Puberhersenen onder de loep

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Puberhersenen onder de loep"

Transcriptie

1 Brein in beeld Puberhersenen onder de loep Hersenen stoppen niet zomaar met ontwikkelen. Tijdens je hele jeugd leert je brein er steeds meer bij. Sterker nog: pas rond je 25e levensjaar zijn de hersenen daar klaar mee. Jouw hersenen zijn dus terwijl je dit leest volop in ontwikkeling! Hormonen en andere boodschapperstoffen gieren bij pubers door het lijf; ook door de hersenen. Dat kan zich uiten in gedrag dat soms anders is dan mensen (zoals je ouders) van je gewend zijn. In deze les kijk je naar ontwikkelingen die in het puberbrein plaatsvinden. Veel plezier!

2 2 Brein in beeld Het puberbrein Opdracht 1. Pubergedrag 1. Wat wordt gezien als typisch pubergedrag? Geef drie voorbeelden Herken je hierin gedrag van jezelf of anderen? Geef een voorbeeld. 3. Lees de volgende paragraaf in het boekje: Irrationeel puberbrein (pag ) 4. Verklaar één van de voorbeelden van vraag 1 aan de hand van de tekst die je net hebt gelezen. H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 2 >>

3 5. Vorm een groepje van vier leerlingen. 6. Lees de stellingen A, B, C en D en: schrijf op waarom je het met de stellingen (on)eens bent; motiveer je antwoord met behulp van het boekje (pagina 43 en 44); geef aan of jullie hier unaniem hetzelfde over denken en leg uit waarom dat wel of niet zo is. A. School moet later beginnen voor leerlingen uit de onderbouw; hersenontwikkeling kost veel energie en daardoor moeten deze leerlingen langer kunnen slapen. B. De leeftijd voor een brommerrijbewijs moet omhoog. Jongeren gedragen zich nog te risicovol omdat de hersenen nog niet af zijn. H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 3 >>

4 C. Jonge criminelen moeten mild berecht worden omdat ze niets kunnen doen aan hun risicovolle gedrag; dat komt door de ontwikkeling van hun brein. D. Er moeten meer kunstvakken komen op school; jongeren zijn namelijk heel creatief in deze periode van hun leven. H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 4 >>

5 Opdracht 2. Stoffen met een boodschap Tot na de puberteit wordt er in je hersenen gewerkt aan de netwerken tussen jouw neuronen. Communicatie tussen hersencellen verloopt via synapsen aan het uiteinde van neuronen. Neurotransmitters ( boodschapperstoffen ) spelen daar een grote rol bij de communicatie. De neurotransmittersystemen ontwikkelen zich nog volop in je hoofd. 1. Hieronder staat een schematische weergave van een synaps. Zet de namen uit het lijstje bij de juiste nummers in de afbeelding. Tip: gebruik de tekst en afbeelding op pagina 40 van het boekje. neurotransmitter neurotransmitter heropnamepomp neurotransmitter receptor post-synaptisch membraan pre-synaptisch membraan synapsspleet Figuur 1: schematische weergave van een synaps Je brein gebruikt verschillende typen neurotransmitters, zoals noradrenaline, dopamine en serotonine. Noradrenaline is nodig bij alertheid en aandacht. Dopamine speelt een rol bij beloning, motivatie en motoriek. Serotonine is belangrijk voor onder meer emotie, zelfvertrouwen, stemming, slaap en eetlust. H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 5 >>

6 Opdracht 3. In the picture De signaaloverdracht door neurotransmitters is belangrijk voor het functioneren van de hersenen. Wetenschappers kunnen signaaloverdracht onderzoeken met een techniek zoals PET. 1. Vorm een tweetal met degene naast je. 2. Zoek in het boekje de paragrafen op over PET (pag en 26-27). 3. Pak de techniekentabel erbij en vul die samen in voor PET: leg in kolom 2 uit op welke principes de techniek is gebaseerd schrijf in kolom 3 op waar de techniek informatie over geeft noteer in kolom 4 één voordeel van de techniek geef in kolom 5 twee nadelen van de techniek zet in kolom 6 welke afbeelding van werkblad 1 Afbeeldingen is gemaakt met de techniek H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 6 >>

7 Opdracht 4. Depressie in the picture Bij onderzoek naar depressie wordt onder meer gekeken naar de biochemie van de hersenen. Vooral het neurotransmittersysteem van serotonine wordt veel onderzocht. Antidepressiva richten zich vaak op serotonine, zoals de SSRI s (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors). Prozac is een bekend voorbeeld van een SSRI. 1. Lees het volgende stukje tekst in het boekje: De tweede alinea van Merkerstoffen (pag. 67) 2. Op welke manier beïnvloeden SSRI s de serotoninehuishouding? 3. Wat is het gevolg van een SSRI voor de concentratie van serotonine in de synapsspleet? a. De concentratie serotonine blijft gelijk. b. De concentratie serotonine neemt af. c. De concentratie serotonine neemt toe. 4. Je maakt een PET-scan van iemand met een depressie en van iemand zonder depressie. Je kijkt daarbij naar de aanwezigheid van serotonine. Wat verwacht je dan te zien op de scans? 5. Wat verwacht je te zien als je PET-scans maakt van twee depressieve personen, waarvan een van de twee SSRI s gebruikt? H E T P U B E R B R E I N P a g i n a 7

Een kijkje in je hersenen

Een kijkje in je hersenen Brein in beeld Een kijkje in je hersenen Je brein ziet eruit als een uit de kluiten gewassen walnoot, niet veel groter dan twee gebalde vuisten tegen elkaar. Wat de hersenen doen, het is teveel om op te

Nadere informatie

Oude hersenen en een verliefd brein

Oude hersenen en een verliefd brein Brein in beeld Oude hersenen en een verliefd brein Ouderdom komt met gebreken, dat geldt ook voor de hersenen. Oudere mensen zijn niet meer zo flexibel en vlug als vroeger en ze onthouden dingen op den

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkelingsgebieden Ontwikkeling A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Heleen Schoots-Wilke

Heleen Schoots-Wilke Heleen Schoots-Wilke Principe 7 Principe 7 Leerlingen: Heb vertrouwen in je zelf Maak het jezelf niet te gemakkelijk Docenten: Geef vertrouwen Zorg voor voldoende uitdaging Stress. 100 biljoen neuronen

Nadere informatie

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering UW KIND EN ALCOHOL Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering PROGRAMMA Welkom in de puberteit Alcohol Opvoeding en genotmiddelen DE PUBERTEIT Dit is de periode waarin jongeren zich tot volwassene

Nadere informatie

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over

Nadere informatie

Ouderavond Bornego jr.

Ouderavond Bornego jr. Ouderavond Bornego jr. 27 oktober 2015 Thema Loslaten?! Deze avond... - - - - : hoe houd je het leuk? Met tips! Wie staat er voor u? Wie staat voor u Voorlezen Schrijfster: actuele puberonderwerpen Oud-lerares

Nadere informatie

OUDERAVOND FRISSE START. Het Hooghuis 31 januari Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering

OUDERAVOND FRISSE START. Het Hooghuis 31 januari Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering OUDERAVOND FRISSE START Het Hooghuis 31 januari 2017 Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering Programma Overgang van groep 8 naar de brugklas Het puberbrein Consequenties in gedrag (roken en alcohol)

Nadere informatie

Bloed Geven en Krijgen vmbo-kgt okt 2013

Bloed Geven en Krijgen vmbo-kgt okt 2013 Bloed Geven en Krijgen vmbo-kgt okt 2013 Ieder jaar geven zo n 400.000 Nederlanders bloed; zij zijn bloeddonor. Samen geven zij ongeveer 900.000 liter bloed per jaar. Dat is belangrijk, want dagelijks

Nadere informatie

4 manieren om Samsam te gebruiken

4 manieren om Samsam te gebruiken sam samsam Lesbrief wereldburgerschap Samsam gaat over alle thema's van wereldburgerschap. Door met de onderstaande opdrachten een les samen te stellen, sluit u altijd aan bij één van de kerndoelen van

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je

Nadere informatie

OUDERAVOND METAMEER PUBERBREIN. Metameer Boxmeer 27 maart Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering

OUDERAVOND METAMEER PUBERBREIN. Metameer Boxmeer 27 maart Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering METAMEER OUDERAVOND PUBERBREIN Metameer Boxmeer 27 maart 2017 Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering Programma Heldertheater Het puberbrein Seksualiteit en media Zelfbeeld Social media Verschillende

Nadere informatie

WERKING VAN HET ZENUWSTELSEL

WERKING VAN HET ZENUWSTELSEL WERKING VAN HET ZENUWSTELSEL Om de werking van psychopharmaca, de pharmaca die op onze hersenen inwerken en daarmee onze geest beïnvloeden, te begrijpen is enig inzicht in de werking en de bouw van hersenen

Nadere informatie

Zelfbeeld. Basisonderwijs

Zelfbeeld. Basisonderwijs Basisonderwijs 2 Wist je dat er wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar zelfbeeld? Wereldwijd zijn wetenschappers daarmee bezig, ook bij de Universiteit Leiden. Bij het Brain & Development Onderzoekscentrum

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? om de directeur te overtuigen. Wat voor tekst schrijf je? een overtuigende tekst. Voorbereiden van je overtuigende tekst

Waarom ga je schrijven? om de directeur te overtuigen. Wat voor tekst schrijf je? een overtuigende tekst. Voorbereiden van je overtuigende tekst niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Waarom ga je schrijven? om de directeur te overtuigen Voor welk feest zou je in ieder geval een vrije dag willen hebben? Wat voor tekst schrijf je?

Nadere informatie

1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik

1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik 1 Introductie Leerlingen hebben recht op onderwijs dat bij hen past en dat hun individuele capaciteiten laat opbloeien. Deze kaarten helpen leerkrachten en docenten, intern begeleiders, remedial teachers,

Nadere informatie

Jongens & meisjes, snap jij het?

Jongens & meisjes, snap jij het? Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat

Nadere informatie

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!

Nadere informatie

4 H4.Het puberende brein. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

4 H4.Het puberende brein. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Its Academy Laatst gewijzigd Licentie Webadres 24 November 2014 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/51194 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden

Nadere informatie

BLOED GEVEN EN KRIJGEN

BLOED GEVEN EN KRIJGEN BLOED GEVEN EN KRIJGEN Ieder jaar geven zo n 400.000 Nederlanders bloed; zij zijn bloeddonor. Samen geven zij ongeveer 900.000 liter bloed per jaar. Dat is belangrijk, want dagelijks hebben honderden mensen

Nadere informatie

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief Thema s in het boek Lesopzet Doel van de les Uitwerking Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het boek

Nadere informatie

Over Depressie. Bladzijde 1 van 5

Over Depressie. Bladzijde 1 van 5 Over Depressie Uit: De Geluksformule; Over het ontstaan van goede gevoelens. Stefan Klein, AMBO, Amsterdam, 2003 Bij sessie 4: theorie over het ontstaan en de instandhouding van depressie Hersenschimmen

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Onderzoek naar behandelingen voor de vermoeidheidstoestand

Onderzoek naar behandelingen voor de vermoeidheidstoestand 6 oktober 2014. Onderzoek naar behandelingen voor de vermoeidheidstoestand Volgens het meest recente epidemiologische onderzoek naar vermoeidheid (door het Ministerie van gezondheid en welzijn in Japan,

Nadere informatie

Dwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig.

Dwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig. Les 1: Een Wikitekst schrijven Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje over koningin Beatrix op www.nieuwsbegrip.nl 1. Schrijf tijdens het

Nadere informatie

ADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011

ADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011 Inhoud ADHD = medicatie? Dr. Myriam De Roo, kinder- en jeugdpsychiater 1. Wat is ADHD Plaats van het anatomisch letsel Fysiologische moeilijkheid Impact van ADHD. Wat is er aan te doen? Uitleg Multidisciplinaire

Nadere informatie

Wat is puberteit? Het Puberbrein; Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities. Wat gaan we doen? Definities. Dr.

Wat is puberteit? Het Puberbrein; Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities. Wat gaan we doen? Definities. Dr. Het Puberbrein; Brein, leefstijl en leren Wat is puberteit? Dr. Renate de Groot" Centre for Learning Sciences and Technologies" (CELSTEC)" Open Universiteit Weekend van de Wetenschap 2012 Definities Definities

Nadere informatie

Activiteitenvolgkaart

Activiteitenvolgkaart Activiteitenvolgkaart Tijd Gisteren Vandaag 7.00 uur 8.00 uur 9.00 uur 10.00 uur 11.00 uur 1.00 uur 13.00 uur 14.00 uur 15.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 18.00 uur 19.00 uur 0.00 uur 1.00 uur.00 uur 3.00 uur

Nadere informatie

Zintuigen. Expertgroep 5: Sterretjes zien. Naam leerling:... Leden expertgroep:...

Zintuigen. Expertgroep 5: Sterretjes zien. Naam leerling:... Leden expertgroep:... Expertgroep 5 : Sterretjes zien Naam leerling:.... Leden expertgroep:... De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken wat je vanuit je ooghoeken kunt zien. Wat hebben jullie nodig? Vel papier Potlood In de

Nadere informatie

BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A. klok. www. bio. .nl

BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A. klok. www. bio. .nl BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A www. bio klok.nl BIOKLOK MODULE A OCHTENDMENSEN, AVONDMENSEN INLEIDING Maandagochtend, het is 7:00 uur, tijd om op te staan! Zou je liever nog wat langer

Nadere informatie

Mindmapping in het LO en BO

Mindmapping in het LO en BO Mindmapping in het LO en BO Theoretische achtergronden en praktische toepassingen Empirisch onderzoek MM Bij mezelf Bij kdn gewoon onderwijs lager: 3de graad SO Hoger en universitair Bij kinderen BO J.N.

Nadere informatie

Lesbrief nr 1. voor Groep 5 + 6

Lesbrief nr 1. voor Groep 5 + 6 Lesbrief nr 1 voor Groep 5 + 6 1 / 2016 + Download deze lesbrief ook op samsam.net Wat is Samsam Junior? Samsam Junior is een cross-mediale methode over mondiaal burgerschap, kinder rechten en duurzaamheid.

Nadere informatie

MAGDA? REGELS OP SCHOOL EN DE WERKVLOER. Magda op school? Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

MAGDA? REGELS OP SCHOOL EN DE WERKVLOER. Magda op school? Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. materialen. Doelen STERKE SCHAKELS MAGDA? REGELS OP SCHOOL EN DE WERKVLOER Jongeren krijgen op school, op de werkplek, in de klas met allerlei regels en afspraken te maken. Zijn de afspraken en regels duidelijk genoeg voor hen? Wat vinden

Nadere informatie

WIE GOED ONTMOET DISCUSSIELES OVER EEN MAATSCHAPPELIJK DILEMMA DAT GEPAARD GAAT MET DIEPE HERSENSTIMULATIE

WIE GOED ONTMOET DISCUSSIELES OVER EEN MAATSCHAPPELIJK DILEMMA DAT GEPAARD GAAT MET DIEPE HERSENSTIMULATIE WIE GOED ONTMOET DISCUSSIELES OVER EEN MAATSCHAPPELIJK DILEMMA DAT GEPAARD GAAT MET DIEPE HERSENSTIMULATIE 1 INLEIDING Ontwikkelingen in wetenschap en techniek leiden soms tot maatschappelijke vraagstukken

Nadere informatie

Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2. Versie 2013/2014

Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2. Versie 2013/2014 Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2 Versie 2013/2014 Voorwoord Je hebt van je docent Nederlands de opdracht gekregen een boek te lezen. Als je het boek uit hebt, maak je een van de onderstaande

Nadere informatie

Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps

Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps Wat halen ze in hun hoofd? Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De menselijke hersenen bestaan uit ongeveer 100 miljard zenuwcellen (neuronen). Neuronen zijn de basis elementen die bijvoorbeeld gedrag en geheugen mogelijk maken. Neuronen hebben

Nadere informatie

Tekst lezen en ophelderen van onduidelijkheden

Tekst lezen en ophelderen van onduidelijkheden Tekst lezen en ophelderen van onduidelijkheden 1. Jullie gaan in groepjes de tekst Ontsnapte cobra in Made terecht lezen. Houd tijdens het lezen een potlood bij de hand. Verdeel de tekst in net zoveel

Nadere informatie

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad en feiten over alcohol Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Thema

Nadere informatie

Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Nog beter leren omgaan met Word

Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Nog beter leren omgaan met Word Nog beter leren omgaan met Word Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Informatiekunde Omgaan met Word College De Heemlanden 2005. Informatiekunde Leerjaar

Nadere informatie

LESBRIEF. Laat uw leerlingen 10 minuten lezen in 7Days. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze deze 10 minuten lezen.

LESBRIEF. Laat uw leerlingen 10 minuten lezen in 7Days. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze deze 10 minuten lezen. Vrijdag 15 januari 016 Artikelen: Alle artikelen - 7Days week Inhoud: De leerlingen leren om kritisch te kijken naar de verschillende artikelen uit 7Days. De leerlingen leren strategieën toe te passen

Nadere informatie

Het chemische brein: antwoorden bij de lesbladen 1

Het chemische brein: antwoorden bij de lesbladen 1 Het chemische brein: antwoorden bij de lesbladen 1 Inleiding Beste leerkracht, De voornaamste doelstellingen van de les over het chemische brein, zijn: De leerlingen - kunnen omschrijven wat hormonen en

Nadere informatie

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen.

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen. PSO Weet jij al welke richting je op wilt na het VMBO? Nu je een sector gaat kiezen, is het best slim om alvast rond te kijken welke opleidingen er zijn. En natuurlijk welke bij je past! Deze les maak

Nadere informatie

Lang leve de sportouder! Ontwikkeld door: Steven Pont, Ontwikkelingspsycholoog Tischa Neve, Kinder & Jeugd psycholoog

Lang leve de sportouder! Ontwikkeld door: Steven Pont, Ontwikkelingspsycholoog Tischa Neve, Kinder & Jeugd psycholoog Lang leve de sportouder! Ontwikkeld door: Steven Pont, Ontwikkelingspsycholoog Tischa Neve, Kinder & Jeugd psycholoog Even voorstellen FANATIEK TAFELTENNIS Tv-Sportplezier Onderdeel landelijk actieprogramma

Nadere informatie

Het puberbrein. 1 Inleiding

Het puberbrein. 1 Inleiding DC 50 Het puberbrein 1 Inleiding Over het puberbrein is veel geschreven. Ging men er eerst vanuit dat de hersens van kinderen met 6 jaar volgroeid waren, tegenwoordig weet men dat dat pas rond het 23e

Nadere informatie

Chapter 8. Nederlandse samenvatting

Chapter 8. Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Chapter 8 samenvatting Hersenfuncties, zoals het cognitief functioneren, emoties en perceptie, zijn in grote mate afhankelijk van neurale communicatie en connecties tussen

Nadere informatie

Test je kennis van het brein!

Test je kennis van het brein! 2 4 2015 Wat kun je als schoolpsycholoog met kennis over het brein? Dr. Sanne Dekker Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam & Het ABC Schoolpsychologencongres, 13 maart 2015 Over het brein

Nadere informatie

Workshop Het puberende brein

Workshop Het puberende brein Workshop Het puberende brein Stellingen Eens Oneens Meisjes komen eerder in de puberteit dan jongens! Verschil puberteit en adolescentie Puberteit onderdeel van de adolescentie seksuele volwassenwording.

Nadere informatie

Creatief schrijven. Peuters en kleuters. Inspiratiedag Jonge kind 6 februari 2013

Creatief schrijven. Peuters en kleuters. Inspiratiedag Jonge kind 6 februari 2013 Creatief schrijven Peuters en kleuters Inspiratiedag Jonge kind 6 februari 2013 Inspiratie voor...(volgen van) schrijfontwikkeling.schrijfrijke omgeving.betekenisvolle schrijfactiviteiten.rol van de begeleider

Nadere informatie

PUBERBEURS LEIDERDORP

PUBERBEURS LEIDERDORP PUBERBEURS LEIDERDORP P R O G R A M M A 19:45 Inloop koffie /thee 20:00 Opening 20:10 Presentatie & Theater 20:40 Pauze 21:00 Presentatie & Theater 21:45 Afsluiting DE PUBERTEIT VROEGE ADOLESCENTIE vroege

Nadere informatie

drie belangrijkste levenslessen VERSIE 1. 0 Masterclass OGEN OPEN! Ruimte voor nieuwe mogelijkheden

drie belangrijkste levenslessen VERSIE 1. 0 Masterclass OGEN OPEN! Ruimte voor nieuwe mogelijkheden WERKBEK GELUK & P A SSIE drie belangrijkste levenslessen VERSIE 1. 0 Masterclass GEN PEN! Ruimte voor nieuwe mogelijkheden Gefeliciteerd! Gefeliciteerd dat je mee gaat doen met de masterclass over geluk

Nadere informatie

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Toepassen Aardrijkskunde Nederland is vol met rivieren. Om de rivier te kunnen oversteken bouwt men bruggen. Dan hoef je niet op

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl.

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl. SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het thema vertrouwen

Nadere informatie

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een

Nadere informatie

Lesvoorbereiding Leef! Sociaal-emotionele vaardigheden klas 3-4

Lesvoorbereiding Leef! Sociaal-emotionele vaardigheden klas 3-4 Lesvoorbereiding Leef! Sociaal-emotionele vaardigheden klas 3-4 Hoofdstuk Vaardigheid: Leerdoel: 1 Geluk Weten wat geluk is en dit kunnen omschrijven De leerling kan: zijn definitie van geluk geven; feiten

Nadere informatie

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Nederlandse samenvatting De ontwikkeling van de hersenen is een proces dat nauwgezet gereguleerd wordt, zowel voor als na de geboorte, en is

Nadere informatie

Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij!

Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Bijeenkomst 2 Parkinson en veranderingen in het denken 2 Doelen van de cursus 1. Inzicht in veranderingen in het denken

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie

Nadere informatie

DNA = Desoxyribo Nucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur)

DNA = Desoxyribo Nucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur) DNA = Desoxyribo Nucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur) Hoe werd de structuur van DNA ontdekt? Hoe is DNA opgebouwd? Wat kun je door DNA aflezen? Genetisch Profileren Neurotransmitters Positief [serotonine]

Nadere informatie

IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN

IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN Gezond zijn vinden we belangrijk. Je merkt het misschien niet, maar we komen veel ziekteverwekkers tegen in ons dagelijks leven. Het lichaam heeft allerlei manieren om die ziekteverwekkers

Nadere informatie

Opvoeden en puberteit www.cjggooienvechtstreek.nl

Opvoeden en puberteit www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Opvoeden en puberteit www.cjggooienvechtstreek.nl n Opvoeden en puberteit De puberteit is de periode waarin kinderen zich tot volwassenen ontwikkelen. Een bewogen en spannende

Nadere informatie

Eerste hulp bij jouw CV met ouders!

Eerste hulp bij jouw CV met ouders! Heb jij al een CV? Daarin zet je alle belangrijke dingen die je hebt gedaan: bijvoorbeeld je opleiding(en) en baantjes. Hiermee laat je aan werkgevers zien wie je bent en wat je kunt: dat is dus heel belangrijk

Nadere informatie

Pubers. En de verleidingen van nu!

Pubers. En de verleidingen van nu! Pubers En de verleidingen van nu! PUBERTEIT/FUNCTIE Lichamelijke ontwikkeling ONTWIKKELING, HORMONEN, ONZEKERHEID + Cognitieve ontwikkeling DE GROEI VAN DE HERSENEN + Sociaal-emotionele ontwikkeling HOE

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Als je een tekst gaat lezen, is het goed om jezelf vragen te stellen. Dat vragen stellen moet je voortdurend doen. Voor het lezen kun je al een lijstje

Nadere informatie

SAMENVATTING. Depressie. De geschiedenis van antidepressiva

SAMENVATTING. Depressie. De geschiedenis van antidepressiva SAMENVATTING Depressie De term depressie wordt van oudsher gebruikt voor neerslachtige gevoelens en sombere gedachten. In de oudheid werden verschillende termen gebruikt om dit syndroom te benoemen, en

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo!! Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

HET PUBERBREIN een handleiding

HET PUBERBREIN een handleiding DE LOEF HET PUBERBREIN een handleiding Let s get started Waar gaan we het vandaag over hebben? ONDWERPEN voor het komende uur WIE ZIJN PUBERS? Je bent puber tussen 10 en 25 De puberteit start met de veranderende

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst Voorspellen Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en het plaatje. Tekst lezen en vragen stellen over de tekst 1. Lees de uitleg. Tijdens het lezen van een tekst,

Nadere informatie

Benzodiazepinen. Eindexamen vwo biologie pilot 2014-II

Benzodiazepinen. Eindexamen vwo biologie pilot 2014-II Benzodiazepinen Uit gezondheidsoverwegingen wordt in Nederland geprobeerd het gebruik van bepaalde kalmerende middelen, de benzodiazepinen, terug te dringen door ze niet meer te vergoeden via de zorgverzekering.

Nadere informatie

Opdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst

Opdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst Opdrachten bij cahier Foodtopia Het voedsel van de toekomst BEWAREN EN BEHOUDEN Wij vinden het heel normaal dat de supermarkt vol eten ligt. Vandaag, morgen, volgende week en daarna. Dat is mogelijk doordat

Nadere informatie

GOED ALS NIEUW BIOLOGIE LEERLINGENHANDLEIDING

GOED ALS NIEUW BIOLOGIE LEERLINGENHANDLEIDING ZO GOED ALS NIEUW BIOLOGIE LES 1: GEKWEEKTE WEEFSELS Als er in ons lichaam iets kapot gaat, kan dat een probleem opleveren. Sommige onderdelen zijn te vervangen, maar zo goed als het origineel wordt het

Nadere informatie

Trainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën

Trainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën Trainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën 2016 Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik & Boom uitgevers Amsterdam 1 Introductie Zelfregulerend leren houdt in dat leerlingen het eigen

Nadere informatie

1 Uitslapen. Schrijf op hoe het vanmorgen ging. Voorbeeld: Begintijd Wat heb je gedaan? Hoeveel tijd kostte dat? Wekker, opstaan 15 minuten

1 Uitslapen. Schrijf op hoe het vanmorgen ging. Voorbeeld: Begintijd Wat heb je gedaan? Hoeveel tijd kostte dat? Wekker, opstaan 15 minuten Na deze les kun je: s ochtends tijd besparen; op een rijtje zetten wat je allemaal moet doen; bepalen wat echt belangrijk is; een goede planning maken. 4 Bespaar tijd! School, vrienden, sport, clubjes

Nadere informatie

Website maken Mediawijsheid lessen Juli 2013

Website maken Mediawijsheid lessen Juli 2013 Website maken Mediawijsheid lessen Juli 2013 Website maken - Docent Sociale Media als Facebook/Twitter/Instagram is het medium waar veel pubers zich op begeven. Ouders zeggen wel eens dat de smartphone

Nadere informatie

W E L K O M. BreinLink voor ouders: BreinLink voor ouders 31 oktober 2012. BCL Instituut - Hulda Möller 1

W E L K O M. BreinLink voor ouders: BreinLink voor ouders 31 oktober 2012. BCL Instituut - Hulda Möller 1 W E L K O M BreinLink voor ouders: Beter Begeleiden door Breinkennis? Hulda Möller BreinCentraal Leren Instituut De Werkplaats 31 oktober 2012 www.breinlink.nl www.bclinstituut.nl IQ van tieners niet stabiel,

Nadere informatie

Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven

Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven Wat vind jij ervan? Opdracht: Recensies lezen en schrijven 1. Inleiding Deze film voldeed totaal niet aan mijn verwachtingen: de scenes waren langdradig, er zaten grappen in waar ik niet om kon lachen

Nadere informatie

De nieuwe zorgmedewerker

De nieuwe zorgmedewerker Werkblad De nieuwe zorgmedewerker De zorg verandert in snel tempo. Ook jouw rol als verzorgende of helpende verandert: meer aandacht voor individuele cliënten en hun netwerk. Werken met een zorg-leefplan

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team. SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie

Nadere informatie

Begrijpend lezen Strategie 6 en 7. Extra oefenen Niveau A

Begrijpend lezen Strategie 6 en 7. Extra oefenen Niveau A Begrijpend lezen Strategie 6 en 7 Extra oefenen Niveau A Remediëringsbladen - strategie 6 en 7 Niveau A 2 Je gaat leren om je leesdoel bij een tekst te bepalen en je leert om te controleren of je je leesdoel

Nadere informatie

Solliciteren (2) Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De sollicitatiebrief

Solliciteren (2) Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De sollicitatiebrief Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de sollicitatiebrief en het curriculum vitae (c.v.). Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart kun je: vertellen wat je schrijft in

Nadere informatie

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.

Nadere informatie

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen DOCENT In het thema architectuur gaan op onderzoek uit naar de oude huizen die vroeger in en rondom het gebied stonden dat nu is. Ze vergelijken de bouwstijl van verschillende oude huizen met hun eigen

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

UITSTELGEDRAG. Ik heb een deadline nodig om goed te kunnen werken. Volgende week moeten jullie je boekverslag indienen.

UITSTELGEDRAG. Ik heb een deadline nodig om goed te kunnen werken. Volgende week moeten jullie je boekverslag indienen. UITSTELGEDRAG Volgende week moeten jullie je boekverslag indienen. Ik heb een deadline nodig om goed te kunnen werken. Ik heb nog tijd. Die taak moet pas volgende week ingediend worden. Oh nee, we hebben

Nadere informatie

HOE BEREIK IK STAP VOOR STAP MIJN DOEL?

HOE BEREIK IK STAP VOOR STAP MIJN DOEL? HOE BEREIK IK STAP VOOR STAP MIJN DOEL? ANN DE SCHEPPER HOE BEREIK IK STAP VOOR STAP MIJN DOEL? 1 INLEIDING Je hebt een bepaal d concreet doel voor ogen. Misschien probeerde je al vaak om het te bereiken

Nadere informatie

Werkboek Inkijk Exemplaar. Het mooiste wat je kunt worden, is jezelf!

Werkboek Inkijk Exemplaar. Het mooiste wat je kunt worden, is jezelf! Werkboek Inkijk Exemplaar Het mooiste wat je kunt worden, is jezelf! Inleiding Voordat jullie beginnen Ik zal mij eerst even kort voorstellen: ik ben Maaike en Ziezo! is mijn eigen kindercoach praktijk.

Nadere informatie

Socialisatie & Seksualiteit

Socialisatie & Seksualiteit levensbeschouwing & maatschappij M A V O 3 katern 5 Socialisatie & Seksualiteit naam cluster maartenscollege groningen / haren MAVO 3 KATERN 5 2010 2011 levensbeschouwing & maatschappij: socialisatie &

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

-receptoren in celmembranen van bepaalde neuronen. Na binding van de neurotransmitter GABA aan een GABA A

-receptoren in celmembranen van bepaalde neuronen. Na binding van de neurotransmitter GABA aan een GABA A Benzodiazepinen Uit gezondheidsoverwegingen wordt in Nederland geprobeerd het gebruik van bepaalde kalmerende middelen, de benzodiazepinen, terug te dringen door ze niet meer te vergoeden via de zorgverzekering.

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt

Nadere informatie

1Wat is examenvrees eigenlijk?

1Wat is examenvrees eigenlijk? 8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep

Nadere informatie

PUBERS EN SOCIALE MEDIA

PUBERS EN SOCIALE MEDIA UW KIND EN SOCIALE MEDIA PUBERS EN SOCIALE MEDIA Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering Safer Internet Center NL, nieuws van vandaag: 56% van de ouders: kind zit teveel op mobiel 60% van de jongeren

Nadere informatie

Medicatie bij Probleemgedrag

Medicatie bij Probleemgedrag Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK Van positieve feedback leer ik niets. INLEIDING Feedback geven en ontvangen moet je eerst oefenen en dan toepassen. In de opdrachten hieronder ga je ermee aan de slag. Doelstellingen

Nadere informatie

Oriëntatie. Wat??? een zeepkist??? Oriëntatie. Welke. Dit ga je doen Onderzoeken wat nu eigenlijk een zeepkist is.

Oriëntatie. Wat??? een zeepkist??? Oriëntatie. Welke. Dit ga je doen Onderzoeken wat nu eigenlijk een zeepkist is. Oriëntatie Dit ga je doen Onderzoeken wat nu eigenlijk een zeepkist is. Welke Dit is een groepsopdracht. Dit doe je dus met je eigen groepje waar je de zeepkist mee gaat bouwen Aan deze vaardigheden ga

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie