voorwaarden inherent aan de leerling voorwaarden inherent aan techniek
|
|
- Tobias van der Ven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1.10 Probleemoplossend Denken en Handelen Denken is de productieve kant van de intelligentie en is steeds gericht op het ontwerpen en hanteren van oplossings- en ordeningsmiddelen om een bepaald doel te bereiken. Het is zonder meer duidelijk dat deze definitie ook van toepassing is op techniek waar probleemoplossing voortdurend aan de orde is. Lees ook Krachtbronnen voor leren in techniek in Impulsboek Techniek 9-12 op blz. 45 Problemen oplossen gaat echter niet vanzelf. In techniek zou het wel eens verkeerd kunnen aflopen als leerkrachten zich niet bewust zijn van de voorwaarden die vervuld dienen te worden voor men met kinderen aan adequate probleemoplossing kan doen. De voorwaarden liggen op tweeërlei vlak: voorwaarden inherent aan de leerling voorwaarden inherent aan techniek 1. Inherent aan de leerlingen - voldoende ervaringsachtergrond om een technische probleemsituatie aan te kunnen. Daartoe behoren zowel de zogenaamde domeinspecifieke kennis (weten ze al iets over waarmee ze technisch bezig (zullen) zijn?), zoals de technische taal, het handig en vaardig omgaan met gereedschap, het kunnen inschatten van mogelijkheden van materie en instrumenten, het begrijpen van de technische instructies, enzovoort. - enkele leerstrategieën kunnen toepassen. Ze beschikken over een (ruim) arsenaal aan denken handelingsvaardigheden. Voor wat techniek betreft, zijn dat: kunnen vergelijken en ordenen, meten, schetsen maken en schematiseren, een geheel tot onder-delen kunnen terugbrengen en dan weer samenstellen, juiste materialen kiezen, bepaalde oorzakelijke verbanden zien (als ik hieraan draai, dan...), enzovoort. - weet hebben van eigen mogelijkheden (metacognitie) om techniekproblemen op te lossen en hulp of uitleg vragen niet uit de weg te gaan. Kinderen van de basisschool doen graag euforisch wanneer het op techniekactiviteiten aankomt, voor velen is niets onmogelijk. Het is goed kinderen op een zachte wijze met beide voeten op de grond te houden en hen in techniek te leren hoe belangrijk het is zichzelf goed in te schatten. Zo leren ze bijvoorbeeld op een goede wijze omgaan met elektriciteit, gevaarlijke stoffen en dergelijke en kweken ze een houding van controle en onderzoek aan. 41
2 2. Inherent aan techniek - Techniekproblemen laten zich op verscheidene wijzen oplossen. Kinderen ervaren dat bijvoorbeeld een methode van gissen en missen ook tot een goed resultaat kan leiden. Ze weten echter ook dat dit dikwijls de langste en minst economische weg is. - Veel techniekproblemen zijn ook de wereld uitgeholpen door systemen van voor- en nadoen, waarbij anderen (dikwijls leerkrachten) aan kinderen door uitleg, instructie, handreiking en medehulp het nodige resultaat voorschotelen. In heel wat knutsel- en handvaardigheidsactiviteiten op de basisschool is deze methodiek nog hardnekkig aanwezig. Overigens met dikwijls goed technisch resultaat. - Het is echter heel wat beter als kinderen geleidelijk ervaren hoe werken volgens een stappenplan (dat kan worden geleerd) hen op eigen wijze, zonder al te veel inbreng van anderen, ook tot probleemoplossing brengt. Dergelijke probleemoplossingsstrategieën, die we niet alleen in techniek maar ook in andere herkenbare situaties uit de klaspraktijk toepassen (vraagstukken, begrijpend lezen, en dergelijke), krijgen in techniekproblemen een zeer concreet en materieel karakter. Wij durven hiervan dan ook te zeggen dat het werken vanuit een technisch denk- en handelingsproces een goede vooroefening kan zijn en transfer realiseert bij meer abstracte probleemoplossing. Uit ervaring blijkt dat kinderen in een technologisch Om met een duimstok de dikte van één blad papier te meten, moet je een ware strategie hanteren. denk- en handelingsproces haast nooit de evaluatiestap overslaan (werkt het?). Het realiseren van technische dingen (samenstellen, (re)construeren, maken, enzovoort) leidt als vanzelf tot het uitproberen of het werkt. Terugkoppelen naar een vorige stap uit de strategie lijkt dan ook spontaan te gebeuren. 42
3 1. Probleemstelling 2. Planning Ontwerpen 3. Uitvoering Maken Het probleem wordt gesteld en vervolgens geanalyseerd: er moet iets worden bedacht, gemaakt, gebruikt, enzovoort. Het probleem wordt anders voorgesteld (probleemrepresentatie): verbaal, schematisch, grafisch, naar model. Ontwerpen worden besproken en gekozen. Overgaan tot het maken (probleem oplossen). Kiezen van materialen en gereedschap, een logische ordening hanteren en realiseren d.m.v. constructie, bouwen, assembleren, enzovoort. 4. Gebruik Het geheel uitproberen. Het werkt (niet)! Het functioneert (niet)! 5. Evaluatie Alles kritisch onder de loep! Eventueel terug naar stap 2! Fig. Vereenvoudigd schema van het technisch denk- en handelingsproces Bron: TOBO (Technologische Opvoeding Basisonderwijs -1993) Van plan naar concrete realisatie 43
4 1.11 Het lichaam is het eerste instrument (1) Het is bijzonder boeiend, zowel bij jonge als oudere kinderen, het eigen lichaam technisch te verkennen. Ze zijn heel vertrouwd met het eigen lichaam, maar herkennen de technische mogelijkheden ervan niet. Het is dus van belang dat de leerkracht in elk niveau van de basisschool bij de kinderen/de leerlingen de aandacht vestigt op de technische functionaliteit van hun lichaam. Hier wordt nogmaals duidelijk dat natuur en techniek onafscheidelijk zijn. Deel 2 vind je in Impulsboek Techniek 9-12, (blz. 49). Het samenspel van zintuigen en motoriek Kinderen hebben geen directe confrontatie met techniek nodig om technische basisinzichten en vaardigheden op te doen. Het eigen lichaam instrumenteel verkennen, leidt daar als vanzelf naartoe. Een goed gebruik van de zintuigen en wat motorische gevoeligheid zijn al voldoende om technisch uit de hoek te komen. Je ziet al bij heel jonge kinderen dat de grijpfunctie het resultaat is van een goed samenspel tussen kijken en handelen (zien en doen) wat in de leerpsychologie de oog-handcoördinatie wordt genoemd en een onderdeel is van de sensomotoriek. De hele sensomotoriek komt aan bod als alle zintuigen worden aangesproken om technisch handelend bezig te zijn. We illustreren dat in volgend schema. Zintuig Gezichtsvermogen Verwoordingen & gewaarwordingen Ogen ontvangen lichtprikkels o.a. door lens en netvlies zien, kijken, waarnemen, observeren bril, lens, loep slechtziendheid, blindheid In technische situaties als beweging en stilstand onderscheiden; inschatten van afstand en ruimte bij het spel om ongehinderd te lopen en te springen; grijpen, vastpakken, reiken, in diverse leer- en spelsituaties; het dragen van een bril, de functie van lenzen, het gebruik van een loep; weten dat slechte ogen door ingrepen kunnen worden verbeterd; 44
5 Tastzin Gehoor Gevoel door prikkels die vervorming van de huid tot gevolg hebben in vingers, handen, huid voelen, aaien, strelen, knijpen, wrijven Oren vangen o.a. geluidstrillingen op via oorschelp, trommelvlies, gehoorbeentjes en slakkenhuis horen, luisteren oorschelp gehoorapparaat gehoorschade, doofheid Neus vangt (moleculaire) geurstoffen op ruiken, (op)snuiven voelen wat hard of zacht is, warm of koud, nat of droog... het gevoel hebben zicht te krijgen op eigenschappen van dingen: ruw of glad, stekelig, enzovoort aanvoelen of een gereedschap goed in de hand ligt, past, een goede grip heeft, niet te licht of te zwaar is en dergelijke pijn ervaren en daarop reageren opgevangen geluiden vertellen iets over dingen die bewegen, vallen, enzovoort door de klank weten wat het is, of er iets aan mankeert, waaruit iets is gemaakt weten waardoor gehoorschade optreedt wie draagt er een gehoorapparaat en waarom? geuren waarnemen die iets over de kwaliteit vertellen: ruikt lekker, stinkt... door de reuk, de geur, het parfum weten wat er gebeurt: koken, (ver)branden, rook, gas, verdamping of verstuiving van Reukzin Smaakzin Tong en smaakpapillen vangen (moleculaire) smaakstoffen op smaken, proeven onderscheiden wat lekker, niet lekker is, bedorven, vers, enzovoort onderscheiden van zoet, zuur, zout, bitter, en dergelijke, om gerechten en drank te definiëren en te kwalificeren 45
6 v Zien voelen horen ruiken denken Noot: - de volgorde in dit overzicht is nagenoeg de orde waarin kinderen hun zintuiglijke observaties aangeven. Zie Strategische vragen stellen, blz Zintuigen zijn organen die reageren op onderscheiden prikkels (zie schema) om gedeelten van de werkelijkheid waar te nemen. De zintuigen geven informatie aan de hersenen die de prikkels interpreteren. - De zintuigen worden gewoonlijk als de bovenstaande vijf beschreven. Bijkomend wordt dikwijls ook de evenwichtszin vermeld. De evenwichtsorganen bevinden zich in het binnenoor (slakkenhuis en labyrint) en geven aan de hersenen informatie door over bewegingen en in balans blijven van het lichaam. Kinderen, hoe jong ook, kunnen via de zintuigen veel informatie opdoen over techniek en zijn in staat strategische vragen te stellen over de werking, het gebruik en het maken van techniek. Zie daarover blz. 34 en iets dergelijks bij Namen noemen, blz
Samenvatting project natuur zintuigen
Samenvatting project natuur zintuigen Let op: De plaatjes hoef je niet te leren! Samenvatting van de huid Hoe voel je? In je huid zitten drukreceptoren die gestimuleerd worden door jouw vinger. Ze sturen
Nadere informatieVragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text.
Zintuigen Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text. Why are the senses important to a designer? How can you use them in your design concept?
Nadere informatieT3 L7-8 De elektronica in mijn lichaam Onze zintuigen Bronnenboek Onze vijf zintuigen
1. Onze vijf zintuigen Hoe zou het zijn als je niets zou kunnen horen, voelen, zien, ruiken of proeven. Dat zou pas erg zijn! Je denkt niet zo vaak bewust aan je zintuigen, maar je gebruikt ze wel de hele
Nadere informatieL e t s g e t P h y s i c a l
L e t s g e t P h y s i c a l I n h o u d s o p g a v e 2 6-7 4-5 4-5 8-9 10-11 12-13 12-13 3 4 Horen werkw.uitspraak: [hore(n)] Verbuigingen: hoorde (verl.tijd ) Verbuigingen: heeft gehoord (volt.deelw.)
Nadere informatieZonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.
Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je
Nadere informatieZintuigen. zien ruiken. horen. voelen. proeven
Zintuigen horen proeven zien ruiken voelen inhoud 1. Zintuigen 3 2. Je ogen 4 3. Je oren 6 4. Je neus 8 5. Je tong 11 6. Je huid 12 7. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieToets Communicatie (eindtoets) 1
Toets Communicatie (eindtoets) 1 De toets bij het hoofdstuk communicatie. Maak in elk geval de toets passend bij de route die je hebt gedaan. Maak ook nog een toets voor een andere route. Probeer zo goed
Nadere informatieZINTUIGEN: GEVOELIGE ANTENNES
ZINTUIGEN: GEVOELIGE ANTENNES 1 K u n je a l l e s w a a r n e m e n? Met behulp van je zintuigen heb je steeds contact met je omgeving Hoe zou het zijn zonder zintuigen? Zelfs als je maar één zintuig
Nadere informatieThema Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik? (Zintuigen) Week 1 : Het gezicht
Thema Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik? (Zintuigen) Week 1 : Het gezicht - Grote kring : Puk heeft spiegeltjes meegenomen, want hij vind dat hij er zo mooi uit ziet in de spiegel. Elk kind krijgt een
Nadere informatie6,5. Samenvatting door een scholier 2017 woorden 28 oktober keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 2017 woorden 28 oktober 2013 6,5 62 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 3.1 ''Prikkels'' Met je huid kom je iets te weten over je omgeving. Als je iets aanraakt (
Nadere informatieThema 3 Voeding en je lichaam
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 3 Voeding en je lichaam Samenvatting Voeding en je lichaam Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Die zitten in ons eten en drinken. Voedsel en vocht zijn
Nadere informatie3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf
3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf Oefeningen voor de zintuigen in de onderbouw Manuela Gelens-Kilian, Montessorischool Buiten in Almere De ontwikkeling van de zintuigen en zintuigoefeningen
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 4:
Samenvatting door L. 717 woorden 19 juni 2013 4,8 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Biologie Thema 4: Zintuig Ligging Prikkel Waarneming Gezichts~ In de ogen Licht Zien
Nadere informatie- Prikkels worden opgevangen - Prikkels worden omgezet in impulsen (elektrische stroomstootjes)
Samenvatting Thema 7: Zintuiglijke waarneming Basisstof 1 Prikkel: invloed van buitenaf (milieu) op een organisme Adequate prikkel: de prikkel die geschikt is voor een bepaald zintuig: - Lichtprikkels
Nadere informatieHet zou het leven een stuk lastiger maken als een van je zintuigen niet goed of juist te goed werkt. En natuurlijk
Verslag door N. 2001 woorden 20 mei 2015 5,5 4 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Inleiding Bij de keuze van mijn onderwerp probeer ik altijd iets te kiezen waar ik nog veel van kan leren. In mijn werkstuk
Nadere informatie12 zintuigen. Opdrachtgever: Wil Sturkenboom School: Calandlyceum Project: O&O. Lara Vens, Lucas Boer, Hisko Veenstra en Marit van Hekesen
12 zintuigen Opdrachtgever: Wil Sturkenboom School: Calandlyceum Project: O&O Lara Vens, Lucas Boer, Hisko Veenstra en Marit van Hekesen Inleiding Dit rapport gaat over de 12 zintuigen theorie op basis
Nadere informatieProeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D
Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Reukvermogen Ondanks dat je zou zeggen dat je ruikt met je neus is slechts een deel hiervan waar. Het orgaan waarmee wij geur waarnemen bevind zich
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieOperatie aan het oor. Keel-Neus- en Oorheelkunde
Operatie aan het oor Keel-Neus- en Oorheelkunde Uw Keel-Neus-Oorarts (KNO-arts) heeft voorgesteld om uw oorklachten te behandelen met een operatie. Deze folder geeft u informatie over zo n operatie. U
Nadere informatieRobots. a. Kies uit en vul in: oor microfoon huid tong motor oog camera neus ... ... ... ... ... ... ... ... 1.1 Wanneer spreken we over een robot?
ROBOTS: 6 e LEERJAAR + / groep 8 + 1 e JAAR SECUNDAIR / VoortgEZET ONDERWIJS 1. ROBOT OF GEEN ROBOT? 1.1 Wanneer spreken we over een robot? Iedereen kan zich wel iets voorstellen bij het woord robot. Toch
Nadere informatieNieuwe leerplandoelstellingen voor Opmerkingen. Inhoud leerwerkboeken
Inhoud leerwerkboeken e leerplandoelstellingen voor 2015-2016 D/2015/7841/015 EUREKA!1A Thema 1 Zintuigen 1 Inleiding 1.1 Prikkel, reactie en zintuig B52 Uit waarnemingen afleiden of illustreren dat spierbewegingen
Nadere informatieKleur: Zonder kleur geen smaak
Kleur: Zonder kleur geen smaak Denise Blom - 1619313 Docent: Dick Swart Specialisatie: Visual Seminar: 2014-B Het is bekend dat je smaakperceptie beïnvloed wordt door factoren als geur, kleur, structuur,
Nadere informatieKeel- Neus- Oorheelkunde Operaties aan het oor
Keel- Neus- Oorheelkunde Operaties aan het oor 2 Inleiding Uw KNO-arts heeft voorgesteld om uw oorklachten te behandelen met een operatie. Deze folder heeft tot doel u te informeren zo n operatie. Hoe
Nadere informatieZintuigen. voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs
Zintuigen voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt, doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Oog Inleiding De meeste mensen hebben 5 zintuigen. Het gezichtsvermogen om te zien, het gehoor om te horen, de reuk om te ruiken, de smaak om te proeven en het gevoel om te voelen. Met zintuigen maak je
Nadere informatieFunctioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs
Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht
Nadere informatieActiviteiten BSO De Berenboot groep 1 t/m 3 Zomervakantie week 1: 6 t/m 10 juli. Thema: Dit is mijn lijf
Zomervakantie week 1: 6 t/m 10 juli Thema: Dit is mijn lijf Maandag 6 juli: Wie ben ik? We beginnen de vakantie relaxed met yoga en massage. Ook maken we omtrekken van onszelf op het schoolplein. Uiteraard
Nadere informatieDraaien om. Als je ergens om draait, dan gaat het daarover, dan is dat het belangrijkste.
Groep 5 thema 2 week 1 De 12 themawoorden De zintuigen. Zintuigen geven je informatie over de wereld om je heen. Je kunt ermee horen, zien, ruiken, proeven en voelen. De reuk. Eén van je zintuigen. Met
Nadere informatieActiviteitenbeleid 2013
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6: Pedagogisch beleid TintelTuin De 6 competenties Visie Activiteitenbeleid binnen het (dag)programma Laat zien
Nadere informatieOperaties aan het oor
Operaties aan het oor Inleiding Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over operaties aan het oor. Als u recent bij de KNO-arts bent geweest, die u zo'n operatie heeft voorgesteld, dan kunt u
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Zintuigen 1 INLEIDING Zintuigcellen Reuk-, smaak- en PH-sensoren Smaakzintuig Warmte- en koudesensoren Tast-, druk- en pijnsensoren Fotosensoren 2 ZINTUIGEN VORMEN DE VERBINDING
Nadere informatieZintuigen. Expertgroep 2 : Ruiken doe je met je neus! Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Expertgroep 2 : Ruiken doe je met je neus! Naam leerling:.... Leden expertgroep:... De voorbereiding De neus is er niet alleen om te ademen want door je neus kun je lekkere en vieze geuren ruiken. Jullie
Nadere informatieJe zintuigen kunnen lang niet alles waarnemen. Veel dieren kunnen beter zien, horen, proeven en ruiken dan de mensen.
Fantasie en Werkelijkheid Werkstuk gemaakt door Eline uit groep 6 Inhoudsopgave: H 1 Wat is de werkelijkheid? Blz. 1 H 2 Fantasie is geen werkelijkheid. Blz. 3 H 3 Fantasie bij kinderen. Blz. 3 Fantasieplaatje.
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieZintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Naam leerling: Leden expertgroep: De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken hoe goed je smaken uit elkaar kunt houden door te proeven. Wat hebben jullie nodig? Jullie krijgen de benodigdheden straks van
Nadere informatieKIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek 1e rapport: Datum gesprek 2e rapport: KIJK! 1-2 Bazalt Educatieve Uitgaven www.bazalt.
KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek : Datum gesprek : KIJK! Lijst 1. Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn vel zit, zal zich goed en vlot ontwikkelen. Het is van nature nieuwsgierig
Nadere informatieEINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010
EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum Derde graad LO A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 Lichamelijke opvoeding Motorische competenties 1.1 De motorische basisbewegingen
Nadere informatieOperaties aan het oor
Deze brochure heeft tot doel u informatie te geven over operaties aan het oor. Als u recent bij de KNO-arts bent geweest, die u zo'n operatie heeft voorgesteld, dan kunt u in deze brochure daar meer over
Nadere informatieVerwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8
Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 3
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 Samenvatting door S. 1377 woorden 11 februari 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie hoofdstuk 3 samenvattingen 3.1 Prikkels Prikkel = informatie uit je omgeving
Nadere informatiePedagogische werkwijze KDV De Torenmolen, versie november 2015 Selma Schalkwijk, locatiemanager
Omvang van het kinderdagverblijf en de samenstelling van de en Er kunnen maximaal 16 kinderen per dag worden opgevangen op kinderdagverblijf De Torenmolen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal
Nadere informatiemindfulness workshop
mindfulness workshop 1 mindfulness workshop Deze workshop wordt gegeven om een indruk te krijgen wat mindfulness inhoudt. Ook kan worden gekeken in welke training de workshop als onderdeel kan worden ingezet,
Nadere informatieLeerpad Natuurbeleving kleuters Lesduur: ca 60 minuten Bestemd voor groep 1/2/3 Sluit aan bij kerndoel: 39, 40a
Leerpad Natuurbeleving kleuters Lesduur: ca 60 minuten Bestemd voor groep 1/2/3 Sluit aan bij kerndoel: 39, 40a Inleiding Korte omschrijving van de les: In groepjes van 4 kinderen lopen ze begeleid de
Nadere informatieWat vraag ik aan mijn kind? 7 denkstappen om een probleem op te lossen
Wat vraag ik aan mijn kind? 7 denkstappen om een probleem op te lossen Inleiding Loremieke krijgt vier tekeningen naast elkaar geschikt op een blad. Onder elke tekening staat een cirkeltje, waarin ze de
Nadere informatiei!i' ] ] ] ] ] 1 ~ 1 ~ Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ 1..
1 ~ 1 ~ j J ) J J J I, i!i' 1 Al 1.. Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ j 1.. l.. '-....t L- '- '- Inhoud: 1.Inleiding. 2. Wat is een oor? 3. Hoe zit je oor in elkaar? 4. De drie delen van
Nadere informatieExamentrainer. Vragen vmbo-bk. Het oor. Oorpijn
THEMA 5 ZINTUIGlijke waarneming EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN 3 VMBO-bk Examentrainer Vragen vmbo-bk Het oor 1p 1 Het oor bestaat uit verschillende delen. Elk deel heeft een andere taak. Drie delen van het
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels
SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels We gebruiken op school voor het 4 de, 5 de en 6 de leerjaar de handleiding CONTACTSLEUTELS van uitgeverij De Sleutel. Kenmerken van Contactsleutels: Elk leerjaar beschikt
Nadere informatieOren om te horen. 1. Leesopdracht
1. Leesopdracht Lees de onderstaande tekst goed door. De tekst gaat over de werking van het gehoor en is erg handig voor maken van de overige opdrachten in dit boekje. Oren om te horen Je oren zijn er
Nadere informatiePedagogische werkwijze op de locatie (
Locatie: BSO De Kimme opgemaakt d.d.: 24 mei 2013 door: Dita Langenberg Omvang van de BSO en de samenstelling van de groepen Er kunnen maximaal 20 kinderen per dag worden opgevangen op BSO De Kimme. De
Nadere informatieRuiken en proeven vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62369
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieInhoudsopgave. Visie van de Pionier. blz. 3. Visie spelend leren op de Pionier... blz. 3. Spel blz. 3. De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz.
1 Inhoudsopgave Visie van de Pionier. blz. 3 Visie spelend leren op de Pionier... blz. 3 Spel blz. 3 De hoeken: een rijke speel-werkplek... blz. 5 De rol van de leerkracht..blz. 5 De rol van de ouders
Nadere informatieTiming: 50 min. Graad: 1-2. Leerplandoelen: VVKBAO:
Graad: 1-2 Timing: 50 min. Leerplandoelen: VVKBAO: WO TE 6.18 Kinderen kunnen met techniek omgaan in verschillende toepassingsgebieden. WO TE 6.18.1 Dat houdt in dat ze technische realisaties uit verschillende
Nadere informatieLesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen.
Vak: MUVO Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Doelen: Eindtermen: Muvo 1.2 De leerlingen kunnen door betasten en voelen (tactiel), door kijken
Nadere informatieZintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/58369
Auteur Iris Kikkert Laatst gewijzigd 11 March 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/58369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie4 keer beoordeeld 30 mei 2017
8 Samenvatting door een scholier 1301 woorden 4 keer beoordeeld 30 mei 2017 Vak Biologie Methode Biologie voor jou H6 Waarneming, regeling en gedrag Zintuigen in het algemeen zintuig orgaan dat reageert
Nadere informatieWerkblad Naut Thema 3: Voeding en je lichaam
Werkblad Naut Thema 3: Voeding en je lichaam 3.1 Wat heeft je lichaam nodig? Je lichaam is heel slim Een heel slimme machine Je lichaam kan rennen en kijken en groeien een snee gaat vanzelf weer dicht
Nadere informatieSpreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda.
Spreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda. Inleiding. Ik hou mijn spreekbeurt over het menselijk lichaam. Omdat ik later kinderarts wil worden en ik het heel interessant vind. Ons lichaam. Het
Nadere informatieBeoordelen op smaak en geur
Beoordelen op smaak en geur De vier basissmaken Met de tong kun je slechts vier basissmaken waarnemen, namelijk: zoet; zuur; bitter; zout. Hoe is het dan mogelijk, dat we toch heel veel andere smaken kennen
Nadere informatieKijkwijzer technologische opvoeding
Kijkwijzer technologische opvoeding Anders kijken naar kinderen tijdens technologische activiteiten. Een kernbegrip bij de evaluatie van het werk van de leerlingen is measurable learning outcome, het meetbaar
Nadere informatieRapport Lotje H. Naam Lotje H. Geboortedatum School/Locatie Boogschutter 0-7. Schooljaar Aanmaakdatum
Naam Geboortedatum 2-5-2012 School/Locatie Boogschutter 0-7 Schooljaar 2017-2018 Aanmaakdatum 9-10-2017 Groep Beren 2 Leraar Lieve van W. Bazalt Basisbehoeften Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn
Nadere informatieProeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D
Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Inhoudsopgave Pagina 2 Reukvermogen Pagina 3 Smaken en Proeven Pagina 4 Voorbeelden Pagina 5 De proefopstelling Pagina 6 De proef in werking Pagina
Nadere informatieWaarvan is het gemaakt?
Waarvan is het gemaakt? In deze les gaan we op zoek naar kenmerken van materialen. We zoeken aan de hand van zintuiglijke waarnemingen uit van welk materiaal een voorwerp gemaakt is. We leggen het verband
Nadere informatieInleiding. Hoe werkt het oor?
Otosclerose Inleiding Samen met uw KNO- arts heeft u besloten om vanwege uw gehoor en/of oorklachten een onderzoek te laten verrichten naar eventuele otosclerose. Deze folder geeft u informatie over wat
Nadere informatieVervangen van de stijgbeugel. Stapedotomie
Vervangen van de stijgbeugel Stapedotomie Uw KNO-arts heeft een afwijking aan uw middenoor vastgesteld veroorzaakt door otosclorose op en rondom stijgbeugel. Deze afwijking kan de oorzaak zijn van uw slechthorendheid.
Nadere informatieVerwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 4, 5 en 6
Verwonderen Groep 4, 5 en 6 Leerdoel De kinderen: - verwonderen zich over voedsel. - gebruiken hun zintuigen (ogen, neus, mond) om voedsel bewust te bekijken, te proeven en te ruiken. - ontdekken wat de
Nadere informatieNoten kraken. Contextgebied Gebruiksvoorwerpen Hefbomen
Contextgebied Gebruiksvoorwerpen Thema : Het bos - Herfst Probleem Ik wil die noot openmaken. Wat nu? Lesdoelen Verschillende werkwijzen aangeven om noten te kraken. De notenkraker als een efficiënt hulpmiddel
Nadere informatieZintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/58369
Auteur Iris Kikkert Laatst gewijzigd 12 augustus 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/58369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester
ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Positieve ingesteldheid 1 zich emotioneel goed voelen 2 zich als persoon iets
Nadere informatieOoroperaties Inleiding Hoe werkt een oor?
Ooroperaties Inleiding De keel-, neus-, en oorarts (KNO-arts) heeft bij uw kind een operatie aan een van de oren voorgesteld. In deze brochure wordt informatie gegeven over de werking van het oor en de
Nadere informatieverder aan de slag met meten te lijf
verder aan de slag met meten te lijf 180 www.rekenweb.nl Grote Rekendag 2010 meten te lijf en verder inleiding leerlijn vergelijken en ordenen natuurlijke maten referentiematen Ook na de Grote Rekendag
Nadere informatieIn gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en
Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht
Nadere informatieEvaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort
Evaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort Groep: 2 Leerkracht : Arianne van der Laan IB-er: Ria Ruyne Ergotherapeuten: Eelke van Haeften en Viviane
Nadere informatieZorgboekje. Kindgegevens
Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is
Nadere informatieHerhalingsles Het lichaam. Ademhaling. Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan.
Herhalingsles Het lichaam Ademhaling Benoem de aangeduide delen op onderstaande tekeningen aan. Als we ademen, stroomt er lucht binnen in ons lichaam. Welke weg legt deze lucht af? Vul het schema aan.
Nadere informatieSensorische informatieverwerking
Sensorische informatieverwerking Algemeen De zintuigen spelen in de ontwikkeling een grote rol. Ieder mens ontvangt door middel van zijn zintuigen informatie over de buitenwereld en over het eigen lichaam.
Nadere informatie1.4 Visie Het Timpaan
1.4 Visie Het Timpaan De visie op het onderwijs in de onderbouw is bij het Timpaan Basisontwikkeling. In de schoolgids wordt komen de volgende punten aanbod die uit Basisontwikkeling herkend worden. Heterogene
Nadere informatieOperaties aan het oor
KNO Operaties aan het oor BEHANDELING Operaties aan het oor Uw KNO-arts heeft voorgesteld om uw oorklachten te behandelen met een operatie. In deze folder vindt u meer informatie over de verschillende
Nadere informatieOperaties aan het oor
Operaties aan het oor Inleiding De keel-, neus-, en oorarts (KNO-arts) heeft bij u een operatie aan een van uw oren voorgesteld. In deze brochure wordt informatie gegeven over de werking van het oor en
Nadere informatieExpeditie Boswachterscode
Boswachterscode Ontdek jij je zesde zintuig? Kinderen tussen de 7 en 10 jaar opgelet! Zet je zintuigen op scherp. Volg het spoor van Benno Buitenpret. Speciaal voor jou heeft hij zijn persoonlijke en buitengewoon
Nadere informatiePedagogische werkwijze
Omvang van de BSO en de samenstelling van de groepen Er kunnen maximaal 20 kinderen per dag worden opgevangen op BSO De Capelle Wij bieden opvang aan de kinderen van De Capelle De samenstelling van de
Nadere informatieKOKEN IN DE KLAS. hoekenfiche. Algemeen: DOELEN en ASPECTEN
KOKEN IN DE KLAS hoekenfiche In deze hoekenfiche vindt u de belangrijkste ontwikkelingsaspecten en de leerplandoelen van wereldoriëntatie en Nederlands. Die zijn geordend in drie groepen: algemeen bij
Nadere informatieWereldoriëntatie. Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de
Lesvoorbereiding: Voedingsindustrie (beroepen : kwaliteitsverantwoordelijke, productieoperator en onderhoudstechnicus) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier
Nadere informatieExperiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak?
Experiment 1 Onderzoeksvraag Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Benodigdheden per persoon 1 chronometer (gebruik hiervoor je gsm) 1 blad papier + 1 pen
Nadere informatieGa je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieSensorische Integratie. Betere interactie met jezelf en omgeving door juiste waarneming én beweging. www.stichtingnovo.nl
Sensorische Integratie Betere interactie met jezelf en omgeving door juiste waarneming én beweging www.stichtingnovo.nl Inleiding Deze folder is bedoeld voor ouders, verzorgers en begeleiders van mensen
Nadere informatie(6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes
Praktijk-wijzer & oefeningen (6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes INLEIDING Materiaal 1. Azijn (10cl) 2. Bakpoeder (50g) 3. Balans 4. Maatbeker 5. Plastic flesje 6. Kurk met zelfgemaakte raket Werkwijze
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieProfielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk
Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan
Nadere informatieZintuigen. klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs
Zintuigen klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs Mensen weten wat er om hen heen gebeurt doordat ze kunnen zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Dat doen ze met behulp van zintuigen. Jij weet dat je
Nadere informatieThema Zintuigen. BSO in 2 nature Bushraft activiteit. www.in2nature.eu info@in2nature.eu. stichting in2nature. www.in2nature.eu info@in2nature.
BSO in 2 nature Bushraft activiteit www..eu info@.eu Thema Zintuigen www..eu info@.eu Johan en Sandra Van der Wielen Verbindingsweg 22 3921DM Elst (ut) 0318-471974 Triodos: 390288675 KvK: 30264584 Inleiding
Nadere informatiePedagogische werkwijze op de locatie
Locatie: BSO De Torenmolen opgemaakt d.d.: 1 februari 2015 door: Selma Schalkwijk, locatiemanager Omvang van de BSO en de samenstelling van de groepen Er kunnen maximaal 20 kinderen per dag worden opgevangen
Nadere informatieOperatie a an het oor
Operatie aan het oor Inleiding Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over operaties aan het oor. Alvorens nader om te gaan op het hoe en waarom is het zinvol in kort de werking van het menselijk
Nadere informatiePedagogische werkwijze Peuterspelen Het SchatRijk, Februari 2019 Anouk Aafjes, Locatiemanager
Omvang van de peuterspeel Er kunnen maximaal 14 kinderen per dagdeel worden opgevangen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal aantal kinderen op de Horizontale/ verticale/ flexibele Leeftijdsindeling
Nadere informatieActualisering leerplan eerste graad - Deel getallenleer: vraagstukken Bijlage p. 1. Bijlagen
Bijlage p. 1 Bijlagen Bijlage p. 2 Bijlage 1 Domeinoverschrijdende doelen - Leerplan BaO (p. 83-85) 5.2 Doelen en leerinhouden 5.2.1 Wiskundige problemen leren oplossen DO1 Een algemene strategie voor
Nadere informatieOperatie aan het oor
Operatie aan het oor De werking van het oor Wat wij geluid noemen, is in feite een luchttrilling. Deze trilling wordt opgevangen in de oorschelp en gaat via de gehoorgang ons lichaam binnen. Aan het einde
Nadere informatieMijn ervaringen met zintuigen
Mijn ervaringen met zintuigen Zien Animaties bij muziek Bij steeds meer muziek evenementen spelen zichtbare animaties een belangrijke rol en maken zij deel uit van de act. De animaties dragen bij aan een
Nadere informatieVervangen van de stijgbeugel bij otosclerose
Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een ooroperatie op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheel-kunde (KNO) van het Radboudumc. Deze folder
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieOperatie aan het oor. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Operatie aan het oor In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten dat u vanwege gehoor en/of oorklachten een operatie aan het oor zult ondergaan. Deze folder geeft een globaal overzicht van de gang
Nadere informatie