Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag Datum: 17 januari 2016 Onderwerp: Plenair debat over meewegen Cito-toets door middelbare scholen op 20 januari 2016 en Schriftelijk Overleg Eerste Inzichten Wet Eindtoetsing PO Geachte leden van de Tweede Kamer, Met het oog op het Plenair Debat over het bericht dat middelbare scholen de Cito-toets nog steeds laten meewegen op 20 januari en het Schriftelijk Overleg Eerste Inzichten Wet Eindtoetsing PO biedt Ouders & Onderwijs u in deze brief inbreng op basis van ervaringen van ouders rond schooladvies en eindtoets. In februari 2015 heeft een eerste debat plaatsgevonden over de overgang van primair naar voortgezet onderwijs in het schooljaar 2014/2015. In een brief van 22 februari 2015 aan uw Kamer heeft Ouders & Onderwijs het beeld geschetst van de ervaringen van ouders tot aan dat moment met de nieuwe wet- en regelgeving rond de totstandkoming van schooladvies. In aanvulling op de genoemde brief schetsen wij u in deze brief de signalen van ouders die we na februari 2015 ontvingen. Veel ouders belden Ouders & Onderwijs met vragen en opmerkingen over de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. Deze vragen en signalen zijn onder te verdelen in vier categorieën: 1. strekking van het schooladvies en de totstandkoming ervan 2. afspraken tussen primair en voortgezet onderwijs 3. bijstelling schooladviezen na de eindtoets 4. toelating en plaatsing voortgezet onderwijs In het vervolg van deze brief wordt op elk van de categorieën nader ingegaan. Met het oog op het Schriftelijk Overleg eindigt elk blok met vragen aan de staatssecretaris. Ouders & Onderwijs besluit deze brief met aanbevelingen rond de overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. In een bijlage bij de brief zijn 10 voorbeelden opgenomen van bij Ouders & Onderwijs ontvangen vragen en signalen (verdeeld over de 4 categorieën). Ouders & Onderwijs Catharijnesingel 30F 3511 GB Utrecht informatie@oudersonderwijs.nl Informatiedienst vraag@oudersonderwijs.nl

2 Ad 1. De strekking van het schooladvies en de totstandkoming ervan De staatssecretaris schrijft in zijn brief dat er geen significante verschillen zijn met betrekking tot de hoogte van het schooladvies in vergelijking met eerdere jaren. Vanuit de Onderwijsinspectie is aangegeven dat het basisschooladvies over het algemeen betrouwbaar is en zorgvuldig tot stand komt. Duidelijk is dat het hier over gemiddelden gaat. Bij Ouders & Onderwijs zijn veel signalen van individuele ouders (en soms ook groepen ouders van eenzelfde school) binnengekomen dat adviezen niet in overeenstemming waren met eerdere door school gewekte verwachtingen of dat procedures rond het schooladvies niet juist zijn gevolgd. De meest opvallende signalen van ouders rond het schooladvies en de totstandkoming ervan: a. Het gegeven schooladvies past niet bij mijn kind. b. Het is niet duidelijk hoe het schooladvies tot stand komt. c. Bij het schooladvies worden gegevens gebruikt die geen juist beeld geven van het kind. d. Andere gegevens dan toetsscores, die juist wel belangrijk zijn voor de waardering voor een kind, worden vaak te weinig betrokken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om informatie over perioden waarin kinderen ziek waren of gepest werden, of veranderingen in het leven van een kind thuis, zoals overlijden van een naaste of scheiding van de ouders. e. Het schooladvies is als 'mededeling' aan leerling en ouders gebracht: onderbouwing ontbreekt, of er is geen communicatie over het schooladvies geweest cq. vragen daarover werden afgehouden. f. Ouders vragen wat ze kunnen doen als ze het niet eens zijn met het afgegeven schooladvies. g. Op meerdere scholen wordt in deze periode de Cito uit 2015 gebruikt bij de voorbereiding van het schooladvies. Deze toepassing vindt plaats zonder de methodologische verantwoorde interpretatie van toetsscores door Cito. Vraag aan de staatssecretaris: 1. Hoe interpreteert u signalen over situaties waarin er geen consensus is tussen school en ouders over het schooladvies? Ad 2. Afspraken tussen primair en voortgezet onderwijs Uit cijfers blijkt dat er het afgelopen schooljaar wederom minder meervoudige adviezen zijn afgegeven. Dit beeld komt ook overeen met signalen van ouders over de afspraken tussen primair en voortgezet onderwijs. Ouders & Onderwijs heeft op grond van deze signalen de indruk dat een deel van het voortgezet onderwijs basisscholen met collectieve afspraken stuurt op enkelvoudige adviezen. Na de druk daarop in 2015 hebben middelbare scholen dwingende sturing op enkelvoudige adviezen aangepast in voorkeur voor enkelvoudige adviezen. Dit kan een positieve ontwikkeling zijn, maar neemt niet geheel de zorg weg of meervoudige adviezen daadwerkelijk als volwaardige optie worden gezien en dit schooljaar ook als zodanig zullen worden toegepast. 2

3 De meest opvallende signalen van ouders rond afspraken met betrekking tot de overgang van primair naar voortgezet onderwijs: a. Basisscholen scholen zeggen tegen ouders geen meervoudige adviezen te mogen geven. Er bestaan in sommige regio s, o.a. SterkVO/Stichtse Vecht en SWV Groninger Ommelanden, ook in het schooljaar 2015/2016 nog steeds afspraken tussen primair en voortgezet onderwijs waarbij het geven van meervoudige adviezen niet is toegestaan. De in deze geldende wet- en regelgeving lijkt op basisscholen onbekend en wordt in bedoelde gevallen in ieder geval niet aan ouders genoemd. b. Op aandringen van scholen voor voortgezet onderwijs worden leerlinggegevens al meegestuurd met het schooladvies, dus voorafgaand aan de toelating. Deze procedure wordt op meerdere plaatsten gehanteerd met een verwijzing naar de Friese Plaatsingswijzer, hoewel de toelichting op beknopter dan voorheen nu spoort met de regels. Zie voor één voorbeeld: Als standaardprocedure strookt deze handelwijze niet met de wet- en regelgeving. c. Door harde afspraken tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs rond de overgang van primair naar voortgezet onderwijs wegen de mogelijkheden van de individuele leerling te weinig door. Vragen aan de staatssecretaris: 1. Hoe kan het dat ook dit schooljaar er nog scholen en samenwerkingsverbanden zijn die in hun beleid opnemen dat basisscholen alleen enkelvoudige adviezen geven? 2. Welke interventies heeft de onderwijsinspectie vorig schooljaar gepleegd om scholen aan te spreken op de afspraak om alleen enkelvoudige adviezen toe te staan? 3. Is het naar de mening van de staatssecretaris acceptabel dat scholen voor voortgezet onderwijs al voor de inschrijving leerlingengegevens ontvangen en zich dus bij de toelating niet enkel op het basisschooladvies baseren? Ad 3. Bijstelling schooladviezen na de eindtoets Uit gegevens van DUO blijkt dat voor 4% van alle leerlingen die een eindtoets hebben gemaakt, het schooladvies is bijgesteld. 23% Van de leerlingen zou op grond van een hogere score op de eindtoets in aanmerking hebben kunnen komen voor een bijstelling. Voor 19% van de leerlingen, ongeveer , is dit dus niet gebeurd. In de maanden mei en juni van 2015 hebben veel ouders naar Ouders & Onderwijs gebeld met vragen over de mogelijkheid van bijstelling van het schooladvies naar aanleiding van een hogere score op de eindtoets. De meest opvallende signalen van ouders rond de bijstelling van het schooladvies na de eindtoets: a. Er zijn scholen die bij voorbaat al die aangaven niet over te zullen gaan tot heroverweging van het schooladvies bij een hogere score op de eindtoets dan het afgegeven advies. b. Scholen passen het schooladvies niet aan bij een hogere score op de eindtoets en lichten dit niet toe aan ouders. 3

4 c. Geen of slechte communicatie met ouders over het niet aanpassen van het schooladvies. d. Ouders bellen om te vragen hoe te handelen als de eindtoetsscore hoger is dan het schooladvies, mede omdat scholen hier niet open over communiceren. Vragen aan de staatssecretaris: 1. Hoe beziet de staatssecretaris het substantiële deel van de leerlingen waarvoor op basis van de eindtoets geen bijstelling van het schooladvies heeft plaats gevonden? 2. Hoe beziet de staatssecretaris dat veel scholen de mogelijkheid van bijstelling van het advies na een hogere eindtoets niet actief bespreekbaar hebben gemaakt? 3. Vindt de staatssecretaris het acceptabel dat basisscholen bij voorbaat aangeven het gegeven schooladvies niet te zullen heroverwegen bij een score van de eindtoets die past bij een hoger advies? Ad 4. Toelating en plaatsing voortgezet onderwijs De staatssecretaris geeft in zijn brief van 4 december 2015 aan dat de plaatsing van leerlingen op scholen voor voortgezet onderwijs over het algemeen goed is verlopen. Toch kwamen bij Ouders & Onderwijs signalen binnen van ouders dat toelating en plaatsing op de gewenste school of afdeling niet is gelukt. Wettelijk gezien hebben ouders de mogelijkheid om kind op een ander of hoger niveau aan te melden dan het afgegeven schooladvies aangeeft. In praktijk is dit niet of nauwelijks mogelijk, omdat scholen voor voortgezet onderwijs zich vastleggen op onderling gemaakte afspraken. Hierdoor is geen ruimte voor het in ogenschouw nemen van de individuele omstandigheden van leerlingen en wordt leerlingen bij voorbaat een kans en een wettelijke mogelijkheid ontnomen. De meest opvallende signalen van ouders rond toelating en plaatsing: a. Naast het schooladvies gebruikt de middelbare school ook onderliggende gegevens bij de toelating en met name bij de plaatsing. b. Na bijstelling van het schooladvies door de basisschool is er geen plaats meer voor kinderen in een andere (hogere) afdeling van de middelbare school dan waarvoor eerder werd aangemeld. De boodschap is dan dat de afdeling vol zit. c. Na bijstelling van het schooladvies moeten de ouders op zoek naar een andere school, omdat de hogere afdeling niet wordt aangeboden op de school van eerste keuze. Ouders kregen bij tweede ronde inschrijving te horen dat school inmiddels vol zat. d. Ouders hebben op papier wel de mogelijkheid om hun kind op een hoger niveau aan te melden, maar in de praktijk is dit zelden mogelijk. Ouders melden dat middelbare scholen beweren leerlingen niet op een hoger niveau te mogen plaatsen dan in het schooladvies is beschreven. e. Scholen voor voortgezet onderwijs hebben in hun organisaties te weinig rekening gehouden met de mogelijkheid van bijstelling van de schooladviezen, waardoor leerlingen niet meer op hogere afdelingen konden worden geplaatst. 4

5 f. Verwarring rond toelating en plaatsing: er zijn scholen voor voortgezet onderwijs die aan ouders hebben gecommuniceerd dat een leerling is toegelaten, om vervolgens over de afdeling waarin werd geplaatst pas in een veel later stadium te communiceren, bijvoorbeeld na ontvangst van de score op de eindtoets. Daarmee zijn er leerlingen in lagere afdelingen terecht gekomen dan bedoeld en verwacht. Aanbevelingen rond de overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs Bij vrijwel alle vragen en signalen die bij Ouders & Onderwijs binnenkwamen speelt communicatie of het gebrek daaraan een grote rol. Vanuit de ons bekende signalen van ouders komt Ouders & Onderwijs tot de volgende aanbevelingen: 1. Basisscholen maken heldere procedures voor de totstandkoming schooladvies, waarbij de eerste communicatie met ouders over de te verwachten strekking van het advies al ruim vóór groep 8 wordt gestart. Door in de jaren voorafgaand aan groep 8 over verwachtingen rond het schooladvies met ouders in gesprek te gaan en te blijven, is uiteindelijk in de maand januari van het groep-8-jaar voor alle partijen helder wat het schooladvies zal worden. 2. Basisscholen geven in heldere bewoordingen aan hoe het schooladvies tot stand komt, en welke vormen van onderbouwing en criteria daarbij worden gehanteerd. Hiermee bevordert de school de transparantie van de totstandkoming van het advies voor ouders. 3. Basisscholen zetten in op de ondersteuning van leerkrachten voor de voorbereiding van onderbouwde en duidelijk geformuleerde schooladviezen en adequate communicatie hierover met ouders. 4. Leerlinggegevens mogen in principe niet eerder aan scholen voor voortgezet onderwijs worden verstrekt dan na de toelating. Als nodig is deze in verband met extra zorg of ondersteuning eerder te verstrekken, dan mag dit enkel mogelijk zijn na instemming van de ouders. 5. Scholen voor voortgezet onderwijs houden bij de planning voor de brugklassen en de inrichting daarvan voor het nieuwe schooljaar meer rekening met de mogelijkheid dat schooladviezen worden aangepast. Als na bijstelling van het schooladvies blijkt dat geen plaats meer beschikbaar is op het gewenste niveau, volstaan scholen niet met die mededeling aan leerling en ouders, maar gaan zij met de ouders in overleg om samen te zoeken naar een oplossing. 6. Zowel basisscholen als scholen voor voortgezet onderwijs doen er goed aan kinderen vooral kansen te gunnen. Daarbij dient er ruimte en aandacht te zijn voor meervoudige adviezen gecombineerd met het inrichten van uiteenlopende brede brugklassen. Samenvattend stelt Ouders & Onderwijs u voor aan de staatssecretaris te vragen hoe situaties als beschreven in deze brief in het lopende en in volgende schooljaren zullen worden voorkomen en hoe hij ervoor gaat zorgen dat alle leerlingen een goed en passend schooladvies krijgen en worden toegelaten worden op het niveau dat bij hen past. 5

6 Ouders & Onderwijs ziet uit naar de inbreng van de Kamer in het Plenair Debat over het bericht dat middelbare scholen de Cito-toets nog steeds laten meewegen en in het Schriftelijk Overleg Eerste Inzichten Wet Eindtoetsing PO. Voor vragen naar aanleiding van deze brief kunt u contact opnemen met Peter Hulsen, directeur van Ouders & Onderwijs (peter.hulsen@oudersonderwijs.nl, ). Met vriendelijke groet, Ouders & Onderwijs, Peter Hulsen, directeur Een afschrift van deze brief wordt gezonden aan de staatssecretaris van OCW. 6

7 Bijlage Voorbeelden van bij Ouders & Onderwijs ontvangen vragen en signalen Ad 1. Procedure totstandkoming schooladvies Casus 1 We worden gebeld door de ouder van een jongen met een medische geschiedenis tot groep 6. Daarna heeft hij een enorme ontwikkeling doorgemaakt, maar daar lijkt de basisschool geen rekening mee te houden in het schooladvies. De jongen heeft een Havo advies gekregen, maar scoort zowel op de entree- als de citotoets op Vwo niveau. Leerkracht wil het advies niet heroverwegen. Zeggen daar pas eind juni tijd voor te hebben. De middelbare school geeft aan echt dat aangepaste advies nodig te hebben om hem hoger te plaatsen. Casus 2 Vader is het niet eens met het schooladvies voor zijn zoon en vindt dat het op een te laat moment aan hem is duidelijk gemaakt. Zoon heeft een moeilijke periode achter de rug vanwege een aantal persoonlijke omstandigheden, onder meer het overlijden van de moeder en de grootvader. Dat heeft hem uiteraard aangegrepen. De jongen herstelt inmiddels voor wat betreft zijn schoolprestaties, maar school geeft niettemin volgens vader op dit moment in groep 8 een te laag schooladvies. Casus 3 Een basisschool verstrekt onderwijskundige rapporten van de leerlingen van groep 8 aan scholen voor voortgezet onderwijs. Ouders zijn niet op de hoogte van de inhoud en krijgen geen kopie. Ad 2. Afspraken tussen primair en voortgezet onderwijs Casus 4 Een moeder belt kort voor een gesprek op de basisschool over het schooladvies voor haar dochter. Haar dochter krijgt een (enkelvoudig) Havo-advies, omdat ze discrepantie vertoont op haar Cito-scores (resultaat 2) terwijl de leerkracht haar geschikt voor Vwo vindt. Moeder heeft nu een WISC test bij haar dochter laten afnemen en vraagt zich af wat ze nog meer kan doen. Ze heeft al een aantal jaren het gevoel dat haar dochter onderpresteert. Dochter wil graag naar het Vwo, heeft een IQ dat daarbij zou passen. De moeder probeert deze informatie met de school te bespreken. De basisschool weigert een tweeledig schooladvies te geven, aangezien dat niet mag volgens de POVO procedure in Stichtse Vecht (Sterk VO). Casus 5 Een ouder meldt over de basisschool van haar kind dat deze heeft afgesproken dat er alleen enkelvoudige adviezen worden afgegeven, ook voor kinderen waarvoor ze liever een dubbel advies zouden willen geven. De uitweg die de basisschool hanteert is dat dubbele advies toe te voegen als plaatsingsadvies. 7

8 Ad 3. Bijstelling schooladviezen na de eindtoets Casus 6 Een vader belt met het bericht dat zijn dochter een Havo advies had en nu een Vwo uitslag op de Cito. School geeft aan niet te gaan heroverwegen - bij zijn dochter niet, en ook bij geen van de andere kinderen in groep 8. De basisschool geeft aan daar geen heil in te zien: de kinderen moeten het maar doen met de adviezen die ze al hebben gehad. Casus 7 Een ouder belt met een vraag over onderling contact tussen basisschool en middelbare school. Het betrokken kind heeft Vmbo-tl gescoord op eindtoets. Had eerder schooladvies Vmbok. Basisschool heeft contact opgenomen met de middelbare school en op basis van dat contact het schooladvies niet aangepast. Ad 4. Toelating en plaatsing voortgezet onderwijs Casus 8 Een leerling met Havo advies kreeg eerder te horen gekregen dat hij was toegelaten. Plaatsing zou pas plaatsvinden na eindtoets. De leerling maakte deze wat minder. Uiteindelijk heeft daardoor plaatsing plaatsgevonden in de Mavo/Havo brugklas in plaats van de gewenste Havo/Vwo brugklas. Casus 9 Een moeder heeft de periode rond schooladvies en eindtoets als heel stressvol ervaren. Een uitstekende leerling kreeg een Havo/Vwo advies, vanwege een paar mindere cito-uitslagen voor rekenen in groep 5/6. De ouders probeerden een Vwo advies bespreekbaar te maken. De basisschool ging daar niet in mee. Nadat de leerling op de eindtoets 548 scoorde, is het schooladvies alsnog aangepast. Maar inmiddels zat de vwo afdeling van de gewenste school vol. Na veel zoeken, hebben de ouders een andere Vwo school gevonden, en is de leerling toegelaten. Deze school is echter verder weggelegen van het ouderlijk huis. Casus 10 Ouders & Onderwijs ontving meerdere signalen over een middelbare school in De Fryske Marren. Deze school heeft 5 leerlingen geweigerd aan te nemen. Het basisschooladvies voor deze leerlingen was steeds Vmbo (met per kind uiteenlopende niveau-adviezen). Basisschool (cq. voor één leerling SBO) heeft geen LWOO geadviseerd. Deze middelbare school geeft aan dat zij op basis van de Cito-resultaten (die direct bij de aanmelding werden aangeleverd conform de toenmalige versie van de Friese Plaatsingswijzer) LWOO nodig achten. De betreffende middelbare school biedt echter geen LWOO en stelde daarom dat de betrokken kinderen niet te kunnen aannemen. 8