Expertsessie Wij krijgen Kippen en Organisatie Duurzame Energie - ODE De toekomst van Salderen

Transcriptie

1 Organisatie: Datum: Locatie: Presentatie: Experts: Debat: Verslag: EnergieLokaal Wij krijgen Kippen en Organisatie Duurzame Energie 12 juni 2014 MiniRondeel Gaasterlandstraat RH Amsterdam Stefanie van de Water (s.d.h.v.d.water@gmail.com) Joost de Valk (joost.de.valk@plukdezon.nl) Michiel Hekkenburg (hekkenberg@ecn.nl) Matthijs Hischemoller (M.Hisschemoller@kpnplanet.nl) Ongeveer 25 aanwezigen van overheid, onderwijs, ondernemers en organisaties van onszelf Ronald Franken (ronaldfranken@gmail.com) Pauline Westendorp (pauline@wijkrijgenkippen.nl) Frank Boon (frank@wijkrijgenkippen.nl) Frank Boon (frank@wijkrijgenkippen.nl) Expertsessie De Toekomst van salderen Deze expertsessie bestond uit drie delen waarin de presentatie van Stefanie van de Water over haar afstudeeronderzoek naar salderen centraal stond in het eerste deel. Door middel van een open discussie over verschillende stellingen werd in het tweede deel standpunten en argumenten verzameld (vanaf p.7). Na de pauze is gezocht naar gezamenlijke standpunten en te ondernemen acties (vanaf p.11). Introductie Pauline Westendorp en Frank Boon - Waarom zijn we hier samen? Om te bespreken hoe we samen de energietransitie kunnen maken. Ons gas uit Slocheren is op in Jaarlijks voegt dit gas 11 miljard aan de rijksbegroting. Minister Kamp praat over een mogelijk totaal van 18 miljard inkomen aan schaliegas. En Kamp verspreidt het gerucht het salderen af te schaffen omdat dit hem te duur wordt. Dat kost nu 35 miljoen per jaar en in 2020 wellicht 300 miljoen per jaar. De verhouding is totaal zoek. Een verlies van 0,3 miljard (kleinverbruikers) plus 11 miljard. Een begrotingsprobleem hebben we dus sowieso. Laten we zorgen dat we voor die tijd op duurzame energie leven. Door zelf op te wekken en vooral te besparen. Er is totale onduidelijkheid over de visie van Kamp op lokale duurzame energie. Hard gas geven met de rem erop? Een postcoderoosregeling die niet of nauwelijks rondrekent en activiteiten van 110 collectieven een jaar lang ontmoedigt? Het is belangrijk dat we voor het Algemeen Overleg in de Tweede Kamer van 2 juli 2014 standpunten hebben als branche. Daarom zijn we hier bij elkaar. 1

2 Presentatie Stefanie van de Water Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Begeleiders: prof. dr. ir. G.P.J. Verbong en J.J.C.M. Huijben MSc Scriptie is niet openbaar, wel op te vragen via De opbouw van de scriptie is onderverdeeld in drie delen. Een historisch overzicht dat begint met de introductie van salderen in 2004 en een beschrijving van de ontwikkeling tot en met Het tweede deel beschrijft een vijftal scenario s met betrekking tot de toekomst van salderen en in het laatste deel wordt ingegaan op de financiële impact van deze scenario s voor zowel het Rijk als eigenaren van zonnepanelen. Om de klokken gelijk te zetten eerst een korte beschrijving over wat salderen precies is. Kort door de bocht is salderen het verrekenen van de jaarlijkse stroomproductie met de consumptie. Bij een productie van bijvoorbeeld kwh en consumptie van kwh wordt over slechts kwh het netto verbruik aan het eind van het jaar afgerekend. Zonnepanelen leveren gedurende de dag en over het jaar niet evenveel stroom. Het grootste gedeelte van de stroom wordt geproduceerd tijdens de zomermaanden en midden op de dag zie het plaatje in slide 3 van de presentatie. Het verbruik bij mensen thuis of andere gebruikers zoals scholen, bedrijven, verenigingen, etc. loopt hierdoor niet altijd synchroon met de productie uit de zonnestroom. De opbrengst per kwh bij salderen hangt af van de prijs die wordt betaald bij de huidige energieleverancier. De energierekening bestaat grofweg uit drie onderdelen: de leveringskosten (de prijs per kwh die aan een leverancier wordt betaald), belastingen die bestaan uit energiebelasting (REB), opslag duurzame energie en de btw en als laatste de netwerkkosten van de netbeheerder (Liander, Enexis of Stedin). De heffingskorting is buiten beschouwing gelaten. Per te salderen kwh worden alleen de variabele kosten, die dus per kwh worden afgerekend verrekend Dus de kosten voor levering plus drie belastingtoeslagen zie de volgende tabel. 2

3 Tarief 2013 ( /kwh) % van het totaal Leveringskosten (NUON) 0, ,0% REB ( kwh) 0, ,1% Opslag duurzame energie 0,0011 0,5% BTW over het geheel 0, ,4% Totaal 0, ,0% Per opgewekte kwh die in dit voorbeeld niet hoeft worden afgenomen van NUON wordt dus een kleine 0,23 bespaard. Hiervan is bijna 70% belasting en gaat de rest naar de energieleverancier. Aan de andere kant kost een kwh op de energiemarkt (APX) ongeveer 0,05. De belastingen maken het daarom financieel aantrekkelijk om te investeren in zonnepanelen. In het geval je als zonnepanelenbezitter meer zonne- energie opwekt dan je op jaarbasis verbruikt, wordt je verbruik gesaldeerd tegen de kwh prijs die je betaalt bij je energieleverancier en ontvang je voor het overschot een terugleververgoeding. Deze vergoeding verschilt per energieleverancier maar is vastgelegd op een minimum van 70% van de APX prijs. Meer stroom op je dak opwekken dan je verbruik is daarom financieel gezien niet aantrekkelijk. Omdat er wordt gesproken over het evalueren en eventueel afbouwen of afschaffen van de salderingsregeling is Stefanie bij het opstellen van haar scenario s ervan uitgegaan dat er dit vanaf 2018 zal gaan plaatsvinden. En wordt er in het onderzoek dus vanuit gegaan dat het salderen zoals hierboven beschreven tot 2018 blijft bestaan. Stefanie heeft 5 scenario s opgesteld waarvan op het ene uiterste van het spectrum salderen blijft bestaan voor onbepaalde tijd en in het andere uiterste salderen per 2018 zal worden afgeschaft. De tussenliggende scenario s gaan uit van een energiebelastingkorting korting op de REB en daarmee ook deels op de BTW die variëren van een constante belastingkorting voor onbepaalde tijd, een belastingkorting die in de loop der jaren langzaam zal afnemen en een belastingkorting die voor een periode van 15 jaar wordt vastgezet. Ondanks dat de consumptie en productie van zonne- energie niet altijd synchroon lopen wordt ongeveer 30% van de opgewekte zonne- energie direct verbruikt in huishoudens. De zogenaamde directe zelfconsumptie. Salderen is alleen van toepassing op de stroom die niet direct wordt verbruikt en daarom op het net wordt gezet om daar op een later tijdstip als de zon bijvoorbeeld niet schijnt weer een beroep op te doen. Met andere woorden, ongeacht of salderen wordt aangepast of afgeschaft blijft de vergoeding voor een opgewekte kwh die direct wordt verbruikt gelijk aan de prijs per kwh die je aan je energieleverancier zou betalen in ons voorbeeld van NUON dus 0,23. Vooral ouderen hebben een hoog eigen gebruik, ongeveer 60%. Gemiddeld gaat het om zo n 25-30% van het gebruik. Deze nuance is belangrijk om de verschillende scenario s te kunnen toetsen op hun rentabiliteit. Immers, bij salderen voor onbeperkte tijd is dit onderscheid niet van belang maar voor de andere scenario s maakt dit wel degelijk verschil. 3

4 Scenario Beschrijving Vergoeding voor direct geconsumeerde elektriciteit Scenario 1 Salderen blijft mogelijk voor onbepaalde tijd Variabele componenten Vergoeding voor terug geleverde elektriciteit Variabele componenten consumentenprijs Scenario 2a Een constante energiebelastingkorting voor onbepaalde tijd Variabele componenten Marktprijs elektriciteit + energiebelastingkorting Scenario 2b Energiebelastingkorting die afneemt in de tijd Variabele componenten Marktprijs elektriciteit + energiebelastingkorting Scenario 2c Energiebelastingkorting gegarandeerd voor een periode van 15 jaar Variabele componenten Marktprijs elektriciteit + energiebelastingkorting Scenario 3 Salderen wordt afgeschaft Variabele componenten Marktprijs elektriciteit De financiële gevolgen van deze 5 scenario s zijn door Stefanie vervolgens verwerkt in het onderstaande figuur voor particuliere zonnepanelenbezitters met systeem van 3,5 kwp (14 zonnepanelen) en een levensduur van 25 jaar: 15,0% Internal Rate of Return (IRR) 10,0% 9,6% 5,0% 0,0% ,0% - 10,0% Year of investment Scenario 1 Scenario 2a Scenario 2b Scenario 2c Scenario 3 4

5 Uit dit figuur kan worden opgemaakt dat salderen voor onbepaalde tijd sinds 2009 kostenneutraal is en in 2014 voor particulieren een rendement van 9,6% genereert. De andere scenario s blijven duidelijk achterop. Maar wanneer je puur financieel naar een investering in zonnepanelen kijkt is het gebruikelijk om het rendement te vergelijken met een veilige optie zoals de rente die je op een spaarrekening ontvangt plus een opslag te rekenen voor het extra risico dat je loopt omdat je het geld voor deze investering niet op een spaarrekening zet. Op basis hiervan is Stefanie in haar onderzoek uitgegaan van een rendement van 6%. Wanneer je een lijn op 6% door het figuur trekt blijkt dat op dit moment alleen salderen voor onbepaalde tijd een rendabele optie is. Met andere woorden als salderen wordt afgeschaft is er geen rendabel alternatief over. Fiscale stimulering zal de komende jaren daarom nodig blijven en het optimaal gebruik maken van directe consumptie zal belangrijker gaan worden. Voor initiatieven die gezamenlijk willen investeren in een collectief zonnesysteem maakt Stefanie in haar onderzoek onderscheid tussen twee scenario s. In het eerste scenario wordt uitgegaan van een situatie waarin de belastingkorting de postcoderoos zal blijven bestaan na 2018 en een andere waarbij de belastingkorting vanaf 2018 niet meer toegepast kan worden. Op basis van haar aannames blijkt dat voor een initiatief dat in 2013 een bedrag van investeert in een collectief zonnesysteem met een vermogen van 50 kwp (200 zonnepanelen) in beide scenario s geen rendabele business case heeft. Oorzaken hiervan zijn het wegvallen van het voordeel dat gepaard gaat met direct verbruik via de postcoderoos moet opgewekte stroom worden ingevoerd op het net voordat het virtueel verdeeld kan worden over de leden en de extra kosten voor de exploitatie die zijn verbonden aan deze regeling. Voor meer achtergrond over de postcoderoos lees ook: rooskleurig- is- de- postcoderoos/ Hiermee is meer duidelijkheid ontstaan over de financiële impact voor particulieren en initiatieven maar wat zijn de financiële gevolgen van de 5 scenario s voor het Rijk? Door salderen loopt het Rijk inkomsten uit energiebelasting, opslag duurzame energie en de btw mis. Tot 2009 bleef de derving van inkomsten als gevolg van salderen onder de 5 miljoen per jaar. In de daarop volgende jaren tot en met 2012 is een scherpe toename te zien en worden de misgelopen inkomsten in 2012 geschat op 35 miljoen per jaar. De hamvraag is natuurlijk hoe deze lijn zich zal voortzetten in de toekomst? Op basis van een prognose uit het SER akkoord waarin wordt uitgegaan van een opgesteld vermogen van MW (3 GW) in 2020, blijkt uit het onderzoek van Stefanie dat het Rijk 300 miljoen aan inkomsten zal mislopen wanneer salderen blijft bestaan. Wanneer deze lijn wordt doorgetrokken naar 2025 bedraagt de misgelopen inkomst net iets meer dan 1 miljard. Niet alleen bij behoud van salderen loopt het Rijk inkosten mis, ook in de andere scenario s inclusief afschaffen salderen blijf het Rijk inkomsten mislopen, met name door direct verbruik van opgewekte zonne- energie. In het volgende figuur zijn de misgelopen inkomsten per scenario uitgezet tot Hierbij is overigens geen rekening 5

6 gehouden met meer inkomsten uit andere belastingen zoals bijvoorbeeld inkomsten uit arbeid door de hoeveel werk die hiervoor nodig is Annual tax loss (non- cumulaive) Year Scenario 1 Scenario 2a Scenario 2b Scenario 2c Scenario 3 Conclusies die hieruit getrokken kunnen worden zijn: De salderingsregeling heeft een grote stimulans gegeven aan de zonnepanelen sector. Het zagen aan de stoelpoten van salderen zal tot een ontwikkeling op gebied van directe consumptie leiden. De introductie van energiebelastingkorting postcoderoos zal waarschijnlijk weinig bijdrage leveren aan het opgesteld vermogen. Overheidsinkomsten uit energiebelasting zullen blijven dalen ongeacht welk scenario vanwege het aandeel direct zonnestroom verbruik. o Hierbij is het voor de sector belangrijk om alvast op voor te sorteren op mogelijke gevolgen die dit heeft of met een alternatief te komen. Enkele nuances die aangebracht worden zijn: Er is vooral gekeken naar de rentabiliteit als motief voor investeren in zonnepanelen. Ten eerste zijn er meerdere argumenten dan enkel een financiële prikkel. Ten tweede is in dit onderzoek uitgegaan van een rendement van minimaal 6% voordat een scenario rendabel is. Ook hier zullen verschillende afwegingen gemaakt worden en investeringsbeslissingen worden genomen op basis van een hoger of juist lager rendement. De beschreven scenario s zijn niet definitief. Met andere woorden, het is goed denkbaar dat er andere stimuleringsregelingen beter geschikt zijn. Een voorbeeld 6

7 kan zijn het toepassen van dynamische tarieven waarbij een hogere prijs per kwh wordt betaald wanneer stroom schaars is en een lagere prijs wanneer er teveel aanbod van stroom is. Of een (lokaal) feedin tarief waarbij een vaste vergoeding per kwh wordt afgesproken. Nadeel van dit laatste is dat het lastig is om een juiste vergoeding vast te stellen waarbij voldoende stimulans is maar waarbij niet teveel wordt gestimuleerd. Debat: De toekomst van salderen Het eerste deel is onder leiding van Ronald Franken. Voordat er stellingen worden voorgelegd volgen eerst een paar bijzondere feiten: Deze zomer zal het totaal opgesteld vermogen aan zonne- energie in Nederland de 1 GW Wp passeren. Met een gemiddeld vermogen van 200 Wp per zonnepaneel komt dat neer op 5 miljoen zonnepanelen. Grofweg kan gesteld worden dat 80% van deze 1 GW vermogen zonne- energie te danken is aan salderen. De groei van het aantal zonnepanelen is de afgelopen jaar sterk toegenomen. In de laatste 2,5 jaar is de hoeveelheid opgewekte zonne- energie verviervoudigd. Dat is een toename van 400%! Om het publiek op te warmen en de standpunten in de zaal te polsen wordt iedereen gevraagd te gaan staan wanneer deze het eens is met de volgende stellingen: Stelling Salderen in de huidige vorm bestaat nog over 5 jaar Salderen in de huidige vorm bestaat nog over 10 jaar Salderen in de huidige vorm moet de komende 10 jaar blijven bestaan Salderen in de huidige vorm blijft bestaan totdat de slimme meter is uitgerold Salderen in de huidige vorm is niet houdbaar Percentage 50% 30% 75% 50% 5% Enkele reacties op deze stellingen vanuit het publiek (niet letterlijk): Nederland heeft zich gecommitteerd aan (Europese) doelstelling met betrekking tot het percentage opgewekte duurzame energie. Deze of een volgende regering kan hier niet langer omheen, er zullen dus maatregelen genomen moeten worden waaronder wellicht het behouden van salderen. Ik was onlangs bij een presentatie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland waarbij werd verteld dat men daar de SDE+ ziet als het middel om de productie duurzame energie te stimuleren. De regeling verlaagd tarief en salderen worden beschouwd als zoethoudertjes. Mensen, bedrijven, instellingen en verenigingen die de beslissing hebben genomen te investeren in zonnepanelen hebben dat grotendeels gedaan op basis van het salderingsprincipe. Bij het afschaffen van salderen worden deze mensen opgezadeld met 7

8 een veel minder of misschien niet rendabele investering dan waar zij hun beslissing op hebben genomen. De transitie naar een duurzame energie voorziening kost ons voorlopig nog meer dan conventionele technieken. De vraag is daarmee op welke manier stimuleer je de productie van duurzame energie het meest optimaal? Lokaal opgewekte energie is een charmant alternatief vanwege de connectie tussen opwek en direct verbruik dat bij stimulering van grote opwek projecten die hun stroom direct op het net zetten niet aan de orde is. Amerika kent ook het principe van salderen en ook daar is de groei van zonne- energie mede te danken aan salderen. Waar men in Amerika aan denkt is het mogelijk instellen van grenzen tot waar er gesaldeerd mag worden. Zoals we hebben kunnen zien in de presentatie van Stefanie loopt het Rijk teveel inkomsten mis wanneer het salderen in de huidige vorm zou laten bestaan, het is daarom niet houdbaar. Er is wat voor te zeggen dat salderen niet houdbaar is. Wat wel zaak is, is dat er snel een alternatief moet komen om de onzekerheid die er nu heerst weg te nemen. Een ander punt van aandacht is dat goed onderzocht zal moeten worden hoe de kosten voor het beheer van het net in de toekomst evenredig of eerlijk verdeeld gaan worden over zowel panelenbezitters als mensen die geen zonnepanelen hebben. Kosten voor netbeheer zullen oplopen wanneer er meer zonnestroom wordt geproduceerd. Deze kosten worden nu gesocialiseerd. Het argument over toenemende netwerkkosten door extra zonnestroomproductie is in twijfel te trekken, het kan op lokale schaal juist tot minder kosten leiden. Het ECN heeft in 2008 al gesteld dat salderen in deze vorm op de lange termijn niet houdbaar zal zijn. Maar door het onlangs geïntroduceerde begrip voor eigen rekening en risico zorgt de Minister juist voor onzekerheid. Grote hoeveelheden zonne- energie geven wellicht problemen op het net. De realiteit is dat Nederland voorlopig nog lang niet zover is, maar dat het wel zaak is om nu al goed te kijken naar een strategie voor de lange termijn. De introductie van de Regulerende Energie Belasting (REB) was ooit bedoeld om energiebesparing te stimuleren. Met de invoering hiervan heeft het Rijk onbedoeld of niet er financieel belang bij dat er veel energie wordt gebruikt. Inmiddels is de REB een vaste inkomstenpost op de begroting van het Rijk en wordt om de inkomsten te behouden door het afzwakken of afschaffen van salderen de REB eigenlijk een belasting op het opwekken van duurzame energie. Bij het afzwakken of afschaffen zul je namelijk over het deel dat je niet direct verbruikt maar later nodig hebt namelijk energiebelasting en BTW moeten betalen. 8

9 Elke GW aan zonne- energie scheelt het Rijk zo n 100 miljoen aan inkomsten (bron ECN) per jaar. Afgelopen jaar (2013) is 350 MW aan zonne- energie geplaatst. Dat heeft ongeveer 1750 FTE opgeleverd. Overige stellingen die zijn voorgelegd zonder eens/oneens Als lokaal duurzaam moeten we niet mee willen gaan met de uitkomst uit het Energieakkoord maar een ander standpunt innemen. Onderscheid maken tussen coöperaties en commerciële initiatieven bijvoorbeeld via een postcoderoos is onzinnig. Het Energieakkoord is een opmaat voor het afschaffen van salderen. Een fiscale route is beter dan een subsidie route. SDE+ is beter dan salderen. Het onderscheid tussen voor en achter de meter salderen moet blijven. Duurzaamheidsdoelstellingen en anderzijds de taak belasting te innen zijn onverenigbaar. Vraag is eigenlijk of het Rijk in haar visie lokaal duurzaam ook wil stimuleren of niet. Verschillende overheden van Rijk tot gemeenten hebben vaak de mond vol van lokaal en duurzaam maar zodra het puntje bij het paaltje komt laten ze het toch vaak afweten. Wil je decentrale opwek stimuleren is het belangrijk om ook de groep mensen zonder eigen dak en financiële middelen om te investeren in eigen opwek een gelegenheid te bieden onderdeel hiervan te zijn. Zodra particulieren hun investering in zonnepanelen willen terugverdienen is dat ook commercieel, ik zie daarom het onderscheid niet. Waar zowel coöperaties als commerciële partijen wel bij gebaat zijn is duidelijkheid om investeringen te kunnen doen. Onderscheid tussen coöperaties en commerciële partijen lijkt me niet aan de orde. Ik zou eerder pleiten voor en- en om de Nederlandse doelstelling te bereiken. Met alleen zon of alleen wind komen we er namelijk niet. Er zal een mix aan duurzame technologieën nodig zijn en dat kan door zowel coöperaties als commerciële partijen worden gerealiseerd. Een mix van technologieën is inderdaad nodig, zeker met het oog op het ruimtegebrek dat we in Nederland hebben. Het is niet optimaal door zonnepanelen op grond te realiseren wanneer dat ook voor andere doeleinden gebruikt kan worden en zonnepanelen het net zo goed doen op daken. Een onderscheid is niet van belang wanneer je ook de bewustwording die het zelf opwekken van energie met zich meebrengt ook afweegt. Al heeft iemand maar één zonnepaneel, hij of zij gaat er wel over nadenken, gaat energie begrijpen en wordt 9

10 waarschijnlijk enthousiast over energiebesparen. Zelfs een zonnepaneel beweegt mensen om de energiemeter te begrijpen. Dit enthousiasme wordt meegenomen naar familie, vrienden, kennissen en op de werkvloer. Dus dit is de juiste weg om ook de beslissers in de bedrijven te bereiken. Ik ben een voorstander van het inzetten van je energierekening op individueel niveau en de collectieve rekening op wijkniveau ter stimulering van energiebesparing en opwek van duurzame energie. Dat is een veel betere en zekerdere stimulans dan bijvoorbeeld een subsidie. De Postcoderoos is de eerste keer dat de wet wordt ingezet om een keuze te kunnen maken je eigen lokale gemeenschap te verbeteren. Het geld gaat naar een bekende lokale club ipv naar een anoniem bedrijf. Dit moet een keer lukken. Daar doe ik mijn uiterste best voor. Een boekhoudkundige benadering voor het behouden van stimuleringsregelingen is te kort door de bocht. Er is uiteindelijk maar één groep mensen die de transitie naar een duurzame energievoorziening gaat trekken en dat zijn de eindgebruikers. In dat opzicht is een fiscale route beter. Het afschaffen van salderen is onrechtvaardig en oneerlijk, zeker voor iedereen die op basis daarvan de beslissing heeft genomen te investeren in zonne- energie. Maar op eigen dak kunnen de meeste mensen nooit voldoende energie opwekken om hun eigen verbruik te dekken. Door op wijkniveau samen te investeren in een gunstig dak geef je lokale productie juist een boost. Een fiscale route is alleen te prefereren wanneer er geen energiebelasting wordt betaald over eigen duurzame opwek. Met een korting betaal je namelijk alsnog energiebelasting en btw over je eigen opwek. SDE+ geeft voldoende zekerheid en met de huidige correctie is geen sprake van te veel stimulatie. Voorheen kon je met een aanvraag SDE+ binnen de regels de realisatie van je project met 3 jaar uitstellen waardoor je een goedkoper systeem kon kopen met dezelfde vergoeding. De regels zijn hierop aangepast waardoor de SDE+ een goede prijsstelling heeft. Het moet vooral simpel en begrijpelijk zijn voor particulieren. Bedrijven hebben de rekenkracht of de middelen om deze regelingen toe te passen maar dat ontbreekt bij de doorsnee particulier. Bij het salderen op eigen dak achter de meter gaat het direct verbruik van energie een belangrijke rol spelen in de toekomst. Dit is een goede ontwikkeling waardoor o.a. de belasting op het net lager zal worden en dit tot een hogere bewustwording zal leiden. De vraag is in hoeverre het directe verbruik nog kan worden opgerekt? 10

11 Consumenten kleinverbruikers betalen zo n 80% van de netwerkkosten maar gebruiken slechts 20% van energie die over het net gaat. Het is een goed idee om het belastingstelsel voor energie opnieuw in te richten, maar met het oog op stabiliteit en zekerheid is het nodig om de komende periode de huidige regeling omtrent salderen te behouden. De energietransitie betekent dat er verschuivingen gaan plaats vinden in het huishoudboekje van het Rijk. Voorbeelden zijn het teruglopen van gasbaten uit Groningen ruim 11 miljard per jaar, de trend van meer energiebesparing en een toenemende lokale productie. Het is daarom zaak om nu een discussie te starten voor het vormen van een alternatief waarin lokaal duurzaam kan floreren. Mensen die al zijn ingestapt op basis van het salderingsprincipe moeten worden beschermd om te voorkomen dat deze achteraf een rekening krijgen/gepakt worden. Om salderen te kunnen afschaffen en energiebelasting over niet direct verbruikte energie te kunnen heffen is gedetailleerd inzicht nodig in het verbruik en opwek achter de meter. Hiervoor is de slimme meter vitaal voor het Rijk. Zonder een slimme meter is het niet mogelijk om energiebelasting te heffen en kan er gesaldeerd blijven worden. Uitkomst zou daarom kunnen zijn het massaal weigeren van de slimme meter. Gezamenlijke standpunten en actiepunten Het is heel ironisch dat door de invoering van de energiebelasting met als doel het stimuleren van energiebesparing, het Rijk een financiele prikkel heeft om de consumptie van energie juist te bevorderen. Dat er nu sprake is van het met de hand op de knip stimuleren van energiebesparing of eigen opwek is bizar. Je zou het kunnen vergelijken met het mislopen van brandstofaccijns als mensen hun auto verruilen voor de fiets. Of groente verbouwen in moestuinen of stoppen met roken. Gaan we dan belasting heffen op je verplaatsen met de fiets. Of het belasten van niet rokers?! Het afschaffen van salderen is eigenlijk een opmaat voor een belasting op duurzaam opgewekte energie. Iets dat haaks staat op de doelstelling 14% duurzame energie in Standpunten: Kostenverdeling moet helder zijn. Het is belangrijk om in kaart te brengen welke opbrengsten en kosten inclusief gederfde inkomsten mogelijke routes met zich mee brengen en hoe worden deze verdeeld. Technisch: het systeem moet blijven draaien. Salderen moet tot een bepaalde tijd worden gegarandeerd (bijvoorbeeld 2028 of 2038) voor iedereen die op basis van salderen voor een bepaalde datum (bijvoorbeeld in 2018) een investeringsbeslissing heeft genomen. Lokaal duurzaam heeft potentie om bij te dragen aan de energietransitie (100% duurzaam in 2050). En moet hierin erkend worden en niet worden opgezadeld 11

12 met zoethoudertjes. Wat is de weg van Kamp naar 100% duurzame energie in 2050? Wat is daarin de bijdrage van lokale duurzame energie? Hoeveel procent van de 14% in 2020 komt uit lokale duurzame energie? Wat zijn de beleidsmaatregelen om dat te bewerkstelligen? We willen een betere visie dan de versie met een bedenkelijk niveau uit Waarin zelfs gas WKK (Warmte Kracht Koppeling) gezien wordt als duurzame energie. Een stimuleringsregeling moet simpel zijn en voor lange periode zekerheid bieden. Salderen heeft bewezen te werken gezien de mijlpaal van 1 GW deze zomer. En dan ook voor daklozen: Gelijkwaardige regeling voor daklozen. De happy few die het dak en het geld hebben om in eigen zonnepanelen te kunnen investeren doen dit op eigen risico. Maar voor wie niet een eigen dak of genoeg financiële middelen heeft is aangewezen op een collectief of een leaseconstructie al dan niet via een woningcorporatie. Zonder zekerheid over salderen zullen deze niet zomaar investeren in collectieve daken of als ze dat wel doen dat met het geld van anderen doen. Dit komt de opschaling en vaart van de transitie niet ten goede. Mogelijke routes: Behouden van salderen voor duurzaam opgewekte energie, creëren 100% salderen op andermans dak en fossiel extra belasten. Of minder subsidiëren. Behouden van salderen door uitrol slimme meter te vertragen. Hierdoor blijft onzekerheid bestaan in de markt over wanneer het dan wel afgeschaft zou kunnen gaan worden. Nivelleren van het energiebelastingstelsel. Kleinverbruikers brengen het leeuwendeel van de inkomsten uit energiebelasting op. Het langzaam verhogen van energiebelasting in de hogere schijven en verlaging in de lagere schijven. Salderen tot 2018 toestaan en bedingen dat iedereen die is ingestapt voor deze periode daarna nog minimaal 10 tot 20 jaar gebruik kan maken van salderen. o Voordeel is dat dit zekerheid biedt aan de partijen die nu instappen of in het verleden zijn ingestapt. o Schaduwkant is dat net als in Denemarken waar dit ook is gebeurd dit tot een flinke toevlucht heeft gezorgd in de jaren voor afschaffing maar is direct daarna de zonnepanelen sector ingestort. Een vaste vergoeding per kwh - feed in tarief. Deze constructie kent Duitsland ook met als voordeel zekerheid voor investeerders maar als nadeel dat de kosten hiervan worden gesocialiseerd en moeilijk te beheersen zijn. In Duitsland betalen de mensen die geen zonnepanelen hebben (of kunnen veroorloven) de kosten voor het stimuleren van de Energiewende. Tariefstelling op basis van dynamische tarieven. Mensen kunnen beloond worden op de netwerkkosten als ze zonnepanelen hebben. Een andere of extra inkomstenbron voor lokaal duurzaam naast de productie van kwh en via bijvoorbeeld CO2 compensatie of andere maatschappelijke taken. 12

13 Actiepunten: Lobby voortzetten tegen voor eigen rekening en risico. Campagne voor weigeren van slimme meter. Boven water krijgen hoe Kamp zijn visie 100% duurzaam in 2050 wil gaan uitvoeren. Een witte rook sessie organiseren om tot een goed werkbare en goede regeling te komen voor lokaal duurzaam. Het 1 GW feest organiseren. 13