten. In het competentiegericht leren legt de opleiding de nadruk op de toepassing van kennis en inzicht. Beroepssituaties en het maken van beroepsproducten staan centraal. Bij Ondernemend leren legt de opleiding de nadruk bij een oplossingsgerichte en zelfstandige studiehouding van de studenten. In de projecten wordt een actieve studiehouding gestimuleerd. Maatwerk voor studenten krijgt vorm in de opleidingsvarianten (voltijd en deeltijd), de keuzemogelijkheid in het taalonderwijs, de minors en afstudeervariant LABS, de mogelijkheid tot dubbeldiplomering, de fasttrack studieroutes en de prepatoryschool voor Aziatische studenten. Aangezien 40-60% van de studenten uit het buitenland komt wordt er extra geïnvesteerd in begeleiding (vergelijk facet 4.2). Het internationale karakter komt tot uiting in de invulling en opzet van het onderwijsprogramma, de studenten- en docentenpopulatie, de voertaal, de uitwisselingsprogramma s en dubbeldiplomering en de focus op internationale marktentreestrategieën. Het panel constateert dat de opleiding haar onderwijsvisie consequent uitwerkt en koppelt aan de eindkwalificaties. Kennisoverdracht is ondergeschikt aan het toepassen van kennis en inzicht. In module-evaluaties wordt niet specifiek gevraagd naar de tevredenheid van studenten over werkvormen. In de STM is 70% tevreden over de theoretische kennis, 50-55% vindt dat er precies genoeg projecten zijn, 55% vindt de aandacht voor training persoonlijke vaardigheden goed. De stage scoort 4,1 tevredenheid (schaal 5). De deeltijdstudenten waarderen in de STM de aandacht voor kennis (3,9) en de aandacht voor internationale ontwikkelingen (3,4). Zij wensen meer aandacht voor reflectie op het eigen leerproces. In de Keuzegids worden de werkvormen beoordeeld met een 6,6. Uit moduleevaluaties van de voltijd blijkt dat de uitvoering van het onderwijs gemiddeld met een 3,8 wordt beoordeeld, de inhoud en uitvoering van projecten met een 3,3, het samenwerken in groepen met een 3.0. Deeltijdmodulen worden beoordeeld met een 3,7 qua inhoud en met een 3,9 voor de uitvoering. De training van algemene vaardigheden wordt in het curriculum uitgebreid conform wensen uit het werkveld en van deeltijdstudenten. Hierbij wordt gewerkt aan trainingen plannen en organiseren, conflicthantering, projectmanagement en management and organisation. Het panel vindt de onderwijskundige visie in lijn met de doelstellingen van de opleiding. De opleidingsmanager en curriculumcommissie sturen in overleg met docenten op de invulling van de werkvormen. 28 NQA - visitatie HES Amsterdam, opleiding IBMS