OGO. Ontwikkelingsgericht Onderwijs op Basisschool De Bolleberg Baarlo. Beleidsdocument. September Beleidsdocument OGO, versie september

Transcriptie

1 OGO Ontwikkelingsgericht Onderwijs op Basisschool De Bolleberg Baarlo Beleidsdocument September 2009 Beleidsdocument OGO, versie september

2 Hoofdstuk 1 Wat nemen we ons voor? Thematisch werken structureel toepassen d.m.v. uitvoeren thema s: kleine thema s per groep of deelteams (bv. onderbouw) en minimaal 1 schoolthema per schooljaar. Daarbij de OGO-principes als uitgangspunt hanteren. De leerkrachten dienen zich de OGOwerkwijze steeds meer eigen te maken. Ze besteden daar o.m. aandacht aan in hun POP. De zgn. LGM-lijsten kunnen daarbij een hulpmiddel zijn. Ondersteuning/scholing t/m schooljaar door De Activiteit, Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs te Alkmaar, heden door BCO Venlo. Activiteiten: Het accent wordt gelegd op het thematisch werken: wat is daar voor nodig aan kennis, vaardigheden en materialen. De Stuurgroep OGO ondersteunt het team daarbij. Op haar beurt wordt de Stuurgroep begeleid door BCO Venlo. Tijdens uitvoering van het schoolthema neemt BCO tevens deel aan coaching van de leerkrachten. Van de expertise van De Activiteit wordt op afstand gebruik gemaakt, o.m. door lezing van hun tijdschrift Zone en het mogelijk bijwonen van workshops en het mogelijk aan schaffen van nieuw door hen te ontwikkelen materialen. We voeren zoals gezegd onder meer d.m.v. een schoolthema met een duur van ca. 8 weken de theorie uit in de praktijk waarbij de aspecten: zelfstandig werken, samenwerkend leren en ICT een belangrijke plaats innemen. Daarnaast worden, per groep dan wel in samenwerking met een collega van een naast hogere of lagere jaargroep kleinere thema s (ca 4 weken) volgens het OGO-principe uitgevoerd. Het team hanteert intern en naar buiten toe de naam OGO bij dit gekozen schoolconcept. Er dient verdere verfijning plaats te vinden op het gebied van thematiseren van kinderen. In de komende jaren zal de school in een continue proces van reflectie blijven onderzoeken wat de OGO status van dat moment is. We stellen vast dat een themaperiode intensief begeleid moet worden op het proces van thematiseren op Activiteitenboekniveau. Spel en onderzoek worden vooralsnog gekoppeld aan wereldoriëntatie en aan de creatieve vakken. Bedoelingen van het ontwikkelplan: waaraan werken wij? a. Aan het opzetten van de onderzoeksactiviteiten in de bovenbouw en het spelactiviteiten in de onderbouw b. We werken met het fasenmodel en de leerkrachtvaardigheden thematiseren. De volgende leerkrachtvaardigheden zijn expliciet van belang: Leerkrachten oriënteren zich op bedoelingen voor hen zelf bij het gekozen thema en mogelijke betekenisverlening van de kinderen (pagina s uit het Activiteitenboek) Leerkrachten zijn in staat om meerdere startactiviteiten te plannen om zicht te krijgen op wat kinderen al weten en wat ze willen weten Leerkrachten maken gebruik van het matrixmodel en perspectieven /leerinhouden (pagina s uit het Activiteitenboek) Leerkrachten richten samen met de kinderen, op basis van wat ze al weten en willen weten en waar ze naar toe werken, hun leeromgeving in. Leerkrachten ontwerpen gespreksactiviteiten waarmee ze de opbouw van de spelhoek en de onderzoeksactiviteit kunnen volgen door met de leerlingen hierover in gesprek te zijn Leerkrachten volgen activiteiten die informatie geven over de gekozen bedoelingen. Beleidsdocument OGO, versie september

3 Leerkrachten registreren op thema-inhoud en proces (reflectievragen m.b.t. het thematiseren) c. Welke resultaten hebben we uiteindelijk op het oog: Voor de leerlingen: De leerlingen zijn gewend aan een vaste werkwijze van thematiseren. De leerlingen tonen hun betekenisverlening in de startactiviteiten Ze bouwen met de leerkracht samen de leeromgeving op. De leerlingen ervaren dat spel en onderzoek uitgangspunt zijn voor activiteiten. De leerlingen werken met spelactiviteiten en onderzoeksactiviteiten De leerlingen werken samen met de leerkracht naar een afronding toe. De leerlingen zijn in staat te reflecteren op activiteiten en themaverloop in samenwerking met de leerkracht Voor de leerkrachten: De leerkrachten hebben een werkwijze ontwikkeld door de school heen: het fasenmodel van thematiseren wordt door ieder gehanteerd. De school maakt afspraken m.b.t. registratie op themaniveau. (schoolspecifiek Activiteitenboek) Spel en onderzoek zijn uitgangspunt, leerlingen richten samen met de leerkracht de leeromgeving in. Er wordt gewerkt naar een eindactiviteit en de leerkracht houdt de ontwikkeling van het thema bij op basis van voorafgestelde bedoelingen De leerkrachten dragen er zorg voor dat kennis die ze vast willen houden een plek krijgt in b.v. een portfolio. De leerkrachtvaardigheden worden aan het einde van het schooljaar door de leerkracht m.b.v. de L/G/M lijsten in beeld gebracht. De leerkracht reflecteert m.b.v. deze lijsten op de eigen vaardigheden en reikt het resultaat daarvan aan aan de stuurgroep. Een en ander resulteert in het vaststellen van persoonlijke werkpunten voor de volgende themaperiode. De taken van de OGO-stuurgroep: De OGO-stuurgroep notuleert tijdens bijeenkomsten. De OGO-stuurgroep ondersteunt de leerkrachten in de periodes die tussen de bijeenkomsten liggen. De OGO-stuurgroep brengt de opbrengsten van de uitgevoerde thema s in kaart a.d.v. een evaluatieve vergadering. De OGO-stuurgroep begeleidt de kleinere thema s en zorgt dat er voldoende overlegmomenten worden ingepland. Houdt tevens de ontwikkeling bij van de thema s middels een logboek. De OGO-struurgroep houdt dit beleidsdocument actueel door jaarlijks de versie te actualiseren en opnieuw vast te stellen o.m. door verwerking van de opbrengsten die we vast willen houden. De OGO-stuurgroep organiseert collegiale consultatie tijdens uitvoering van een thema. De OGO-stuurgroepleden voeren samen met de BCO-begeleider klassenconsultaties uit en voeren coachingsgesprekken tijdens de uitvoering van het schoolthema. De gegevens van het logboek, gesprekken en bezoeken, de evaluatieve vergadering en ervaringen van het team zijn basis voor het opmaken van de stand van zaken m.b.t. OGO en het vervolgaanbod. Beleidsdocument OGO, versie september

4 Hoofdstuk 2 Theorie en basisprincipes Een stukje theorie: Enkele zinsneden : De rol van Vygotski in deze: de grondlegger van de principes van OGO, ontwikkelingsgericht onderwijs. Daarbij past de term constructivisme : het ophalen van voorkennis en het daarop voortbouwen. Je hebt de omgeving nodig om te leren, de leerkracht kan daarin een belangrijke persoon zijn. OGO is voor het merendeel samenwerkingsdidactiek. Het gaat vooral om het proces. OGO kan best min of meer gesloten zijn. Organisatie: enige werkruis in de klas zul je moeten accepteren. Hoge betrokkenheid van de leerlingen en de juiste leeromgeving, daar gaat het mede om. Belangrijke aandachtspunten zoals: tijdsplanning/sturing en ruimte/structuren/kaders/visualiseren moeten deel uitmaken van de OGO-aanpak en dus van het werkmodel. Nadruk moet liggen op de leerprocessen, op de betrokkenheid en op de betekenisvolle context (kind>groep>samenleving). Betrokkenheid en betekenis zijn 2 van de vier B s binnen OGO, naast bedoeling en begeleiding. Een aantal aspecten die de betrokkenheid verhogen op een rijtje. *positieve verwerking *aandeel van de kinderen *zien en doen waarbij doen erg belangrijk is *variatie in werkvormen *meedoen *de materialen *het samen werken *de presentatie *de betekenis,relatie en verantwoordelijkheid Nog enkele vaststellingen: De kinderen hebben zelf een groot aandeel in en bij de OGO-werkwijze. De ideeën komen vaak vanuit de groep zelf en worden ook door de groep uitgewerkt. De kinderen hebben een eigen taak en verantwoordelijkheid binnen hun groepje. Actief zijn en doe-dingen zijn in deze belangrijk. Bij de cursorische vakken zijn de kerndoelen leidend. Bij de zaak- en creatieve vakken geven de kerndoelen daarnaast meer ruimte om de OGO-werkvorm toe te passen. In de groepen 1 en 2 wordt gesproken over ontwikkelingsdoelen. De methodedoelen in groep 3 zijn belangrijk i.v.m.het leesproces. Er is een verandering naar eigen leerdoelen. We hebben het in onze aanpak nadrukkelijk niet over projectmatig werken (waarbij de leerkracht vrijwel overwegend het project van begin tot eindproduct bedenkt), maar over thematisch werken, waarbij sprake is van een half-open planning met veel inbreng van kinderen. In het zgn. Activiteitenboek, aangepast aan onze eigen specifieke wensen, zijn handige werkbladen opgenomen waarop de groep bv. vragen en wat daar verder bij hoort kan registreren. Ook handig als reflectie-documentje met de kinderen! Beleidsdocument OGO, versie september

5 Gesprekken met kinderen: WWA = wat weet ik al? WWW= wat wil ik weten? Enige sturing in de gesprekken is zeker toegestaan binnen OGO en zelfs aan te bevelen. De gesprekken met de kinderen zijn het hart van OGO. Daar zit de ruimte voor inbreng van de kinderen en de kans naar hen te luisteren. *Verhalen vertellen (kunnen ook persoonlijke zijn). Hierbij mag men niets vragen,geen vingers opsteken alleen maar luisteren. *Interactie in kleine kring. Hierbij gaat het om het uitwisselen van iets. Iedereen vertelt, ook de leerkracht. Hij/zij heeft een gelijkwaardige rol. Het is niet de bedoeling om iets te leren maar om zich te presenteren. De rol van de leerkracht kan hierbij sturend zijn, niet oppervlakkig maar verdiepend. Dit kan bv. in de maandagmorgenkring en dan kun je bv. samen plannen maken hoe een sportdag eruit ziet of meningsvormende gesprekken van bv. De maaspoort. Het is vooral letten op de inhoud en dat men niet door elkaar praat. *Gesprekken om te leren. Hierbij gaat het om de leerinhoud. Er is een uitwisseling van gedachte maar de leerkracht bewaakt de leerinhoud en neemt mee wat anderen inbrengen, want samen weten we meer. Dit is een leergang binnen OGO. Het is een cyclus. Beleidsdocument OGO, versie september

6 Hoofdstuk 3 Welk beleid kunnen we, in deze fase formuleren? We kiezen op De Bolleberg voor een werkwijze die in de onderbouw veel kenmerken van basisontwikkeling omvat en daarop aansluitend voor het model van ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO). De vier B s zijn voor ons leidraad in dit werkprincipe: Betrokkenheid Betekenis voor kinderen Bedoelingen van het onderwijs Bemiddelende rol van de leerkracht We onderschrijven de volgende acht kernpunten van ontwikkelingsgericht onderwijs: 1. Kinderen bezitten ontwikkelingskracht en zijn voor verdere ontwikkeling afhankelijk van gerichte hulp. 2. De leerkracht is bijzonder belangrijk. Hij/zij neemt initiatieven, stimuleert en is medeontwerper van activiteiten. 3. De rol van de leerkracht is bemiddelen, door begeleiding en leiding en selectie van het activiteitenaanbod. 4. De zone van naaste ontwikkeling is het aangrijpingspunt: leerkracht en leerlingen in gezamenlijke activiteiten. 5. Leidende motieven en activiteiten in de ontwikkeling zijn leidraad. 6. Ontwikkelingsperspectief: van handelen naar (re)construeren naar leren. 7. De leerkracht betrekt de leerlingen in sociaal-culturele activiteiten. 8. Ontwikkelingswaarde hebben activiteiten die plaatsvinden in een zinvolle en betekenisvolle context. We hanteren een handelingsmodel volgens de volgende vijf fasen: Fase 0: Als leerkracht oriënteer ik me op het thema (ca. 1 week) Voorbereiding van het thema Keuze van het thema Verkenning van het thema Webmodel-ordening met mogelijke activiteiten Bezinning op start van de activiteiten Fase 1: Uitvoering van de startactiviteiten/afstemming (ca. 1 week) Formuleren van, voor leerlingen betekenisvolle vragen en bedoelingen van de leerkracht Subthema s vaststellen Lijst maken volgens het WWA/WWW-gesprek: wat weet ik al-wat wil ik weten Fase 2: Uitvoering van spel en onderzoek (ca. 4 weken) Taken verdelen Onderzoeksgroepjes vaststellen Onderzoeksvragen opstellen in groepjes Onderzoeksvragen presenteren en aanvullen Werkplan maken, activiteiten, materialen Hulpbronnen Woordvelden Fase 3: Afsluiting van het thema/afronding (ca. 1 week) Spreekbeurt/presentatie/demonstratie Uitstalling/tentoonstelling Quiz Elektronische presentatie Verwerking en presentatie van de gegevens Beleidsdocument OGO, versie september

7 Werkstuk maken Fase 4: Noteren van ervaringen en ontwikkelingen (ca. 1 week) Individuele reflectie en conclusies. Vragen: wat heb ik geleerd? wat weet ik nu? hoe heb ik gewerkt? wat zou ik de volgende keer anders doen? Groepsreflectie We gaan uit van een aantal niveaus van handelen bij de kinderen: 1. Voor de jongere kinderen zijn dat: manipuleren, experimenteren, spelen (constructiespel en rollenspel), bewuste leerprocessen 2. Voor de oudere kinderen zijn dat: manipuleren/experimenteren/onderzoeken, plannen maken, strategieën uitzoeken, sociaal leren, uitwerkingen maken/presentaties maken, reflecteren, nieuwe plannen enz. Algemene opmerking: Aanbeveling voor lkr. steeds na te denken hoe je de echte wereld naar binnen kunt halen. Zorg voor verbinding tussen je activiteiten en het eindproduct. Lln. moeten zich meer bewust zijn met welk doel ze de dingen onderzoeken. En: hou de kinderen steeds het eindproduct voor ogen: waar willen we uiteindelijk naartoe? Spel en onderzoek moeten daar naartoe leiden. Dit moet een doorlopend aandachtspunt voor bouw- en teamvergaderingen. Waak er verder voor dat het thema niet te breed wordt, zoek dus naar verenging/afbakening. De volgende werkafspraken liggen vast: De onderbouw kiest vooralsnog vaker voor een gezamenlijk thema. De onderbouw maakt een jaarplanning om de tussendoelen in kaart te brengen, waarbij gekoppeld wordt aan Schatkist. De onderbouw gebruikt methoden/schatkist als bronnenboek. In de bovenbouw gebruiken we onze methodes als bronnenboeken/hulpboeken, die echter ook mede de rode draad aangeven van de leerinhouden. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat de kerndoelen in onze methodes verankerd zijn. Leerkrachten geven bij de stuurgroep aan wanneer zij te weinig bronnen ter beschikking hebben. We laten tijdens de uitvoering van een schoolthema de methode zoveel mogelijk los. De middaguren worden dan zoveel mogelijk aan het OGO-thema besteed. Het werk van de kinderen in de leerlingenklapper is in de onderbouw te beschouwen als portfolio. We gebruiken een eigen, verkorte versie van het Activiteitenboek met formulieren en werkpapieren. Deze zijn digitaal beschikbaar in <Schoolinfo> net als alle overige OGO-ducumenten. We voeren met regelmaat een, vaak kleinschalig thema uit in de groep, binnen de zaakvakken, de creatieve vakken of een combinatie van beide. Feitelijk is er vanaf nu vrijwel permanent sprake van een thema dat op ogo-achtige wijze in de groep aan de orde is. We voeren jaarlijks minimaal één schoolthema uit waaraan alle groepen werken en waarbij waar mogelijk ouders betrokken worden. Ook de mogelijkheden van groepsdoorbrekend werken houden we daarbij open. Indien we daarbij groepsdoorbrekend werken tijdens zo n thema, dan bij voorkeur groep 1 aan 2 koppelen, groep 3 aan 4 (evt. groep 1 t/m 4 als onderbouw één thema uitvoeren), groep 5 aan 6 en groep 7 aan 8. Bij keuze van koppeling goed overleg tussen leerkrachten diverse groepen laten plaats vinden. Bij combinatie 3+4, duidelijk de kinderen met ontdekhoeken, doehoeken bezig laten zijn. We sluiten een schoolthema, en mogelijk ook kleinschaliger thema s af waarbij ouders en evt. andere belangstellenden worden uitgenodigd. Tijdstip van zo n afsluiting: indien s morgens: uur, indien s middags van uur zodat kinderen na afloop mee naar huis kunnen. Beleidsdocument OGO, versie september

8 Maak goede afspraken over het verloop van presentaties naar elkaar toe in hal, in klas en naar elkaar kijken in klas. Centrale optredens in hal en in klas blijven doen, maar tegelijk kritisch bekijken. Leerkracht moet eerst zelf presentatie gezien hebben. Een centrale presentatie houden in de sfeer van een liedje, dansje, toneelstukje, kort verhaaltje of gedichtje o.i.d. Geen lange spreekbeurt op het podium. Dit bewaren voor in de eigen klas. Aandacht en vaart blijft zo voor publiek behouden. Naamkaartjes voor leerkrachten. Tevens rondgang groepen voor groepen niet langer dan 5 min. laten duren, maar bij voorkeur nog wat korter! Plan ook met de kinderen reflectiemomenten in; dit is bij uitstek leren leren. Besteed daarbij vooral aandacht aan het proces; dat is vaak belangrijker dan het product, het eindresultaat. De leerkrachten houden in hun eigen portfolio (de vorm daarvan is voorlopig vrij) de ervaringen en dan met name de leerpunten van de werkwijze bij. Met name fase 4 en de daarbij behorende registratiemiddelen worden daarbij gebruikt. In de personeelskamer is een apart documentatie- OGO-hoekje ingericht ten behoeve van de leerkrachten. Maak gebruik van relevante artikelen uit het tijdschrift Zone. Ook digitaal te bereiken: Gebruikersnaam: bs. De Bolleberg; wachtwoord: p3458b3s. Bouw aparte (klassikale) vaardigheidslesjes in. Deze minilesjes kunnen betrekken hebben op het opstellen van de vragen, de wijze van uitvoeren onderzoek, de samenwerking in de groep e.d. We kunnen gebruik maken van de volgende suggesties (dus facultatief!): Om de opbrengst van de gesprekken met kinderen, indien nodig, te verhogen: Als de vragen die de kinderen zelf stellen onvoldoende opbrengst lijken te gaan krijgen om je vooropgestelde doelen te halen, ga je zelf sturen. Bedenk meerdere werkvormen om de vragen op papier te krijgen: bv. in groepjes, in tweetallen of zelfs individueel. Een permanente vragenwand in de klas is ook een idee om permanent vragen te verzamelen. Ook als hulpmiddel/suggestie te gebruiken: het Handelingskader ontwikkelingsgericht onderwijs, te vinden in de bijlagen bij de agenda voor de bovenbouwvergadering van 11 april 2006, om de aanpak van een thema wat meer sturing te geven. Idem: een lijst met 100 tips van activiteiten die toepasbaar is door de kinderen. vergadering. Idem: een lijst met 20 tips voor kinderen die een bepaald thema klaar hebben (in het voorbeeld kastelen ) en wat dan verder te doen. Verdere suggestie:laat kinderen die daar baat bij hebben in de groep werken met een maatje. Het onderwerp voor een thema hoeft niet altijd een containerbegrip als landen of voeding te zijn. Je kunt bv. ook een boek(titel) gebruiken als thema, of de actualiteit (krant, TV), of een bepaald evenement (sport, cultuur). Maak gebruik van de volgende interessante sites: en Beleidsdocument OGO, versie september

9 Hoofdstuk 4 Speerpunten aanbevelingen voor schooljaar Speerpunten: We voeren in een centraal schoolthema uit: voorjaar 2010, mogelijk gekoppeld aan de lustrumviering. Bij de keuze letten op: actualiteit, aansluiting bij belevingswereld, betekenisvol! We plannen bij uitvoering van het schoolthema, maar ook bij de groepsthema s per fase overlegmomenten in voor het team, of bouw. Dat kan ook in de vorm van werkvergaderingen. De begeleiding door BCO richt zich op klassenbezoeken tijdens de uivoering van het schoolthema met aansluitend coachingsgesprekken, en op begeleiding van de Stuurgroep. Meer aandacht voor leervragen van leerkrachten bv. voorgesprek door begeleider daarna de groepen in..met leidraad het in het voorgesprek besprokene. Formuleer dus concrete hulpvragen en kijk overweeg welke begeleiding je daar al dan niet bij nodig hebt. Het accent ligt op het optimaliseren van fase 2, dmv verdieping en coaching. De spel- en onderzoeksfase (fase 2) richt zich nog te zeer op het sec beantwoorden van de www-vragen. Streef naar meer diepgang, door verbreding en verdieping bij de kinderen. Daarbij ook aandacht voor: Differentiatie bij kinderen waarvoor sommige werkvormen binnen OGO problematisch blijken: eigen individuele benadering: strak ingeplande en afgebakende onderzoekstijd - individuele evaluatie-kortere werkmomenten en tussenevaluatie (eventueel hantering methode Meichenbaum methode Remweg ). Wanneer dit teveel gevraagd is direct stopzetten en een gebonden opdracht inzetten, waarna evaluatie waarom e.e.a. niet lukte. Verder willen we ook de registratie en reflectie zoals bedoeld in fase 4 gaan oppakken. De L/G/M-lijsten gebruiken voor persoonlijke ontwikkeling. Deze ook actualiseren tijdens werkvergadering. Alle leerkrachten dienen een goed beeld van de kerndoelen te hebben, hierin investeren. De principes van de zgn. cirkels ( en doelen) moeten we ons meer eigen maken. Het verbeteren van werken met de zgn. matrix is een aandachtspunt. Het effect, de opbrengst, na afloop van een thema moet goed zichtbaar zijn. Kinderen moeten echt dingen geleerd hebben. Registratie is daarbij van belang! Leerkrachten en leerlingen leggen bevindingen c.q. opbrengsten vast in hun portfolio, waarbij dat bij de kinderen niet slechts digitaal hoeft te zijn: het aanleggen van een map of klapper of themaschrift, met producten van hun OGO-activiveiten is ook een werkvorm. Zorg dat je als leerkracht de zaken die je wilt bewaren na een thema, (bv. het woordweb) op enigerlei manier samenvat, opslaat, kopieert o.i.d. zodat je er ook een volgende keer iets aan hebt. Ook foto s kunnen hierbij goed helpen. Bovendien straks nodig bij het vaststellen van de kerndoelen en tussendoelen. Veel tijd investeren in een goede introductie van het thema ( fase 1 startactiviteiten), thema dan op veel manieren introduceren (verhaaltje, voorwerp, film, poster e.d). Klaslokaal hierop ook inrichten, de rest doen vervolgens de kinderen. Thema moet zichtbaar zijn en blijven. Let er verder op dat je de juiste balans vindt tussen sturing en inbreng door de lln. Het mag geen gestuurd project worden! De werkpapieren/formulieren uit het verkorte Activiteitenboek consequent gebruiken. Denk daarbij ook aan een opbouwlijst ten behoeve van de kerndoelen. We maken collegiale consultatie binnen de school mogelijk. Ook: wat kan de Onderbouw leren van de Bovenbouw en omgekeerd. Beleidsdocument OGO, versie september

10 Het OGO-concept meer zichtbaar maken in het schoolgebouw; dat kan bv. door producten van kinderen langer en/of op een andere wijze te laten hangen/staan in school, en/of door bv. OGO-principes uitvergroot op te hangen in school. Aanbevelingen: 1. Suggestie de opbrengsten/producten van de kinderen ook op te nemen in het Kidsweb zodat het ook daar gelezen kan worden. 2. Gebruik bij fase 0 de kerndoelen en de SLO-tussendoelen : zie site SLO, (deze dus uitprinten/downloaden). 3. Naslagwerken/documentatiematerialen voor gebruik door de kinderen weer meer centraal op slaan. Klein documentatiecentrum op rek in gang t.o. groep Maak een toets, proefwerk, quiz n.a.v. het thema om iets van resultaten bij lln. te meten. 5. Schaf aan: Mijn portfolio, werken met portfolio in de bovenbouw door Hanneke Verkley en Bea Pompert. Zie ook andere publicaties t.b.v. de personeelsbibliotheek! 6. Bouw met kinderen een (korte) evaluatiekring in na afloop van een werkmiddag, met het doel reflectie op het verloop. 7. Overweeg de mogelijkheid ervaringen over dit onderwerp met andere scholen uit te wisselen: Schans-Blerick, Meander-Reuver, Meule-Venlo, Kom.mijn-Belfeld, Bongerd-Venray, Panningen-Zuid. 8. Groep 3: nog meer richten op spel, minder op onderzoek. Gesprekken met kinderen voeren. Zie ook boek Spel. Item voor netwerkoverleg! 9. Voor de onderbouw: 1) Onderbouw: ga echt de verdieping in en voer gesprekken met kinderen. Zie ook observatiemodel Horeb (2007) voor constructiespel en beeldende activiteiten. Geeft goed overzicht en opbouw, vervolgens vertalen naar OVMJK! 2) Aanbeveling dat nog meer zichtbaar te maken in de klas. Werk bv. met signaalwoorden : vb. het woord de verf op de plek waar de verfpotjes staan! Denk daarbij ook aan het woordweb. 10. Aanbeveling eind fase 1 begin fase 2 een weekschema te maken. Dit komt als blad in het nog samen te stellen pakketje werkpapieren voor fase 2. Deze aanbevelingen zo mogelijk in team bespreken en besluiten daaromtrent nemen, waarbij drie opties mogelijk zijn: 1. ze gaan structureel deel uit maken van ons beleid, 2. ze worden opgenomen als suggestie (facultatief), 3. ze worden niet verder meegenomen in ons OGO-beleid, verdwijnen dus uit ons plan! Beleidsdocument OGO, versie september