Riscki. Risicocompetentie bij jonge kinderen. Presentatie PWO project Lectoren BAKO Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Transcriptie

1 Riscki Risicocompetentie bij jonge kinderen Presentatie PWO project Lectoren BAKO Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 1

2 Medewerkers : Departement lerarenopleiding, KHLeuven: Projectleider: Els Bertrands Projectmedewerkers: Leene Leyssen, Lieve Smets Departement economisch hoger onderwijs, KHLeuven: Projectmedewerker: Anja Vanderspikken Met medewerking van : Laboratorium voor Experimentele Psychologie, KULeuvenen Thomas More hogeschool Antwerpen Peter De Graef Ann Lavrysen Vlaams instituut voor gezondheidspromotie en ziektepreventie Olaf Moens Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

3 Probleemstelling Ongevallenpreventie bij kinderen van 3 tot 8 jaar Overbescherming Inkrimping van speel- en experimenteer ruimte Of : werk maken van risicocompetentie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 3

4 Projectdoelen Geïntegreerd pakket voor scholen en leerkrachten waarin risicocompetentie als pedagogisch doel wordt vooropgesteld, 1. Nagaan hoe risicocompetentiezich in het gedragvan kinderen van 3-8 jaar manifesteert. 2. Onderzoeken of risicocompetentie van kinderen kan toenemen door opzetten van gerichte activiteiten in diverse contexten en door sensibiliseringen versterken van pedagogische en didactisch competenties van leerkrachten en scholen. Ondersteund door een transparant veiligheidsbeleid en zich juridisch, maatschappelijk en deontologischgedragen weten. 1. Leerkrachten en directies helpen om de aansprakelijkheidsaspectenverbonden aan hun school en of onderwijsopdracht te doorgronden 2. Via het aanbieden van een transparant evaluatieinstrument scholen ondersteunen in hun zorg voor een degelijke schoolverzekering (zowel ongevallen-als aansprakelijkheidsverzekering) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 4

5 Inhoud project 1. Onderzoeks-en ontwikkelwerk gericht op de klascontext en de kinderen Onderzoeksgebaseerde ontwikkeling van activiteiten, onderbouwde ondersteuning op vlak van didactische aanpak en begeleiding. (KHLeuven DLO) Explorerend onderzoek met een experimenteel opzet naar het effect van een sterk aanbod op de risicocompetentie van kinderen.(khleuven DLO / KULeuven) 2. Onderzoeks-en ontwikkelingswerk gericht op de schoolcontext Beleidsvoerende aanpak van scholen (KHLeuven/ Vigez) Verzekerings- en aansprakelijkheidsluik (KHLeuven ECHO) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 5

6 Opbouw presentatie 1. Definitie 2. Ontwikkelwerk voor kind en leerkrachten 3. Onderzoek naar toename van risicocompetentie 4. De voorstelling van de website met verwijzing naar het aansprakelijkheidsen verzekeringsluik Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 6

7 1. definitie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 7

8 Risicocompetentie? De competentie om op een -verantwoorde manier -een risico te nemen of niet te nemen Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

9 Risicocompetentie De competentie om de mogelijkhedenvan een riskante situatie te zien en er grensverleggendaan deel te nemen, ze te laten transformerennaar een meer aanvaardbare situatie (met inbegrip van stopzetten van deelname) of helemaal niet deel te nemen steunend op een reëleinschattingvan eigenervaringen en capaciteiten en een reële risico-inschatting van de situatie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

10 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 10

11 Generieke definitie : toepasbaar op meerdere vormen van risico nemen In dit project focussen we op : 1. Fysieke risico s 2.Aanvaardbare risico s Aanvaardbaar lichamelijk kwetsuur versus het vooruitzicht op het plezier van de participatie. Aanvaardbare risico s geven winst en worden door het kind zelf als risico gezien Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 11

12 Groeimodel risico-competentie mens organisati e Aanvaarding Perceptie weging beslissing Tijdsdimentie reflectie materiaal geen gedrag Risiconemend gedrag omgeving ASE Beïnvloed door ervaringskennis Oorzaak-gevolg Motorische Zelfconcept Sociale kennis vaardigheid cultuur Persoonlijkheidsstructuur Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

13 Risico hoort bij de natuurlijke spelontwikkeling van een kind De meeste kinderen zijn risicocompetent Hoog risicocomp ANGST ROEKELOOS Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 13

14 I. Het ontwikkelwerk Verhogen van risicocompetentie 1.Avontuurlijk spel ontwerpen 2.Didactische aanpak : begeleiden Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 14

15 1. Avontuurlijk spel ontwerpen 6 categorieën uitdagend spel waarbij een risico op fysieke verwonding mogelijk is. De kinderen zien het risico (EB Sandseter) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 15

16 Hoogte en snelheid Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 16

17 Werktuigen en natuurelementen Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 17

18 Stoeispel en verdwijnen/verloren lopen Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 18

19 Ontwerpen van uitdagende situaties (Hellen Tovey) Laat kinderen geven zelf betekenis geven Losse elementen die toestaan om eigen speldecor op te bouwen Materiaal met open einde Kinderen kunnen hun eigen taak kiezen en deze nastreven Kinderen kunnen exploreren, experimenteren en problemen oplossen Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 19

20 Voorbeelden - Appeltjes plukken - Koeienvlaai - Ballonnenvangers - Parachute - Laat je bollen - Verstopspelen - Stoeispelen - Bouwspeelplaats - Fietsspeelplaats FICHES OP DE WEBSITE!!! Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 20

21 2. Didactische aanpak Oog voor beleving van riskant gedrag en gepast begeleiden. Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 21

22 Oog voor beleving van riskant gedrag (EB Sandseter) Riskant spel prettige emotiesopwinding Prettige nietprettige emoties Opwinding-angst Onprettige emoties -angst Meer plezier dan angst Meer angst dan plezier Kinderen zijn op de activiteit Kinderen zijn op het doel georiënteerd georiënteerd OPDRIJVEN RISICO VERMINDEREN RISICO Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 22

23 Begeleiden 4 manieren om met risicogedrag om te gaan Beperken van het risico In het oog houden zonder in te grijpen Afstand nemen en het laten gebeuren Initiatief nemen, bijdragen in het risico Advies : laat risicovolle situaties toe in veilige omstandigheden!!! Niet pushen!!! NTUURLIJKE_ACTIVITEITEN.pdf Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 23

24 Houding van volwassenen is belangrijk - Positieve houding tav risico - Nadenken over verschil in acceptatie bij jongens en meisjes - Taal leren om er over te praten - Aangeven dat kinderen zelf de veiligheid in de hand hebben - Specifieke vaardigheden aanleren - Positief verschillende oplossingen /innovatieve aanpak van situaties ondersteunen. - Soms een stevige NEE : grens en uitleg Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 24

25 II. onderzoek Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 25

26 onderzoeksvragen 1. Meten de ontwikkelde risicoperceptietest(gebaseerd op de beproefde principes van de veranderingsdetectietest), de ingevulde vragenlijstdoor leerkrachten en ouders (vertaald uit het onderzoek riskid (Vetter, e.a., 2008) en het ontwikkelde observatieinstrument bij kinderen van 3 tot 8 jaar een verandering in risicocompetentie na een intensief aanbod van avontuurlijke activiteiten? 2. Is er een samenhangtussen de resultatenbekomen op de risicoperceptietest, de ingevulde vragenlijst en het observatieinstrument? Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 26

27 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 27

28 onderzoeksgroep Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 28

29 JANUARI: Risico-perceptie-test 1: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 1: filmopnames RISCKI-aanbod op school (jan-mei) 14 weken (zonder vakanties) JUNI: Risico-perceptie-test 2: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 2: filmopnames Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

30 Experimentele groep (intensief uitdagend aanbod) H.H.H 2 de kl.klas: juf Riet en juf Sarah 1 ste lj: meester Mark Controlegroep (geen intensief uitdagend aanbod) H.H.H 2 de kl.klas: juf Rozemie 1 ste lj: juf Mich + turnjuf: juf Sarah + juf Ilse Toetsdeelname: Toetsdeelname: -januari -juni -januari -juni Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

31 Enkele voorbeelden Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 31

32 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

33 1. risicoperceptietest - Veranderingsparadigma: Wat je belangrijk vindt speelt mee in het herkennen van verschillen (individueel referentiekader) - Wisselparadigma Snelle afwisseling in 2 foto s doet beroep op onmiddellijke herkenning - Het verschil in reactietijd waarop de verandering wordt vastgesteld en de mate waarin correct wordt geantwoord zijn een maat voor risicoperceptie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 33

34 Basisfoto wordt afgewisseld met hetzij : Neutrale verandering basisfoto risicoverandering Basisfoto met andere foto afgewisseld met wit scherm worden zeer kort getoond. Het kind tikt op de spatiebalk als het een verschil ziet Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

35 Figure 1: Gemiddelde reactietijd (estimated marginal means backtransformed) per conditie (stimulussoort*groep*testmoment) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 35

36 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 36

37 resultaat De 4 jarigen uit de experimentele groep gaan het sterkst vooruit qua antwoordtijd. Bij 6 jarigen niet significant aanwezig, wel trend. Percentage correcte antwoorden verbetert significant bij kinderen uit de experimentele groep in beide leeftijdsgroepen Test moet nog geoptimaliseerd worden i.f.v. 6 jarigen : blijkt te weinig discriminerend. Perspectief : je kan risicoperceptie al bij heel jonge kinderen meten : interessant ivm verkeersopvoeding, inschatting van speeltuigen Berekend met GLM (General Linear Model) Herhaalde meting design (techniek variantie analyse) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 37

38 2. Bonner vragenlijst 23 vragen gegroepeerd rond volgende factoren: 1.zelfwerkzaamheid (zelfsturing) en sociale competentie 2.Potentiële ongevallen betrokkenheid en bedreiging 3. Conflictoriëntering en afleidbaarheid 4. zelfwaardegevoel en zelfbeeld 5. sensomotorische gemotiveerdheid Bevraagd bij leerkrachten en (ouders) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 38

39 resultaat Factoren stemmen ten dele overeen: Sociale competentie Zelfwaardegevoel Weinig conflictgevoelig Concentratie (nieuw) Motorische competentie (nieuw) Pre-post analyse via variantieanalyse Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 39

40 resultaat Leerkrachten rapporteren bij de posttest Een hoger zelfwaardegevoel, het meest uitgesproken in de experimentele groepen en in het bijzonder bij 6 jarigen Een daling van de conflictgevoeligheid vooral bij de exp. Groep 6 jarigen Perspectief: Een verruimd aanbod zorgt voor een meer positieve bril van de leerkracht op zijn leerlingen? Uittesten items vragenlijst op grotere groep Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 40

41 3. observatielijst Inpasbaar in het procesgericht kindvolgsysteem (Laevers 2001) Welbevinden Betrokkenheid Sociale competentie Zelfsturing Motoriek Risicocompetentie toegevoegd Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 41

42 RC ver onderhet gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten RC ver bovenhet gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten Zwak vermijdend gedrag Zwak ongecontroleerd gedrag - Meteen zin om deel te nemen - Zoekt op verschillende manieren uitdaging - Verlegt zijn grenzen en praat erover - Opwindingsverhogende strategieën - Past gedrag aan bij gevaar voor zichzelf en voor anderen - Geeft niet op, maar blijft proberen - Wil zoveel mogelijk zonder hulp - Verschillende emoties: spanning - ontlading Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

43 observatieindicatoren Komt vrij vlot uit eigen initiatief tot actie in een nieuwe situatie: Wil de activiteit alleen doen, vraagt enkel hulp indien echt nodig Toont tekenen van afwisseling tussen spanning / concentratie versus ontlading (Vertoont emoties (plezier, ambivalent, onpleziering..) tijdens zijn spelervaringen (itt tot geen emoties) Vertoont opwindingsverhogende strategieën om de spelspanning te laten toenemen. Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

44 Vertoont opwindingsverlagende strategieën wanneer het risico te groot wordt of gevaar dreigt. Ziet gevaar (van zichzelf of van anderen) en past gedrag aan Streeft naar een juist en veilig gebruik van materialen Praat over het spel waarbij het gesprek gericht is op het zoeken van uitdaging/ het nemen van risico. Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

45 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

46 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

47 Scoring van 5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit elke groep (vlngs risicoperceptietest) Vast protocol waarbij +/-20 min video gescreend werd Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 47

48 Resultaat Geen vastgesteld effect pre post 5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit de pretest risicoperceptie: significante positieve correlaties pretest /observatie Perspectief Meer observaties nodig Nieuw onderzoeksperspectief met oog op expressieve uitingen. Interessant voor opvoeders om gedrag te herkennen Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 48

49 4. Samenhang Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 49

50 Aansprakelijkheid en ongevallenverzekering Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 50

51 Onderzoeksgebaseerde opheldering over : 1.Wie is aansprakelijk 2.Schoolpolis : waar moet je op letten Reeks bevattelijke documenten Presentaties aansprakelijkheid en verzekering Riscki Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 51

52 Meer info: DANK U Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 52