In verbinding met de samenleving

Transcriptie

1 Netbeheer Nederland

2 In verbinding met de samenleving De levering van energie is van levensbelang voor onze samenleving. Bijna 17 miljoen Nederlanders zijn verbonden met het gas- en elektriciteitsnet. Om die reden werken de netbeheerders 24/7 aan een betrouwbare, veilige, betaalbare en steeds duurzamer energievoorziening. In 2013 hebben de regionale en de landelijke netbeheerders ruim twee miljard euro geïnvesteerd om het energienet de meest betrouwbare van Europa te houden. Hiermee vervullen zij een essentiële bijdrage aan een goed investeringsklimaat. Het toevoegen van intelligentie aan het net is daarbij een steeds belangrijker middel: niet alleen om de kosten in de hand te houden maar ook om de verduurzaming te faciliteren en het energienet klaar te maken voor de toekomst. Een toekomst waarin het aanbod van duurzame energiebronnen zoals zon en wind zal toenemen en waarin energie vaker decentraal wordt opgewekt. Dat vereist meer flexibiliteit van het energienet om de betrouwbaarheid op niveau te houden. Nieuwe technieken, zoals sensoren en automatische schakelmogelijkheden, kunnen de duur van een onderbreking aanmerkelijk verkorten of zelfs voorkomen. Desondanks zijn onderbrekingen in de energievoorziening nooit helemaal uit te sluiten. Omdat dit grote maatschappelijke gevolgen heeft, communiceren de netbedrijven via het landelijk storingsnummer, website en apps met klanten als zich ondanks alle inspanningen een onderbreking voordoet. De energievoorziening is sterk in beweging. De verduurzaming stelt nieuwe eisen aan het energienet en brengt nieuwe spelers op de energiemarkt. De rol van de netbeheerders is deze ontwikkeling in lijn hiermee te faciliteren. In 2013 waren het Actieplan Duurzame Energievoorziening, de introductie van het nieuwe marktmodel en de slimme meter belangrijke onderwerpen voor de netbeheerders evenals het SER Energieakkoord. Netbeheer Nederland heeft daarnaast een actieve bijdrage geleverd aan de besluitvorming in Europa en is in Nederland verbonden met diverse projecten en initiatieven om de verduurzaming van de energievoorziening te realiseren, waaronder de Green Deal Smart City Event. In overleg met het ministerie van Economische Zaken (EZ) levert de brancheorganisatie input aan het nieuwe wetgevingstraject STROOM. Ook het afgelopen jaar hebben de netbedrijven actief samengewerkt met bedrijven, overheden en de klant. Brancheorganisatie Netbeheer Nederland heeft hieraan een bijdrage geleverd door contacten te onderhouden met maatschappelijke organisaties, overheden in Den Haag en Brussel, andere brancheorganisaties, onderzoeksinstellingen en de politiek. De verhuizing van Netbeheer Nederland naar hartje Den Haag illustreert het belang dat de brancheorganisatie hecht aan goede verbindingen met haar belangrijkste stakeholders. Rens Knegt, directeur Netbeheer Nederland 2

3 Veilige en betrouwbare energievoorziening De regionale en de landelijke energienetbeheerders hebben een veilige en betrouwbare energievoorziening als topprioriteit. Dat begint bij een robuust energienet, hoogwaardige materialen en goed opgeleide monteurs. Veilig werken aan gas- en elektriciteitsnetten De veiligheidsregelgeving voor het werken aan elektriciteitsnetten staat in het Branche supplement van de Bedrijfsvoering Elektrische Installaties (BEI-BS). Voor de gasdistributienetten is deze regelgeving uitgewerkt in de Veiligheidsinstructies Aardgas (Viag). In 2013 is een omvangrijke update uitgevoerd met het doel om de veiligheidsregelgeving eenduidig, praktisch en toegankelijk te maken. Door de samenwerkende gas- en elektriciteitsnetbeheerders zijn landelijke veiligheidsrichtlijnen en veiligheidswerkinstructies (VWI s) opgesteld voor het veilig werken aan gas- en elektriciteitsnetten. Medewerkers van netwerkbedrijven en aannemers werken volgens deze richtlijnen. Naast een slim net dat de netbeheerders verbindt met hun klanten, is het minstens even belangrijk om in verbinding te staan met de samenleving. Veiligheidsniveau gasnetten De gasvoorziening in Nederland heeft in de afgelopen decennia op een betrouwbare en veilige manier een belangrijke bijdrage geleverd aan onze energiebehoefte. In de openbare gasvoorziening is nauwelijks sprake van serieuze incidenten. Aan de hand van deze goede uitgangssituatie gaan de leden van Netbeheer Nederland de gasveiligheid op een systematische manier evalueren en onderdeel maken van de onderhoud- en investeringsplannen. Hiertoe is in overleg met een aantal stakeholders gekeken naar het veiligheidsniveau van de gasnetten in vergelijking met het veiligheidsniveau in andere sectoren. In 2014 zal de dialoog met stakeholders in samenwerking met de TU Delft worden geprofessionaliseerd. Met de veiligheidsregio s en de politie zijn daarnaast veiligheidsconvenanten afgesloten. 3

4 Registratie van kabels en leidingen De gezamenlijke netbeheerders hebben het afgelopen jaar veel aandacht gegeven aan het verbeteren van de registratie van de kabels en leidingen. Een volledige en juiste registratie is van groot belang voor bijna alle werkzaamheden van de netbeheerder. Door eenduidige data-analyses, fysieke controles en expertkennis zijn netbeheerders in staat om op uniforme wijze inzichtelijk te maken hoe goed de geregistreerde data is. De toezichthouder SodM heeft aangegeven dat deze methodiek een zeer goede stap is om tot een zo volledig mogelijke BedrijfsMiddelen Registratie (BMR) te komen die noodzakelijk is voor efficiënt en effectief netbeheer. Spanningskwaliteit In februari 2013 hebben de gezamenlijke netbeheerders een opdracht van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) ontvangen om de monitoring van de spanningskwaliteit te verbeteren en hierover transparanter te communiceren. In december 2013 zijn door de gezamenlijke netbeheerders twee plannen van aanpak ingediend bij de ACM. Eén daarvan is gemaakt door de regionale netbeheerders en één door de landelijk elektriciteitsnetbeheerder TenneT. In 2014 zal dit leiden tot extra metingen en het inzichtelijk maken van de resultaten via een publieke website. Terugdringen van onderbrekingen in de energievoorziening De leveringszekerheid wordt op uiteenlopende wijze gewaarborgd. Bijvoorbeeld door veiligheidsen kwaliteitssystemen, storingspreventie- en detectiesystemen. De belangrijkste oorzaak van gas- en stroomonderbrekingen zijn nog altijd graafschades. Bijna een derde van alle energiestoringen wordt hierdoor veroorzaakt. In 2013 is de Wet Informatie Uitwisseling Ondergrondse Netten (WION) geëvalueerd die kaders stelt om graafschades te voorkomen. Daarbij is geconstateerd dat het aantal graafschades nog niet is afgenomen. In 2014 zal graafschadereductie daarom hoog op de agenda blijven staan. Netbeheer Nederland pleit voor kwaliteitsborging bij alle partijen in de graafketen. Dat begint al bij de offerteaanvraag waarin wordt gesteld dat conform de regels wordt gewerkt. Om stroomstoringen door energiediefstal te voorkomen, is in 2013 in een aantal gemeenten de hennepgeurkaart verspreid. Met deze kaart worden inwoners bewust gemaakt van de geur van hennep en kunnen zij verdachte situaties melden. Structuurvisie ondergrond Vanwege de toenemende activiteiten in de ondergrond werkt het ministerie van Infrastructuur & Milieu in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken sinds 2011 aan een structuurvisie voor de ondergrond (STRONG). Als lid van de klankbordgroep heeft Netbeheer Nederland begin 2013 met de betrokken ministeries overleg gevoerd. Op basis van een uitgebreide inventarisatie is de Structuurvisie Ondergrond in 2013 verbreed naar de ondiepe ondergrond, waarin het aspect kabels en leidingen wordt meegenomen. 4

5 Energietransitie mogelijk maken: in dialoog met de omgeving Gas- en elektriciteitsnetten zijn een basisvoorwaarde voor verduurzaming van de energievoorziening. Netbeheerders hebben een unieke positie in de energievoorziening en kunnen in samenwerking met andere sectoren een bijdrage leveren aan de doelstelling van 16% duurzame energie in Behalve de bijdrage aan deze maatschappelijke doelen is het ook voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van de energievoorziening op langere termijn van belang dat de netbeheerders de ontwikkelingen in de energietransitie van nabij volgen en hierin acteren. Actieplan Duurzame Energievoorziening Netbeheer Nederland heeft in dialoog met ruim dertig partijen het Actieplan Duurzame Energievoorziening opgesteld. In het toekomstbeeld is de energievoorziening in 2030 een duurzaam en geïntegreerd systeem. Lokale duurzame opwek van energie speelt een voorname rol. Tegelijkertijd is er ook een toename van centrale duurzame opwek en vindt uitwisseling plaats tussen diverse Europese landen. De klant heeft keuzevrijheid of en hoe hij/zij actief is in de energievoorziening en kan kiezen voor verschillende service levels. Dat stelt netbeheerders voor grote uitdagingen. Uitgangspunt is en blijft een betrouwbare, veilige, betaalbare en duurzame energievoorziening. Dit vereist flexibiliteit van het energienet en mogelijkheden om vraag en aanbod van energie op elkaar af te stemmen. Netbeheerders hebben een unieke positie in de energievoorziening en kunnen in samenwerking met andere sectoren een bijdrage leveren aan de doelstelling van 16% duurzame energie in

6 Het Actieplan wordt uitgewerkt door scenario s te ontwikkelen voor de toekomstige energievoorziening en de successen uit de proeftuinen met smart grids te evalueren. In 2014 ontwikkelen de netbeheerders samen met ketenpartners scenario s die zowel vanuit financieel als maatschappelijk perspectief zicht bieden op het toekomstbeeld van de energievoorziening in Daarnaast is opschaling van de huidige proeftuinen noodzakelijk. Voorbeelden hiervan zijn het TKI projectvoorstel Smart Grid Evolution, de Green Deal Smart Energy Cities, de implementatie van het Universal Smart Energy Framework (USEF) en de IPIN tender design and building of a integral test facility for smart grids (SAFIRE). Energieakkoord voor duurzame groei In september 2013 is het SER Energieakkoord voor duurzame groei ondertekend door meer dan veertig partijen. Met hun ondertekening hebben de netbeheerders de bereidheid getoond bij te dragen aan de verduurzaming van samenleving en economie. De insteek is dat zij faciliteerder, uitvoerder en systeem-integreerder zijn van de duurzame groei van de hernieuwbare energiesector en zich als zodanig ook opstellen naar de andere partners van het Energieakkoord. De gezamenlijke netbeheerders hebben invulling gegeven aan het nationaal energieakkoord door geen aansluitkosten voor de tweede aansluiting, die collectief salderen (terugleveren aan het net) fiscaal aantrekkelijk maakt, in rekening te brengen. In 2014 worden de acties voortgezet en zullen waar nodig nieuwe projecten worden gestart. Netbeheer Nederland is betrokken bij de borgingscommissie die de voortgang van het Energieakkoord bewaakt. Decentrale energie opwek Netbeheer Nederland heeft in 2013 onderzoek gedaan naar de betekenis van lokale initiatieven in de energiemarkt. Daaruit komt naar voren dat netbeheerders een logische samenwerkingspartner zijn bij de ontwikkeling van lokale energie-initiatieven. Netbeheerders faciliteren de invoeding van decentrale productie in de haarvaten van het net. De uitkomsten van het onderzoek zijn verwerkt in het Actieplan Duurzame Energievoorziening. Tegelijkertijd zijn de netbeheerders naar aanleiding van de aanbevelingen bezig interne processen te optimaliseren en producten en diensten geschikt te maken voor decentrale collectieven. Via kunnen mensen productie-installaties zoals zonnepanelen aanmelden. Inmiddels zijn meer dan installaties geregistreerd. Netbeheer Nederland heeft het afgelopen jaar samen met haar leden diverse andere onderzoeken geïnitieerd naar de impact van decentrale duurzame energie. Daaruit blijkt dat de laagspanningsnetten de komende twintig jaar voldoende ruimte bieden voor de traditionele groei. Transformatoren zijn gemiddeld gezien de eerste technische bottleneck. De belasting van het energienet kan worden verkleind door de energiestromen te sturen. In de proeftuinen met smart grids (intelligente netten) worden hiermee door de netbeheerders en andere partijen volop ervaringen opgedaan. Het onderzoek benadrukt het belang om de gebruiker hierbij centraal te stellen. Netbeheer Nederland neemt de resultaten van het onderzoek mee in haar activiteiten op het gebied van smart grids. 6

7 Kleinschalige energieopslag De netbeheerders hebben met hun onderzoek naar de mogelijkheden van kleinschalige energieopslag een discussiemodel samengesteld waarin de toegankelijkheid van de opslagfaciliteit en de openheid voor de marktpartijen centraal staan. In dat discussiemodel is kleinschalige energieopslag mogelijk voor meerdere marktpartijen. De klant kan zijn behoefte aan opslag via een Service Provider laten optimaliseren. Leveranciers kunnen de opslag inzetten voor commerciële doeleinden en netbeheerders kunnen gebruik maken van de opslagfaciliteit voor hun netbeheertaken. Het discussiemodel dient als startpunt voor de discussie over de inrichting van kleinschalige energieopslag in de elektriciteitsmarkt in het kader van het bredere debat over decentrale markten. Keuzes op telecomgebied zullen bezien moeten worden in het licht van de toekomstige intelligente netten, waar de slimme meter een onderdeel van is. Telecom Telecom speelt een grote rol in de energievoorziening en zal nog belangrijker worden bij het verwezenlijken van de energietransitie. In de visie van de netbeheerders, zoals neergelegd in het Actieplan Duurzame Energievoorziening, is deze transitie alleen mogelijk met geavanceerde ICT. De netbeheerders zijn daarom op zoek naar efficiënte telecommunicatieoplossingen. De uitrol van de slimme meter geeft hier extra urgentie aan. De slimme meter staat echter niet op zichzelf: keuzes op telecomgebied zullen bezien moeten worden in het licht van de toekomstige intelligente netten, waar de slimme meter een onderdeel van is. De netbeheerders hebben zich het afgelopen jaar gebogen over de vraagstukken die deze ontwikkelingen met zich meebrengen over de te gebruiken techniek, maar ook over strategische aspecten zoals de vraag of, en zo ja in hoeverre, de netbeheerders kunnen samenwerken bij het inkopen en inrichten van telecommunicatie. De invulling hiervan wordt in het komende jaar bepaald. 7

8 Eén van de dominante thema s in de Europese context is de relatie tussen telecom en netbeheer. Allereerst door het intelligenter maken van netten dat gepaard gaat met meer ICT en daardoor meer data. Een acuter beleidsvoornemen was het voorstel tot een Verordening voor de uitrol van breedband. De Commissie wenste met dit voorstel de infrastructuur van alle netbeheerders open te stellen voor de telecomsector om breedbanduitrol te versnellen. Los van de vraag of de infra van netbeheerders hiertoe de meest geëigende is, kleefden er praktische en juridische bezwaren aan dit voorstel, dat directe werking zou hebben. Netbeheer Nederland heeft deze als eerste in de Europese energiesector aangekaart bij zowel EZ als haar Europese koepels en bij haar contacten met Europese beleidsmakers. Inmiddels is een meerderheid binnen de Raad alsmede het Europees Parlement ervan overtuigd geraakt, dat het voorstel niet het juiste instrument is. Elektrisch vervoer De netbeheerders zijn via de stichting e-laad betrokken bij het thema elektrisch vervoer om de impact op het energienet te monitoren. Elektrisch vervoer levert een belangrijke bijdrage aan energiebesparing en aan de vermindering van de uitstoot van CO 2 en fijnstof: dat is beter voor het klimaat en de leefomgeving. Elektrisch vervoer kan daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan duurzame mobiliteit in Nederland en aan de energietransitie in het algemeen. De netbeheerders hebben ook in 2013 sterk bijgedragen aan de ontwikkeling van de openbare laadinfrastructuur. Netbeheer Nederland heeft voorstellen gedaan voor het verlagen van de gereguleerde kosten van openbare laadpunten. Daarbij is in overleg met het ministerie van Economische Zaken de conclusie getrokken dat deze voorstellen een waardevolle bijdrage kunnen zijn, maar dat dit op onderdelen aanpassing van wet- en regelgeving behoeft. Het initiatief om tot een dergelijke wijziging te komen, is reeds genomen. Daarnaast heeft Netbeheer Nederland bijgedragen aan het plan om te komen tot een breed gedragen kennisen R&D platform. De uitwerking daarvan volgt in De kennis en ervaring die de netbeheerders inmiddels hebben opgedaan via de stichting e-laad zal worden ingebracht in een nieuw onderzoekscentrum. In 2013 heeft e-laad de e publieke laadpaal geplaatst. Groen gas Groen Gas wordt geproduceerd uit onder meer slib, afval van stortplaatsen en mest. Dit ruwe biogas wordt opgewerkt tot groen gas en heeft dan dezelfde kwaliteit als aardgas. Daardoor kan het ingevoed worden op het normale gasnet en is het beschikbaar voor iedereen die een gasaansluiting heeft of rijdt op groen gas. De netbeheerders hebben in overleg met de gebruikersorganisaties een voorstel ingediend bij toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor het wijzigen van de voorwaarden voor de invoeding van gas op regionale gastransportnetten en de introductie van voorwaarden voor gaskwaliteitsmeting. Hiervoor is een aantal onderzoeken verricht. De onderzoeksresultaten zijn benut bij het opstellen van de hierboven genoemde voorstellen. Het ministerie van Economische Zaken is gestart met het opstellen van een ministeriële regeling met de kwaliteitseisen van het ingevoede gas. De netbeheerders leveren hiervoor input. 8

9 Betaalbaar Een stabiel en voorspelbaar reguleringskader is essentieel voor onze kapitaalintensieve sector waarin investeringen in het energienet voor tientallen jaren vooruit worden gedaan. Netbeheer Nederland heeft namens de regionale netbeheerders aandacht gevraagd om bij de wijzigingen in de reguleringsmethodiek een bijdrage te leveren aan een voorspelbare en stabiele tariefontwikkeling, het creëren van een gezond investeringsklimaat en het bereiken van een evenwicht tussen redelijk rendement en efficiënte kosten. Dit is in het belang van alle marktpartijen, bedrijven en van de consument. Een betaalbare energievoorziening is van groot belang voor de Nederlandse economie en voor de samenleving. Methodebesluiten In 2013 is veelvuldig overleg geweest met ACM over de invulling van de nieuwe methodebesluiten die de basis vormen voor de tarieven die netbeheerders in rekening kunnen brengen aan de klant. Kernthema s waren de hoogte van de WACC en het toepassen van de zogeheten one-off. Netbeheer Nederland heeft namens de regionale netbeheerders beroep aangetekend bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) tegen de methode besluiten. De afhandeling daarvan zal in 2014 plaatsvinden. Kern van de zaak is dat de netbeheerders toe willen naar een meer op de lange termijn gerichte tariefontwikkeling waarmee grote tariefdalingen en stijgingen kunnen worden voorkomen. 9

10 Nieuw marktmodel kleinverbruik: 1 factuur Een belangrijke mijlpaal was 1 augustus Na jaren voorbereiding trad met een vertraging van vier maanden het nieuwe marktmodel in werking, waardoor consumenten en kleinzakelijke ondernemers voortaan via de energieleverancier één energierekening ontvangen inclusief de transportkosten. Hoewel uit evaluatie van het totale project is gebleken dat er in het achterliggende proces verbeteringen mogelijk waren, bijvoorbeeld op het gebied van governance, is de daadwerkelijke invoering van het verplichte leveranciersmodel op 1 augustus 2013 voor de klant vrijwel probleemloos verlopen. Netverliezen gas In 2013 heeft ACM de nieuwe spelregels voor het behandelen van de netverliezen gas vastgesteld. Daarmee is voorlopig een einde gekomen aan een discussie die in het voorjaar van 2007 in de Tweede Kamer is opgestart onder de titel liegende gasmeters. De netbeheerders hebben samen met de energieleveranciers een actieve bijdrage geleverd aan de totstandkoming van deze regelgeving. De implementatie in de systemen van netbeheerders en leveranciers moet plaatsvinden in 2014, zodat de regeling vanaf 1 januari 2015 kan worden uitgevoerd. Precariobelasting Het wetsvoorstel tot afschaffing precariobelasting op kabels en leidingen van nutsbedrijven is ook in 2013 niet ingediend bij de Tweede Kamer. Naar aanleiding van het advies van de Raad van State over het concept wetsvoorstel (september 2012) heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besloten om meer tijd te nemen voor een verbeterd wetsvoorstel. Netbeheer Nederland staat hiervoor in nauw contact met het ministerie om de precariobelasting af te schaffen. Slimme meter De gezamenlijke netbeheerders zijn het afgelopen jaar bezig geweest met de kleinschalige aanbieding van de slimme meter. ACM geeft in zijn monitoringrapportage aan dat de aanbieding van slimme meters goed verloopt en consumentvriendelijk wordt uitgevoerd. Er worden geen fundamentele problemen voorzien om grootschalig van start te gaan. In overleg met Agentschap NL is invulling gegeven aan de energiebesparingsmonitor. Uit de resultaten van de pilot projecten van de (grote) netbeheerders blijkt, dat een energiebesparing van circa 10% mogelijk is. Op het gebied van Privacy & Security is een richtlijn opgesteld en is een gedragscode overeengekomen met het College Bescherming Persoonsgegevens. Om de opzet en het bestaan van de richtlijn en gedragscode bij de netbeheerders zeker te stellen, heeft een externe audit plaatsgevonden. De schakelaar en gasklep in de meter hebben het afgelopen jaar veel aandacht gehad. Na uitgebreid onderzoek is gebleken dat de kosten en risico s van deze functionaliteit niet opwegen tegen de voordelen. De minister heeft daarop besloten de schakelaar en gasklep, conform het advies van Netbeheer Nederland, uit de metereisen te schrappen. De samenwerking met energieleveranciers en dienstenaanbieders zal het komende jaar worden verstevigd. 10

11 Europa Het belang van Europa op energiebeleid neemt toe. Ongeveer 70% van de Nederlandse wetgeving komt in Brussel tot stand. De verdere vervolmaking van de interne energiemarkt is in toenemende mate een belangrijk Europees beleidsterrein. Technische en tariefregulering, marktmodellen, de rol van netbeheerders bij de invoeding van duurzame energie, de verdere integratie en koppeling van de energienetten van de EU-lidstaten en de relatie met de telecomsector zijn belangrijke thema s waar de netbeheerders in Europees verband aan werken. Netbeheer Nederland heeft een permanente, in Brussel aanwezige, lobby die in nauwe samenwerking met de Europese koepel CEDEC en daarnaast ook Eurelectric opereert. Daarnaast heeft ze inmiddels een breed netwerk met het Europees Parlement, de Commissie, de PV en andere relevante Europese stakeholders opgebouwd. Ongeveer 70% van de Nederlandse wetgeving komt in Brussel tot stand. Vooruitblik Met de transitie die plaatsvindt in de energievoorziening staat de brancheorganisatie in een aantal opzichten aan het begin van een nieuw tijdperk. Speerpunten in 2014 zijn het nieuwe Wetgevingstraject Stroom, de uitwerking in nauwe samenwerking met andere partijen van het Actieplan Duurzame Energievoorziening en de grootschalige implementatie van intelligente netten en slimme meters. Ook zal (nog) meer aandacht zijn voor het veiligheidsniveau in de energievoorziening. Daarnaast zal in overleg met de toezichthouder worden gekeken naar langetermijnregulering. Daarin moet evenwicht bestaan tussen redelijk rendement en efficiënte kosten. Een stabiel en voorspelbaar reguleringskader is essentieel voor de kapitaalintensieve sector van de netbeheerders waarin investeringen in het energienet voor tientallen jaren vooruit worden gedaan. Al deze onderwerpen hebben direct raakvlak met de belangrijkste kerntaak waar de netbeheerders voor staan: een veilige, betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening. 11

12 Anna van Buerenplein DA Den Haag Postbus LP Den Haag Tel Mail Web