Stikstofgevoeligheid van vogelrichtlijnsoorten in Limburg. Analyse stikstofgevoeligheid in vijf Natura 2000-gebieden

Transcriptie

1 Stikstofgevoeligheid van vogelrichtlijnsoorten in Limburg Analyse stikstofgevoeligheid in vijf Natura 2000-gebieden

2

3 Stikstofgevoeligheid van vogelrichtlijnsoorten in Limburg Analyse stikstofgevoeligheid in vijf Natura 2000-gebieden Sovon Vogelonderzoek Nederland B-WARE Research Centre B.V. Bureau Natuurbalans Limes Divergens B.V. In opdracht van: Provincie Limburg December 2012

4 Colofon 2012 Sovon Vogelonderzoek Nederland, B-WARE Research Centre B.V., Bureau Natuurbalans - Limes Divergens B.V. Tekst en samenstelling: 1 Lemaire A.J.J., 2 Brouwer E., 3 Krekels R., 1 vankleunena., 1 Mensing V., 3 Scherpenisse M., 1 Sierdsema H. & 2 Tomassen H.B.M Stikstofgevoeligheid van vogelrichtlijnsoorten in Limburg. Analyse stikstofgevoeligheid in vijf Natura 2000-gebieden. ( 1 Sovon, 2 B-Ware, 3 Bureau Natuurbalans Limes Divergens BV) Foto s omslag: boven Budel-Dorplein (Weerter- en Budelerbergen) en onder De Hamert (Maasduinen) (foto s van Henk Sierdsema). In opdracht van: Provincie Limburg. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van scanning, internet, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Natuurbalans-Limes Divergens BV, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Natuurbalans-Limes Divergens BV is als opdrachtnemer van deze opdracht niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Natuurbalans-Limes Divergens BV. De opdrachtgever vrijwaart Natuurbalans-Limes Divergens BV voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Natuurbalans-Limes Divergens BV is lid van het Netwerk Groene Bureaus, brancheorganisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging.

5 INHOUD SAMENVATTING INLEIDING EN LEESWIJZER Inleiding Leeswijzer WERKWIJZE Inleiding Soortenselectie Leefgebiedenkaarten Trends relevante soorten per gebied Bepaling stikstofbelasting algemeen Beoordeling autonome ontwikkeling kwaliteit leefgebied Beoordeling KDW voor soorten uit de Vogelrichtlijngebieden Effecten van overschrijding KDW voor soorten op hun leefgebied RESULTATEN Leefgebiedkaarten Trends relevante soorten per gebied Populatiedoelstelling Trend in aantallen Staat van instandhouding; per soort en gebied Stikstofbelasting in de vogelrichtlijngebieden Beoordeling autonome ontwikkeling kwaliteit leefgebied Meinweg Maasduinen Weerter- en Budelerbergen Groote Peel Deurnsche Peel & Mariapeel Kritische depositiewaarden voor broedvogels Relaties tussen vogels en stikstofdepositie Vogelrichtlijnsoorten en stikstofdepositie Dodaars (A004) Geoorde fuut (A008) Porseleinhoen (A119) Nachtzwaluw (A224) Zwarte specht (A236) Boomleeuwerik (A246) Oeverzwaluw (A249) Roodborsttapuit (A276) Blauwborst (A272) Grauwe klauwier (A338) Toendrarietgans (A039b) Taigarietgans (A039a) Kolgans (A041) Kraanvogel (A127) Overzicht Kritische Depositie Waarden voor broedvogels SAMENVATTING RESULTATEN SCENARIO S Groote Peel Maasduinen Mariapeel & Deurnsche Peel GERAADPLEEGDE LITERATUUR...61

6 BIJLAGE 1 STIKSTOFDEPOSITIE IN DE PEILJAREN BIJLAGE 2 HSI-MATRIX...68 BIJLAGE 3 TOELICHTING LEGENDA LEEFGEBIEDKAARTEN (HABITATGESCHIKTHEIDSKAARTEN)...69 BIJLAGE 4 SCENARIO-KAARTEN DIE DE OVERSCHRIJDING VAN DE KRITISCHE DEPOSITIE WAARDEN IN HET LEEFGEBIED LATEN ZIEN (GEDEGRADEERD LEEFGEBIED)...80

7 SAMENVATTING Depositie van stikstof (NH3 en NOX) wordt algemeen beschouwd als één van de grootste knelpunten van de Nederlandse natuur. In Natura 2000-gebieden kan stikstofdepositie niet alleen gevolgen hebben voor habitattypen maar ook voor leefgebieden van vogelsoorten, waarvoor krachtens de Vogelrichtlijn beschermde gebieden zijn aangewezen. De instandhoudingsdoelstellingen voor deze vogelsoorten zijn geformuleerd aan de hand van leefgebieden. Een Vogelrichtlijngebied dient voldoende leefgebied in voldoende kwaliteit te hebben voor het voorkomen van minimaal een van te voren vastgesteld aantal broedparen. Bij het beoordelen van vergunningaanvragen ex. Artikel 19d Natuurbeschermingswet 1998, dienen projecten of activiteiten die kunnen leiden tot een toename van stikstofdepositie dan ook kritisch te worden beschouwd. De initiatiefnemer lukt het echter vaak niet om significante gevolgen te beoordelen, hetgeen leidt tot het weigeren van vergunningen of vernietiging door de Raad van State. Door gebruik te maken van de beste wetenschappelijke kennis ter zake kan het vergunningentraject zorgvuldiger en met minder juridische risico s worden doorlopen. Dit pleit voor een onderzoek dat als beoordelingskader gebruikt kan worden. De Provincie Limburg heeft het initiatief genomen dit onderzoek te laten uitvoeren door een samenwerkingsverband van Sovon Vogelonderzoek Nederland, Onderzoekscentrum B-Ware en Bureau Natuurbalans Limes Divergens. Voor vijf Limburgse Natura-2000-gebieden (Weerter- en Budelerbergen, Meinweg, Maasduinen, Groote Peel, Deurnsche Peel & Mariapeel) is de stikstofgevoeligheid van het leefgebied onderzocht, voor de vogelrichtlijnsoorten waarvoor de gebieden zijn aangewezen. Als basisinformatie is de huidige trend en staat van instandhouding van de betrokken vogelsoorten per gebied opgenomen. Daarbij is de autonome ontwikkeling van de kwaliteit van het leefgebied voor de verschillende soorten beoordeeld op basis van het huidige beheer. Vervolgens is de relatie beschreven tussen broedvogels en stikstofdepositie: welke mechanismen spelen een rol en wat zijn de voor vogels bijbehorende kritische depositiewaarden (KDW s)? In een samenvattende tabel zijn KDW s per soort en biotooptype opgenomen. Deze inschatting van de kritische depositiewaarden is afhankelijk van het habitat waarvan zij gebruik maken. Deze waarden zijn vervolgens gebruikt voor de bepaling van de mate van degradatie van het leefgebied bij verschillende stikstofscenario s in de jaren 2010, 2018, 2024 en Daarvan zijn kaartbeelden gemaakt waarop te zien is welk deel van het optimaal en suboptimale leefgebied is aangetast als gevolg van overschrijding van de kritische depositiewaarden voor die soort. Deze kaarten kunnen gebruikt worden om vergunningen zo goed mogelijk te onderbouwen met de hiermee verkregen, best beschikbare wetenschappelijke kennis. In het afsluitende hoofdstuk 4 wordt een samenvatting gegeven van de oppervlakten van het leefgebied, per gebied en vogelsoort, die worden aangetast. Voor de soorten met een ongunstige staat van instandhouding wordt een korte beschouwing gegeven in welke mate beheer, de autonome ontwikkeling en stikstofdepositie bijdragen aan de geconstateerde staat van instandhouding. Dit vormt een leidraad voor gebruik en interpretatie van de leefgebiedkaarten die bij de verschillende stikstofscenario s horen.

8 Tabel 1. Overzicht van de relevante soorten in de verschillende Vogelrichtlijngebieden. Categorie: Brv= broedvogel, N-Brv = niet broedvogel. Soort Categorie Weerter- en Budelerbergen Meinweg Maasduinen GrootePeel Deurnsche Peel &Mariapeel Dodaars Brv x x x Geoorde Fuut Brv x x Porseleinhoen Brv x Nachtzwaluw Brv x x x x Zwarte Specht Brv x Boomleeuwerik Brv x x x Oeverzwaluw Brv x Roodborsttapuit Brv x x x x x Blauwborst Brv x x Grauwe Klauwier Brv x Toendrarietgans N-brv x x Taigarietgans N-brv x Kolgans N-brv x x Kraanvogel N-brv x x S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 6 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

9 1 INLEIDING EN LEESWIJZER 1.1 INLEIDING Depositie van stikstof (NH3 en NOX) wordt algemeen beschouwd als één van de grootste knelpunten van de Nederlandse natuur. In een groot deel van Nederland (met het Peelgebied als beruchte kern) is sprake van een overbelaste situatie (Velders et al. 2011). In Natura 2000-gebieden met een achtergronddepositie die hoger is dan de kritische depositiewaarde resulteert alle nieuwe depositie meteen in een kans op significante gevolgen voor de instandhoudingsdoelstellingen (van Dobben & van Hinsberg 2008). Bij het beoordelen van vergunningaanvragen ex. Artikel 19d Natuurbeschermingswet 1998, dienen projecten of activiteiten die kunnen leiden tot een toename van stikstofdepositie dan ook kritisch te worden beschouwd. In de regel dient de initiatiefnemer zelf aan te tonen dat er per saldo geen toename van depositie is of dat significante gevolgen anderszins worden uitgesloten. Dat lukt vaak niet; geregeld worden vergunningen geweigerd of vernietigd door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Door gebruik te maken van de beste wetenschappelijke kennis ter zake kan het vergunningentraject zorgvuldiger en met minder juridische risico s worden doorlopen. Dit pleit voor een onderzoek dat als beoordelingskader gebruikt kan worden. De Provincie Limburg heeft het initiatief genomen dit, voorliggende, onderzoek te laten uitvoeren. In Natura 2000-gebieden kan stikstofdepositie niet alleen gevolgen hebben voor habitattypen maar ook voor leefgebieden van vogelsoorten waarvoor krachtens de Vogelrichtlijn beschermde gebieden zijn aangewezen. De instandhoudingsdoelstellingen voor deze vogelsoorten zijn geformuleerd aan de hand van leefgebieden. Een Vogelrichtlijngebied dient voldoende leefgebied in voldoende kwaliteit te hebben voor het voorkomen van minimaal een van te voren vastgesteld aantal broedparen. Voor het invullen van de hierboven geconstateerde kennisleemte is informatie verzameld over de soortecologie van de betreffende vogelsoorten, de stikstofproblematiek, de Vogelrichtlijn, effectgericht natuurbeheer en het beschermingsregime van de Natuurbeschermingswet. Doel van het voorliggende onderzoek is om uitspraken te doen over de relatie tussen stikstofdepositie en de omvang en geschiktheid van het leefgebied van vogelsoorten waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd (tabel 1). Voor vijf Natura-2000-gebieden (tabel 1) is de stikstofgevoeligheid van het leefgebied onderzocht voor de vogelrichtlijnsoorten waarvoor de gebieden zijn aangewezen. Dit is uitgewerkt in de vorm van kaarten per soort voor vier verschillende stikstofscenario s namelijk 2010, 2018, 2024 en Op deze kaarten is te zien welke deel van het optimaal en suboptimale leefgebied is aangetast als gevolg van overschrijding van de kritische depositiewaarden voor die soort. Deze kaarten kunnen gebruikt worden om vergunningen zo goed mogelijk te onderbouwen met de hiermee verkregen, best beschikbare wetenschappelijke kennis. Daarnaast zijn de resultaten ook bruikbaar voor de Natura 2000-beheerplannen en de PAS. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 7

10 1.2 LEESWIJZER In hoofdstuk 1 wordt de probleemstelling en vraag van de Provincie geschetst. Hoofdstuk 2 gaat in op de gehanteerde methodiek. In hoofdstuk 3 is informatie te vinden over de huidige trend en staat van instandhouding van de betrokken vogelsoorten per gebied. Tevens wordt de autonome ontwikkeling van de kwaliteit van het leefgebied voor de verschillende soorten beoordeeld op basis van het huidige beheer. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de relatie tussen broedvogels en stikstofdepositie: welke mechanismen spelen een rol en wat zijn de bijbehorende kritische depositiewaarden voor vogels (KDW s)? Aan het einde van hoofdstuk 3 is een samenvattende tabel te vinden met de KDW s per soort en biotooptype. Op basis van deze waarden zijn leefgebiedkaarten opgesteld en vier verschillende stikstofscenario s uitgewerkt (2010, 2018, 2024 en 2030). De kaarten zijn opgenomen in bijlage 3 en 4 en voorzien van een korte toelichting. In hoofdstuk 4 wordt een samenvatting gegeven welke oppervlakten van het leefgebied van soorten wordt aangetast. Voor de soorten met een ongunstige staat van instandhouding wordt tot slot een korte beschouwing gegeven in welke mate beheer, de autonome ontwikkeling en stikstofdepositie bijdragen aan de geconstateerde staat van instandhouding. Dit vormt een leidraad voor gebruik en interpretatie van de leefgebiedkaarten die bij de verschillende stikstofscenario s horen (bijlage 4). S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 8 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

11 2 WERKWIJZE 2.1 INLEIDING Om inzicht te verkrijgen hoe stikstofdepositie doorwerkt in de kwaliteit van het leefgebied van vogelrichtlijnsoorten zijn een aantal stappen doorlopen die onderstaand kort samengevat worden. Vervolgens worden de methodische aspecten in de navolgende paragrafen nader toegelicht. Als eerste stap is een selectie gemaakt van de soorten en doelen die daadwerkelijk stikstofgevoelig zijn ( 2.2). Voor deze soorten zijn leefgebiedkaarten opgesteld die aangeven welke deel van het betreffende Natura 2000-gebied bestaat uit actueel en potentieel leefgebied (situatie in 2010). Daarvoor is gebruik gemaakt van HSI-modellen ( 2.3). Tevens is voor de betreffende soorten op basis van trends en aantallen de huidige staat van instandhouding bepaald in relatie tot de doelen ( 2.4). In de vervolgstappen zijn Kritische Depositie Waarden gekoppeld aan de soorten en hun biotopen in de HSI-modellen zodat het mogelijk werd om ruimtelijke analyses uit te voeren voor verschillende stikstofscenario s. Met behulp van het programma Aerius zijn eerst depositieberekeningen gemaakt voor vier scenario s in 2010, 2018, 2024 en 2030 ( 2.5). Daarna zijn de effecten van de autonome ontwikkelingen en het uitgevoerde beheer kwalitatief beoordeeld ( 2.6). Deze zijn niet meegenomen in het HSI-model of het eindbeeld van de verschillende scenario s. Vervolgens is bepaald wat de KDW s voor vogels zijn ( 2.7) en welke effecten optreden bij het overschrijden van die waarden ( 2.8). Deze informatie is vervolgens aan het HSI-model gekoppeld en gebruikt om kaarten te maken voor de verschillende stikstofscenario s plus een samenvattende tabel met oppervlaktes. Tot slot is per soort een samenvattende beschrijving (hoofdstuk 4) gegeven in welke mate de huidige staat van instandhouding beïnvloed wordt door depositie en in hoeverre eventuele effecten gemitigeerd worden door het geplande beheer. 2.2 SOORTENSELECTIE Voor het bepalen van de stikstofgevoeligheid van vogelrichtlijnsoorten zijn alleen die soorten die daadwerkelijk stikstofgevoelig zijn, uitgewerkt in leefgebiedkaarten. In wordt de stikstofgevoeligheid per soort besproken. Op voorhand werd ingeschat dat alleen de broedvogels stikstofgevoelig zijn. Voor de niet-broedvogels (Kraanvogel, Kolgans, Taigarietgans en Toendrarietgans) zijn de gebieden aangewezen als slaapplaats. Omdat op slaapplaatsen al verrijking plaatsvindt door stikstof als gevolg van uitwerpselen en er geen aanwijzingen zijn dat dit op zich een knelpunt oplevert werd ervan uitgegaan dat de slaapplaatsfunctie voor niet-broedvogels niet stikstofgevoelig is. Ook in het document herstelstrategieën voor stikstofgevoelige habitats worden deze soorten (Kraanvogel, Kolgans, Taigarietgans en Toendrarietgans) als niet stikstofgevoelig beoordeeld. Extra stikstof kan echter wel leiden tot versneld dichtgroeien van de directe omgeving van de slaapplaats. Voor ganzen is dat geen probleem, maar voor Kraanvogel is vrij uitzicht vanaf de slaapplaatsen een belangrijke factor. Dichtgroeien kan worden voorkomen door middel van het juiste beheer. Voor Kraanvogel heeft geen verdere uitwerking naar leefgebiedkaarten plaatsgevonden. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 9

12 2.3 LEEFGEBIEDENKAARTEN Voor de Limburgse Vogelrichtlijngebieden zijn voor de kwalificerende broedvogels afzonderlijke leefgebiedenkaarten gemaakt. Er zijn kaarten gemaakt van het potentiële leefgebied op basis van ruimtelijke informatie en kennis over ecologische vereisten van de soorten en kaarten van het actuele verspreidingsgebied op basis van broedvogeldata. Beide kaartbeelden zijn uiteindelijk gecombineerd tot één kaartbeeld van het leefgebied van een soort. Hieronder wordt de werkwijze verder toegelicht. In verband met externe werking is bij voor de leefgebiedkaarten een buffer gehanteerd van 3 kilometer rond het Natura 2000-gebied. Potentieel leefgebied De kaart voor het potentieel leefgebied is gebaseerd op een HSI-model (Habitat Suitability Indexmodel ofwel Habitat Geschiktheidheids-model). Dit geeft de potentiële verspreiding weer op basis van expert-kennis, die de relatie tussen de soorten en een serie habitatkenmerken kwantitatief beschrijft. De gebruikte habitatkenmerken zijn: landgebruik, bodemopbouw, boomdichtheid, bosrandtype, oppervlakte open water en de gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GVG). In GIS (Geografisch Informatie Systeem) zijn overlays gemaakt van deze kaartbestanden met een rasterbestand, waarin de Limburgse Vogelrichtlijngebieden zijn opgedeeld in 25m x 25m vlakjes, zodat aan elk vlakje een landgebruiktype etc. kan worden toegekend. De inschattingen zijn gebaseerd op de soortprofielen, literatuurinformatie, veldkennis en de uitkomsten van statistische modellen die de relatie tussen deze kenmerken en het voorkomen van de soort beschrijven. Per soort en per kenmerk is op een schaal van 0 tot 5 ingeschat welke preferentie de soort heeft voor dat kenmerk. Een 0 betekent dat de soort er in het geheel niet voorkomt en een 5 dat de soort een sterke voorkeur heeft voor dit kenmerk. Tabel 2 laat een voorbeeld zien voor één soort (Boomleeuwerik) en één kenmerk (bodem). Een volledig overzicht van de HSI-scores is opgenomen in bijlage 2. Tabel 2. Voorbeeld van een HSI-tabel voor één kenmerk (bodem) en één soort (Boomleeuwerik). Bodem Boomleeuwerik Zand-eerd 1 Zand-grof 4 Klei-zwaar 0 Klei_op_veen 0 Klei_op_zand 0 Klei-licht 0 Leem 1 Zand-zwaklemig 4 Zand-sterklemig 3 Zand-stuif 5 Bodem_water 0 Veen 2 Bodem_bebouwing 0 Voor het berekenen van de HSI-waarde per 25m x 25m vlakje van de GIS-kaart is de waarde van dat vlakje vermenigvuldigd met de preferentie-waarde voor die soort. Dit levert per vlakje een waarde op die theoretisch kan variëren van 0 tot (5 tot de macht 6): hoe hoger de waarde hoe hoger S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 10 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

13 de kans op voorkomen. De berekende HSI-waarden zijn opnieuw geclassificeerd in twee klassen; suboptimaal en optimaal leefgebied. Deze re-classificatie is bedoeld om het relatieve belang van de verschillende delen van het leefgebied te duiden; voor de grens van de onderste klasse is het 25%- percentiel van de HSI-waarde per vlakje gebruikt. Voor de Oeverzwaluw is echter een afwijkende percentielwaarde van 7% gehanteerd om in de kaartbeelden het onderscheid te laten zien tussen de kleine oppervlakte optimale leefgebieden in de vorm van open water en de zeer grote oppervlakte aan andere biotopen waarde soort eveneens voedsel zoekt. Voor het maken van de leefgebiedkaarten is gebruik gemaakt van geografische bestanden waarmee de informatie uit de HSI-tabellen ruimtelijk is weergegeven. De daadwerkelijke situatie in het veld kan afwijken van de kaarten als gevolg van onvolkomenheden in de geografische bestanden. Bovendien zijn de modellen vanzelfsprekend een zo goed mogelijke benadering van de werkelijkheid en zullen daarom ook afwijkingen optreden. Actueel leefgebied Het actuele leefgebied is gebaseerd op gegevens van broedvogeltellingen, namelijk de locaties van broedterritoria. De gegevens zijn afkomstig uit het BMP-meetnet van Sovon en uit vlakdekkende broedvogelkarteringen die aangeleverd zijn door de provincie Limburg en van de Weerter- en Budelerbergen door het Ministerie van Defensie en zijn gebaseerd op tellingen uitgevoerd in de periode vanaf Elk punt in een GIS-bestand geeft niet de daadwerkelijke begrenzing van het territorium weer, maar alleen het zwaartepunt van de waarnemingen. Om dit te ondervangen zijn de stippenkaarten omgezet in dichtheidskaarten met behulp van de hiervoor in GIS ontwikkelde Kernel-toepassing, waarbij een Kernel-afstand van 250m of 1500m (Zwarte Specht en Oeverzwaluw) is gehanteerd. Deze geven een natuurlijker beeld van de gebieden waar een soort daadwerkelijk is aangetroffen in de periode waarop de kaart betrekking heeft. Informatie over het actuele leefgebied was alleen vlakdekkend beschikbaar voor de provincie Limburg. In de leefgebiedkaarten is daarom alleen voor de provincie Limburg informatie opgenomen over het vastgestelde leefgebied. Gecombineerde kaart actueel en potentieel leefgebied De kaart met actueel leefgebied wordt gecombineerd met de HSI-classificatie-kaart tot de uiteindelijke kaart met het actuele en potentiële leefgebied. 2.4 TRENDS RELEVANTE SOORTEN PER GEBIED Voor het bepalen van de huidige staat van instandhouding (SVI) voor vogelrichtlijnsoorten is zo veel mogelijk aansluiting gezocht bij de methode waarmee de Natura 2000-doelstellingen voor vogels bepaald zijn. Deze methode is beschreven in het rapport Trends van vogels in het Nederlandse Natura 2000-netwerk (SOVON & CBS 2005). De gebruikte basisgegevens zijn voor broedvogels afkomstig uit de meetnetten BMP en LSB. Daarnaast is aanvullende informatie gebruikt uit vlakdekkende broedvogelkarteringen die uitgevoerd zijn door de Provincie Limburg en het Ministerie van Defensie. De huidige SVI is geschat op basis van de aanwezige aantallen en trends op gebiedsniveau. Voor de aantallen is in eerste instantie gebruik gemaakt van het gemiddelde over vijf jaar per gebied (periode ). Wanneer er onvoldoende recente gegevens voorhanden waren zijn iets oudere gegevens gebruikt (2005), met vermelding van jaartal en bron. Voor de trends is gebruik gemaakt van de langjarige gebiedstrend vanaf het startjaar en van de gebiedstrend over de laatste tien jaar. Ter aanvulling zijn tevens de landelijke trends weergegeven. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 11

14 2.5 BEPALING STIKSTOFBELASTING ALGEMEEN De depositieberekeningen zijn door de Provincie Limburg met Aerius v1.4.2 gemaakt en voor het voorliggende onderzoek aangeleverd. In de scenario's voor deze depositieberekening zijn de volgende zaken meegenomen: 1. Het huidige bestaand beleid voor landbouw, industrie, verkeer en andere sectoren. Met name prognoses voor depositiedalingen als gevolg van maatregelen in het buitenland(o.a. in het kader van de NEC-richtlijn) zijn wel meegenomen maar hiervoor zijn zeer voorzichtige scenario's genomen. Daling door afname van emissies in het buitenland zal dus waarschijnlijk groter worden dan nu is berekend. 2. Toekomstig aanvullend landbouwbeleid voor staltechnieken en mestaanwending. Het gaat landelijk om een daling van circa 9 a 10 Kton N-emissie die naar rato verdeeld is over Nederland aan de hand van huidige landbouwbedrijven en de gegevens van de mestaanwending. 3. Aanvullend provinciaal beleid van 5 provincies (Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord- Brabant en Limburg). Het betreft per provincie verschillende maatregelensets die provincies zullen implementeren. De berekeningen zijn gebaseerd op sectorale emissie/depositieberekeningen voor een groot aantal sectoren. Denk hierbij aan landbouw (stallen, mestaanwending) industrie, verkeer/vervoer, huishoudens etc, maar ook (voor Limburg) kleinere bronnen als scheepvaart en luchtvaart. Voor deze bronnen is de depositie opgesplitst in lokale depositie dicht bij de bron en depositie die verdwijnt in de 'achtergrond'. Grote categorieën zijn daarom ook de achtergrondbelasting en depositie uit het buitenland. Cijfers in de aangeleverde scenario's betreffen dus feitelijk een optelling van de berekening van alle bronnen. Belangrijk is om te weten dat in deze berekeningen ook prognoses voor groei zijn opgenomen. Het gaat dus om een totaalemissie waarin zowel dalingen door beleidsmaatregelen alsmede stijgingen zijn opgenomen. Als voorbeeld: het wegverkeer zal komende jaren toenemen. Er zullen meer kilometers gereden worden. De motoren worden echter schoner. Beide zaken zitten in de modellen met als nettoresultaat voor deze sector toch een (flinke) daling van de N-emissie en depositie. Ook zijn grote toekomstige projecten al meegenomen. Denk aan grote infraprojecten en bedrijventerreinen. 2.6 BEOORDELING AUTONOME ONTWIKKELING KWALITEIT LEEFGEBIED De basis voor het vaststellen van de ontwikkeling in de leefgebieden ligt in de ontwerp Natura-2000 beheersplannen. De daarin opgenomen maatregelen worden vergeleken met de wensen van de verschillende soorten. In hoeverre effectgerichte (beheer) maatregelen de gevolgen van stikstofdepositie kunnen mitigeren is opgenomen in het programma Herstelstrategieën. Hierin staat per leefgebied aangegeven welke beheersmaatregelen positieve gevolgen hebben op de verschillende habitattypen. Per gebied is een tabel opgenomen met de (indirecte) gevolgen op de VR-soorten. Maatregelen die geen directe of indirecte betrekking hebben op de soorten zijn niet opgenomen. 2.7 BEOORDELING KDW VOOR SOORTEN UIT DE VOGELRICHTLIJNGEBIEDEN In vogelrichtlijngebieden is voor een aantal vogelsoorten populatiedoelstellingen geformuleerd, overeenkomend met een goede staat van instandhouding van het leefgebied. Eén van de factoren die een mogelijk negatieve invloed heeft op de populatiegrootte is een overmaat aan stikstofdepositie. Er zijn veel mogelijke manieren waarop deze stikstofdepositie een effect kan hebben op S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 12 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

15 vogels. In het voorliggende rapport wordt per soort een overzicht weergegeven van de mogelijke relaties van deze soort met stikstofdepositie. Ook wordt aangegeven welke onzekerheden er op dit vlak bestaan; er is nog een groot aantal kennislacunes. Uiteindelijk wordt aangegeven vanaf welke mate van stikstofdepositie er waarschijnlijk effecten op de soort gaan optreden; de kritische depositiewaarde (KDW). 2.8 EFFECTEN VAN OVERSCHRIJDING KDW VOOR SOORTEN OP HUN LEEFGEBIED In paragraaf 3.5 is aangegeven wathet (waarschijnlijke) effect is van overschrijding van deze KDW op de kwaliteit van het leefgebied. Ofschoon in deze paragraaf ook suggesties zijn gedaan voor een kwantitatieve relatie tussen stikstofdepositie en de kwaliteit van het leefgebied, zijn er ons inziens te veel kennislacunes aanwezig om deze suggesties ook door te kunnen voeren in de berekeningen voor het leefgebied. Er is daarom alleen op kaart aangegeven waar de vermoedelijke KDW wordt overschreden bij het gegeven stikstofscenario. Overschrijding van deze KDW is vastgesteld voor de peiljaren 2010, 2018, 2024 en Op de leefgebiedkaarten is uiteindelijk zichtbaar gemaakt waar de vastgestelde KDW wordt overschreden en dus het leefgebied van een soort door stikstof wordt aangetast. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 13

16 S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 14 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

17 3 RESULTATEN 3.1 LEEFGEBIEDKAARTEN De leefgebiedkaarten zijn opgenomen in bijlage 3. De leefgebiedkaarten laten in drie klassen zien in welke mate de Natura 2000-gebieden geschikt zijn als leefgebied voor een bepaalde soort. De volgende indeling is gehanteerd: 1. Geen leefgebied (wit) 2. Suboptimaal leefgebied (oranje) 3. Optimaal leefgebied (groen) De donkere tinten oranje en groen betreffen locaties waar de soort daadwerkelijk is vastgesteld (actueel leefgebied). Deze informatie is alleen beschikbaar voor de gebiedsdelen die in de provincie Limburg liggen. 3.2 TRENDS RELEVANTE SOORTEN PER GEBIED Onderstaand wordt de huidige staat van instandhouding beoordeeld op basis van de aantallen en trends per gebied, in relatie tot de Natura 2000-doelstellingen. De informatie is vooraf samengevat in een aantal tabellen en wordt vervolgens per soort en gebied besproken. Volledigheidshalve wordt vermeld dat de conclusies en aantallen in dit rapport ten dele afwijken van de informatie in de huidige (concept)-beheerplannen. Dit heeft te maken met het verschil in de actualiteit van de gebruikte gegevens Populatiedoelstelling Tabel 3.1 geeft de doelstellingen en huidige populatieomvang per Natura 2000-gebied weer. In de tabel is in drie kleuren aangegeven in hoeverre de doelstelling voor de populatieomvang wordt gehaald. Voor 12 van de 23 soort-gebied combinaties wordt de populatiedoelstelling momenteel zeker gehaald. Voor 2 soort-gebied combinaties wordt het doel niet gehaald, maar bedraagt de populatie wel 50% of meer van het doel. Voor 4 soort-gebied combinaties liggen de aantallen 50% of meer onder het doel. Voor 5 soort-gebied combinaties zijn onvoldoende gegevens beschikbaar. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 15

18 Tabel 3.1. Huidige populatie in relatie tot de populatiedoelstelling. Natura 2000 gebied: WBB & R = Weerter- en Budelerbergen; DB & MP = Deurnsche Peel en Mariapeel; GP = Grote Peel; MD = Maasduinen; MW = Meinweg. Oppervlak: doelstelling omvang leefgebied. Kwaliteit: doelstelling kwaliteit leefgebied; Doel: doelstelling in aantal broedparen. Beoordeling aantal: Groen = doel wordt gehaald; Oranje = doel wordt niet gehaald, maar populatie bedraagt 50% of meer van de doelstelling; Rood = doel wordt niet gehaald, populatie bedraagt minder dan 50% van de doelstelling;? = geen aantallen beschikbaar. Aanvullende vlakdekkende kartering: Gegevens op basis van eenmalige vlakdekkende kartering door de Provincie Limburg, het Ministerie van Defensie; Staatsbosbeheer en J.Timmermans. Bron overige gegevens: Sovon, CBS. Nr gebied Natura 2000 gebied Soort Oppervlak Kwaliteit Doel (broedparen) (BP) Gemiddeld aantal 2006 t/m 2010 BMP, LSB Aanvulling vlakdekkende karteringen Jaar aanvullende data Beoordeling aantal 138 WBB & R Boomleeuwerik = = WBB & R Nachtzwaluw = = WBB & R Roodborsttapuit = = DP & MP Blauwborst = = 350? 139 DP & MP Dodaars = = 35? 139 DP & MP Nachtzwaluw = = DP & MP Roodborsttapuit = = 120? 140 GP Blauwborst = = 200? 140 GP Dodaars = = GP Geoorde fuut = = GP Porseleinhoen > > GP Roodborsttapuit = = MD Boomleeuwerik = = MD Dodaars = = MD Geoorde fuut = = MD Grauwe klauwier > > MD Nachtzwaluw = = MD Oeverzwaluw = = MD Roodborsttapuit = = MD Zwarte specht = = MW Boomleeuwerik = = MW Nachtzwaluw = = MW Roodborsttapuit = = Trend in aantallen Tabel 3.2 geeft de beoordeling van de trend van de broedvogels waarvoor de gebieden zijn aangewezen. Voor 13 van de 23 soort-gebied combinaties is de trend neutraal of positief; voor 5 soort-gebied combinaties vertoont de trend een lichte afname, voor 4 soort-gebied combinaties vertoont de trend een sterke afname en voor 1 soort-gebied combinatie is er geen uitspraak mogelijk omdat de soort te sterk fluctueert of de trend onduidelijk is. De beoordeling is mede gebaseerd op expert judgement. In figuur 3.1 is een overzicht te vinden van de trends (index of aantallen) per soort, geordend naar Natura 2000-gebied. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 16 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

19 Tabel 3.2. Trend van soorten (index of in aantallen) per Natura 2000-gebied. Natura 2000 gebied: WBB & R = Weerter- en Budelerbergen; DB & MP = Deurnsche Peel en Mariapeel; GP = Grote Peel; MD = Maasduinen; MW = Meinweg. Startjaar: Startjaar meetreeks. Trend: ++ = significante sterke toename van >5% per jaar, + = significante matige toename van < 5% per jaar, 0 = stabiel, geen significante trend, - = matige significante afname van < 5% per jaar, -- = sterke significante afname van >5% per jaar,? = onzeker, geen betrouwbare trendindicatie mogelijk. Beoordeling trend: groen = toename, stabiel of fluctuerend met recente toename; oranje = lichte afname of fluctuerend met recente afname; rood = sterke afname. Bron: Netwerk Ecologische Monitoring (Sovon, CBS). Natura 2000 gebied Soort Startjaar Trend gebied langjarig Trend gebied 2001/ /11 Trend NL langjarig Trend NL 2001/ /11 WBB & R Boomleeuwerik?? + 0 fluctuerend; mogelijk toename (niet significant) WBB & R Nachtzwaluw ? lichte toename; recent fluctuerend WBB & R Roodborsttapuit +? lichte toename; recent stabiel (niet significant) DP & MP Blauwborst?? + + fluctuerend; waarschijnlijk stabiel (niet significant) DP & MP Dodaars? recent lichte afname DP & MP Nachtzwaluw recent sterke toename DP & MP Roodborsttapuit sterke toename GP Blauwborst -? + + lichte afname GP Dodaars +? + -? recent sterk fluctuerend GP Geoorde fuut recent sterke afname GP Porseleinhoen 1992 sterk fluctuerend, incidenteel voorkomend GP Roodborsttapuit lichte toename MD Boomleeuwerik sterke afname MD Dodaars recent lichte afname MD Geoorde fuut ? + - sterke toename; recent stabiel (niet significant) MD Grauwe klauwier 1990?? + ++ fluctuerend; recente afname (niet significant) MD Nachtzwaluw?? fluctuerend; recente afname (niet significant) MD Oeverzwaluw 1992?? + 0 sterke afname (niet significant) MD Roodborsttapuit lichte toename, recent stabiel MD Zwarte specht 2005?? - - stabiel, lichte toename (niet significant) MW Boomleeuwerik?? + 0 fluctuerend, recente toename (niet significant) MW Nachtzwaluw ? lichte toename, recent fluctuerend MW Roodborsttapuit lichte toename Beoordeling trend Toelichting beoordeling trend S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 17

20 Figuur 3.1. Trends en aantallen per soort, geordend naar Natura 2000-gebied. Op de x-as zijn de jaren te vinden en op de y-as de index dan wel de aantallen broedparen. Aantallen zijn alleen gegeven indien er vlakdekkende tellingen van het gehele gebied beschikbaar zijn (op basis van de meetnetten BMP en LSB). In de andere gevallen zijn de indexen zichtbaar. Deze zijn gebaseerd op jaarlijkse tellingen van een steekproef van vaste plots binnen het betreffende Natura 2000-gebied.Bij trendgrafieken geeft middelste dikke lijn de berekende trend aan en de twee dunne lijnen aan de boven- en onderkant geven de onzekerheidsmarge aan. In het startjaar van een reeks wordt de index op 100 gesteld. Bron: Sovon, CBS. MEINWEG MAASDUINEN S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 18 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

21 WEERTER- EN BUDELERBERGEN GROOTE PEEL DEURNSCHE PEEL & MARIAPEEL S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 19

22 3.2.3 Staat van instandhouding; per soort en gebied In tabel 3.3 is een beoordeling te vinden van de huidige staat van instandhouding, uitgaande van de aantallen en de trend op gebiedsniveau. Voor 13 van de 23 gebied-soortcombinaties wordt de huidige staat van instandhouding (SVI) als gunstig beoordeeld, voor 4 als matig ongunstig, voor 5 als ongunstigenvoor1alsonzeker(geenaantallenbekendentrendonzeker). Tabel 3.3: Beoordeling van de huidige staat van instandhouding (SVI, laatste kolom) op gebiedsniveau, op basis van de aantallen en trends. Natura 2000 gebied: WBB & R = Weerter- en Budelerbergen; DB & MP = Deurnsche Peel en Mariapeel; GP = Grote Peel; MD = Maasduinen; MW = Meinweg. Trend:? = onbekend, groen = gunstig, oranje = matig ongunstig, rood = ongunstig. Kolom Toelichting beoordeling trend: ns = niet significant. Natura 2000 gebied Soort Oppervlak Kwaliteit Doel (broedparen) (BP) Beoordeling aantal Trend gebied langjarig WBB & R Boomleeuwerik = = 65?? fluctuerend; mogelijk toename (ns) WBB & R Nachtzwaluw = = 20 +? lichte toename; recent fluctuerend WBB & R Roodborsttapuit = = 20 +? lichte toename; recent stabiel (ns) DP & MP Blauwborst = = 350??? fluctuerend; waarschijnlijk stabiel (ns)? DP & MP Dodaars = = 35?? - recent lichte afname DP & MP Nachtzwaluw = = recent sterke toename DP & MP Roodborsttapuit = = 120? sterke toename GP Blauwborst = = 200? -? lichte afname (ns) GP Dodaars = = 40? +?? recent sterk fluctuerend GP Geoorde fuut = = recent sterke afname GP Porseleinhoen > > 5 sterk fluctuerend, incidenteel voorkomend GP Roodborsttapuit = = lichte toename MD Boomleeuwerik = = sterke afname MD Dodaars = = recent lichte afname MD Geoorde fuut = = 5 ++? sterke toename; recent stabiel (ns MD Grauwe klauwier > > 3?? fluctuerend; recente afname (ns) MD Nachtzwaluw = = 30?? fluctuerend; recente afname (ns) MD Oeverzwaluw = = 120?? sterke afname (ns) MD Roodborsttapuit = = lichte toename, recent stabiel MD Zwarte specht = = 30?? stabiel, lichte toename (ns) MW Boomleeuwerik = = 30?? fluctuerend, recente toename (ns) MW Nachtzwaluw = = 25 +? lichte toename, recent fluctuerend MW Roodborsttapuit = = lichte toename Trend gebied 2001/ /11 Beoordeling trend Toelichting beoordeling trend Beoordeling SvI Onderstaand wordt de staat van instandhouding per soort en gebied besproken. Gegevens van aantallen en trends zijn afkomstig van de BMP en LSB meetnetten (Sovon, CBS) en Jaar van de nachtzwaluw tenzij anders vermeld. Dodaars broedvogel (Maasduinen, Groote Peel en Deurnsche Peel en Mariapeel) Dodaars in Natura 2000-gebied Deurnsche Peel en Mariapeel (139) De doelstelling voor Dodaars in de Deurnsche Peel en Mariapeel is 35 broedparen. Er is geen recente vlakdekkende informatie over het aantal broedparen beschikbaar. De langjarige en tienharige gebiedstrend zijn beide onzeker (geen trendbepaling mogelijk vanwege sterke S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 20 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

23 fluctuaties). De gebiedsindex laat ten opzichte van de periode waarin de doelen zijn vastgesteld ( ) een lagere indexwaarde zien (niet significant). Op basis van de trend wordt de lokale staat van instandhouding als matig ongunstig beoordeeld. Dodaars in Natura 2000-gebied Groote Peel (140) De doelstelling voor Dodaars in de Groote Peel is 40 broedparen. De meest recente vlakdekkende tellingen (J. Timmermans, SBB) komen op gemiddeld 48 broedparen over de periode Het conceptbeheerplan (Ministerie LNV 2010). Provincie Limburg 2009) geeft aan dat in territoria geteld werden, maar vermeldt geen bijbehorende bron. De langjarige trend is positief en de tienjarige gebiedstrend is onzeker (geen trendbepaling mogelijk vanwege sterke fluctuaties). Op basis van deze gegevens wordt de lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Dodaars in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Dodaars in de Maasduinen is 50 broedparen. De meest recente beschikbare gegevens betreffen een vlakdekkende kartering van de provincie Limburg waarbij in broedparen zijn aangetroffen. De langjarige gebiedstrend is stabiel, maar de tienjarige gebiedstrend laat een lichte afname zien. Op basis van aantallen en trend wordt de lokale staat van instandhouding als matig ongunstig beoordeeld. Geoorde Fuut broedvogel (Maasduinen en Groote Peel) Geoorde Fuut in Natura 2000-gebied Groote Peel (140) De doelstelling voor Geoorde fuut in de Groote Peel is 40 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 14 (4-21). De langjarige trend is positief, maar de tienjarige gebiedstrend laat een sterke afname zien. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als ongunstig beoordeeld. Geoorde Fuut in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Geoorde fuut in de Maasduinen is 5 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 9 (6-11). De langjarige trend laat een sterke toename zien, maar de tienjarige trend is onzeker als gevolg van sterke fluctuaties. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Porseleinhoen broedvogel (Groote Peel) Porseleinhoen in Natura 2000-gebied Groote Peel(140) De doelstelling voor Porseleinhoen in de Groote Peel is 5 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 0 (wel onderzocht maar niet waargenomen) op basis van LSB/BSP gegevens. De meest recente waarneming van een broedgeval op basis van BMP/LSB gegevens betreft het jaar In 2008 is nog 1 territorium vastgesteld (J. Timmermans, SBB). Er zijn onvoldoende gegevens beschikbaar voor een trendberekening. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als ongunstig beoordeeld. Porseleinhoen is in het gebied aanwezig als incidenteel broedende soort, met wisselende aantallen als gevolg van klimatologische omstandigheden in de doortrek en overwinteringsgebieden en de broedgebieden elders in Europa. De soort kan een aantal jaren achter elkaar afwezig zijn. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 21

24 Nachtzwaluw broedvogel - (Weerter- en Budelerbergen, Meinweg, Maasduinen, Deurnsche Peel en Mariapeel). Nachtzwaluw in Natura 2000-gebied Weerter- en Budelerbergen (138) De doelstelling voor Nachtzwaluw in de Weerter- en Budelerbergen is 20 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 23 (19-27) op basis van gegevens uit BMP/LSB en Jaar van de nachtzwaluw (van Kleunen et al. 2007). Vlakdekkende kartering door het Ministerie van Defensie in 2006 en 2008 komen op broedparen (Gilissen en de Ronde, 2006 en 2008). De langjarige trend laat een lichte toename zien, maar de tienjarige trend is onzeker. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Nachtzwaluw in Natura 2000-gebied Deurnsche Peel en Mariapeel(139) De doelstelling voor Nachtzwaluw in de Deurnsche Peel en Mariapeel is 3 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 4 (4-5) op basis van gegevens uit BMP/LSB en Jaar van de nachtzwaluw (van Kleunen et al. 2007). De langjarige trend laat een lichte toename zien en de tienjarige trend zelfs een sterke toename. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Nachtzwaluw in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Nachtzwaluw in de Maasduinen is 30 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 54 (51-56) op basis van gegevens uit BMP/LSB en Jaar van de nachtzwaluw (van Kleunen et al. 2007). De langjarige en tienjarige gebiedstrend zijn beide onzeker. Het verloop van de index laat een piek in 2006 zien en daarna een afname (niet significant) ten opzicht van de periode die als basis voor het bepalen van de doelen is gehanteerd. Op basis van de hoge aantallen in 2006 t/m 2010 wordt huidige staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Nachtzwaluw in Natura 2000-gebied Meinweg (149) De doelstelling voor Nachtzwaluw in de Meinweg is 25 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 27 (23-31) op basis van gegevens uit BMP/LSB en Jaar van de nachtzwaluw (van Kleunen et al. 2007). De langjarige trend laat een lichte toename zien en de tienjarige gebiedstrend is onzeker. Op basis van de aantallen in 2006 t/m 2010 wordt huidige staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Zwarte Specht broedvogel (Maasduinen) Zwarte Specht in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Zwarte Specht in de Maasduinen is 30 broedparen. Voor de periode 2006 t/m 2010 zijn geen gegevens beschikbaar, maar een vlakdekkende kartering van de Provincie Limburg in 2005 komt op 34 territoria. De langjarige tienjarige gebiedstrend zijn beide onzeker. De tienjarige trend laat een positieve tendens (niet significant) zien ten opzicht van de periode waarin de doelen zijn vastgesteld ( ). Op basis van de aantallen en de trend wordt huidige staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 22 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden

25 Boomleeuwerik broedvogel (Weerter- en Budelerbergen, Meinweg en Maasduinen) Boomleeuwerik in Natura 2000-gebied Weerter- en Budelerbergen (138) De doelstelling voor Boomleeuwerik in de Weerter- en Budelerbergen is 65 broedparen. Het aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg op basis van een vlakdekkende kartering door het Ministerie van Defensie in 2006 en 2008 (Gilissen en de Ronde, 2006 en 2008). De langjarige en tienjarige trend zijn beide onzeker. De index laat een stijging (niet significant) zien ten opzichte van de periode waarin de doelen zijn vastgesteld. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Boomleeuwerik in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Boomleeuwerik in de Maasduinen is 100 broedparen. Voor de periode 2006 t/m 2010 zijn geen gegevens beschikbaar, maar een vlakdekkende kartering van de Provincie Limburg in 2005 komt op 97 territoria. De langjarige en tienjarige trend laten beide en sterke afname zien. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als ongunstig beoordeeld. Boomleeuwerik in Natura 2000-gebied Meinweg (149) De doelstelling voor Boomleeuwerik in de Meinweg is 30 broedparen. Het aantal broedparen over de periode 2006 t/m 2010 bedroeg 39 op basis van een vlakdekkende kartering door de Provincie Limburg. De langjarige en tienjarige trend zijn beide onzeker. De index laat een stijging (niet significant) zien ten opzichte van de periode waarin de doelen zijn vastgesteld. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Oeverzwaluw broedvogel (Maasduinen) Oeverzwaluw innatura200-gebiedmaasduinen(145) De doelstelling voor Oeverzwaluw in de Maasduinen is 120 broedparen. Voor de periode 2006 t/m 2010 is het aantal 5 en een vlakdekkende kartering van de Provincie Limburg in 2005 komt op 16. De langjarige en tienjarige trend zijn beide onzeker. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als ongunstig beoordeeld. Roodborsttapuit broedvogel (Weerter- en Budelerbergen, Meinweg, Maasduinen, Groote Peel en Deurnsche Peel en Mariapeel). Roodborsttapuit in Natura 2000-gebied Weerter- en Budelerbergen (138) De doelstelling voor Roodborsttapuit in de Weerter- en Budelerbergen is 20 broedparen. Voor de periode 2006 t/m 2010 is het aantal op basis van een vlakdekkende kartering door het MinisterievanDefensiein2006en2008(GilissenendeRonde,2006en2008).Delangjarigetrendis positief en de tienjarige trend is onzeker. Op basis van de aantallen en trend wordt lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Roodborsttapuit in Natura 2000-gebied Deurnsche Peel en Mariapeel(139) De doelstelling voor Roodborsttapuit in de Deurnsche Peel en Mariapeel is 120 broedparen. Er zijn geen recente aantallen bekend van de 2006 t/m De langjarige en tienjarige trend laten beide een sterke stijging zien. Op basis van de trend wordt de lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden 23

26 Roodborsttapuit in Natura 2000-gebied Groote Peel(140) De doelstelling voor Roodborsttapuit in de Groote Peel is 80 broedparen. Het gemiddelde aantal broedparen in de Voor de periode 2006 t/m 2010 is er slechts 1 waarde beschikbaar namelijk 159 broedparen in De langjarige en tienjarige trend laten beide een lichte stijging zien. Op basis van de aantallen en trend wordt de lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Roodborsttapuit in Natura 2000-gebied Maasduinen (145) De doelstelling voor Roodborsttapuit in de Maasduinen is 85 broedparen. Er zijn geen recente aantallen bekend van de 2006 t/m Een vlakdekkende kartering door de Provincie Limburg komt op 86 broedparen. De langjarige trend laat een lichte stijging zien en de tienjarige trend is stabiel. Op basis van de aantallen en trend wordt de lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Roodborsttapuit in Natura 2000-gebied Meinweg (149) De doelstelling voor Roodborsttapuit in de Meinweg is 20 broedparen. Er zijn geen recente aantallen bekend van de 2006 t/m Een vlakdekkende kartering door de Provincie Limburg komt op 79 broedparen. De langjarige en tienjarige trend laten een lichte toename zien. Op basis van de aantallen en trend wordt de lokale staat van instandhouding als gunstig beoordeeld. Blauwborst broedvogel (Groote Peel en Deurnsche Peel en Mariapeel) Blauwborst in Natura 2000-gebied DeurnschePeelenMariapeel(139) De doelstelling voor Blauwborst in de Deurnsche Peel en Mariapeel is 350 broedparen. Er zijn geen recente aantallen bekend van de periode 2006 t/m De langjarige en tienjarige trend zijn beide onzeker. De index laat grote fluctuaties zien vanaf de periode waarover de gebiedsdoelen zijn vastgesteld ( ). De recente index is hoger dan de index in de periode waarin de doelen zijn vastgesteld. De index is grotendeels gebaseerd op twee plots met lage aantallen, waardoor kleine verschillen in aantallen tot grote veranderingen in de index leiden. Er is geen statistisch betrouwbare index te geven. Er zijn gegevens uit Liesselse Peel waarbij in territoria zijn geteld en in territoria(vereijken & Verbeeten, 1999, 2000; van Someren, 2005). Vanwege het ontbreken van een betrouwbare trend kunnen deze gegevens niet gebruikt worden om door middel van extrapolatie een betrouwbare schatting te maken van het aantal in de periode hier geen nadere conclusies aan worden verbonden Op basis van deze informatie wordt de lokale staat van instandhouding als onbekend beoordeeld. Blauwborst in Natura 2000-gebied Groote Peel(140) De doelstelling voor Blauwborst in de Groote Peel is 200 broedparen. Er zijn geen recente aantallen bekendvande2006t/m2010.delangjarigetrendlaateenlichteafnamezienendetienjarigetrend is onzeker. De index laat vrij grote fluctuaties zien. Als we een gemiddelde nemen van de index in de periode en dan komen we op uit op respectievelijk 55 (44,8-65,2) en 49 (38,2-59,8). Dit zou kunnen duiden op een lichte afname (niet statistisch onderbouwd). Op basis van deze informatie wordt de lokale staat van instandhouding als matig ongunstig beoordeeld. Grauwe Klauwier broedvogel (Maasduinen) Grauwe Klauwier in Natura 200-gebied Maasduinen(145) De doelstelling voor Grauwe Klauwier in de Maasduinen is 3 broedparen. In de periode 2006 t/m 2010 komt het gemiddelde aantal broedparen op 1. De langjarige en tienjarige trend zijn beide onzeker. Op basis van deze informatie wordt de lokale staat van instandhouding als ongunstig beoordeeld. S O V O N B - W A R E - N A T U U R B A L A N S adviesbureau voor natuur & landschap 24 Stikstofgevoeligheid vogelrichtlijnsoorten; analyse stikstofgevoeligheid in 5 Natura 2000-gebieden