Mijn roots liggen in:

Transcriptie

1 Mijn roots liggen in: Hans van der Donk 8 september 2015

2 Den Dungen ligt net ten zuidoosten van Den Bosch aan de Zuid Willemsvaart en is momenteel, samen met Berlicum en Middelrode een onderdeel van de gemeente Sint Michielsgestel.

3 Den Dungen ligt net ten zuidoosten van Den Bosch aan de Zuid Willemsvaart en is momenteel, samen met Berlicum en Middelrode een onderdeel van de gemeente Sint Michielsgestel. Oorspronkelijk was de Aa de noordgrens.

4 De ouders van mijn vader woonden in Den Dungen naast bakker Goossens. Opa Timmers (oma was bij mijn geboorte al gestorven) woonde aan t Vi kel

5 Ten noorden van Den Bosch stroomt de Maas. Vanuit het zuiden stromen de Aa en de Dommel naar Den Bosch, waarna ze als de Dieze uitmonden in de Maas

6 Ten noorden van Den Bosch stroomt de Maas. Vanuit het zuiden stromen de Aa en de Dommel naar Den Bosch, waarna ze als de Dieze uitmonden in de Maas Rond Den Bosch (en vooral aan de zuidkant) is daardoor een laaggelegen, moerasachtig gebied ontstaan, dat regelmatig onder water staat

7 Het Bossche Broek

8 Zelfs in onze tijd houden we het niet altijd droog daar

9 In het gebied kwamen ook natuurlijke verhogingen voor: restanten van landduinen (donken) en zandruggen

10 In het gebied van Den Dungen waren er meerdere kleine verhogingen

11 In het gebied van Den Dungen waren er meerdere kleine verhogingen Op de Eikendonk, die nu onder de A2 ligt, zijn resten van bewoning uit de Middenbronstijd ( v Chr.) gevonden. Een andere oude verblijfplek was op de Drieburcht, nabij de Aa. Daar zijn stukjes vuursteen uit het Mesolithicum (Midden Steentijd, v.chr.) gevonden.

12 Den Dungen komt voor het eerst in schriftelijke bronnen voor in een grondcijnsboek van de hertog van Brabant uit In dit cijnsboek staan namen vermeld van mensen die een grondbelasting (cijns) moesten betalen aan de hertog en woonachtig waren i de ij skri g Do ghe ook el op die Du ghe genoemd. Daarmee werd het grondgebied van de huidige gemeente Den Dungen bedoeld.

13 Den Dungen behoorde tot de vrijdom a s-hertogenbosch. Het gebied buiten de stadsmuren was net als de stad zelf rij, dat il zegge, het viel niet meer rechtstreeks onder het gezag van de hertog van Brabant. De Bossche schepenbank oefende het bestuurlijk gezag uit.

14 Den Dungen behoorde tot de vrijdom a s-hertogenbosch. Het gebied buiten de stadsmuren was net als de stad zelf rij, dat il zegge, het viel niet meer rechtstreeks onder het gezag van de hertog van Brabant. De Bossche schepenbank oefende het bestuurlijk gezag uit. Personen die geboren of gedoopt werden in de plaatsen die deel uitmaakten van de vrijdom kregen automatisch het poorterschap van de stad s-hertogenbosch. Deze mensen werden de buitenpoorters van s-hertogenbosch genoemd.

15 De eerste bewoners vestigden zich vooral, maar niet uitsluitend, op de hoger gelegen gronden

16 De lager gelegen velden liepen regelmatig onder door overstromingen van de Aa en de Maas. Daarom heeft men al heel vroeg een stelsel van dijken om een deel van het gebied gelegd

17 De lager gelegen velden liepen regelmatig onder door overstromingen van de Aa en de Maas. Daarom heeft men al heel vroeg een stelsel van dijken om een deel van het gebied gelegd

18 inwoners 1315 inwoners

19 De voornaamste bronnen van inkomsten waren land- en tuinbouw.

20 De producten werden verkocht op de Bossche Mèrt, waar de Dungenaren de bijnaam de Moeskrabbers (= groentetelers) aan te danken hebben

21 Bij hoogwater was er een speciaal voetveer vanaf de Poeldonk naar Den Bosch

22 In 1825 kwam het traject Helmond Den Bosch van de Zuid-Willemsvaart gereed. Deze ging dwars door het gebied van Den Dungen Bij de Poeldonk kwam een brug over het kanaal, maar dat was de enige toegang tot de Nijvelaar en de andere weidegronden aan de Aa.

23 In 1825 kwam het traject Helmond Den Bosch van de Zuid-Willemsvaart gereed. Deze ging dwars door het gebied van Den Dungen Bij de Poeldonk kwam een brug over het kanaal, maar dat was de enige toegang tot de Nijvelaar en de andere weidegronden aan de Aa. Dit was ongeveer de situatie bij mijn geboorte.

24 Vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw tot nu is de situatie ingrijpend veranderd. Op 1 januari 2005 woonden er 6000 mensen; dat is ruim driemaal zoveel als toen ik geboren werd

25 Niet alleen bestuurlijk, maar ook kerkelijk viel Den Dungen onder Den Bosch

26 Niet alleen bestuurlijk, maar ook kerkelijk viel Den Dungen onder Den Bosch Eind 14e eeuw was er al wel een kapelletje, dat in 1452 vervangen werd door een stenen gebedshuis

27 Niet alleen bestuurlijk, maar ook kerkelijk viel Den Dungen onder Den Bosch Eind 14e eeuw was er al wel een kapelletje, dat in 1452 vervangen werd door een stenen gebedshuis Dit werd in 1533 uitgebreid, maar nog steeds was de st Jan in Den Bosch de parochiekerk van de Dungenaren.

28 Niet alleen bestuurlijk, maar ook kerkelijk viel Den Dungen onder Den Bosch Eind 14e eeuw was er al wel een kapelletje, dat in 1452 vervangen werd door een stenen gebedshuis Pas op 16 juli 1569 werd de kerk verheven tot parochiekerk, toegewijd aan Jacobus de Meerdere

29 Beleg van Den Bosch 1629

30 Het kwartier van Bredero op de Keer in Den Dungen 1629 Om dit te realiseren werd 10% van alle huizen in Den Dungen verwoest

31 Na de inname van Den Bosch werden pogingen ondernomen om de gereformeerde religie in de Meierij in te voeren.

32 Na de inname van Den Bosch werden pogingen ondernomen om de gereformeerde religie in de Meierij in te voeren. Op 24 september 1630 werden de katholieke eigendommen in Den Dungen door de protestantse rentmeester in beslag genomen. Tot aan de napoleontische tijd werden de katholieke bijeenkomsten gehouden in schuurkerken zoals deze aan de Paterstraat.

33 Na de inname van Den Bosch werden pogingen ondernomen om de gereformeerde religie in de Meierij in te voeren. Op 24 september 1630 werden de katholieke eigendommen in Den Dungen door de protestantse rentmeester in beslag genomen. Tot aan de napoleontische tijd werden de katholieke bijeenkomsten gehouden in schuurkerken zoals deze aan de Paterstraat. De protestantse gemeente is echter nooit groter dan 15 leden geweest (inclusief het gezin van de dominee en dat van de schoolmeester). Menig dominee klaagde bij de Bossche schepenen over de vijandige houding van de Dungense bevolking

34 Op 5 december 1807 werd de kerk bij koninklijk besluit van Lodewijk Napoleon weer toegewezen aan de katholieken. Via een groot aantal verbouwingen die tot 1926 duurden, kreeg de kerk zijn huidige vorm.

35 Brabantse taal Streekdialecten: Vlaams-Brabants, Noord-Brabants, Oost-Brabants, West-Brabants

36 Brabantse taal Kenmerken: het gebruik a gij Woordgeslachten (m v o) Verschil tussen ij en ei

37 Het Brabants dialect is regionaal zeer verschillend:

38 Het brabants dialect is regionaal zeer verschillend:

41 Een poffer of Brabantse muts was een kenmerkend onderdeel van de NoordBrabantse klederdracht, met name in de Meierij van 's-hertogenbosch. De muts bestond uit een aantal onderdelen, namelijk: een zwarte muts, een witte ondermuts, een sierrand en linten. Het was een kostbaar kledingstuk dat zich uit een veel eenvoudiger muts heeft ontwikkeld.

42 Een poffer of Brabantse muts was een kenmerkend onderdeel van de NoordBrabantse klederdracht, met name in de Meierij van 's-hertogenbosch. De muts bestond uit een aantal onderdelen, namelijk: een zwarte muts, een witte ondermuts, een sierrand en linten. Het was een kostbaar kledingstuk dat zich uit een veel eenvoudiger muts heeft ontwikkeld.

43 De poffer beleefde in de periode zijn bloeiperiode. Daarna raakte het kledingstuk geleidelijk in onbruik en omstreeks 1960 was aan deze dracht een einde gekomen. De poffer werd vooral door rijke plattelandsvrouwen gedragen op zon- en feestdagen en bij speciale gelegenheden. priesterwijding 1914

44 In dit dorp ben ik op 25 januari 1945 geboren als zoon van Marinus van der Donk Petronella Timmers

45 In dit dorp ben ik op 25 januari 1945 geboren als zoon van Marinus van der Donk Nelly Timmers

46 In dit dorp ben ik op 25 januari 1945 geboren als zoon van Marinus van der Donk Nelly Timmers

47 Het gezin Van der Donk

48 Opa van der Donk beheerde de Rijksproeftuin in Den Dungen vanaf de oprichting in 1914 tot aan 1937 Deze proeftuin was opgericht door de Dungense Tuinbouwvereniging om te experimenteren met rassen en technieken en om onderwijs te geven. Er was subsidie van het Rijk en van de Provincie Noord Brabant (Nieuwe Tilburgse Courant )

49 Opa van der Donk beheerde de Rijksproeftuin in Den Dungen vanaf de oprichting in 1914 tot aan 1937 Op een perceel van 1 hectare had je een aantal rijen bessen- en frambozenstruiken, een boomgaard met appels, peren, perziken en pruimen, drie kassen, drie dubbele rijen bakken voor platglasteelt en een stuk open bouwland

50 Adrianus (Janus) van der Donk stond bekend als een vakbekwaam tuinman die de eigenschap had om zijn kennis en ervaring op een rustige manier over te kunnen brengen op zijn personeel, leerlingen en andere belangstellenden

51 Hij won ook diverse prijzen (NTC )

52 (NTC ) In de dertiger jaren ging het niet goed meer met de tuinbouwvereniging. Ook de subsidie van de provincie werd afgebouwd. Uiteindelijk werd besloten tot opheffing per 1 januari Opa kon de tuin met opstallen overnemen voor Fl ,- en hij ging verder als zelfstandig ondernemer.

53 Na de oorlog neemt mijn vader het weer van hem over en zo kom ik erin terecht

54 Opa Timmers had een typisch Brabants gemengd bedrijf in een typisch Brabantse langgevelboerderij aa t Vinkel in de gemeente Rosmalen.

55 indeling van een Brabantse langgevelboerderij

56 In de schouw kon je om het vuur zitten en door een raampje naar de stal kijken.

57 Oorspronkelijk is dit open vuur, later staat er de kachel.

58 De familie Timmers ziet er op deze foto nogal ruig uit, maar opa was een zeer vooruitstrevende boer die allerlei nieuwigheden zoals kunstmest uitprobeerde. Hij was ook een liefhebber van filosofie. Hij kocht al vroeg een radio en een grammofoon en was een van de eerste TVbezitters van het dorp

59 De familie Timmers ziet er op deze foto nogal ruig uit, maar opa was een zeer vooruitstrevende boer die allerlei nieuwigheden zoals kunstmest uitprobeerde. Hij was ook een liefhebber van filosofie. Hij kocht al vroeg een radio en een grammofoon en was een van de eerste TVbezitters van het dorp oma Timmers overleed al in 1938

60 Mijn vader en moeder ontmoetten elkaar in Den Dungen: vader woonde links van bakker Goossens en moeder werkte bij de burgemeester, die rechts van bakker Goossens woonde. Mijn vader was werkzaam bij de Centrale Controledienst voor Tuinders.

61 Mijn vader en moeder ontmoetten elkaar in Den Dungen: vader woonde links van bakker Goossens en moeder werkte bij de burgemeester, die rechts van bakker Goossens woonde. Mijn vader was werkzaam bij de Centrale Controledienst voor Tuinders. Ze trouwden op 18 januari 1944 en gingen wonen in Den Bosch.

62 Tijdens de gevechten rond de bevrijding van Den Bosch werd het huis van mijn ouders zwaar beschadigd. Eind oktober 1944 trokken zij in bij bakker Goossens in Den Dungen. Zo kwam het dat ik in Den Dungen geboren ben. Voorjaar 1948 konden we een noodwoning betrekken bij de tuinderij

63 Ee eige huis, et heel eel ruimte eromheen

64 Na de lagere school doorlopen te hebben verhuisden we naar Nijmegen, omdat mijn vader inmiddels een functie bij de nieuwe afdeling Botanie van de Katholieke Universiteit had gekregen.

65 Zo kwam in op het vermaarde st.-canisiuscollege terecht, waar ik 1963 afstudeerde

66 Na de middelbare school heb ik enkele jaren doorgebracht bij de Norbertijnen in de abdij van Berne in Heeswijk en de priorij de Essenburgh in Hierden.

67 In 1966 ben ik begonnen aan de studie biologie in Nijmegen.

68 Al in het eerste jaar ontmoette ik daar Gerry, met wie ik sinds 1971 getrouwd ben.

69 In 1975 rondde ik mijn studie af met het verdedigen van mijn proefschrift.

70 In 1975 rondde ik mijn studie af met het verdedigen van mijn proefschrift. Mijn vader, die mij als analist had bijgestaan, stond mij nu ook als paranimf bij

71 In 1975 rondde ik mijn studie af met het verdedigen van mijn proefschrift. Mijn vader, die mij als analist had bijgestaan, stond mij nu ook als paranimf bij Twee maanden later overleed hij plotseling

72 Vanaf mijn promotie werkte ik in Utrecht, eerst bij Diergeneeskunde en later vanaf 1981 als hoogleraar celbiologie bij Geneeskunde en van 1988 tot 1993 tevens bij Diergeneeskunde. Sinds februari 2007 ben ik met emeritaat.

73 Ik heb 20% van mijn leven i klei Ha a a gewoond en 40% tussen de fruit plukkende bible belters

74 MAAR mijn roots liggen in het Brabantse land, in het bijzonder de Meierij van s Hertoge os h i het katholieke ar a al la d en daar ben ik blij om en trots op

75 DANK VOOR UW AANDACHT