Evaluatieverslag project Groningse gruiten
|
|
- Rudolf van de Berg
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Evaluatieverslag project Groningse gruiten
2 Samenvatting Evaluatieverslag project Groningse gruiten Dit is de samenvatting van het Evaluatieverslag Project Groningse Gruiten. Het volledige Evaluatieverslag is verkrijgbaar bij de GGD.
3 1. Aanleiding, doel en inhoud van het project Overgewicht: een toenemend probleem onder jongeren Overgewicht is in Nederland een toenemend volksgezondheidsprobleem. Overgewicht ontstaat door een te hoge energie-inname en onvoldoende beweging. Op korte en lange termijn brengt het grote gezondheidsrisico s met zich mee. Bovendien is er een grotere kans op sociaal-emotionele problemen. Overgewicht neemt toe bij het ouder worden. Om deze reden is de toename van overgewicht onder jongeren extra zorgwekkend. Preventie van overgewicht Groente en fruit spelen een belangrijke rol bij de preventie van overgewicht. De afgelopen 10 jaar is de consumptie van groente en fruit echter gedaald. Volgens het Voedingscentrum eet de gemiddelde basisschoolleerling tot 50% minder dan wordt aanbevolen (1998). Het toegankelijk maken en gezamenlijk eten van groente en fruit leidt tot een toename van de consumptie. Het verstrekken van groente en fruit op school is daarom één van de middelen om de gezondheid van schoolgaande kinderen te bevorderen. Een bijkomend voordeel is dat gewoonten die het kind op jonge leeftijd aanleert, vaker op latere leeftijd worden vastgehouden. Het Project Groningse Gruiten Om goede eetgewoonten bij basisschoolleerlingen te bevorderen, is de GGD Groningen in april 2004 het project Groningse Gruiten 2 gestart. Aan het project namen 3 achtereenvolgende clusters van in totaal 25 scholen deel. Deze scholen zijn via de Vensterscholen geselecteerd. Aan alle leerlingen van deze scholen is 4 maanden lang wekelijks gratis groente en fruit verstrekt. Bovendien kregen de scholen een reeks andere producten aangeboden, die ze konden afnemen op basis van vrijwilligheid: lesmateriaal over gezonde voeding, posters, een spandoek, oudervoorlichting, een kickoff, een poppentheater, een winkelspel, twee themakisten en de video Vet Lekker. Zowel scholen als ouders werden actief bij het project betrokken. De scholen werd bijvoorbeeld gevraagd om de ouders over het project te informeren, om voedingsregels op te stellen, om voeding in de lessen op te nemen en om mee te denken over een structurele financiering van het project. Het project Groningse Gruiten ging (veel) verder dan het landelijke Schoolgruitenproject. In dat project waren alleen het uitdelen van groente en fruit en het aanbieden van lesmateriaal aan de orde. 2 Het woord Gruiten staat voor GRoente en fruit eten.
4 2. Het evaluatieonderzoek Opzet Op verzoek van de GGD is het Project Groningse Gruiten door de Stafsectie Epidemiologie geëvalueerd. Het onderzoek bestond uit een voormeting, een meting halverwege en een meting één jaar na afloop van het project. De deelnemers aan het onderzoek hebben per meetmoment een verschillende vragenlijst ingevuld. Deelnemers Het onderzoek heeft plaatsgevonden in de eerste twee clusters. Aan het onderzoek namen 11 van de 14 betrokken scholen deel: 5 uit de eerste cluster van 5 en 6 uit de tweede cluster van 9. De onderzoekers hebben deze scholen door een steekproef geselecteerd. Per school vulden de directie en maximaal twee leerlingengroepen de vragenlijsten in. De vragenlijsten voor de kinderen uit groep 1 4 zijn door de ouders ingevuld. Respons en gebruik van de onderzoeksgegevens De gemiddelde respons van ouders en kinderen was 63%. De schooldirecties hebben 93% van de vragenlijsten ingevuld. Niet in alle gevallen heeft de juiste groep leerlingen de vragenlijsten ingevuld. Bovendien hebben op meerdere scholen verschillende leerlingen de vragen beantwoord. Dit betekent dat de groep respondenten in voor-, tussen- en nameting niet exact hetzelfde is. Om praktische redenen heeft de nameting alleen op de 5 scholen van de eerste cluster plaatsgevonden. Voor de procesmeting zijn daarom steeds de laatst beschikbare gegevens van de school gebruikt. Voor de effectmeting zijn alle geretourneerde vragenlijsten betrokken. Waar mogelijk hebben de onderzoekers ook de resultaten van de evaluatie van het landelijke Schoolgruitenproject weergegeven. 3 Dit project liep ten tijde van deze evaluatie anderhalf jaar. De bevindingen zijn geëvalueerd aan de hand van negen proces- en effectdoelen zoals die in het projectplan zijn gesteld. Hieronder komen de conclusies puntsgewijze aan bod. 3 Die evaluatie vond plaats op pilotscholen in Almelo, Breda, Den Haag, Deventer, Dordrecht, Leiden en Zwolle (Tak, N, 2004).
5 3. Resultaten en conclusies 3.1 Procesdoelen Doel: kinderen krijgen gruiten uitgedeeld en ontvangen informatie over het nut van groente en fruit in een gezonde voeding In de projectperiode zijn op alle onderzochte scholen één of twee keer per week groente en fruit uitgedeeld. Alle 11 onderzochte scholen hebben één of meer informatieve producten van Groningse Gruiten afgenomen. Negen scholen hebben de Gruitposters en de lesmaterialen van het landelijke Schoolgruitenproject gebruikt. Negen scholen hebben de kickoff-manifestatie van Groningse Gruiten afgenomen. Acht scholen hebben de poppenkastvoorstelling over gezonde voeding gebruikt. Acht scholen hebben het winkelspel van de GGD Groningen afgenomen. Conclusie: gehaald Doel: ouders krijgen informatie over het project, over gezonde voeding en ontvangen tips voor gezonde traktaties, tussendoortjes en het lunchpakket Alle 11 onderzochte scholen hebben de ouders op één of meerdere manieren geïnformeerd over het project. Acht scholen hebben de ouders één of meerdere keren per brief op de hoogte gesteld (landelijke Schoolgruitenproject: 68%). Zeven scholen hebben minstens één keer in een nieuwsbrief aandacht geschonken aan het project (landelijke Schoolgruitenproject: 53%). Vijf scholen hebben de ouders één of meerdere keren via de schoolkrant geïnformeerd. Vijf scholen hebben het project via ouderbijeenkomsten onder de aandacht gebracht (landelijke Schoolgruitenproject: 5%). Op 4 scholen heeft de diëtist van Thuiszorg Groningen een informatieavond voor de ouders verzorgd. Vijf scholen organiseerden een themaweek rondom het project (landelijke Schoolgruitenproject: 3%). Conclusie: gehaald Doel: scholen nemen informatie over Groningse Gruiten op in het schoolboekje en maken afspraken met ouders, ouderraad en TMO over meegebrachte consumpties De onderzochte scholen besteden meer aandacht aan gezonde voeding. Drie scholen hebben het project vermeld in het schoolboekje. Bij het landelijke Schoolgruitenproject deed ruim eenderde van de scholen dit. Twee van de onderzochte scholen informeerden via hun website over het project. Vijf scholen gaven in de aanloop naar het project aan hun schoolbeleid aan te zullen passen. In de loop van het project werden dit er 9. Negen scholen hadden voor het project al een overblijfreglement. Zeven scholen hebben hierin nieuwe regels over (on)gezonde voeding en/of meegebrachte consumpties opgenomen. Conclusie: gehaald Doel: de ouderraad en TMO-leiding krijgen informatie over en advies en begeleiding bij het invoeren van afspraken met ouders over mee te geven consumpties Bij de meeste scholen zijn de ouderraad en TMO-leiding (indien aanwezig) geïnformeerd. Op 7 van de onderzochte scholen staat de ouderraad vaker stil bij gezonde voeding. Conclusie: gehaald
6 3.2 Effectdoelen Doel: kinderen en ouders bewust maken van de eigen te lage groente- en fruitconsumptie Het Voedingscentrum adviseert voor kinderen en volwassenen 2 stuks fruit per dag. Bijna de helft van de ondervraagde basisschoolleerlingen at te weinig fruit. Driekwart van de leerlingen vond zijn fruitconsumptie echter voldoende. Die mening veranderde niet in de loop van het project. Het Voedingscentrum adviseert voor basisschoolkinderen 150 gram groente per dag. Bijna tweederde van de ondervraagde leerlingen at niet dagelijks groente. Slechts 23% vond bij de voormeting dat hij of zij te weinig groente at. Deze mening veranderde niet in de loop van het project. De kennis van de ouders over de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid fruit is behoorlijk goed. Hun kennis over de gewenste hoeveelheid groente laat te wensen over. Hierin trad in de loop van het project geen verandering op. Conclusie: onveranderd Doel: groenten en fruit bij basisschoolkinderen introduceren en profileren als populair, lekker en gezond tussendoortje (imagoverbetering en attitudeverandering) De attitude van kinderen rondom fruit en groente veranderde niet. Bijna de helft van de leerlingen was bij de voormeting van plan om op korte termijn meer fruit te gaan eten. Bij de nameting lag dit percentage nagenoeg gelijk. Een derde van de leerlingen was bij de voor- en tussenmeting van plan om op korte termijn meer groente te gaan eten. Na afloop van het project was ongeveer een kwart van de leerlingen dit van plan. Conclusie: onveranderd Doel: kennis van kinderen en ouders over de richtlijnen voor groenten en fruit (richtlijnen Goede Voeding) vergroten (kennisverandering) De kennis van kinderen over de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit is in het onderzoek niet gemeten. De kennis van de ouders over de aanbevolen hoeveelheid fruit was behoorlijk goed. Bijna 80% van de ouders gaf aan dat hun kind 2 of meer stuks fruit per dag nodig heeft. Dit percentage is in de loop van het project niet significant gewijzigd. Het Voedingscentrum adviseert voor basisschoolkinderen 3 opscheplepels groente per dag. Een kwart van de ouders van kinderen uit groep 1 tot en met 4 wist dit. Ruim 60% gaf aan dat hun kind 2 opscheplepels per dag zou moeten eten. Deze kennis is in de loop van het project niet gewijzigd. Conclusie: kennis kinderen is niet gemeten; kennis ouders is onveranderd Doel: groenten en fruit onderdeel maken van de dagelijkse voedingsgewoonten van de schoolgaande kinderen (gedragsverandering) In de loop van het project nam het percentage leerlingen dat twee keer of vaker per dag fruit eet, toe van 49% tot 61%. Ook op gruitloze dagen aten de kinderen dus meer fruit. Op het moment dat er geen gratis fruit werd uitgedeeld, daalde de gemiddelde consumptie per dag; 53% at nog twee keer of vaker per dag fruit. De consumptie van groente bleef gelijk. Bijna tweederde van alle leerlingen bleef ook in de loop van het project te weinig groente eten. Tweederde van hen at groente op 5 of 6 dagen per week. In het landelijke Schoolgruitenproject at slechts 11% van de kinderen dagelijks 125 gram groente. Conclusie: fruitconsumptie is toegenomen; groenteconsumptie is onveranderd
7 Doel: het verminderen van de consumptie van energierijke tussendoortjes zoals snoep en koek (gedragsverandering) Het Voedingscentrum adviseert om maximaal 4 keer per dag een tussendoortje te eten. Van de leerlingen in het basisonderwijs at 14% 5 of meer tussendoortjes per dag. Dit percentage bleef in de loop van het project gelijk. Van alle ondervraagde leerlingen vond 17% dat hij of zij teveel tussendoortjes at. Dit percentage is door het project niet significant veranderd. Van de leerlingen met 5 of meer tussendoortjes vond eenderde dit zelf ook teveel. Eenderde van de leerlingen was van plan om op korte termijn minder tussendoortjes te gaan eten. Conclusie: onveranderd 3.3 Aanvullende conclusie Het voortzetten van het gratis uitdelen van fruit op school Het uitdelen van gruiten is het hoogst gewaardeerde onderdeel van het project. Gemiddeld kreeg het van de scholen een 9.2. Vijf scholen gaan (waarschijnlijk) zelf door met het uitdelen van groente en fruit. Drie scholen vinden dit niet nodig of hebben onvoldoende geld. Twee scholen weten het nog niet. Van de ouders en leerlingen is 85% voorstander van het gezamenlijk gruiten op school. Bijna tweevijfde wil dat dit dagelijks gebeurt. Conclusie: scholen willen gratis fruit uitdelen voortzetten 4. Relevante aanbevelingen Het voortzetten van het gratis uitdelen van fruit op school Tijdens het project nam de fruitconsumptie toe. Deze toename verdween grotendeels na afloop van het project. Kinderen eten dus meer fruit wanneer het actief wordt aangeboden. Dit pleit ervoor om door te gaan met het uitdelen van gratis fruit op school. De scholen actief blijven ondersteunen bij hun voedingsbeleid. Het project Groningse Gruiten heeft een positief effect op het voedingsbeleid van de onderzochte scholen. Scholen besteden meer aandacht aaan gezonde voeding in de lessen, in de ouderraad, op hun website of schoolboekje en in hun overblijfreglement. Aanbevolen wordt om de scholen hierin actief te blijven ondersteunen. Dit kan bijvoorbeeld door ze te adviseren bij hun voedingsbeleid (trakteren op school) en door mee te zoeken naar mogelijkheden om het uitdelen van fruit zelfstandig voort te zetten. Informatie voor de ouders combineren met andere activiteiten In het project Groningse Gruiten zijn de ouders voornamelijk indirect benaderd. Uit onderzoek blijkt echter dat ouders hun informatie bij voorkeur ontvangen in het kader van andere activiteiten in de buurt of op school. Daarom wordt aanbevolen om informatie voor de ouders zoals de voorlichting door de diëtiste - te combineren met andere activiteiten waarbij zij betrokken zijn, zoals een barbecue of een schoolreisje. Meer aandacht besteden aan dagelijks ontbijten In het project is geen aandacht besteed aan het belang van het dagelijks ontbijten. Dit onderwerp verdient echter wel de aandacht van de GGD. Uit de evaluatie blijkt namelijk dat gemiddeld 18% van de leerlingen niet elke dag ontbijt. Hiervan ontbijt 59% op minder dan 5 dagen per week.
8
Resultaten vragenlijst leerlingen
Resultaten vragenlijst leerlingen Drie scholen, tweede meting (T1) voorjaar 2018 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart. Met subsidie van Fonds Nuts
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieResultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting (T0) voorjaar 2017
Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting () voorjaar 2017 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart: met subsidie van
Nadere informatieEvaluatie JOGG Roosendaal Basisschool de Vlindertuin. Resultaten evaluatie JOGG December 2017
Evaluatie JOGG Roosendaal Basisschool de Vlindertuin Resultaten evaluatie JOGG December 2017 Inleiding Achtergrond In het kader van de JOGG aanpak in de gemeente Roosendaal heeft op basisschool de Vlindertuin
Nadere informatieCheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle
Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in ZWOLLE Een onderzoek naar het eet- en beweeggedrag van leerlingen van de 2 e klas
Nadere informatieduurzaam eten November 2010 Kim Paulussen Marcel Temminghoff
Voeding in 2020 Gezond en duurzaam eten November 2010 Kim Paulussen Marcel Temminghoff 1 Inleiding 2 Resultaten 3 Samenvatting 1 Inleiding Achtergrond en opzet onderzoek Aanleiding: het Voedingscentrum
Nadere informatieResultaten vragenlijst ouders basisschool (4-12 jarigen) Nulmeting (T0) voorjaar 2017
Resultaten vragenlijst ouders basisschool (4-12 jarigen) Nulmeting (T0) voorjaar 2017 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' (GNL) gestart: met subsidie van
Nadere informatieDagelijks ontbijten en elke dag groente en fruit eten zijn gedragingen die bijdragen aan een gezonde leefstijl.
De Vlieger 3 CHECKID ChecKid is een grootschalig leefstijlonderzoek onder basisschoolleerlingen in Zwolle. Het brengt (on)gezond gedrag, leefstijl en de leefomgeving van kinderen in Zwolle in kaart. ChecKid
Nadere informatieBasisschool De Tovercirkel
Resultaten leefstijlonderzoek onder basisschoolleerlingen Overbos nulmeting (2014) en 1-meting (2015) Basisschool De Tovercirkel Uw school werkt mee aan de JOGG-aanpak in Haarlemmermeer. De JOGG-aanpak
Nadere informatieEen voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma
7 Samenvatting 8 Dit proefschrift beschrijft de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) programma. Daarnaast wordt de evaluatie beschreven die
Nadere informatieMenukaart Gezonde School basisonderwijs: Voeding
Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Voeding School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema
Nadere informatieVOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT
IJsselland VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT Jongerenmonitor 2015 77% ontbijt dagelijks 10.3 jongeren School 13-14 jaar 15- jaar 76% een gezond gewicht 15% beweegt voldoende Genotmiddelen Psychosociale gezondheid
Nadere informatieRotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen.
Februari 2013 Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen. In Rotterdam heeft een kwart van de basisschoolkinderen overgewicht, met alle gezondheidsrisico
Nadere informatieRapport monitor Opvang asielzoekers. week 44 t/m Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers.
Rapport monitor Opvang asielzoekers week 44 t/m 47 2015 Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers 23 november 2015 Projectnummer: 20645 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting
Nadere informatieSchoolbeleid. Eten en drinken op school & Trakteren
Schoolbeleid Eten en drinken op school & Trakteren Maart 2017 Inleiding In het kader van de Gezonde School hebben we een richtlijn opgesteld voor traktaties en de tussen de middaglunch. Het aantal kinderen
Nadere informatieThemarapport. Voeding en bewegen
Themarapport Voeding en bewegen Inleiding In het najaar van 2011 heeft de GGD Hollands Noorden de Kindermonitor 0-12 jaar uitgevoerd. Het doel van de Kindermonitor is om de gemeente, de GGD en andere belanghebbenden
Nadere informatieOvergewicht (incl. obesitas)
Inleiding Het aantal kinderen dat te weinig beweegt en/of overgewicht heeft neemt al een aantal jaren toe. Dit is een belangrijk element van zorg. De gemeente heeft daarom in 2011 besloten zich actief
Nadere informatieMeer fruit en groenten eten op school is lekker én gezond Eenmeting EU-Schoolfruitprogramma onder basisschoolkinderen en hun ouders
Meer fruit en groenten eten op school is lekker én gezond EU-Schoolfruitprogramma onder basisschoolkinderen en hun ouders PT 2011-38 Juni 2011, Laura Willemsens Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie
Nadere informatieFruit- en groentetips! Lekker gemakkelijk, groente en fruit op school en thuis.
a Mam r o Vo a! en Pap Fruit- en groentetips! Lekker gemakkelijk, groente en fruit op school en thuis. Mijn dochter at laatst een tomaatje, dat doet ze anders nooit. Maar ja, als je klasgenootjes het ook
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieAlcohol(voorlichting): een ander verhaal!
Alcohol(voorlichting): een ander verhaal! Resultaten van het evaluatieonderzoek in 2008/2009 Achtergrond De negen gemeenten van West-Friesland, de gemeente Schagen, organisaties in de preventieve gezondheidszorg,
Nadere informatieProtocol voeding en traktaties
Protocol voeding en traktaties Inhoud 1. Richtlijnen traktaties, lunch en tussendoortjes... 3 1.1 Het pauzehapje... 3 1.2 De lunch... 3 1.3 Traktaties... 4 2. Voorkeurslijsten traktaties, lunch en tussendoortjes...
Nadere informatieJump-in scan. Naam organisatie. Laatst bijgewerkt: Datum. Gezondheidsbeleid [naam VVE aanbieder & locatie] 1
Jump-in scan Naam organisatie Laatst bijgewerkt: Datum Gezondheidsbeleid [naam VVE aanbieder & locatie] 1 1.1 Beleid drinken: alleen water, melk of thee zonder suiker. 1.2 Beleid tussendoortjes: alleen
Nadere informatieRESULTATEN ZWOLLE GEZONDE STAD
RESULTATEN ZWOLLE GEZONDE STAD 2010-2013 Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Overgewicht gedaald 2. Gezonde leefstijl: 4 een wisselend beeld 3. Samenwerking versterkt 5 en geborgd 4. Landelijke uitstraling 6
Nadere informatieGezond Gewicht activiteiten voor het voortgezet onderwijs
Gezond Gewicht activiteiten voor het voortgezet onderwijs Politiek, onderwijs en ouders zijn het er allemaal over eens; het voedingsaanbod moet gezonder. Dit valt of staat met een schoolgezondheidsbeleid.
Nadere informatieLessenserie gericht op gezonde leefstijl
Lessenserie gericht op gezonde leefstijl Femke van Nassau Onderzoeker, VU medisch centrum Themastudiedag KVLO Bruggen Slaan Zwolle, 11 februari 2011 Workshop DOiT-programma Aan de slag op school Stelling
Nadere informatieRESPONS Er zijn panelleden benaderd. Van hen hebben er de vragenlijst ingevuld. Dit resulteert in een respons van 68%.
Samenvatting aangiftebereidheid fietsendiefstal, 4-meting 2015 Het Delft Internet Panel (DIP) is in januari 2015 voor de vijfde maal benaderd over het onderwerp fietsendiefstal (de 4-meting). In september
Nadere informatieJanuari, 2008 Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMAmethode
Januari, 2008 Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMAmethode Auteurs: A. van Dorst, K. Wiefferink, E. Dusseldorp, F. Galindo Garre, M. Crone, Th. Paulussen; TNO, Leiden. Uit een recent onderzoek
Nadere informatieDuurzaamheidk. Denken en doen over groente Duurzaamheidkompas meting #12 Mei 2014
Duurzaamheidk mpas Denken en doen over groente Duurzaamheidkompas meting #12 Mei 2014 Inleiding Het Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-, klimaat-, voedsel- en economische
Nadere informatieOnderzoeksverslag Ontwikkelen evaluatiemethode Gezond en Fris
0 Onderzoeksverslag Ontwikkelen evaluatiemethode Gezond en Fris Bron: GGD IJsselland Bron: Gemeente Olst-Wijhe Bron: GGD IJsselland Leandra Schaapman GGD IJsselland Juni 0 Inleiding De methode Gezond en
Nadere informatieEvaluatie schoolontbijt 2018
Evaluatie schoolontbijt 2018 Afdeling Onderzoek & Statistiek Juni 2018 Samenvatting In s-hertogenbosch zijn er drie basisscholen die een schoolontbijt aanbieden. Ook bieden zij in de ochtendpauze een gezond
Nadere informatieGezonde voeding en traktaties
Richtlijn Gezonde voeding en traktaties Juni 2017 INHOUD 1. Inleiding 3 a. Tussendoortjes 3 b. Lunch 3 c. Drinken 3 d. Traktaties 3 e. Spreekbeurten 4 2. Uitvoering 4 1. INLEIDING Gezond(er) eten krijgt
Nadere informatieVoedingsbeleid Gerhardschool
Voedingsbeleid Gerhardschool 2015 2016 Inhoud: 1. Inleiding 2. Lessen over gezonde voeding 3. Eten en drinken 4. EU schoolfruit 5. Gezonde traktaties 6. Feesten 7. Nationaal schoolontbijt 8. Handhaving
Nadere informatieSamenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten. Juni 2015
2015 Samenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten Juni 2015 Alle doelstellingen behaald Kinderen en ouders: Doelstelling: 40% van de ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar is bereikt met
Nadere informatieVeranderingen in kennis en gedrag bij Haagse Hindostanen gedurende een vierjarig preventieproject over diabetes
11 epidemiologisch bulletin, 2006, jaargang 41, nummer 4 Veranderingen in kennis en gedrag bij Haagse Hindostanen gedurende een vierjarig preventieproject over diabetes I.M. van der Meer, A.P. van Dijk
Nadere informatieOnderzoek: (on)gezond eten
Onderzoek: (on)gezond eten Mei 2018 Over dit onderzoek 3Vraagt is onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel en stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. De uitslagen
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieRichtlijnen pauzehap / drinken en traktaties
Richtlijnen pauzehap / drinken en traktaties Voeding en bewegen heeft een sterke invloed op ons functioneren. We zien dit terug bij kinderen op school in de mate van het zich kunnen concentreren, de leerprestaties
Nadere informatieResultaten vragenlijst ouders 2-3 jarigen voorjaar 2018
Resultaten vragenlijst ouders 2-3 jarigen voorjaar 2018 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' (GNL) gestart. Met subsidie van Fonds Nuts Ohra (FNO) werkt GGD
Nadere informatieGezond gewicht: BOFT. Gezonde eet- en beweegadviezen. voor ouders van kinderen van 4 tot 12 jaar
Gezond gewicht: BOFT Gezonde eet- en beweegadviezen voor ouders van kinderen van 4 tot 12 jaar Van gezond eten blijf je fit en van bewegen word je vrolijk Kinderen moeten goed eten om te groeien, leren,
Nadere informatieEen beleid over eten en drinken op school
Een beleid over eten en drinken op school Inleiding "Welke afspraken maken we op school over trakteren? "Mogen de kinderen in de pauzes snoepen?" "Moeten ze hun handen wassen voor het eten?" U wilt op
Nadere informatieO.B.S. Het Palet Gezondheidsbeleid 2016/2017
O.B.S. Het Palet Gezondheidsbeleid 2016/2017 1 Introductie Wij als school zien graag dat alle kinderen gezond zijn, daar proberen wij op onze manier een bijdrage aan te leveren. Dat doen we onder andere
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatie7 Effectevaluatie: effecten van het project
7 Effectevaluatie: effecten van het project In het effectonderzoek is onderzocht of de kennis, de houding en het gedrag van de bevolking van Zuidoost-Drenthe veranderd is ten aanzien van de leefstijlfactoren
Nadere informatieGezondheidsbeleid. Ingaand per: 31 oktober 2016
Gezondheidsbeleid Ingaand per: 31 oktober 2016 Introductie Dit gezondheidsbeleid is in samenwerking met kinderen, ouders en leerkrachten van basisschool Breedeweg opgesteld. Op onze school dragen we samen
Nadere informatieKinderen in Noord gezond en wel?
GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Noord gezond en wel? 1 Wat valt op in Noord? Voor Noord zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar
Nadere informatieGezond Pauzeren op School
Gezond Pauzeren op School Programma ter ondersteuning van nieuwe pauzeregels op Basisschool De Talisman ter bevordering van de gezondheid van leerlingen. 2011 To Remind You Overblijven & Pauzeren gaat
Nadere informatieBeweging, voeding en. (over)gewicht
JONGERENPEILING 2008 ZUID-HOLLAND NOORD De jongerenpeiling heeft als doel om periodiek op systematische wijze ontwikkelingen in gezondheid en gewoonten van jongeren in kaart te brengen. Dit is het eerste
Nadere informatieDraagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?
Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieVoedingsbeleid basisschool Pius X
Voedingsbeleid basisschool Pius X Introductie We willen gezond eten op basisschool Pius X voor iedereen makkelijk maken, om zo bij te dragen aan een goede ontwikkeling van de kinderen. Samen met ouders
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
VOEDING, BEWEGING EN GEWICHT K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Jeugd 2010 6 Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD
Nadere informatieVoedingsbeleid. brede zorgschool de Cambier. Versie oktober 2016
Voedingsbeleid brede zorgschool de Cambier 2016 Versie oktober 2016 2 van 6 1. Inleiding/aanleiding Op brede zorgschool de Cambier vinden we het belangrijk dat onze leerlingen en personeel een gezonde
Nadere informatieVoeding en Bewegen bij Peuters
Voeding en Bewegen bij Peuters Colofon Auteur C.M. Waardenburg, epidemioloog GGD Westfriesland Redactie C. Beentjes, manager ouder- en kindzorg De Omring E.G.A.M. Duin-de Boer, epidemiologisch medewerker
Nadere informatie24 december Onderzoek onder klanten voedselbank
24 december 2016 Onderzoek onder klanten voedselbank Onderzoek onder klanten voedselbank 24 december 2016 Over het onderzoek Het online onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van het EenVandaag Opiniepanel
Nadere informatieBij deze vragenlijst is gebruik gemaakt van de vettest en de groente & fruittest van het Voedingscentrum.
Vragenlijst Voeding Inleiding Uw organisatie wil graag meer inzicht krijgen in wat zij op het terrein van voeding voor de werknemers kan betekenen. Door het invullen van deze vragenlijst over uw voedingsgedrag
Nadere informatieKinderen in West gezond en wel?
GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in West gezond en wel? 1 Wat valt op in West? Voor West zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar
Nadere informatieKinderen in Centrum gezond en wel?
GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Centrum gezond en wel? 1 Wat valt op in Centrum? Voor Centrum zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van
Nadere informatieOnderzoeksrapport BOSkompas Gemeente Bergen 2012/2013 Onderzoek onder basisschoolleerlingen naar gezondheid en sportdeelname in de gemeente Bergen
AFDELING WELZIJN GEMEENTE BERGEN Onderzoeksrapport BOSkompas Gemeente Bergen 2012/2013 Onderzoek onder basisschoolleerlingen naar gezondheid en sportdeelname in de gemeente Bergen Niek Buskes 1/31/2013
Nadere informatieDienstverlenende werkzaamheden Les 7
Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 voedingsadvies Julie hebben in les 1 al een voedingsdagboek moeten invullen en in les drie heb je als het goed is geleerd hoe de schijf van vijf werkt. Met deze kennis
Nadere informatieVOEDING- EN TRAKTATIEBELEID
VOEDING- EN TRAKTATIEBELEID We maken binnen het Kindcentrum afspraken en geven adviezen om gezond eten te bevorderen. Dit Kindcentrumbeleid over voeding kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Waarom
Nadere informatieKinderen in Zuid gezond en wel?
GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Zuid gezond en wel? 1 Wat valt op in Zuid? Voor Zuid zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar
Nadere informatieMenukaart Gezonde School voortgezet onderwijs: Voeding
Menukaart Gezonde voortgezet onderwijs: Voeding : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema
Nadere informatieVoedingsbeleid School met de Bijbel Zuilichem Ingaande op 25 januari 2016
Voedingsbeleid School met de Bijbel Zuilichem Ingaande op 25 januari 2016 Gezonde voeding en gezond eetgedrag Wij, leraren en ouders, vinden gezonde voeding en gezond eetgedrag belangrijk voor kinderen.
Nadere informatiegemeente Eindhoven Onderwerp: Gratis openbaar vervoer Eindhovense minima.
gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst01057 Dossiernummer 14.36.401 2 september 2014 Raads informatiebrief Onderwerp: Gratis openbaar vervoer Eindhovense minima. Inleiding a b Actueel maatschappelijk onderwerp/probleem
Nadere informatieRapport monitor Opvang asielzoekers. week 28 t/m 39. Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers.
Rapport monitor Opvang asielzoekers week 28 t/m 39 Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers 29 september 2016 Projectnummer: 20672 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting
Nadere informatieVoedingsbeleid van Basisschool
Voedingsbeleid van Basisschool Algemeen De invoering van het continu rooster is aanleiding om op onze school het voedingsbeleid te herzien. Naast het tussendoortje, het trakteren en eten rondom feestelijke
Nadere informatieBijlage WIJS (Wat Is Jouw Stijl)
Bijlage WIJS (Wat Is Jouw Stijl) Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie WIJS (Wat Is Jouw Stijl), zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie:
Nadere informatieIntroductie. Introductie. Inleiding Methode Interventie Resultaten Conclusies. Preventie van overgewicht bij jonge kinderen.
Preventie van overgewicht bij jonge kinderen. Evaluatie en ontwikkeling van een interventie rond voeding en beweging binnen de kinderdagverblijven Drs. Valerie De Coen, Prof. Dr. Ilse De Bourdeaudhuij,
Nadere informatieBij het beantwoorden van de vragenlijst is het handig om de volgende zaken bij de hand te hebben:
Vignet Voeding, po Vragenlijst Voeding Bij het beantwoorden van de vragenlijst is het handig om de volgende zaken bij de hand te hebben: Schoolgids Schoolbeleidsplan Curriculum Nieuwsbrieven Foto hygiënisch
Nadere informatieOvergewicht en Obesitas op Curaçao
MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,
Nadere informatieWater drinken. Resultaten 1-meting op de CJ s in Zaanstad
Water drinken Resultaten 1-meting op de CJ s in Zaanstad Deelnemers In de eerste maanden van 215 hebben 339 ouders die de 5 Centra Jong (CJ) in Zaanstad bezochten een vragenlijst ingevuld over hun kind
Nadere informatieMonitor Convenant Gezond Gewicht
TNO-rapport TNO/LS 2011.016 Monitor Convenant Gezond Gewicht Nulmeting (determinanten van) beweeg- en eetgedrag van kinderen (4-11 jaar), jongeren (12-17 jaar) en volwassenen (18+ jaar) Behavioural and
Nadere informatieHoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start
Nadere informatieONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003
RIS128575b_10-JUN-2005 ONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003 Beknopt verslag ten behoeve van de deelnemende scholen April 2005 Dienst OCW / GGD Den Haag Epidemiologie en
Nadere informatieSAMENVATTING Dijkstra, Coosje.indd :45
SAMENVATTING Samenvatting INTRODUCTIE Grote sociaal economische gezondheidsverschillen zijn een groeiend probleem in bijna alle Westerse landen. In Nederland leven mensen met een lagere opleiding gemiddeld
Nadere informatieInstructies bij de voor- en nameting van de gezonde sportkantine
Instructies bij de voor- en nameting van de gezonde sportkantine Beste combinatiefunctionaris/buurtsportcoach, Je bent waarschijnlijk actief binnen een sportvereniging. Door te sporten werken we aan onze
Nadere informatie2013-2017. Voedings- en traktatiebeleid
2013-2017 Voedings- en traktatiebeleid 0 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Ontbijt 3 3. Pauzehap 3. Lunch 3 5. Traktaties 3 Verjaardag van de leerlingen 3 Verjaardag van de docenten Speciale gelegenheden
Nadere informatieEen ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport
Een ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport Bas van den Putte (s.j.h.m.vandenputte@uva.nl) Tessa Rutten Anneke de Graaf Gert-Jan de Bruijn Een ervaringsdeskundige voor de
Nadere informatieBeste ouder/verzorger
Beste ouder/verzorger Hieronder vindt u de uitwerking van de enquête. We hadden een respons was 64% en dat is voldoende om betrouwbare uitspraken te doen over hetgeen onder u leeft met betrekking tot gezonde
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieRapportage BMKO Panelonderzoek Internetgebruik op de BSO. april 2009. Drs. M. Jongsma R. H. Rijnks BSc. Paterswolde, april 2009
Rapportage BMKO Panelonderzoek Internetgebruik op de BSO april 2009 Drs. M. Jongsma R. H. Rijnks BSc Paterswolde, april 2009 Postbus 312 9700 AH Groningen Pr. Irenelaan 1a 9765 AL Paterswolde telefoon:
Nadere informatieHondenbeleid Deventer Eindmeting
Hondenbeleid Deventer Eindmeting Januari 2011 Uitgave : Team Kennis en Verkenning Naam : Jasper Baks Telefoonnummer : 694229 Mail : jr.baks@deventer.nl Strategische Ontwikkeling 1 Inhoud Algemene samenvatting
Nadere informatieKinderen in Oost gezond en wel?
GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Oost gezond en wel? 1 Wat valt op in Oost? Voor Oost zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar
Nadere informatieOuderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen
Ouderenmonitor 2011 Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen De Ouderenmonitor is een onderzoek naar de lichamelijke, sociale en geestelijke
Nadere informatieMenukaart Gezonde School basisonderwijs: Sport & Bewegen
Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Sport & Bewegen School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan
Nadere informatie2007 Verslag gebitsonderzoek onder basisschoolleerlingen groep 2 en groep 7 in de gemeente Noordoostpolder
007 Verslag gebitsonderzoek onder basisschoolleerlingen groep en groep 7 in de gemeente Noordoostpolder Inleiding Tussen 199 en 005 is er onderzoek gedaan naar de gebitssituatie van basisschoolleerlingen
Nadere informatieCliëntenonderzoek. Gemeente Zutphen
Cliëntenonderzoek Wet maatschappelijke ondersteuning Gemeente Zutphen 2014 Gemeente Deventer Team Kennis en Verkenning Shanon klein Goldewijk Juni 2014 Inhoud Samenvatting... 2 Inleiding... 4 1. Indienen
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieDagelijks eten Een consumentenonderzoek tbv het Project Goede Voeding van het Voedingscentrum
// GfK Consumer Tracking november Dagelijks eten Een consumentenonderzoek tbv het Project Goede Voeding van het Voedingscentrum Eindmeting Evaluatie campagne November Kim Paulussen Marcel Temminghoff GfK
Nadere informatieGezond Gewicht Overvecht
Geneeskundige en Gezondheidsdienst Gezond Gewicht Overvecht GO is een gezamenlijk project van de Gemeente Utrecht, Aveant en Cumulus Rapportage 6 Lekker en gezond uit een fruitbakje www.utrecht.nl/gggd
Nadere informatieWERKGELEGENHEIDSBAROMETER VIERDE KWARTAAL 2014
INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2014 In januari 2014 vond de vierde meting plaats van de Arbeidsmarktmonitor Metalektro 2014. Metalektrobedrijven keken hierin onder
Nadere informatieTijd voor actie. KOEL-automaat: een gezonder alternatief voor uw frisdrankautomaat! 1 op 4 te zwaar
KOEL-automaat: een gezonder alternatief voor uw frisdrankautomaat! 1 op 4 te zwaar Tijd voor actie Gezondheidsbeleid Vooruitgang Broze botten Lekker en gezond Geen extra werk 1 op 4 te zwaar KOEL-automaat:
Nadere informatieFruitconsumptie van 4-12-jarigen Resultaten van VCP
gram/dag A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 F 030 274 29 71 info@rivm.nl Belangrijkste bevindingen Fruitconsumptie van
Nadere informatietrntrtrtr V td L O\'ERLASTMETINGEN IN DE GRAVII\TNESTEEG EN OMGEVING
trntrtrtr V td L O\'ERLASTMETINGEN IN DE GRAVII\TNESTEEG EN OMGEVING : COLOFON St. INTRAVAL Postadres: Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl Kantoor Groningen: Kantoor Rotterdam: St. Jansstraat
Nadere informatie