Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement"

Transcriptie

1 Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement Brochure voor de leraar van het basisonderwijs

2 2 Kom in de stemming

3 Welkom U hebt een bezoek aan het Vlaams Parlement vastgelegd: van harte welkom! Deze brochure hebben we samengesteld om u te helpen de uitstap grondig voor te bereiden en na te verwerken met uw leerlingen. Want dat is erg belangrijk! Leerlingen die vooraf in de klas rond democratie gewerkt hebben en ook na het bezoek aan het parlement nog een nabespreking hadden, blijken ook echt meer te weten over politiek en er meer interesse voor te hebben. Het Vlaams Parlement heeft een educatieve dienst om u hierbij te helpen: De Kracht van je Stem. We hebben heel wat educatief materiaal ter beschikking, niet enkel over het parlement maar ook over mensenrechten, verkiezingen, de democratische rechtsstaat, partijen Want democratie behelst meer dan enkel de overheid en haar instellingen. In deze brochure hebben we een selectie gemaakt uit ons materiaal die het voor u makkelijker moet maken om het bezoek aan het Vlaams Parlement goed voor te bereiden. We willen in deze brochure dan ook een antwoord geven op de volgende vragen: Hoe kunt u een bezoek aan het Vlaams Parlement voorbereiden? Hoe ziet het programma in het Vlaams Parlement eruit? Hoe kunt u het bezoek aan het Vlaams Parlement nabespreken? Aan welke eindtermen kunt u werken met het bezoek aan het Vlaams Parlement? Omdat dialoog een belangrijk thema is wanneer we over democratie spreken, zijn alle suggesties, opmerkingen en vragen meer dan welkom. We nodigen u graag uit om uw reacties door te sturen via We willen u alvast bedanken voor uw bezoek! De Kracht van je Stem De educatieve dienst van het Vlaams Parlement Kom in de stemming 3

4 4 Kom in de stemming

5 Inhoudstafel Welkom 3 1. De Kracht van je Stem, de educatieve dienst van het Vlaams Parlement 6 2. Een bezoek aan het Vlaams Parlement, zinvol of niet? 7 3. Het bezoek aan het Vlaams Parlement voorbereiden 8 Het les- en spelmateriaal van De Kracht van je Stem voor het basisonderwijs Een selectie uit het lesmateriaal van De Kracht van je Stem als voorbereiding op uw bezoek.. 11 Oefening over het thema Democratie en rechtsstaat Oefeningen over het thema Verkiezingen en partijen Oefeningen over het thema Overheden en instellingen Het bezoek aan het Vlaams Parlement 38 Een halve dag Een volledige dag = halve dag + stimulatiespel Het simulatiespel G4 over de gemeente Het bezoek op maat van uw klas Boterhammen opeten? Wat verwachten we van de leraar? Verwerken van het bezoek aan het Vlaams Parlement 41 Suggesties voor de verwerking Een schrijfgesprek Een klasgesprek De applausmeter Aanvulzinnen Andere activiteiten De eindtermen 44 Colofon 51 Kom in de stemming 5

6 1. De Kracht van je Stem, de educatieve dienst van het Vlaams Parlement Niemand wordt geboren met burgerzin. Burgerzin leer je in het gezin, op school, in je buurt, Burgerzin leer je ook je hele leven lang, van jongs af aan en al doende. Burgerzin is niet alleen kennis. Positieve ervaringen met actief deelnemen aan de eigen leefomgeving zijn de grootste hefboom voor democratisch burgerschap. En voor kinderen is de school een leefomgeving waar ze heel veel tijd doorbrengen. Meepraten, meedenken, meebeslissen en meedoen: zo leren kinderen verantwoordelijkheid nemen en ontwikkelen ze een open, respectvolle en kritische houding. Ze leren naar elkaar luisteren en ze leren dat er naar hen geluisterd wordt. De Kracht van je Stem, de educatieve dienst van het Vlaams Parlement, ondersteunt leraren om op school te werken aan democratisch burgerschap. Wij bieden u daarvoor lesmateriaal, educatieve activiteiten en vorming en nascholing voor leerlingen, leraren en studenten in de lerarenopleiding. Een overzicht van het aanbod van De Kracht van je Stem vindt u op 6 Kom in de stemming

7 2. Een bezoek aan het Vlaams Parlement, zinvol of niet? Van de verschillende bestuursniveaus in ons land staat de gemeente het dichtst bij ons. Het meest logische als u rond democratie en onze democratische instellingen wil werken, is dus om eerst de eigen gemeente te leren kennen. Deze overheid staat ook het dichtst bij de leerlingen en sluit het best bij hun leefwereld aan. Ga dus zeker eens kijken in uw gemeente of provincie. De plaatselijke informatiedienst helpt u graag bij het organiseren van een bezoek op maat van uw klas. Ook wij vertrekken zowel in onze lesmappen als in het dagprogramma in het Vlaams Parlement van de gemeente. Europese Unie De federale staat België 3 gewesten het Vlaamse Gewest het Waalse Gewest het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest 3 gemeenschappen de Vlaamse Gemeenschap de Franse Gemeenschap de Duitstalige Gemeenschap 10 provincies 589 gemeenten Uiteraard vinden wij een bezoek aan het Vlaams Parlement zinvol. Het bezoek maakt de leerlingen wegwijs in de politiek en ze kunnen er de spelregels van onze democratie zelf ervaren in een uniek kader. Maar het bezoek is alleen zinvol wanneer het kadert binnen een traject met een goede voorbereiding en follow-up door de leraren. Het is daarom van groot belang dat u het bezoek aan het parlement vooraf en nadien in de klas de nodige aandacht geeft. Kom in de stemming 7

8 3. Het bezoek aan het Vlaams Parlement voorbereiden Voor een goede voorbereiding vindt u hieronder een greep uit ons lesmateriaal, dat u kunt bestellen of downloaden via Het les- en spelmateriaal van De Kracht van je Stem voor het basisonderwijs. De werkmap voor de 3 e graad basisonderwijs De werkmap is opgebouwd rond vier modules: Rechten en plichten Democratie of dictatuur Inspraak en participatie Instellingen en besluitvorming Per module vindt u: Een handleiding voor de leraar. Daarin staat uitleg over de inhoud, de doelstellingen en methodieken om met het lesmateriaal aan de slag te gaan. In de aandachtspunten worden ook suggesties geformuleerd om in te spelen op de actualiteit, verbanden te leggen naar andere domeinen en addertjes onder het gras te vermijden. Opdrachtenbladen voor de leerlingen. Ze bevatten naast de eigenlijke opdracht ook een duiding voor de leerlingen. De opdrachtenbladen zijn kopieerbaar. De werkmap Leerlingenparticipatie Oprechte deelneming Leerlingen hebben recht op participatie in hun school. Leerlingen betrekken bij alles wat er in hun klas en school gebeurt, is het uitgangspunt van de map Oprechte deelneming. Meer betrokkenheid van iedereen zorgt er immers voor dat iedereen gemotiveerder naar school komt! De school wordt er warmer, fijner en leefbaarder van. Het Kinderrechtencommissariaat en de vzw Doedèskadèn maakten samen de werkmap Oprechte deelneming die u ook bij De Kracht van je Stem kunt krijgen. Deze werkmap bundelt inspirerende ervaringen van basisscholen rond leerlingenparticipatie. Ze geeft aanknopingspunten, tips en suggesties om in uw klas of school aan de slag te gaan. De werkmap bestaat uit twee delen: een praktijkgerichte informatiebrochure en een negental methodiekfiches. 8 Kom in de stemming

9 Het stripverhaal Flosj in het Vlaams Parlement Het stripverhaal Flosj in het Vlaams Parlement is een verhaal over een leeuwtje dat per vergissing in het Vlaams Parlement belandt en er allerlei avonturen meemaakt. De strip legt stapsgewijs en op een speelse manier uit hoe het Vlaams Parlement werkt. De onderwerpen in de strip komen ook tijdens de rondleiding in het parlement aan bod. Enige tijd voor uw bezoek sturen we u een pakket strips op om in de klas te gebruiken. Flosj staat ook als animatiefilmpje op onze website. U vindt er eveneens bijhorende opdrachtenblaadjes voor de leerlingen. 6 klasposters De klasposters geven in één oogopslag weer waar de Vlaamse verkiezingen en de bevoegdheden over gaan: Het Vlaams Parlement, De Vlaamse Regering, Gewesten en Gemeenschappen, Wat doet Vlaanderen, Wat doet België en Wat doet Europa. Ze worden samen verzonden in een kartonnen koker. Doedoos G4 (over de gemeente) De leerlingen spelen een gemeenteraad. Ze krijgen een aantal vragen over de vaste taken van de gemeente, leggen hun eigen accenten in het beleid van hun gemeente door projecten te realiseren en worden geconfronteerd met een aantal problemen. De doos bevat een handleiding, een plattegrond, kaartjes met gebouwen of stadselementen, kaarten met kennisvragen en partijkaarten. G4 kan zowel gespeeld worden in een basisversie als in een meer uitgebreide variant. De doedoos G4 werd gerealiseerd in samenwerking met het Centrum Informatieve Spelen. Kom in de stemming 9

10 Animatiefilmpje 5 jaar in 6 minuten De stem van elke burger bepaalt mee hoe de grote machine Vlaanderen de volgende vijf jaar zal draaien. Dit filmpje schetst het beeld van verkiezing tot de werking van het parlement en het samenspel met de regering. U vindt het filmpje op en op YouTube. Zo Verkozen Zo Verkozen Zo Verkozen??? Een bordspel om spelenderwijs over de verkiezingen te leren. De spelers stellen zich kandidaat voor verkiezingen en leggen een campagneparcours af. Onderweg beantwoorden ze vragen. Bij het spelbord horen spelkaarten met vragen over verkiezingen, volksvertegenwoordigers, de parlementen enzovoort. U kunt de meest geschikte vragenkaartjes voor uw klas uitkiezen. Zo Verkozen Voor de leraar: Informatiemap over democratie, burgerzin en politiek Deze map biedt achtergrondinformatie voor de leraar over de thema s uit de lespakketten. Een greep uit de inhoud: geschiedenis van de mensenrechten, kinderrechten, de drie grondwettelijke machten, de pers, kiesstelsels, de politieke partijen, de Vlaamse overheid, België, Europa, de Verenigde Naties, Verkiezingen in aantocht? Neem zeker een kijkje op onze website want De Kracht van je Stem maakt telkens nieuw en aangepast lesmateriaal. De samenleving en de politieke wereld zijn constant in beweging. Het lesmateriaal voortdurend actualiseren en nieuwe dossiers ontwikkelen is een permanente zorg. Hebben we toch iets over het hoofd gezien of wilt u een suggestie doen, neem dan contact op via 10 Kom in de stemming

11 Een selectie uit het lesmateriaal van De Kracht van je Stem als voorbereiding op uw bezoek Hierna vindt u een selectie uit ons lesmateriaal die u helpt om uw bezoek voor te bereiden. Kom in de stemming 11

12 oefeningen Oefening over het thema Democratie en rechtsstaat Oefening 1: Democratie De leerlingen lezen telkens een stukje tekst en beantwoorden daarna de bijhorende vragen. Aan de hand van deze oefening maken de leerlingen kennis met het begrip democratie. Voor de laatste oefening verzamelt u best een aantal krantenartikels waarin de kenmerken van een dictatuur sterk tot uiting komen (bv. conflictgebieden, gesjoemel bij verkiezingen, journalisten die opgesloten worden, schending van de mensenrechten, ). De leerlingen noteren waarom dat land een dictatuur is en duiden het land aan op een wereldkaart. Wij leven in een democratie. Dat betekent dat de inwoners van ons land inspraak hebben in het bestuur. Hoe hebben de mensen dan inspraak? Vanaf 18 jaar mogen Belgen gaan stemmen. Als ze gaan stemmen, dan zeggen de kiezers daarmee wat ze belangrijk vinden voor de samenleving en welke partij of welke kandidaten ze het beste vinden om hen te vertegenwoordigen. In een democratie mogen mensen hun mening geven en kritiek hebben op de regering of het gemeentebestuur. Ze mogen ook betogen of zelfs een staking houden om hun ongenoegen te tonen. Ze kunnen daarvoor niet gestraft worden. Ook de pers is heel belangrijk in een democratie. Men noemt de pers wel eens de waakhond van de democratie, omdat ze kritisch kijkt naar wat de overheid doet. In een democratie is iedereen vrij en gelijk voor de wet. Maar we moeten ons wel houden aan de regels die de meerderheid bepaalt. Je brengt heel wat tijd door op school. Denk eens even na of jij op school over sommige zaken mag meebeslissen. Vind je dat je goed op de hoogte bent van wat er gebeurt op school? Hoe kan dat nog verbeterd worden? Schrijf een paar voorstellen daarvoor op. Is er iets dat je niet zo leuk vindt aan jouw school? Praat je daar soms over op school? Met wie? Mag je op school over sommige zaken mee beslissen? Geef twee voorbeelden van zaken waarover je hebt mogen beslissen. Heb je ook mogen meehelpen om die beslissing in de praktijk te brengen? Schrijf even op wat je precies hebt gedaan? Wat lukte er goed? Wat kon er beter? Welke regels (thuis, op school, in je gemeente, in België, ) vind je niet leuk? Waarom zouden die regels er zijn? Wat gebeurt er als je die regels overtreedt? De democratie bestaat nog niet zo lang. In de middeleeuwen had de adel het hier voor het zeggen en ook de Kerk had heel veel macht. In de 18e eeuw kregen rijke handelaars meer macht en in de 19de eeuw waren het de eigenaars van de fabrieken. Maar het bleef toch nog steeds een klein groepje mensen dat de regels bepaalde. Het overgrote deel van de bevolking, de arbeiders, de boeren en de werklieden, had geen inspraak. Het duurde vele eeuwen en er ging een lange strijd aan vooraf, voor (bijna) alle groepen in de samenleving mee mochten beslissen over de regels en het bestuur. Wie aan de macht was, deelde die niet graag met een andere groep. De meeste mensen vinden dat de democratie het beste werkt om de hele bevolking invloed te geven op het bestuur en om zoveel mogelijk mensen bij de politiek te betrekken. Toch is een democratie nergens perfect. 12 Kom in de stemming

13 Kijk naar de afbeeldingen. Ze laten zien hoe het leven was in een bepaalde periode. Schrijf naast elke afbeelding welke periode er wordt voorgesteld. Kies daarbij uit de volgende periodes: de middeleeuwen de 18e eeuw met zijn stedelijke burgerij de 19e eeuw met de fabrieken en nieuwe industrie de huidige tijd Noteer ook bij elke afbeelding de groep die in die periode de macht had om te besturen. Kies uit de volgende groepen: de ambachtslui en de handelaars de adel en de Kerk de vertegenwoordigers van de hele bevolking de bazen en eigenaars van de fabrieken Kom in de stemming 13

14 oefeningen In veel landen is er nog geen democratie. Een klein groepje mensen beslist er alles. Dat noemt men een dictatuur. In een dictatuur kunnen mensen zomaar gevangen genomen worden, omdat ze kritiek hebben gegeven. De verkiezingen verlopen er meestal niet eerlijk. Niet iedereen heeft evenveel kans om verkozen te worden, of er wordt geknoeid met het tellen van de stemmen. In een dictatuur is de pers niet vrij. Daar heerst dikwijls censuur. Censuur is dus het tegenovergestelde van vrijheid van pers. Wij leven in België in een democratie. Maar in sommige landen leven de mensen in een dictatuur. Kun jij je voorstellen wat het betekent om in een dictatuur te leven? Lees de volgende krantenartikels en schrijf op waarom dat land een dictatuur is. Duid daarna die landen aan op een wereldkaart. 14 Kom in de stemming

15 Oefeningen over het thema Verkiezingen en partijen Oefening 2: Wat kies jij? Met deze oefening leren de leerlingen al spelend wat er gebeurt vóór, tijdens en na verkiezingen. Ze bepalen per partij hun prioriteiten, stellen ze op een creatieve manier voor en kiezen welke de prioriteiten zijn die door de hele klas gedragen worden. De centrale vraag is: waar willen we als klas gedurende het hele schooljaar extra aandacht aan besteden? Verloop: 1. De leerlingen worden verdeeld in vier groepen. Dat doet de leraar door de themakaarten willekeurig uit te delen. Daarna laat de leraar de leerlingen plaatsnemen aan een tafel waarop een partijkaart ligt die met hun themakaart overeenkomt. Zo worden ze in de partijen ingedeeld. De leraar legt kort uit welke vier partijen er zijn en dat het de bedoeling is een paar aandachtspunten te zoeken voor de hele klas. Die aandachtspunten kunnen uit de programmapunten van de vier partijen komen. 2. De vier partijen krijgen elk een blad met daarop een aantal mogelijke programmapunten. Daaruit moeten ze er nu drie kiezen die ze in de klas zouden willen realiseren. Ze moeten ook voor elk van die drie programmapunten enkele stevige argumenten kunnen aanvoeren. Als ze dat willen, kunnen ze ook zelf enkele programmapunten formuleren. Dit kunnen ze doen door een korte brainstorming te houden binnen hun partij. 3. De leerlingen moeten in deze stap bedenken hoe ze hun drie programmapunten op een originele manier kunnen voorstellen aan de andere partijen. Ze werken dat ook volledig uit. Ze kunnen gebruik maken van een poster, een lied, een filmpje, het bord, de computer enzovoort. 4. De partijen stellen om beurten hun programmapunten aan elkaar voor. Na elke voorstelling mogen de andere leerlingen vragen stellen. 5. De leraar maakt samen met de leerlingen het stembiljet op. Daarop komen alle twaalf programmapunten. 6. Nu volgt de stemming. De leerlingen gaan achteraan de klas (of in een stemhokje) hun stem uitbrengen. Iedere leerling mag op alle programmapunten stemmen (ook op die van de andere partijen) en mag twee stemmen uitbrengen. Leg er de nadruk op dat het in dit spel niet gaat om winnen of verliezen, maar om het beter maken van de school- en/of klassfeer. 7. De stemmen worden geteld. Aan de twee programmapunten met de meeste stemmen zal de klas werken gedurende het schooljaar. Kom in de stemming 15

16 oefeningen 16 Kom in de stemming

17 Partijkaarten pesten is laf Pesten, Nee, dank je! Veilig op school en in het verkeer! School is cool! School door een groene bril. Kom in de stemming 17

18 oefeningen Veilig op school en in het verkeer Programmapunten: Pesten? Nee, dank je! Programmapunten: We dragen fluohesjes om naar en van school te komen. We dragen een helm als we met de fiets naar school komen. We vragen onze ouders om te carpoolen naar school. We stellen een verkeersagent aan om veilig over te kunnen steken. We houden fietscontroles. We lachen niemand uit. We hebben respect voor elkaar. We komen op voor wie gepest wordt. We spelen samen. We richten een pestbrigade op. School door een groene bril Programmapunten: School is cool! Programmapunten: We sorteren het afval. Teams van leerlingen ruimen de speelplaats op. We leggen een groentetuin aan op school. We komen met de fiets naar school. We doen meer sport op school. We versieren onze klas. We willen een knuffelhoek of vertelhoek in de klas. We hangen posters van onze idolen op in de klas. We hangen tekeningen op. In de pauzes wordt er muziek afgespeeld. 18 Kom in de stemming

19 Verdeelkaarten pesten is laf pesten is laf pesten is laf pesten is laf Kom in de stemming 19

20 oefeningen Oefening 3: Een leerlingenraad oprichten Deze en andere methodieken om participatie op school aan te pakken vindt u in de map Oprechte deelneming. Het is niet gemakkelijk om met alle leerlingen samen tot een beslissing te komen. Daarvoor is een leerlingenraad zeer geschikt. De leerlingen kiezen door welke medeleerlingen ze vertegenwoordigd willen worden. Eerst moet u dus de vraag stellen wie wil zetelen in de leerlingenraad. Minstens even belangrijk is de motivatie van de andere leerlingen om hun vertegenwoordiger bewust te kiezen. Ook van de school wordt een inspanning gevraagd om dit project tot een goed einde te brengen. De school moet openstaan voor de stem van de leerlingen, zodat hun stem wel degelijk kracht heeft. Een democratische instelling van de school in het algemeen en van haar leraren in het bijzonder is onontbeerlijk. Het is belangrijk om niet te doen alsof er inspraak is. Geef de leerlingen écht inspraak. Inspraak betekent niet alles uit handen geven, u bepaalt zelf hoe ver u wenst te gaan. Om het oprichten van een leerlingenraad tot een succesvolle ervaring te maken kunt u als leraar deze leidraad, bestaande uit acht stappen, gebruiken. 1. Uw leerlingen informeren over wat er te gebeuren staat. Waar gaat het over? Wat is de bedoeling? Welke stappen ga je doorlopen? Hoe ga je werken? Wat zijn de beslissingsbevoegdheden van iedereen op school? Met welke middelen kunnen we werken, waar en wanneer? Tip! Maak gebruik van een tijdlijn om de leerlingen te informeren. Zet op die tijdlijn de verschillende stappen en activiteiten die u samen met de leerlingen zult doen. Tip! Het is interessant de leerlingen inzicht te bieden in de structuur van de school. Zo bereidt u een latere fase voor, waarin de leerlingen moeten weten waar en bij wie ze het best aankloppen om een idee of een suggestie te realiseren. Daarom is een overzicht van alle schoolactoren erg bruikbaar. Een handige methodiek hiervoor is het maken van een organigram van de school. Elke leerling die een lid van de schoolgemeenschap aandraagt, krijgt een tekenpapier en mag de persoon in kwestie tekenen. Het hoeft niet mooi te zijn: als het organigram maar volledig wordt. Hang alle tekeningen onderaan het bord voor een duidelijk overzicht. 20 Kom in de stemming

21 2. Bij de leerlingen ideeën, knelpunten en suggesties verzamelen. Waarover willen de leerlingen het hebben? Wat kan volgens hen beter op school? Tip! Enkele bruikbare methodieken om erachter te komen waar de focus van de leerlingen ligt zijn bijvoorbeeld: Een fotojacht en rondgang. De leerlingen nemen zelf foto s. Dit is een snelle en speelse manier om de voor hen het meest in het oog springende mankementen aan te duiden. Of om de belangrijkste plaatsen op school in beeld te brengen. Daarna worden de foto s klassikaal besproken. Een ideeënbus voor elke klas is een andere werkvorm. Het vraagt een sterke begeleiding van de leraren. Maak de leerlingen attent op de bus en stimuleer ze om dingen die hun bezig houden aan te kaarten. Op school kunnen overal bordjes neergezet worden met dit-kan-anders-plekje erop. Leerlingen kunnen op de bordjes hun opmerkingen neerpennen. Deze bordjes kunnen het hele jaar door blijven staan, zo krijgt de leerlingenraad een duidelijk beeld over wat er leeft op school. Op het einde van deze fase beschikt u over een lijst van thema s, ideeën en problemen die de kinderen nauw aan het hart liggen. Dat is de basis voor de volgende fase, daarom kan het helpen om al deze thema s op het bord op te lijsten. 3. Prioriteiten bepalen. Overleggen en onderhandelen met de leerlingen over de thema s. Leerlingen kiezen uit de lijst één of meer thema s die zij het belangrijkst vinden. Tip! Placematmethode: deel de klas op in groepjes van vier leerlingen. Leg in het midden van elke tafel een placemat. Eerst schrijven alle leerlingen in de zijvakken de thema s die zij zelf belangrijk vinden. Daarna schrijven ze in het middenvak per groepje de onderwerpen waar ze alle vier achter staan. De onderwerpen van de verschillende groepjes in de klas worden op het bord geschreven. Indien er verbanden of overlappingen tussen deze onderwerpen zijn kunt u clusters maken. 4. Meer informatie inwinnen over haalbaarheid. Nagaan wat we al weten en wat we nog meer moeten weten over de voorstellen zelf. Dit kan gaan van ruimte, over geld en tijd, tot materiaal en eventuele hulp van buitenaf. Nagaan waar die informatie te vinden is en wat we moeten doen om ze te krijgen. Tip! Maak gebruik van detectiveschriften. Laat uw leerlingen het voorstel kiezen dat ze het liefst onderzoeken. Per voorstel ontstaat er zo een werkgroepje. Elk groepje krijgt een detectiveschrift met gerichte vragen en lege pagina s erin. Op de lege pagina s schrijven ze alle informatie die we al hebben. Ze schrijven ook over de nieuwe onderzoeksopdrachten die gepland worden. Kom in de stemming 21

22 oefeningen 5. Voor sommige voorstellen de mening en het advies van anderen vragen, in en buiten de school. Hoever kan en wil de rest leerkrachten, directie, leerlingen, ouders erin meegaan? Aan wie moeten we iets gaan vragen? Wat moeten we waar ter bespreking of ter goedkeuring voorleggen? Wie moet het mee ondersteunen? Wie moet zeker op de hoogte zijn? Tip! Er zijn tal van manieren om de mening en het advies van leerlingen uit de andere klassen te achterhalen. Zo kunt u klasbezoeken organiseren, een schoolforum opzetten, een toneelvoorstelling opvoeren voor de hele school of per klas, een enquête opstellen of zelfs een tentoonstelling organiseren in de refter of een polyvalente zaal. Tip! Om de mening en het advies van het schoolpersoneel te winnen zijn er verschillende manieren. Leerlingen kunnen de directie bezoeken en hun voorstel bespreken. De voorstellen kunnen ook besproken worden op de personeelsvergadering. Een andere optie is dat alle leraren en ander personeel schriftelijk op het voorstel reageren. Of er kan een samenkomst met alle betrokkenen georganiseerd worden. 6. Samen beslissen. Genoeg gewikt en gewogen, genoeg advies van anderen: nu is het tijd om beslissingen te nemen. Tip! Stemmen. Om te stemmen zijn er verschillende leuke manieren: naast het voorstel rode, groene of oranje bollen kleuren, gekleurde wasknijpers ophangen of werken met stembiljetten. Of u zet een stem je rot -spel op. Leerlingen rennen dan naar één van de drie mogelijkheden, het voorstel dat hun voorkeur krijgt. Vooraf kunt u afspreken dat iedereen akkoord moet gaan, dat iedereen maar drie ja-stemmen heeft, of dat iedereen bij elk voorstel voor of tegen mag stemmen. Tip! Een klascharter opstellen. Een klascharter kan een krachtige geheugensteun zijn voor zowel de leerlingen als de leraren en de directie. Het geeft de verbintenis die alle betrokken partijen voor de behandelde thema s aangingen mooi weer. Het is een duidelijk bewijs dat de actoren elkaar respecteren en elkaar kunnen herinneren aan wat ze overeenkwamen. De beslissingen en afspraken kunnen opgehangen worden op grote spandoeken, borden of affiches in de gangen en/of op de speelplaats. 22 Kom in de stemming

23 7. De beslissingen uitvoeren. Taken verdelen en uitvoeren. Wat doen de kinderen? Wat doen de volwassenen? Hoe ver kunnen en willen we gaan, en tegen wanneer? Als leraar blijft u eindverantwoordelijke. Tip! Het is belangrijk dat de leerlingen verslag uitbrengen over de stand van zaken en de voortgang van het project. Waarschuw de leerlingen, om ontgoochelingen te voorkomen, dat de realisatie van een voorstel soms langer duurt dan ze dachten. 8. Alles opvolgen en evalueren. Uitklaren hoe we ervoor zorgen dat alles wat we deden niet voor niets was of zomaar verdwijnt. Nagaan of iedereen tevreden is over het resultaat en de manier waarop het resultaat gerealiseerd werd. Tip! Het evaluatieraster is een eenvoudige evaluatiemethodiek die geschikt is voor alle leeftijden. De leerlingen overlopen elk vlak van het raster met het onderwerp, het project of de activiteit in het achterhoofd. BEHOUDEN LOSSEN TOEVOEGEN BIJSTUREN Deze acht stappen kunnen een opstap zijn naar een overlegstructuur die er constant is, het hele schooljaar lang en die elk jaar opnieuw georganiseerd of geïnstalleerd wordt. Wie meer wil weten over deze methodieken vindt in de map Oprechte deelneming achtergrondinfo en extra duiding. Kom in de stemming 23

24 oefeningen Oefeningen over het thema Overheden en instellingen Oefening 4: Waar kan ik terecht voor? In elke gemeente zijn er verschillende diensten waar kinderen mee in aanraking (kunnen) komen. Het doel van de opdracht is om kinderen duidelijk te maken dat de gemeente een overheid is die zorg draagt voor publieke dienstverlening. Dit gebeurt aan de hand van herkenbare voorbeelden die aansluiten bij de leefwereld van de kinderen. De leerlingen zoeken in duo s naar de oplossing van de oefening. Ze kunnen samen overleggen. De antwoorden worden klassikaal besproken en verbeterd. Hierbij kan de leraar na elke situatieschets verdere uitleg geven over de betrokken gemeentedienst. De leerlingen kunnen in het leergesprek aangeven op welke manier zij reeds in aanraking gekomen zijn met de diensten van de gemeente en hoe zij dat ervaren hebben. Het bestuur van een gemeente regelt heel wat zaken waar iedereen wel eens mee te maken heeft. Ook jij komt wel eens in contact met een dienst van de gemeente, zelfs zonder dat je het zelf weet. Hieronder staan een aantal situaties beschreven. Kies uit de drie voorbeelden telkens één dienst uit waarvan jij denkt dat die het best past bij de omschreven situatie. Zo verloopt mijn dag woensdagochtend Ik sta op en ga naar school. Vandaag is het een leuke dag, want we gaan met de klas naar een toneelvoorstelling kijken. Welke dienst zorgt ervoor dat deze toneelvoorstelling in onze gemeente wordt opgevoerd? Kruis deze dienst aan. 12u School is net afgelopen. Ik ga vandaag bij opa op bezoek. Opa is net terug uit het ziekenhuis. Hij kan niet meer zo goed koken. Daarom maakt hij sinds kort gebruik van een dienst die maaltijden aan huis levert. Welke dienst zorgt ervoor dat opa niet zelf hoeft te koken? 24 Kom in de stemming

25 13u Papa komt me ophalen bij opa. Ik heb een drukke namiddag voor de boeg. Op school heb ik een opdracht gekregen om een spreekbeurt te geven over dolfijnen. Hiervoor heb ik een aantal boeken nodig om de juiste informatie uit te halen. Waar kan ik terecht om deze boeken te ontlenen? 13u30 Ik rijd met papa naar huis. Onderweg zie ik dat mensen langs onze straat bomen en bloemen aan het planten zijn. Welke dienst staat in voor het onderhoud van al dat groen in mijn straat? 14u Ik heb er sinds gisteren een broertje bij. We gaan mama en de baby bezoeken in het ziekenhuis. Daarna gaat papa de baby inschrijven in de gemeente. Hij zegt aan de mevrouw achter de balie de naam van mijn broertje en de dag waarop hij is geboren. Mijn broertje is nu officieel inwoner van de gemeente. Welke dienst zorgt hiervoor? 16u Papa brengt me naar de sporthal. Elke woensdag ga ik daar een uurtje turnen. Welke dienst van mijn gemeente zorgt ervoor dat mijn turnclub de sporthal kan gebruiken? Kom in de stemming 25

26 oefeningen 18u Als we thuis komen ziet papa dat er iemand tegen het muurtje is gereden van onze oprit, maar er is geen spoor van de chauffeur te bekennen. Aan wie moet mijn papa melden dat er een vluchtmisdrijf is gepleegd? 19u Bij de buren is er een wespennest ontdekt op de zolder. De buren bellen naar de dienst die ervoor zorgt dat gevaarlijke wespennesten verwijderd worden. Welke dienst is dat? 19u15 Wat een drukke, maar ook een fijne dag! Ik eet boterhammen met mijn papa en kijk nog even wat naar TV. Dan met een dolfijnenboek naar bed. Ik sta er meestal niet bij stil, maar elke dag kom ik met diensten van de gemeente of van een andere overheid in aanraking! 26 Kom in de stemming

27 Oefening 5: België is een federale staat De leerlingen lezen eerst onderstaande tekst. In een klasgesprek wordt het verschil tussen gewest en gemeenschap tastbaar gemaakt aan de hand van het voorbeeld ik woon in en ik spreek. De leerlingen maken hier vervolgens een oefening over. Hieronder vindt u de oplossing van deze oefening. drie gewesten Ik woon in Vlaanderen Ik woon in Brussel drie gemeenschappen Ik woon in Wallonië Ik spreek Nederlands Ich spreche Deutsch Je parle français Drie gewesten: 1. Het Vlaams Gewest 2. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3. Het Waals Gewest Drie gemeenschappen: 1. De Vlaamse Gemeenschap 2. De Franse Gemeenschap 3. De Duitstalige Gemeenschap Kom in de stemming 27

28 oefeningen België is een federale staat. Dat wil zeggen dat er verschillende gebieden zijn, die elk hun eigen bestuur hebben. Maar die gebieden werken ook samen en er is ook een bestuur voor het hele land. De federale overheid houdt zich bezig met zaken voor heel België. Dat is bijvoorbeeld het buitenlands beleid (bv. de ambassades), het leger, de justitie (gevangenissen), de sociale zekerheid (pensioenen). In België zijn er drie officiële talen: Nederlands, Frans en Duits. Daarom is België ingedeeld in drie gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap. Elke gemeenschap beslist zelf over zijn onderwijs en cultuur. België is ook ingedeeld in drie gewesten: het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gewesten beslissen zelf over hun grondgebied, de wegen die daar worden aangelegd, het leefmilieu, de natuur, de economie,. Hieronder vind je een kaart van de drie gewesten en een kaart van de drie gemeenschappen in België. Geef de figuren een tekstje in de tekstballon, waardoor de betekenis van gewesten en gemeenschappen duidelijk wordt. Duid aan welk kaartje dat van de gewesten is, en welk dat van de gemeenschappen. Vul de juiste benamingen voor de drie gewesten en de drie gemeenschappen in. drie... Drie Kom in de stemming

29 drie... Drie Kom in de stemming 29

30 oefeningen Oefening 6: Vlaanderen Hoe kwam de leeuw op een wapenschild terecht? Vanaf de 10e eeuw duiken dieren op, op de wapenschilden van koningen, heren en ridders. Zowel op toernooien als op het slagveld waren ridders in helm en harnas volledig onherkenbaar, tenzij zij zich onderscheidden met een wapenschild. De wapenschilden werden ook gebruikt om aan te geven bij welke heer men hoorde. Uiteraard gebruikten de ridders hiervoor dappere dieren. Ze hadden echter een beperkte kennis over exotische diersoorten en kenden niet altijd het verschil tussen luipaarden, panters of leeuwen. De afbeeldingen op de schilden waren ook niet waarheidsgetrouw, zodat het niet altijd duidelijk was welk dier precies afgebeeld werd. Tijdens de Guldensporenslag in 1302 werden aanhangers van de Graaf van Vlaanderen aangeduid als Liebaerts, een term die duidelijk verwijst naar luipaard. De Vlaamse leeuw lijkt oorspronkelijk evengoed een luipaard te kunnen zijn. Maar in de 13e eeuw werden de dieren op de wapenschilden algemeen als leeuwen benoemd, ook de Vlaamse. Een van de belangrijkste diplomaten aan het begin van de 15e eeuw maakte een uitgebreide inventaris van alle wapens van edelen in Europa. Dat boek heet het Wapenboek Gelre en het bevindt zich nu in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Telkens staat er het wapen van de belangrijkste vorst, te beginnen met de paus en de keizer, gevolgd door zijn ridders in volgorde van belangrijkheid. Het wapen van de Graaf van Vlaanderen, met de opstaande leeuw, staat ook in het Wapenboek van Gelre. Een pagina uit het wapenboek van Gelre Vlaanderen, een woordje uitleg. Vlaanderen wordt bestuurd door het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering. Zij beslissen over heel veel zaken die voor iedereen in Vlaanderen belangrijk zijn, bijvoorbeeld onderwijs, cultuur, welzijn, de zorg voor personen, wonen, landbouw, milieu, werk, economie, Om al deze zaken in goede banen te leiden zijn er regels nodig. Daarover stemt het Vlaams Parlement. Die regels zijn de decreten of Vlaamse wetten. Decreten mogen niet in strijd zijn met de Grondwet. De Grondwet is de basis van alle wetten. Daarin staat bijvoorbeeld welke rechten Belgen hebben en hoe België ingedeeld is. 30 Kom in de stemming

31 Vlaanderen is herkenbaar aan een aantal symbolen. Vlaanderen heeft een vlag, een feestdag, een wapen, een volkslied en een gedenkteken. De Vlaamse feestdag valt op 11 juli. Dan herdenken we de Guldensporenslag in 1302 bij Kortrijk. De Graaf van Vlaanderen en de legers van de steden versloegen toen samen de koning van Frankrijk en zijn bondgenoten. De vlag van Vlaanderen stelt een zwarte leeuw voor met rode klauwen en een rode tong op een gele achtergrond. Het gedenkteken of memoriaal is de IJzertoren in Diksmuide. Het volkslied is de Vlaamse Leeuw en de tekst daarvan gaat als volgt: De Vlaamse Leeuw Zij zullen hem niet temmen, de fiere Vlaamse Leeuw, al dreigen zij zijn vrijheid met kluisters en geschreeuw. Zij zullen hem niet temmen zolang één Vlaming leeft, zolang de Leeuw kan klauwen, zolang hij tanden heeft. Refrein Zij zullen hem niet temmen zolang één Vlaming leeft, zolang de Leeuw kan klauwen, zolang hij tanden heeft, zolang de Leeuw kan klauwen, zolang hij tanden heeft. De tijd verslindt de steden, geen tronen blijven staan. De legerbenden sneven: een volk zal nooit vergaan. De vijand trekt te velde omringd van doodsgevaar, wij lachen met zijn woede: de Vlaamse Leeuw is daar! Kleur hieronder de Vlaamse vlag in, in de juiste kleuren. Kom in de stemming 31

32 oefeningen Oefening 7: Collage van de Vlaamse Regering Zoek bij elke Vlaamse minister foto s of afbeeldingen, die verwijzen naar zijn of haar taken. Maak er een mooie collage van en presenteer deze collage op een leuke manier in de klas. De lijst hieronder kan je helpen bij het zoeken naar bruikbare foto s. Minister van: Buitenlands Beleid Onroerend Erfgoed Minister-president Geert Bourgeois N-VA Minister van: Binnenlands Bestuur (gemeenten en provincies) Inburgering Wonen Armoedebestrijding Gelijke Kansen Liesbeth Homans N-VA Minister van: Mobiliteit Openbare Werken Vlaamse Rand Dierenwelzijn Toerisme Ben Weyts N-VA Minister van: Werk Economie Innovatie Sport Philippe Muyters N-VA 32 Kom in de stemming

33 Minister van: Onderwijs Hilde Crevits CD&V Minister van: Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen CD&V Minister van: Natuur Omgeving Landbouw Joke Schauvliege CD&V Minister van: Cultuur Media Jeugd Brussel Sven Gatz Open Vld Minister van: Financiën en Begroting Energie Annemie Turtelboom Open Vld Kom in de stemming 33

34 oefeningen Oefening 8: Web-zoekopdrachten met Flosj, het leeuwtje dat in het Vlaams Parlement verdwaalt. Surf naar Probeer onderstaande vragen te beantwoorden. De antwoorden vind je op de website. Veel succes! Scherm 1 Wat zijn verkiezingen? Waarvoor dient dit bord? Wat doet de persoon achter het gordijn? Scherm 2 Wat is een politieke partij? De 4 volksvertegenwoordigers in het kadertje hebben dezelfde ideeën over hoe ze een land willen besturen. Ze zitten samen in dezelfde Kom in de stemming

35 Kan één partij alleen beslissingen nemen in het Vlaams Parlement? Waarom wel? Waarom niet? Welke politieke partijen ken je? Scherm 3 Wat is het Vlaams Parlement? Kinderen en jongeren kunnen geen voorstellen doen voor een decreet ( = Vlaamse wet). Wie kan dat wel? De... en de... Kan het Vlaams Parlement beslissen om het leger af te schaffen? Omcirkel het juiste antwoord en leg ook uit waarom wel of waarom niet. JA NEE Omdat Kom in de stemming 35

36 oefeningen Scherm 4 Wat is de Vlaamse regering? Wie zijn deze mensen? Met hoeveel mogen ze ten hoogste zijn? Hoe heet de baas van deze groep? Waarom komen ze naar het Vlaams Parlement? Scherm 5 Wat is een Vlaamse volksvertegenwoordiger? Vul aan. Dit zijn 2 volksvertegenwoordigers. In totaal zijn ze met... (hoeveel?) in het Vlaams Parlement. Ze komen uit alle... provincies en uit Scherm 6 Wat is een commissie? Het is moeilijk om met 124 mensen samen alles te bespreken. Hoe heeft het Vlaams Parlement dat opgelost? 36 Kom in de stemming

37 Scherm 7 Wat is een plenaire vergadering? Welke vergadering stelt de tekening hieronder voor? Wat betekent het woord plenair? Duid op de tekening aan met kleur: Kleur de publiekstribune geel Kleur de plaats van de voorzitter donkergroen Kleur de plaatsen van de ministers rood Kleur het stembord lichtblauw Kleur de plaatsen van de journalisten lichtgroen Kleur de plaatsen van de verslaggevers donkerblauw Kleur de plaatsen van de volksvertegenwoordigers paars Kom in de stemming 37

38 4. Het bezoek aan het Vlaams Parlement Een halve dag Wanneer u een halve dag naar het Vlaams Parlement komt, leiden we u rond door de gebouwen en komen er twee onderwerpen aan bod: De werking van het parlement, de regering en de structuur van België. Aan de hand van wat we zien, leggen we uit hoe het parlement werkt, welke de Vlaamse bevoegdheden zijn, hoe onze Belgische staat in mekaar zit enzovoort. De architectuur van de gebouwen en de kunstwerken die het Vlaams Parlement bezit. In het Vlaams Parlement bekleden kunstwerken een heel bijzondere plaats. De aanwezigheid van kunstwerken op goed uitgekozen plaatsen verhoogt het aantal verrassende, soms speelse effecten die zo kenmerkend voor de gebouwen zijn. Samen met de gids legt de groep een parcours af door de gebouwen van het Vlaams Parlement. De rondleiding is zodanig samengesteld dat interessante bezienswaardigheden worden getoond. Daarnaast wordt her en der uitleg gegeven over de werking van het Vlaams Parlement. De uitleg is steeds aangepast aan het niveau van de groep. De leerlingen worden gestimuleerd om vragen te stellen. Het parlement huisvest onder andere ook het Kinderrechtencommissariaat. Wanneer u in de klas rond kinderrechten werkt, verwijzen we u graag door naar 38 Kom in de stemming

39 Een volledige dag = halve dag + stimulatiespel Op maandag en vrijdag kunt u met uw leerlingen een hele dag naar het Vlaams Parlement komen. We organiseren dan een educatief dagprogramma. Het educatieve dagprogramma in het Vlaams Parlement bestaat uit een rondleiding en een educatief simulatiespel in een commissiezaal van het Vlaams Parlement. Het simulatiespel G4 over de gemeente In G4 zetelen de leerlingen in de gemeenteraad. De klas wordt verdeeld in vier verschillende fictieve partijen. Elke partij bestaat uit een bepaald aantal partijleden en heeft ook een eigen politiek programma. Het spel verloopt in drie rondes en wordt afgesloten met een nabespreking. Elke ronde bestaat uit een voorbereiding en een gemeenteraad. Als voorbereiding bespreken de partijen vragen en bereiden ze een argumentatie voor. Tijdens de gemeenteraad wordt er gediscussieerd en gestemd. Als de partijen kiezers winnen, mogen ze die op de plattegrond van de gemeente plaatsen. Na drie rondes worden de kiezers geteld en is het duidelijk wie de verkiezingen wint. De spelrondes In de eerste spelronde komen de vaste taken van de gemeenteraad aan bod. Een gemeenteraad neemt heel wat taken voor zijn rekening en moet ook zorgen dat daar budgetten voor uitgetrokken worden. Veel inwoners zijn zich echter niet bewust van die taken. Daarom beantwoorden de deelnemers een aantal vragen over die vaste taken. In de tweede spelronde staat een eigen project centraal. De gemeenteraadsleden kunnen eigen accenten leggen in het beleid van een gemeente. Aan de hand van het partijprogramma bouwen de leden van een partij een argumentatie op om de andere gemeenteraadsleden te overtuigen van het nut van hun project. In de derde spelronde krijgen alle partijen eenzelfde probleemsituatie voorgeschoteld. Elke partij overlegt hoe zij dat probleem zou oplossen en presenteert dat ook tijdens de gemeenteraad. De nabespreking van het simulatiespel Bij de nabespreking gaat de spelbegeleider na hoe de deelnemers het spel en hun rol als gemeenteraadslid hebben ervaren. Daarnaast wordt er ook naar de inhoud gekeken en een link gelegd naar de werkelijkheid en naar het Vlaams Parlement. De spelbegeleider zal hier ook gebruik maken van situaties die hij of zij tijdens het spel heeft opgemerkt, opmerkingen van de leerlingen, Kom in de stemming 39

40 Het bezoek op maat van uw klas We doen steeds ons best om het programma aan te passen aan het niveau van de groep. Het is daarom belangrijk dat u bij de telefonische reservatie van uw bezoek zoveel mogelijk nuttige informatie over de klas(sen) geeft. Komt u met een klas die al goed voorbereid is? Verplaatst een leerling zich met een rolwagen? Hoe ziet jullie dag er uit, welke activiteit staat er nog op het programma? Deze informatie helpt ons om het programma zo goed mogelijk af te stemmen op de verwachtingen van zowel de leraar als de leerlingen. Boterhammen opeten? Alle bezoekersgroepen kunnen hun boterhammen in het bezoekerscentrum De Loketten opeten. Indien u dit niet bij uw reservatie hebt meegedeeld, geeft u ons dit best nog even door. Na de rondleiding krijgen jullie allemaal een gratis drankje aangeboden. Wat verwachten we van de leraar? Vanzelfsprekend bent en blijft u als leraar tijdens het bezoek aan het Vlaams Parlement verantwoordelijk voor uw klas, zorgt u ervoor dat de afgesproken uren gerespecteerd worden en toont u een actieve betrokkenheid. Toch willen we hier kort bespreken wat onze verwachtingen zijn, omdat de klas zich hier in een zeer specifieke leersituatie bevindt. Tijdens de rondleiding neemt de gids de leiding en het woord. Hij of zij zal ook duidelijke afspraken maken met de leerlingen. Normaal gelden die regels ook op school, zoals stil zijn wanneer iemand aan het woord is, nergens aankomen, bij elkaar blijven,... Wanneer de leerlingen zich daar niet aan houden, zal de gids ingrijpen. We verwachten van de leraren dat ze er mee op toezien dat de groep gehoor geeft aan de afspraken, zonder zelf de leiding te nemen. Als u in De Loketten blijft lunchen, verwachten we dat u samen met de leerlingen de gebruikte tafels en stoelen netjes achterlaat, uit respect voor de onthaalmedewerkers: afval in de daarvoor bestemde vuilnisbakken doen, stoelen terugplaatsen, de lege flesjes in de bakken zetten,... We verwachten van u als groepsverantwoordelijke ook dat u collega s of andere begeleiders brieft over het programma en de doelstellingen. Tijdens het spel kunt u de groepjes mee begeleiden of observeren. Wij moedigen uw actieve deelname aan, maar vergeet in uw enthousiasme niet dat het spel er in de eerste plaats voor de leerlingen is. Net zoals bij de rondleiding neemt de spelbegeleider de leiding, u kunt hier zeker aanvullen. Waar we vooral op willen wijzen, is dat de gidsen en spelbegeleiders steeds een politiek-neutrale houding aannemen. Wanneer we verwachten van de leerlingen dat zij een democratische grondhouding aanleren en innemen, moet iedereen, dus ook u als leraar, zich bewust zijn van zijn of haar voorbeeldfunctie. 40 Kom in de stemming

41 5. Verwerken van het bezoek aan het Vlaams Parlement Een grondige verwerking zorgt ervoor dat de leerlingen op langere termijn iets opsteken van het bezoek aan het Vlaams Parlement. Hoe u die verwerking invult, zal vooral afhangen van de tijd die u daaraan kunt besteden. Het is nuttig om een nabespreking daags na het bezoek aan het Vlaams Parlement te laten plaatsvinden. De leerlingen hebben dan de kans gekregen om alle indrukken en informatie te verwerken, en alles zit nog vers in het geheugen. Suggesties voor de verwerking Een schrijfgesprek Maak flappen met de verschillende onderdelen van het bezoek aan het Vlaams Parlement erop, bijvoorbeeld de rondleiding, het simulatiespel G4, de kunstwerken in het Vlaams Parlement, Hang deze flappen op verschillende plaatsen in de klas. De leerlingen lopen rond en schrijven hun indrukken op de desbetreffende flappen. Deze methodiek geeft een eerste indruk van wat de leerlingen van het bezoek aan het Vlaams Parlement vonden en kan een instap zijn voor een klasgesprek. Een klasgesprek Hieronder vindt u enkele vragen die tijdens een groepsgesprek aan bod kunnen komen en zowel inspelen op de ervaringen van de leerlingen als op het inhoudelijke aspect. Uiteraard laat u de vragen die verband houden met het simulatiespel weg indien u enkel een rondleiding hebt gevolgd. Stoom aflaten: Wat vond je van het bezoek aan het Vlaams Parlement? Wat vond je van de rondleiding? Wat vond je van het simulatiespel? Wat was er leuk/niet leuk aan? Hoe vond je het om zelf even politicus te zijn? Zou je zelf in de politiek willen gaan? Waarom wel? Waarom niet? Wat zou je moeten doen om in de politiek te gaan? Moet je daarvoor gestudeerd hebben? Wat hebben jullie bijgeleerd tijdens de rondleiding/het spel? Vragen over de spelrondes: Welke partij heeft de meeste kiezers gewonnen? Hoe komt het dat die partij de meeste kiezers heeft gewonnen? Kom in de stemming 41

42 Hoe komt het dat er kleine en grote partijen waren? Was het moeilijk of gemakkelijk om één voorstel te kiezen met je partij? Hoe hebben jullie beslissingen genomen binnen jullie partij? Hoe vond je het om te discussiëren? Kwamen alle partijleden voldoende aan bod? Welke partij had het meeste te zeggen in de gemeenteraad? Hoe was het om als partij te winnen of te verliezen? Kan een debat jou van mening doen veranderen? Link met de realiteit: Wat doet een gemeenteraad of een parlement? Hoe geraakt een partij bekend? Hoe geraakt zij aan stemmen? Wat gebeurt er na de verkiezingen? Welke politieke partijen ken je? Hoe wordt er gestemd in een gemeenteraad of een parlement? Welke thema s zijn voor jou belangrijk? Hebben de verschillende partijen samengewerkt? Gebeurt dat in realiteit ook zo? Voelden jullie je verbonden met de partij? Hoe zou dat in realiteit zijn? Wat als : Elke partij even groot zou zijn? Er onenigheid is binnen een partij? Jullie een project van een andere partij beter vinden dan het project van jullie eigen partij? Jij gemeenteraadslid zou zijn, wat zou je willen veranderen in je gemeente? De applausmeter De leerlingen krijgen verschillende stellingen voorgeschoteld. Door te applaudisseren laten ze zien in welke mate ze al dan niet akkoord gaan met de stellingen. Luid applaudisseren betekent ik ga helemaal akkoord. Niet applaudisseren wil zeggen ik ga helemaal niet akkoord. De stellingen kunnen tussendoor steeds even besproken worden. De stellingen dienen aangepast te worden aan het niveau van uw klas. Mogelijke stellingen kunnen zijn: Het is belangrijk om te discussiëren vooraleer je een beslissing neemt. Kritiek uiten mag en is nodig in een democratie. Kleine partijen tellen niet mee. De grootste partij wint altijd. Politiek is moeilijk en alleen voor volwassenen belangrijk. 42 Kom in de stemming

43 Aanvulzinnen Leg enkele halve zinnen voor aan de leerlingen. Zij moeten aanvullen. Als er op een halve zin zeer uiteenlopende reacties volgen, kunt u er eventueel een gesprek rond voeren. Ook de leerlingen kunnen elkaar om verduidelijking vragen. Enkele voorbeelden: Mijn hoogtepunt in het Vlaams Parlement was... Het moeilijkste voor mij was... Wat me het meest heeft verrast, is... Niemand luisterde toen... Ik ben echt blij dat... Ik wenste dat... Ik wou terug naar huis toen... Ik wou dat ik een camera bij had toen... Ik apprecieerde het echt dat... Ik zou de groep graag vertellen dat... U kunt de antwoorden schriftelijk laten voorbereiden. De leerlingen moeten dan tijdens het gesprek niet meer naar een antwoord zoeken en hebben tijd om naar elkaar te luisteren. U hoeft niet alle vragen te bespreken. U kunt een selectie maken, en de rest nadien nalezen. Uiteraard kunnen ook hier de zinnen aangepast worden aan de klasgroep. Andere activiteiten De leerlingen kunnen voor de nabespreking een artikel schrijven voor de schoolkrant of de schoolwebsite, een poster maken met de werking van de gemeenteraad of het Vlaams Parlement, een kunstwerk bespreken dat ze het meest passend vinden in het Vlaams Parlement (en waarom), Groepen die enkel een rondleiding hebben gevolgd kunnen G4 ook in de klas spelen. Wanneer er specifieke vragen of onduidelijkheden rijzen, moeten de leerlingen hier zeker antwoord op krijgen. U als leraar hoeft niet altijd zelf een antwoord te formuleren. De leerlingen kunnen zelf op zoek gaan, bijvoorbeeld in hetgeen ze zich herinneren van het bezoek, in Flosj in het Vlaams Parlement, op de website van de gemeente, ze kunnen een of brief sturen naar De Kracht van je Stem, naar een gemeenteraadslid of een parlementslid, de leerlingen kunnen in de media op zoek gaan naar een tekst en uitleg, Het is belangrijk dat de leerlingen hun ervaringen en meningen met elkaar delen. Daaruit zal blijken dat iedereen met een zogenaamde andere bril naar de werkelijkheid kijkt en ze anders ervaart (denk bijvoorbeeld aan de verschillende meningen over de kunstwerken in het Vlaams Parlement). Respect voor elkaars mening is belangrijk en maakt deel uit van een democratische grondhouding. Kom in de stemming 43

Opdracht: Waar kan ik terecht voor?

Opdracht: Waar kan ik terecht voor? Opdracht: Waar kan ik terecht voor? Sleutelwoorden: gemeente, gemeentediensten Werkvormen: de klas verdelen in groepen van 2, groepsgesprek Lesmateriaal: opdrachten bladen waar kan ik terecht voor? De

Nadere informatie

40 jaar Vlaams parlement

40 jaar Vlaams parlement Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden

Nadere informatie

Workshop Tweede Kamerverkiezingen

Workshop Tweede Kamerverkiezingen Workshop Tweede Kamerverkiezingen Korte omschrijving workshop In deze workshop leren de deelnemers wat de Tweede Kamer doet, hoe ze moeten stemmen en op welke partijen ze kunnen stemmen. De workshop bestaat

Nadere informatie

De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk!

De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk! De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk! Je vindt in dit document authentiek materiaal van het parlement waarmee je zelf aan de slag kan.

Nadere informatie

> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013

> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 > NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.

Nadere informatie

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!!

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! De Europese Unie bestaat uit 27 lidstaten. Deze lidstaten hebben allemaal op dezelfde gebieden een aantal taken en macht overgedragen aan de Europese

Nadere informatie

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over

Nadere informatie

Bewegen naar de zon. Educatieve fiche. Hoe kan mijn klas mee bewegen naar de zon? Wel, waarom vraag je het niet aan jouw leerlingen?

Bewegen naar de zon. Educatieve fiche. Hoe kan mijn klas mee bewegen naar de zon? Wel, waarom vraag je het niet aan jouw leerlingen? Educatieve fiche Bewegen naar de zon Wel, waarom vraag je het niet aan jouw leerlingen? Wel, waarom vraag je het niet aan jouw leerlingen? p 1 Aan de slag! Aan de slag met je leerlingen! Eerst en vooral

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Van-A-3 Verkiezingen

Van-A-3 Verkiezingen Van-A-3 Verkiezingen Didactische suggesties Doelen Dit Actua-magazine verschijnt naar aanleiding van de Europese en Vlaamse verkiezingen op 07 juni 2009. De leerlingen kunnen individueel de Van-A-3 krant

Nadere informatie

Verkiezingen. Mensen met dezelfde ideeën vormen gemeenten besturen.

Verkiezingen. Mensen met dezelfde ideeën vormen gemeenten besturen. Verkiezingen Op zondag 7 juni moeten alle inwoners tegelijk verkiezen we ook kandidaten van België die ouder zijn dan 18 jaar naar voor het Europees Parlement, waar men de stembus. Ze moeten mensen kiezen

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity Basisonderwijs Versie 22 mei 2018 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de gemeente over?... 3 Filmpje Hoe werkt de gemeenteraad?... 6 Wie is de baas in de gemeente?... 7 Van probleem

Nadere informatie

Gaan stemmen of niet gaan stemmen? (Uit: Kompas)

Gaan stemmen of niet gaan stemmen? (Uit: Kompas) Gaan stemmen of niet gaan stemmen? (Uit: Kompas) Bij deze activiteit wordt een enquête gehouden bij mensen in de omgeving in verband met: het gaan stemmen bij verkiezingen, de deelname van burgers aan

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rollenspel Politiek

Docentenhandleiding Rollenspel Politiek Docentenhandleiding Rollenspel Politiek Voorbereiding 1. Bepaal hoeveel tijd er is: kies voor 45, 60 of 90 uten versie 2. Deel tijdschema uit en bespreek dit met de leerlingen 3. Verdeel de rollen, zie

Nadere informatie

Instructie: Landenspel light

Instructie: Landenspel light Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Lesmateriaal voor het (V)MBO

Lesmateriaal voor het (V)MBO Lesmateriaal voor het (V)MBO Binnenkort nemen uw leerlingen deel aan een Jongerengemeenteraad. Het project Jongerengemeenteraad laat jongeren in de leeftijd van 14 19 jaar zien hoe beleid tot stand komt

Nadere informatie

Leerlingenboek KINDERRAAD

Leerlingenboek KINDERRAAD Leerlingenboek KINDERRAAD K i n d e r r a a d leerlingenboek 2 Leerlingenboek K I N D E R R A A D Voorwoord Jongens en meisjes, Als burgemeester van Leeuwarden vind ik het heel goed dat jullie meedoen

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Spelleidraad. Een educatief spel over Milieu, Mobiliteit, Duurzaamheid en Verkeersveiligheid

Spelleidraad. Een educatief spel over Milieu, Mobiliteit, Duurzaamheid en Verkeersveiligheid Spelleidraad Een educatief spel over Milieu, Mobiliteit, Duurzaamheid en Verkeersveiligheid Het bordspel in t kort Het verhaal Sam, een journalist van de plaatselijke krant, krijgt van zijn hoofdredacteur

Nadere informatie

OP VERKENNING IN HET VLAAMS PARLEMENT

OP VERKENNING IN HET VLAAMS PARLEMENT OP VERKENNING IN HET VLAAMS PARLEMENT DOELGROEP 3DE -4DE -5DE -6DE -7DE SECUNDAIR INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT Doelgroep Duur Materieel Doelstellingen 3de-4de-5de-6de-7de secundair 1 lesuur per onderwerp

Nadere informatie

Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze?

Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Korte omschrijving workshop In deze workshop ontdekken de deelnemers

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rollenspel Politiek

Docentenhandleiding Rollenspel Politiek Docentenhandleiding Rollenspel Politiek Voorbereiding 1. Bepaal hoeveel tijd er is: kies voor 45, 60 of 90 uten versie 2. Deel tijdschema uit en bespreek dit met de leerlingen 3. Verdeel de rollen, zie

Nadere informatie

Verkiezingen 2010! Vóór de verkiezingen... Auteur: Stijn Dekelver. parlement. Maar hoe werken die. verplicht naar de stembus.

Verkiezingen 2010! Vóór de verkiezingen... Auteur: Stijn Dekelver. parlement. Maar hoe werken die. verplicht naar de stembus. Auteur: Stijn Dekelver Op zondag 13 juni moeten alle Belgen die ouder zijn dan 18 jaar naar de stembus. Ze moeten mensen kiezen die hun stem vertegenwoordigen in het federaal parlement. Maar hoe werken

Nadere informatie

K i n d e r r a a d l e e r l i n g e n b o e k

K i n d e r r a a d l e e r l i n g e n b o e k K i n d e r r a a d leerlingenboek 2 Leerlingenboek K I N D E R R A A D Voorwoord Jongens en meisjes, Als burgemeester van Leeuwarden vind ik het heel goed dat jullie meedoen aan de Kinderraad. Ook als

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

VR DOC.0988/2

VR DOC.0988/2 VR 2019 0207 DOC.0988/2 VR 2019 0207 DOC.0988/2 Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 25 juli 2014 tot bepaling van de bevoegdheden van de leden van

Nadere informatie

Handboek Politiek deel 2

Handboek Politiek deel 2 Handboek Politiek deel 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Workshop B Hoe kan ik stemmen?

Workshop B Hoe kan ik stemmen? Workshop B Hoe kan ik stemmen? Workshop B - Hoe kan ik stemmen? Korte omschrijving werkvorm In deze workshop doorlopen de deelnemers de stemprocedure van A tot Z in een zo reëel mogelijke setting. Dit

Nadere informatie

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende

Nadere informatie

200 JAAR STATEN-GENERAAL

200 JAAR STATEN-GENERAAL 200 JAAR STATEN-GENERAAL NOVEMBER 2015 - POLITIEK IN PRAKTIJK #7 WAT HEB JE NODIG Knipblad met jaartallen (gekleurd papier) Knipblad met foto s/uitleg (wit papier) Magneetjes + magneetbord Uitgeknipte

Nadere informatie

Bijlage interview meisje

Bijlage interview meisje Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je

Nadere informatie

Wie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u?

Wie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u? Wie beslist wat? Korte omschrijving werkvorm: De werkvorm Wie-Beslist-Wat is een variant op het spel Ren je rot. De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen

Nadere informatie

Laat je. horen. Waar kan jij je mening kwijt?

Laat je. horen. Waar kan jij je mening kwijt? Laat je horen Waar kan jij je mening kwijt? Alles over inspraak, jongerenpartipatie en verkiezingen Alles over rechten van minderjarigen www.kinderrechtswinkel.be Kinderrechtencommissariaat (voor klachten

Nadere informatie

t Vuil Reclametruukske

t Vuil Reclametruukske t Vuil Reclametruukske Reclame graad 2 Lesvoorbereiding Toon de oproep van José op het smartboard. Voorzie twee dozen (schoendoos, andere kartonnen doos met deksel,...) Print informatieflarden opdracht

Nadere informatie

Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement

Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement Kom in de stemming! Met je klas naar het Vlaams Parlement Brochure voor de leraar van het secundair onderwijs 2 Kom in de stemming Welkom U hebt een bezoek aan het Vlaams Parlement vastgelegd: van harte

Nadere informatie

e Kamer Derde Kamer Handboek Politiek 2 der Staten-Generaal

e Kamer Derde Kamer Handboek Politiek 2 der Staten-Generaal erde Kamer Derde Kamer e Kamer Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben

Nadere informatie

34Vraaggericht werken

34Vraaggericht werken DC 34Vraaggericht werken 1Inleiding Vraag jij aan een cliënt wat zijn wensen en behoeften zijn of weet jij wat het beste is voor de cliënt? Denk jij dat je cliënt zelf weet wat goed voor hem is en daarover

Nadere informatie

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013

Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Document leerlingenraad Beleidsplan Leerlingenraad o.b.s. de Schuthoek 2012-2013 Inhoud: 1. wat verstaan we onder een leerlingenraad? 2. opzet en organisatie van een leerlingenraad a. samenstelling van

Nadere informatie

OP VERKENNING IN HET FEDERAAL PARLEMENT

OP VERKENNING IN HET FEDERAAL PARLEMENT OP VERKENNING IN HET FEDERAAL PARLEMENT DOELGROEP 3DE -4DE -5DE -6DE -7DE SECUNDAIR INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT Doelgroep Duur Materieel Doelstellingen 3de-4de-5de-6de-7de secundair 1 lesuur per onderwerp

Nadere informatie

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag WAT DOET DE EUROPESE UNIE? Nederland is lid van de Europese Unie (EU). In de EU

Nadere informatie

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Vuurwerk bij Oud en Nieuw. De schrijftaak

Nadere informatie

Laat je. horen. Waar kan jij je mening kwijt?

Laat je. horen. Waar kan jij je mening kwijt? Laat je horen Waar kan jij je mening kwijt? Alles over inspraak, jongerenpartipatie en verkiezingen Alles over rechten van minderjarigen www.kinderrechtswinkel.be Kinderrechtencommissariaat (voor klachten

Nadere informatie

WIJ BESLISSEN MEE: KINDEREN EN INSPRAAK

WIJ BESLISSEN MEE: KINDEREN EN INSPRAAK WIJ BESLISSEN MEE: KINDEREN EN INSPRAAK VOORBESPREKING Een kinderreglement Kinderen laten nadenken over de rechten van het kind. Verzamel samen met de kinderen materiaal uit de media waarin kinderen betrokken

Nadere informatie

ONTBIJT OP SCHOOL. Voorbereiding van het ontbijt. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

ONTBIJT OP SCHOOL. Voorbereiding van het ontbijt. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS ONTBIJT OP SCHOOL De jongeren organiseren zelf een ontbijt op school. Ze bepalen hoe het ontbijt er zal uitzien en staan ook in voor de praktische organisatie. Hiervoor moeten ze een heel aantal zaken

Nadere informatie

Op welke manier spelen jullie in op de interesses van de leerlingen? Hoe komen afspraken en regels bij jullie in de klas en de school tot stand?

Op welke manier spelen jullie in op de interesses van de leerlingen? Hoe komen afspraken en regels bij jullie in de klas en de school tot stand? Vraag Afspraken maken Beter samen leven in de klas en in de school. Samen leven en samen leren kan niet zonder de nodige afspraken en regels. Ook hier zijn er tal van mogelijkheden om leerlingen inspraak

Nadere informatie

werkbladen, telefoons en opnametoestel

werkbladen, telefoons en opnametoestel DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

Jouw werkstuk lever je uiterlijk in op donderdag 20 maart 2014!!

Jouw werkstuk lever je uiterlijk in op donderdag 20 maart 2014!! Hoe maak ik in groep 8 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in

Nadere informatie

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader.

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader. 3. Samen eten Een Afrikaanse vrouw nodigt de Vlaamse buurkinderen uit voor het eten. De buurvrouw komt thuis en vindt haar kinderen niet. Ze is ongerust en maakt zich kwaad. Je gaat toch niet zomaar bij

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 1

Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 1 Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 1 De Derde Kamer der Staten-Generaal is een interactief lesprogramma over politiek voor leerlingen van groep 7 en 8. Wij raden aan om het lesprogramma

Nadere informatie

Werkvormen bij Elk kind heeft recht op een gelijke behandeling (Uit: Recht in de roos) 1. De gelen en de groenen* Doel. Benodigdheden. Tijd.

Werkvormen bij Elk kind heeft recht op een gelijke behandeling (Uit: Recht in de roos) 1. De gelen en de groenen* Doel. Benodigdheden. Tijd. Werkvormen bij Elk kind heeft recht op een gelijke behandeling (Uit: Recht in de roos) 1. De gelen en de groenen* Debatteren over regels in de maatschappij. Discriminatie ervaren. Macht en machteloosheid

Nadere informatie

DE WERKVORM IN HET KORT

DE WERKVORM IN HET KORT BESLISSINGEN NEMEN AUGUSTUS 2018 - POLITIEK IN PRAKTIJK #2 WAT HEB JE NODIG? Voor elke leerling beide werkbladen 3 briefjes met op elk één tvzender geschreven. DE WERKVORM IN HET KORT Leerlingen maken

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat

Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat DE WEG VAN EEN DECREET HOE WERKT DE OVERHEID NU? Willem-Frederik Schiltz & Jill Surmont KENNISMAKING WIE ZIJN WIJ? Willem-Frederik Schiltz 39 jaar; Vlaams

Nadere informatie

GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK

GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

KENNISMAKEN MET DE KLAS

KENNISMAKEN MET DE KLAS De foto's in deze handleiding komen uit verschillende landen in het Zuiden. In het kader van het project 'Correspondenten in het Zuiden' zal je in deze stap foto's aanreiken uit hetzelfde land (het land

Nadere informatie

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk?

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in

Nadere informatie

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover

Nadere informatie

Over taaie taboes en lastige liefdes

Over taaie taboes en lastige liefdes Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken

Nadere informatie

Draaiboek vorming oudercontact

Draaiboek vorming oudercontact Draaiboek vorming oudercontact Doel van de avond: - De juiste informatie over uw kind uit het oudercontact kunnen halen en zelf de juiste informatie aan de leerkracht tijdens het oudercontact kunnen geven

Nadere informatie

HANDLEIDING Leerkracht

HANDLEIDING Leerkracht Lesbrief Onderwerp: verkiezingen maart 2017 HANDLEIDING Leerkracht Tijd Doelgroep Doelen 60 minuten VO Uw leerlingen leren: - Wat verkiezingen inhouden. - Wat een democratie is. - Wat stemmen is. Introductie

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

INTERACTIEVE WERKVORMEN IN DE WISKUNDELES

INTERACTIEVE WERKVORMEN IN DE WISKUNDELES INTERACTIEVE WERKVORMEN IN DE WISKUNDELES WAAROM DEZE BIJSCHOLING? DE LEERDRIEHOEK Luisteren 5 tot 8% Lezen 11% Zien / horen (avm) 22% Leerkracht: docent Leerkracht: mediator Zien / horen (demo) 32% Erover

Nadere informatie

Inhoudstafel Luistermoment La J Kinderen Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding...

Inhoudstafel Luistermoment La J Kinderen Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... Inhoudstafel Luistermoment La J Kinderen Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Voorbereiding... 2 Locatie... 2 Materiaal... 2 Veel

Nadere informatie

Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 2

Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 2 Docentenhandleiding Derde Kamer - Handboek Politiek 2 De Derde Kamer der Staten-Generaal deel 2 is een interactief lesprogramma over politiek voor leerlingen van groep 7 en 8. Met behulp van het Handboek

Nadere informatie

Jonge reporters in het Federaal Parlement

Jonge reporters in het Federaal Parlement 1 Inleiding Met de DVD Jonge reporters en de bijbehorende website zijn het Federaal Parlement en de Koning Boudewijnstichting de uitdaging aangegaan om jongeren van de derde graad secundair onderwijs (bso,

Nadere informatie

PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN

PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN PRAKTISCHE HANDLEIDING voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN TWEEDE KAMER 2012 1 INHOUDSOPGAVE Praktische voorbereiding pag. 3 De datum Schriftelijk stemmen Wie is stemgerechtigd? Hoeveel tijd

Nadere informatie

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken.

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Weekschema maken Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Leer en oefen: Neem samen me de docent/assistent het fotoboek de

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Leerlingenraad. de Plantage

Leerlingenraad. de Plantage Leerlingenraad de Plantage Wat is de leerlingenraad (LR)? De leerlingenraad is een vertegenwoordiging van leerlingen uit de groepen 6 t/m 8. De vertegenwoordigers worden gekozen uit- en door de leerlingen

Nadere informatie

Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les:

Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Werk graad 3 Lesvoorbereiding Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Zet het luisterverhaal klaar op het smartboard. Print de memory

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

in ZICHT CHIRO IN 2020

in ZICHT CHIRO IN 2020 in ZICHT CHIRO IN 2020 Dag Chiroleiding Chirojeugd Vlaanderen telt maar liefst 960 Chirogroepen, van Adinkerke tot Zutendaal. Allemaal met hun eigen gewoontes en tradities, afdelingen en leiding. En wat

Nadere informatie

Verkiezingen 2010! Waarom kiezen? Overal foto's. Auteur: Stef Van Malderen. In ons land zijn er veel ministers. Zij zorgen er samen met hun

Verkiezingen 2010! Waarom kiezen? Overal foto's. Auteur: Stef Van Malderen. In ons land zijn er veel ministers. Zij zorgen er samen met hun Auteur: Stef Van Malderen Overal foto's Waarom kiezen? In ons land zijn er veel ministers. Zij zorgen er samen met hun medewerkers voor dat alles goed loopt in ons land. Het verkeer, de politie, de school,...

Nadere informatie

(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding

(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding (Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding Aan de slag met lezen in beroepsgerichte vakken Voor de verbetering van leesvaardigheid is het belangrijk dat leerlingen regelmatig en veel lezen. Hoe krijg

Nadere informatie

Liefde, voor iedereen gelijk?

Liefde, voor iedereen gelijk? Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

DE BRIEVENBRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE

DE BRIEVENBRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE DE BRIEVENBRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE DE INSTELLINGEN: WIE DOET WAT? INTRO VOOR DE LEERKRACHT Op de volgende pagina s vindt u materiaal waarmee u de belangrijkste Europese instellingen op

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Dag van Respect & Twinning

Dag van Respect & Twinning Dag van Respect & Twinning In contact met een klas aan de andere kant van de wereld De Dag van Respect heeft in samenwerking met Cordaid Kinderstem, een lesprogramma ontwikkeld om vorm en inhoud te geven

Nadere informatie

Kindergemeenteraad 2016. Leerlingenboek

Kindergemeenteraad 2016. Leerlingenboek Kindergemeenteraad 2016 Leerlingenboek Inhoudsopgave 3 Voorwoord van de Burgemeester 4 Les 1: Democratie 6 Les 2: Politiek in Nederland 8 Les 3: Politieke Partijen 10 Les 4: De Gemeente 12 Les 5: Politiek

Nadere informatie

Kinderrechten. Doelstellingen. Materiaal

Kinderrechten. Doelstellingen. Materiaal Dag van de Rechten van het Kind Kinderrechten Doelstellingen De kinderen verwoorden wat een kinderrecht is. De kinderen zien in hoe belangrijk het is dat kinderrechten gerespecteerd worden. De kinderen

Nadere informatie

Juf Sabine en juf Maaike

Juf Sabine en juf Maaike Je moet daar heel wat voor kunnen: - Je moet goed kunnen lezen - En ook goed begrijpen wat je leest - Je moet goed kunnen opzoeken - En goed kunnen kiezen wat je wel en niet nodig hebt. - Je moet je verhaal

Nadere informatie

Studenten ervaren de manier waarop in de Europese Unie vergaderd wordt en hoe de verschillende bestuurslagen zich tot elkaar verhouden.

Studenten ervaren de manier waarop in de Europese Unie vergaderd wordt en hoe de verschillende bestuurslagen zich tot elkaar verhouden. ROLLENSPEL EUROPESE BESLUITVORMING KORTE OMSCHRIJVING De studenten gaan in verschillende groepjes de weg van Europese besluitvorming naspelen. Ze gaan met elkaar in debat en moeten lobbyen. Als(gast)docent

Nadere informatie

BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL SPELDOELEN LEERDOELEN AANTAL DEELNEMERS

BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL SPELDOELEN LEERDOELEN AANTAL DEELNEMERS BREEK DE MACHT KORTE OMSCHRIJVING SPEL Breek de Macht is een spel waarin leerlingen ervaren wat het betekent als er geen rechtsstaat is. Breek de Macht speel je met een hele klas. Aan het begin van elke

Nadere informatie

LESBRIEF GROEP THEMA: DEMOCRATIE Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 2, 2017

LESBRIEF GROEP THEMA: DEMOCRATIE Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 2, 2017 LESBRIEF GROEP 5 + 6 THEMA: DEMOCRATIE Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 2, 2017 Zo gebruikt u Samsam in de klas Weinig tijd: bekijk de filmpjes bij opdracht 1. Verdieping: kopieer

Nadere informatie

AAN DE SLAG MET POLITIEKE TAAL

AAN DE SLAG MET POLITIEKE TAAL AAN DE SLAG MET POLITIEKE TAAL OKTOBER 2014 - AAN DE SLAG MET #5 TAALGEBRUIKSPELPRINSJESDAG WAT HEB JE NODIG? Bespreekvel met filmlinks Speelkaartjes Klokje/aftelklok DE WERKVORM IN HET KORT De leerlingen

Nadere informatie

Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel. basisonderwijs. Versie 26 april 2018

Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel. basisonderwijs. Versie 26 april 2018 Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel basisonderwijs Versie 26 april 2018 1 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de provincie over?... 3 Filmpje Hoe werkt de provincie?...

Nadere informatie

Derde Kamer Handboek Politiek 2

Derde Kamer Handboek Politiek 2 Derde Kamer Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben van politiek. Samen

Nadere informatie

Wetboek van Schatjesland

Wetboek van Schatjesland Wetboek van Schatjesland Als je aardig kan zijn Dan is dat reuzefijn Alsof een kleurig lint mij aan jou verbindt maar als je scheldt dan ben je geen held en liggen we overhoop in een dikke knoop die je

Nadere informatie

ZET DE BOXEN AAN! Kijk op de week. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

ZET DE BOXEN AAN! Kijk op de week. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS ZET DE BOXEN AAN! Jongeren verkennen verschillende manieren om radio te maken (podcasting, internetradio), beluisteren voorbeelden en zetten de grote lijnen uit voor een eigen radio-uitzending: voor wie?

Nadere informatie

Deel 3: Wie heeft het in Europa voor het zeggen?

Deel 3: Wie heeft het in Europa voor het zeggen? Deel : Wie heeft het in Europa voor het zeggen?. Raadje plaatje Net zoals een gemeente, een provincie en een land bestuurd worden, wordt ook de Europese Unie geleid door politici. Ze werken in verschillende

Nadere informatie