Dikke darmkanker kan voorkomen worden. Prof Dr Eric Van Cutsem Gastroenterologie/Digestieve Oncologie UZ Gasthuisberg Leuven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dikke darmkanker kan voorkomen worden. Prof Dr Eric Van Cutsem Gastroenterologie/Digestieve Oncologie UZ Gasthuisberg Leuven"

Transcriptie

1 Dikke darmkanker kan voorkomen worden Prof Dr Eric Van Cutsem Gastroenterologie/Digestieve Oncologie UZ Gasthuisberg Leuven

2

3 Dikke darmkanker (Colorectale kanker) Derde meest frekwente maligniteit in Westerse wereld en tweede doodsoorzaak van kanker in het Westen Ongeveer % van alle kankers zijn dikke darm kankers Incidentie neemt sterk toe vanaf 50 jaar Incidentie: België: > 7500 nieuwe patiënten per jaar Vlaanderen: > 4500 nieuwe patiënten per jaar Europa: ~ /jaar Wereld: ~ /jaar Mortaliteit: Vlaanderen ( ): 5-jaars overleving 46 % bij de man en 47 % bij de vrouw Colorectale kanker gerelateerde 5-jaars overleving 57 % ~ 2000 overlijden door darmkanker per jaar in Vlaanderen Mortaliteit hangt af van stadium op het ogenblik van de diagnose

4 Oorzaken van dikke darmkanker Multifactorieel: veel factoren niet gekend Sommige risico factoren gekend: bv leeftijd Genetische en erfelijke belasting Omgevingsfactoren: multifactorieel!! Hoge vet inname Lage vezel inname Lage fysieke activiteit Overgewicht Roken Lage vitamine inname..

5 Adenoma carcinoma (poliep / kanker) sekwentie Normaal Adenoma Carcinoma APC loss K-ras mutation Chrom 18 loss p53 loss Normal Epithelium Hyperproliferation Early adenoma Intermediate adenoma Late adenoma Carcinoma

6 Poliep resectie

7 Colorectal Cancer Prevention Primary Secondary Lifestyle & Chemoprevention Screening & Surveillance

8 Bevolkings screening voor dikke darmkanker Stoelgangs onderzoek naar bloed (FOBT) Sigmoi- doscopie Coloscopie Virtuele coloscopie Stoelgang: nieuwe moleculaire testen

9 Colorectal cancer in Europe: Facts and Calls December 2003: European Code against Cancer and EU council recommendation "Men and women from 50 years of age should participate in colorectal screening. This should be within programmes with built-in quality assurance procedures. "Faecal occult blood testing is actually the only recommended screening strategy December 2010: Declaratie over belang van screening in EU parlement ondertekend door meerderheid van parlementsleden Februari 2011: voorstelling van nieuwe guidelines door EU commissie

10

11 February 2011

12 Hoe screenen voor dikke darmkanker? Personen met erfelijk syndroom: DNA test + coloscopie Personen met duidelijk verhoogd risico (familiaal): coloscopie Personen met normaal risico: bevolkings screeningsprogramma s: stoelgangsonderzoek (FOBT= faeces occult bloed test) gevolgd door coloscopie bij jarigen Rekening houden met leeftijdsverdeling

13 Vlaamse Gemeenschap Werkgroep dikke darmkanker 2006 Installatie op 2 februari 2006 Minister Inge Vervotte; later Minister Steven Vanackere; later Minister Jo Van Deurzen Samenstelling: Eric Van Cutsem (voorzitter) (maagdarm ziekten & digestieve oncologie) Johan Pauwels, Dirk Dewolf, Pieter Vandenbulcke, Jessy Hoste, Karen Colaert & Liesbeth Van Hoof (Vlaamse Gemeenschap: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid) Frans Goovaerts & Jos Desmedt (Huisartsen) Joost Weyler (Epidemioloog) Michiel Callens, Patrick Galloo, Raf Mertens (IMA) Liesbeth Van Eycken (Kankerregister) Erwin Declerck (VLK) Luc Colemont, Elisabeth Macken, Marc Peeters & Sabine Tejpar (Maagdarm ziekten) Gerrie Kiebooms (psychologe, ethicus) Later enkele wijzigingen in de werkgroep (Stichting tegen Kanker en RIZIV toegevoegd)

14 Wat in Vlaanderen? Evidence based rapport Federaal Kenniscentrum (KCE): december 2006: goede organisatie en participatie van screeningsprogramma op basis van FOBT Piloot project in Vlaanderen: 3 gemeenten provincie Antwerpen FOBT in average risk bevolking van jaar FOBT vanaf 40 jaar of colonoscopie bij hoog risico personen Rapportering vandaag (lente 2011) Samenwerking Overheden (Vlaanderen, Wallonië, Federaal, lokale overheden provincie, gemeenten), KCE, Wetenschappelijke verenigingen, Universiteiten, huisartsen, WIV, RIZIV, mutualiteiten Bevolkingsonderzoek Vlaams Brabant: UZ Leuven, LUCK, Provincie Vlaams Brabant, MCH, Huisartsen, MDxHealth

15 Bevolkings onderzoek in Vlaams Brabant Samenwerking in regio (Hageland) UZ Leuven, LUCK, Provincie Vlaams Brabant, MCH, huisartsen en gastroenterologen, MDxHealth - Eiken Chemical Co Tijdelijk bevolkingsonderzoeksproject

16 Centre agréé par le Ministère de la Communauté française aise Colorectal cancer screening program of the French community of Belgium Preliminary results after one year of activity M. Polus, M. Candeur, S. Carbonnelle, A. Vandenbroucke CCR, Mont-Saint Saint-Guibert, Belgium February 2011

17 Colorectal cancer screening program of the French community - Screening with gfobt Hemoccult for average-risk risk people years old, followed by colonoscopy if positive - Immediate colonoscopy for high-risk or very-high risk people Invited Population : Global participation : Colonoscopy group Global participation rate : 8,0 % M Polus et al, Febr 2011

18 Preliminary results : Hemoccult group Hemoccult analysed included 393 non evaluable tests (1,0 %) 1/2/ 2009 to 28/2/ negative tests (95,9 %) 1280 positive tests (3,1 %) Test to repeat 2 years later 1089 colonoscopies (85,1 %) 606 negative colonoscopies (55,6 %) 224 adénomas (20,6 %) 174 advanced adenomas (16,0 %) 85 cancers (7,8 %) Test to repeat 5 years later Treatment M Polus et al, Febr 2011

19 Progressieve implementering ~ ~ 1/3 van de landen in EU: georganiseerd nationaal programma piloot programmas ~ 40% van de target bevolking

20 Colorectal cancer: Calls (4) To introduce nationwide CRC screening Presently only in a few member states, e.g. Finland, France, Germany, Italy, UK Partly: opportunistic (Germany) Partly: patchy (France, Italy) Partly Faecal Occult Blood Test only, partly choice FOBT/primary endoscopy To do: - Political will - Administrative capacity - Collaboration with the professionists - A preventive mind AIM: reducing suffering and costs

21 February 2011

22 Dikke darmkanker is te voorkomen Vroegtijdige detectie Chemopreventie? Levensstijl & voeding

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen

Nadere informatie

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014

Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen

Nadere informatie

CoRPS. Titel. Subtitel

CoRPS. Titel. Subtitel Titel Subtitel Risicoreductie Nadelen van borstkankerscreening De vondst van tumoren die anders nooit waren gevonden Intervaltumoren Fout positieve uitslagen - extra mammografieën en biopten - extra operaties

Nadere informatie

Dikkedarmkanker (CRC)

Dikkedarmkanker (CRC) Het proefonderzoek voor dikkedarmkankeropsporing in Vlaanderen Prof. dr. Guido Van Hal Dr. Sofie Van Roosbroeck Drs. Sarah Hoeck Centrum voor Kankerpreventie Onderzoeksgroep Medische Sociologie en Gezondheidsbeleid

Nadere informatie

Colorectale kanker Eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek voor darmkanker in Vlaanderen

Colorectale kanker Eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek voor darmkanker in Vlaanderen Colorectale kanker Eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek voor darmkanker in Vlaanderen Prof. Dr. Hendrik Reynaert MD, PhD Dienst gastroenterologie-hepatologie UZBrussel Vakgroep basis medische

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen

Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen INTRODUCTIE 2003: EU adviseert lidstaten te gaan screenen op dikkedarmkanker. 2005: Consensus meeting in Zwolle. Criteria

Nadere informatie

Herkenrode. Website : Huisartsen HAK vzw. 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1

Herkenrode. Website :  Huisartsen HAK vzw. 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1 Website : www.herkenrodehuisartsen.be 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1 De aanpak van screening in eerste lijn Dr. Mark Van den Broeck 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 2 Inschatten risicoprofiel patiënt Organisatie

Nadere informatie

Screening van colonkanker

Screening van colonkanker Screening van colonkanker Waarom en hoe? Dr. Jos Callens, Dr. N. Struyf, Dr. P. Goetstouwers A.Z. Klina Brasschaat 17/11/2010 1 Woord vooraf Screening voor colonkanker is de meest succesvolle kankerscreening

Nadere informatie

Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam

Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Agenda Colorectaal carcinoom algemeen Voortraject darmkanker screening Bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

DE RATIONALE VAN SCREENING & RISICO STRATIFICATIE. Dr Pascal Peeters

DE RATIONALE VAN SCREENING & RISICO STRATIFICATIE. Dr Pascal Peeters 1 DE RATIONALE VAN SCREENING & RISICO STRATIFICATIE Dr Pascal Peeters 2 SCREENING: RATIONALE 1. Incidentie: maatschappelijk probleem 2. Overleving = F (stadium bij diagnose) 3. Adenoma Carcinoma sequens

Nadere informatie

Geneeskundige Dagen van Antwerpen

Geneeskundige Dagen van Antwerpen Antwerpen, 11 september 2014 Prof. dr. Guido Van Hal, Centrum voor Kankeropsporing, Afdeling Antwerpen Sarah Hoeck, Projectcoördinator bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker Geneeskundige Dagen van Antwerpen

Nadere informatie

Darmkankeronderzoek vanaf 2014 bij 1,9 miljoen Vlamingen

Darmkankeronderzoek vanaf 2014 bij 1,9 miljoen Vlamingen Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 3 februari 2012 Darmkankeronderzoek vanaf 2014 bij 1,9 miljoen Vlamingen Stoelgangtest kan op termijn 400 kankerdoden per jaar

Nadere informatie

Medische Publieksacademie

Medische Publieksacademie Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Dinsdag 20 januari 2015 Welkom! #mclmpa 1 Programma 19:30 Welkom door moderator Hans Willems, redacteur gezondheidszorg Leeuwarder

Nadere informatie

Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid)

Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid) Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid) Huisartsen nascholing en GIO-keten Marleen de Leest (MDL-arts), Arnhem, 28 mei 2013 Marcel Spanier (MDL-arts), Zevenaar, 11 juni 2013

Nadere informatie

Preventie: Van triomf der geneeskunde tot maatschappelijk bedrog Primaire preventie

Preventie: Van triomf der geneeskunde tot maatschappelijk bedrog Primaire preventie Preventie: Van triomf der geneeskunde tot maatschappelijk bedrog Primaire preventie Luc Bonneux Verpleeghuisarts en epidemioloog (ex-academicus) De adviesindustrie Maak de mensen bang Ouders legden hun

Nadere informatie

Alles wat je altijd over darmkanker wou weten (maar niet durfde vragen)

Alles wat je altijd over darmkanker wou weten (maar niet durfde vragen) Alles wat je altijd over darmkanker wou weten (maar niet durfde vragen) Tim Rondou Gastroenteroloog Sint-Jozefkliniek Bornem-Willebroek Bijscholing 2013 vóórkomen ontstaan voorkómen en preventie symptomen

Nadere informatie

Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt

Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt Dr. S. De Coninck Mede namens: Dr. J. Beyls Dr. C. Baertsoen E. Rysman Dienst interne gastro-entero 24/11/2015 Darmkanker = gezondheidsprobleem!

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek darmkanker. Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis

Bevolkingsonderzoek darmkanker. Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis Bevolkingsonderzoek darmkanker Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis Inhoud Mogelijkheden BVO - Doel screening - Ratio o.b.v. literatuur - Kwaliteit coloscopie

Nadere informatie

Colon en rectum : anatomie

Colon en rectum : anatomie Colon en rectum : anatomie Colontumor Colonadenocarcinoma : APO Colonadenocarcinoma : APO Rectumtumor CRC = Belangrijk Gezondheidsprobleem Derde meest frequente tumor in Westen (11%) Tweede doodsoorzaak

Nadere informatie

Reeks 12: De eeuwige mens

Reeks 12: De eeuwige mens Reeks 12: De eeuwige mens Hoe proberen we darmkanker in de toekomst te voorkómen Rogier de Ridder MDL-arts, MUMC+ r.de.ridder@mumc.nl Introductie 1. Waarom bevolking onderzoek naar darmkanker 2. Hoe ontstaat

Nadere informatie

Van darmpoliep tot darmkanker:

Van darmpoliep tot darmkanker: Endoscopische Opvolging na poliepen/carcinoom Wetenschappelijke studies beperkt: Richtlijnen voornamelijk gebaseerd op observaties. Sinds screeningsprogramma lopend: toenemend aantal gevorderde adenomen,

Nadere informatie

Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker

Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker Oncologisch centrum Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker Inhoud Screening...4 Wie heeft een verhoogd risico?...5 Is dikkedarmkanker erfelijk?...5

Nadere informatie

Leden Raadgevend Comité Membres Comité Consultatif

Leden Raadgevend Comité Membres Comité Consultatif Naam/Nom Voornaam Organisatie Taal/ langue André Marc geneesheer-specialist in de inwendige geneeskunde met bijzondere bekwaamheid klinische hematologie Andries Hannelore Minister van, afgevaardigde FOD,

Nadere informatie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie Philip Ardies Medische Beeldvorming AZ Sint-Jozef Malle Wat is CTC Axiale CT opnames in rug- en buikligging 2 dimensionale reconstructies 3 dimensionale reconstructies

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Kanker van de dikkedarm en endeldarm (darmkanker of colorectaal carcinoom) is een zeer belangrijke doodsoorzaak in de westerse wereld. Jaarlijks worden in Nederland meer dan 12.000

Nadere informatie

Van Poliep naar colorectaal carcinoom. P. Didden Maag-Darm-Leverarts UMC Utrecht

Van Poliep naar colorectaal carcinoom. P. Didden Maag-Darm-Leverarts UMC Utrecht Van Poliep naar colorectaal carcinoom P. Didden Maag-Darm-Leverarts UMC Utrecht Anatomie van de dikke darm APC mutation drives adenoma formation Poliep in het rectum 85% of the CRC develop through the

Nadere informatie

Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker

Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker Prof Jean-Luc Van Laethem Hoofd van digestieve oncologie Erasmus ziekenhuis Dr. Jean-Benoît Burrion Hoofd van de dienst Preventie en Opsporing - Jules Bordet

Nadere informatie

Darmkanker opsporen? Poepsimpel!

Darmkanker opsporen? Poepsimpel! Darmkanker opsporen? Poepsimpel! Dokter Luc Colemont was enkele maanden geleden te gast bij LM Limburg om zijn missie uit te dragen. Want de missie van de liberale mutualiteit en de dokter is dezelfde.

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 11 Nederlandse Samenvatting 113 Chapter 11 Dikke darmkanker (colorectaal carcinoom, CRC) is een veelvoorkomend gezwel in de westerse wereld en is na longkanker de belangrijkste oorzaak van sterfte aan

Nadere informatie

Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat

Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat Screening voor prostaatkanker Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat 17 november 2010 De cijfers voor Vlaanderen en Europa Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen ( lifetime

Nadere informatie

Surveillancenetwerk voor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob in België

Surveillancenetwerk voor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob in België WIV - CJD 2001- België 8/04/03 1/7 SCIENTIFIC INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH 14, Juliette Wytsmanstreet 1050 Brussels Belgium www.iph.fgov.be/epidemio Contactpersoon voor verdere inlichtingen : Dr. Sophie

Nadere informatie

Ge-FOBT: stront aan de knikker?

Ge-FOBT: stront aan de knikker? Ge-FOBT: stront aan de knikker? Alles over dikke darmkanker en het recent gestarte BVO. Ronald Linskens, MDL-arts Darmkanker denk vooruit, kijk achterom Algemene opmerkingen Een van de meest voorkomende

Nadere informatie

Primaire preventie Behandeling P(rimaire p)reventie Secundaire preventie

Primaire preventie Behandeling P(rimaire p)reventie Secundaire preventie 1 Screening en gezondheidsbeleid Voorkomen is altijd beter dan genezen? Leuven, 24 april 2015 Prof. Dr. Joost Weyler Epidemiologie en Sociale Geneeskunde Screening en preventie Schema 2 Screening en preventie

Nadere informatie

Themaweek dikke darmkanker

Themaweek dikke darmkanker Themaweek dikke darmkanker AZ Sint-Lucas Gent Workshop 4 De artsen van AZ Sint-Lucas hebben deze presentatie met zorg opgemaakt. De inhoud ervan is echter algemeen en indicatief. AZ Sint-Lucas en de artsen

Nadere informatie

Samenvatting. Advies. Darmkanker is een belangrijk gezondheidsprobleem

Samenvatting. Advies. Darmkanker is een belangrijk gezondheidsprobleem Samenvatting Advies De commissie constateert dat er voldoende bewijs is om te beginnen met bevolkingsonderzoek naar darmkanker. De meest geëigende screeningsmethode is een immunochemische Fecaal Occult

Nadere informatie

Plaats van sportgeneeskunde in België, vandaag en in de toekomst

Plaats van sportgeneeskunde in België, vandaag en in de toekomst Plaats van sportgeneeskunde in België, vandaag en in de toekomst Frank Pauwels Vereniging voor Sport- en Keuringsartsen (SKA) 5 december 2015 Sportgeneeskunde Definitie UEMS defintion of sports medicine

Nadere informatie

Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB

Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB Een systematische review van de kosteneffectiviteit van bevolkingsonderzoek naar baarmoederhals,

Nadere informatie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de

Nadere informatie

Samen zijn we groot: ééngemaakte dienst sedert 2016

Samen zijn we groot: ééngemaakte dienst sedert 2016 Gastro-groep ZNA Samen zijn we groot: ééngemaakte dienst sedert 2016 15 gastro-enterologen 7 sites 29000 raadplegingen per jaar 20000 endoscopies per jaar 600 nieuwe digestieve tumoren per jaar (12 per

Nadere informatie

4e Post EAUN Meeting. Men s Health. Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN

4e Post EAUN Meeting. Men s Health. Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN 4e Post EAUN Meeting Men s Health Willem de Blok Verpleegkundig specialist oncologie-urologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Board member EAUN Weergave presentatie Ian Banks 14-6-2011 Brussel Men s Health

Nadere informatie

Darmkankerscreening ook een taak voor de apotheker!

Darmkankerscreening ook een taak voor de apotheker! Darmkankerscreening ook een taak voor de apotheker! Wat is darmkanker juist? Is het genetisch? Hoe vaak komt het voor? Heb ik een groter risico? Kom ik in aanmerking voor een onderzoek? En wat is de rol

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) * (Summary in Dutch) Dit proefschrift heeft als onderwerp de testkarakteristieken van fecaal occult bloed testen (FOBT s), voor de detectie van het colorectaal carcinoom (CRC) en zijn voorloper laesies,

Nadere informatie

DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM

DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst het spijsverteringsstelsel en de werking van de spijsvertering uitgelegd. Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst

Nadere informatie

Kanker: klinisch beeld,

Kanker: klinisch beeld, Kanker: klinisch beeld, epidemiologie, biologie en pathofysiologie Prof. Patrick Schöffski, M.D., M.P.H. Dienst Algemene Medische Oncologie Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg Leuvens Kanker Instituut

Nadere informatie

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken. Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken. Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register Jaarrapport bevolkingsonderzoeken Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register Bevolkingsonderzoek Borstkanker Algemeen BVO Borstkanker Vrouwen 50-69 jaar Screeningsmammografie

Nadere informatie

EIERSTOKKANKER FACTSHEET. Wat is eierstokkanker?

EIERSTOKKANKER FACTSHEET. Wat is eierstokkanker? EIERSTOKKANKER FACTSHEET Wat is eierstokkanker? Engage brengt een reeks factsheets uit om de bewustwording rond gynaecologische kankers te verhogen en om haar netwerk verder uit te breiden. Eierstokkanker

Nadere informatie

11.02.2008 RONDE TAFEL SCREENING EN VROEGTIJDIGE DIAGNOSE

11.02.2008 RONDE TAFEL SCREENING EN VROEGTIJDIGE DIAGNOSE Deelnemers 11.02.2008 RONDE TAFEL SCREENING EN VROEGTIJDIGE DIAGNOSE Filip Ameye (Belgian Association of Urology), Freddy Avni (Société Belge de Radiologie), Luc Bleyen (Consortium centra borstkankeropsporing

Nadere informatie

Effectiveness of breast cancer screening in women under 50

Effectiveness of breast cancer screening in women under 50 LRCB Effectiveness of breast cancer screening in women under 50 Mireille Broeders, PhD 7 October 2011 National Expert and Training Centre for Breast Cancer Screening Radboud University Medical Centre Department

Nadere informatie

GEZONDHEIDSENQUETE 2013

GEZONDHEIDSENQUETE 2013 GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat

Nadere informatie

SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER

SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER Screenen POEP-SIMPEL? Achtergrond - epidemiologie Aanbeveling Domus Medica Het Vlaams bevolkingsonderzoek Waarom? Epidemiologie Klinische studies Epidemiologie: incidentie

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

Bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland OVERZICHTSARTIKELEN 140 Bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland Population screening for colon cancer in the Netherlands dr. A.M. van Berkel 1, dr. I. Lansdorp-Vogelaar 2, drs. E. Toes-Zoutendijk 2

Nadere informatie

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%

Nadere informatie

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Centrum voor Kankeropsporing Voorheen: hetconsortium van

Nadere informatie

Kankerscreening. Jean Tafforeau

Kankerscreening. Jean Tafforeau Kankerscreening Jean Tafforeau Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 71 E-mail : jean.tafforeau@iph.fgov.be

Nadere informatie

To screen or not to screen:

To screen or not to screen: 75 + : To screen or not to screen: that s the question Flora E van Leeuwen Netherlands Cancer Institute Introductie screening: altijd een afweging VOORDELEN Lagere sterfte Gewonnen levensjaren Betere kwaliteit

Nadere informatie

Screenen naar colorectale kanker in de huisartspraktijk

Screenen naar colorectale kanker in de huisartspraktijk Frans Govaerts (Domus Medica) Jessy Hoste (Domus Medica) Screenen naar colorectale kanker in de huisartspraktijk Handleiding voor de moderator Handleidingen voor Kwaliteitsbevordering Antwerpen 2014 Domus

Nadere informatie

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt?

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,

Nadere informatie

Cancer prehabilitation, Wat is nieuw aan de horizon?

Cancer prehabilitation, Wat is nieuw aan de horizon? 12 e Post O.N.S. Meeting Cancer prehabilitation, Wat is nieuw aan de horizon? Sophie Bunskoek, verpleegkundig specialist, medische oncologie, UMCG Julie Silver MD, associate professor, Harvard Medical

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek darmkanker

Bevolkingsonderzoek darmkanker Dokter op Dinsdag Bevolkingsonderzoek darmkanker Dr. Anneke De Schryver, MDL arts 25 maart 2014 Het slijmvlies van de dikke darm Het ontstaan van poliepen Poliepen + Goedaardig + Maar: kunnen kwaadaardig

Nadere informatie

PREVENTIE VAN DARMKANKER. Dr G Deboever gastroenteroloog-digestief oncoloog AZ Damiaan

PREVENTIE VAN DARMKANKER. Dr G Deboever gastroenteroloog-digestief oncoloog AZ Damiaan PREVENTIE VAN DARMKANKER Dr G Deboever gastroenteroloog-digestief oncoloog AZ Damiaan Wat is kanker? Ongecontroleerde woekering van abnormale cellen die alle omgevende organen aantasten en kunnen uitzaaien

Nadere informatie

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken2015. Dr. Patrick Martens Directeur CvKO vzw

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken2015. Dr. Patrick Martens Directeur CvKO vzw Jaarrapport bevolkingsonderzoeken2015 Dr. Patrick Martens Directeur CvKO vzw Bevolkingsonderzoeken In Vlaanderen 3BVO naar kanker Borstkanker Baarmoederhalskanker Dikkedarmkanker 2668000 Vlamingen Goede

Nadere informatie

Dr E.B. Cornel, uroloog. PSA: To Screen or Not to Screen

Dr E.B. Cornel, uroloog. PSA: To Screen or Not to Screen , uroloog PSA: To Screen or Not to Screen Belangen verstrengelingen 1. wetenschappelijk onderzoek met: UMC Radboud & Erasmus Telomerix Spectrum pharmaceuticals AMS 2. www.deprostaatkliniek.nl PSA: To Screen

Nadere informatie

Nieuwsbrief Bacteriologie

Nieuwsbrief Bacteriologie Nieuwsbrief Bacteriologie Geachte dokter, Betreft: - Nieuw analysemateriaal fecaal occult bloed (ifob test) (p1-5) Introductie nieuwe ifob test Vanaf vandaag zal u bij de bestelling van tubes voor immunochemisch

Nadere informatie

Gezond leven ook voor kansarmen en allochtonen. 1. De Diagnose is vlug gemaakt. De Factorij 12 december 2007

Gezond leven ook voor kansarmen en allochtonen. 1. De Diagnose is vlug gemaakt. De Factorij 12 december 2007 Gezond leven ook voor kansarmen en allochtonen 1. De Diagnose is vlug gemaakt De Factorij 12 december 2007 Vul aan Mensen die in armoede leven vinden gezondheid. In vergelijking met de gemiddelde Vlaming

Nadere informatie

COLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER. Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie -

COLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER. Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie - COLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie - Wat is darmkanker? Kanker van de darm (colorectale kanker) is de 3de meest voorkomende kanker bij mannen,

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek darmkanker in perspectief

Bevolkingsonderzoek darmkanker in perspectief Bevolkingsonderzoek darmkanker in perspectief NVvO Milestonedag 15 september 2016 Iris Lansdorp-Vogelaar, PhD Esther Toes-Zoutendijk, MSc Maaike Buskermolen, MSc Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

THEMA AVOND : DARMKANKER. Workshop 2 Beyond the ifob test

THEMA AVOND : DARMKANKER. Workshop 2 Beyond the ifob test THEMA AVOND : DARMKANKER Workshop 2 Beyond the ifob test Adelard De Backer (radioloog) Denis Marichal (gastro-enteroloog) Walter Pauwels (gastro-enteroloog) AZ Sint-Lucas Gent Dikkedarmkanker Beyond the

Nadere informatie

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship

Nadere informatie

OVERZICHT 2/07/2013 HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Dr. Stefan Teughels KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS

OVERZICHT 2/07/2013 HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Dr. Stefan Teughels KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Dr. Stefan Teughels OVERZICHT KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BMHK OVERZICHT KANKERSCREENING IN

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN

BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN Inleidend: Elk jaar krijgen ongeveer 5.000 Vlamingen te horen dat ze dikkedarmkanker (DDK) hebben. Dikkedarmkanker is de tweede meest

Nadere informatie

Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie

Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek

Nadere informatie

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening A Van Steen Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) Professor Natuurkunde Universiteit Würzburg 26 / 11 / 1897 ontdekt bij toeval X-stralen 20 / 01

Nadere informatie

HLA-B*27 diagnostiek: is sequentie analyse the way to go?

HLA-B*27 diagnostiek: is sequentie analyse the way to go? HLA-B*27 diagnostiek: is sequentie analyse the way to go? 14 juni 2011 Bouke Hepkema Transplantatie-Immunologie Laboratoriumgeneeskunde UMCG Kwaliteit in Harmonisatie of Harmonisatie in Kwaliteit UMCG

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/88638

Nadere informatie

Wekelijks Influenza bulletin Bulletin hebdomadaire Influenza Weekly Influenza bulletin Semaine/week 38 (18/09/ /09/2017) Wekelijks bulletin

Wekelijks Influenza bulletin Bulletin hebdomadaire Influenza Weekly Influenza bulletin Semaine/week 38 (18/09/ /09/2017) Wekelijks bulletin Wekelijks Influenza bulletin Bulletin hebdomadaire Influenza Weekly Influenza bulletin Semaine/week 38 (18/09/2017-24/09/2017) Wekelijks bulletin Week 38/2017: De incidentie van consultaties voor griepale

Nadere informatie

Informatieavond borstkanker ism Borstkliniek Voorkempen, LOGO Antwerpen-Noord, en de gemeenten Malle en Zoersel

Informatieavond borstkanker ism Borstkliniek Voorkempen, LOGO Antwerpen-Noord, en de gemeenten Malle en Zoersel Borstkliniek Voorkempen Informatieavond borstkanker ism Borstkliniek Voorkempen, LOGO Antwerpen-Noord, en de gemeenten Malle en Zoersel Dr. Didier Verhoeven 9-12-2008 1 Programma Waarom borstklinieken?

Nadere informatie

Is valpreventie kosteneffectief?

Is valpreventie kosteneffectief? Is valpreventie kosteneffectief? Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be Maart 2014 1 Reactie van de overheden op de crisis Jaarlijkse

Nadere informatie

Research Bio-markers Concept Conference NIOC 2013 1. Probleem

Research Bio-markers Concept Conference NIOC 2013 1. Probleem Onderzoek naar de mogelijke ontwikkeling van een intelligent web-based systeem gericht op screening & monitoring op colorectale kanker van patiënt risico groepen met behulp van op bloedonderzoek gebaseerde

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN

BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN Inleidend: Elk jaar krijgen ongeveer 5.000 Vlamingen te horen dat ze dikkedarmkanker (DDK) hebben (2010: 5248). Dikkedarmkanker is de

Nadere informatie

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen?

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Bin Kroon Uroloog Rijnstate 1 Achtergrond prostaatkanker Jaarlijks 9000 nieuwe gevallen Jaarlijks 3000 doden Gevorderde ziekte niet te cureren PSA: vroegdetectie Screenen

Nadere informatie

Follow-up van patiënten met kanker: wat is bewezen? Jeroen Mebis Medisch Oncoloog Limburgs Oncologisch Centrum Jessa ziekenhuis

Follow-up van patiënten met kanker: wat is bewezen? Jeroen Mebis Medisch Oncoloog Limburgs Oncologisch Centrum Jessa ziekenhuis Follow-up van patiënten met kanker: wat is bewezen? Jeroen Mebis Medisch Oncoloog Limburgs Oncologisch Centrum Jessa ziekenhuis Symposium 20/04/2013 Grote toename van patiënten Incidentie Overleving

Nadere informatie

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC De nieuwste ontwikkelingen Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC Voorbeeld voettekst juli 2018 Kleincellig longcarcinoom Meestal ver stadium bij diagnose geen genezing Standaard: carboplatin en etoposide

Nadere informatie

Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training. op Existentiële Voldoening. Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program

Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training. op Existentiële Voldoening. Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program Effecten van een Mindfulness-Based Stressreductie Training op Existentiële Voldoening Effects of a Mindfulness-Based Stress Reduction Program on Existential Fulfillment Y. Ducaneaux-Teeuwen Eerste begeleider:

Nadere informatie

Opvolgrapport 3 Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering Screenen op colorectale kanker bij personen zonder verhoogd risico

Opvolgrapport 3 Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering Screenen op colorectale kanker bij personen zonder verhoogd risico Opvolgrapport 3 Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering Screenen op colorectale kanker bij personen zonder verhoogd risico Frans Govaerts november 10 Conclusie voor deze opvolging: Op basis van

Nadere informatie

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog

Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Prof.dr. Epie Boven Medisch oncoloog Nieuwe antikanker medicijnen, hoge kosten Waarom ontsporen cellen in ons lichaam? De normale cel bevat 46 chromosomen, ook wel DNA genoemd - het DNA vormt ons genetisch

Nadere informatie

VROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER

VROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER FOCUS OP BATEN VAN INNOVATIES KAN HELPEN BIJ BESLISSING DARMKANKERSCREENING

Nadere informatie

My Personal Health Check

My Personal Health Check My Personal Health Check A scientific e-health platform for Personalised prevention and Early Diagnostics October, 2014 Coenraad van Kalken, MD, PhD Netherlands Institute for Prevention and e-health Development

Nadere informatie

Darmkanker: Het openbaren van het onbekende. Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten

Darmkanker: Het openbaren van het onbekende. Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Darmkanker: Het openbaren van het onbekende Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Wanneer kun je spreken van een normale dikke darm? (1) Wanneer kun je spreken van een normale

Nadere informatie

Dikke darm kanker is een veelvoorkomende vorm van kanker. Enkele feiten op een rij:

Dikke darm kanker is een veelvoorkomende vorm van kanker. Enkele feiten op een rij: COLOgen-Test Dikke darmkanker Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De COLOgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op dikke darmkanker te bepalen. In deze

Nadere informatie

Evaluatie van de kankerplannen van de EU landen

Evaluatie van de kankerplannen van de EU landen 1 Evaluatie van de kankerplannen van de EU landen Overzicht van analyses en resultaten Renée Otter, MD, PHD, IKNL De bestaande analyses 2007: «Evaluation and integration of National Cancer plans»; EUROCAN+PLUS;

Nadere informatie

Het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker anno 2019: stand van zaken, knelpunten en uitdagingen

Het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker anno 2019: stand van zaken, knelpunten en uitdagingen Het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker anno 2019: stand van zaken, knelpunten en uitdagingen Sarah Hoeck Centrum voor Kankeropsporing Gent, 26/03/2019 Inhoud 1. Stand van zaken gegevensstroom nieuw sinds

Nadere informatie

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen The Association between Daily Hassles, Negative Affect and the Influence of Physical Activity Petra van Straaten Eerste begeleider

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen

Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Rol van voeding in de carcinogenese en kankerpreventie

Nadere informatie

Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording

Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording Dirk Van Damme Hoofd van het Centre for Educational Research and Innovation - OECD 1. EEN HO-KWALIFICATIE HEEFT EEN

Nadere informatie

Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel

Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:

Nadere informatie

Colorectale kanker: rol van endoscopie in screening van de populatie en hoogrisicopatiënten

Colorectale kanker: rol van endoscopie in screening van de populatie en hoogrisicopatiënten Colorectale kanker: rol van endoscopie in screening van de populatie en hoogrisicopatiënten Prof. dr. Philip Roelandt UZ Leuven 22 februari 2019 Screening: Wilson & Jungner, WHO 1968 Colorectale kanker:

Nadere informatie

Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST

Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling

Nadere informatie

Evidence based Medicine II Korte casus III

Evidence based Medicine II Korte casus III Evidence based Medicine II Korte casus III Sil van Cauwenberghe Melissa De Henau Tutor: Chelsey Plas Clinicus: Prof. Dr. Waelput 17/02/15 pag. 1 Inhoud Probleemlijst Differentiaaldiagnoses Cyste Lymfekliermetastase

Nadere informatie