Sloveens Voorzitterschap van de Europese Unie Brussel, mei pijlers in de strijd tegen de armoede

Transcriptie

1 Sloveens Voorzitterschap van de Europese Unie de Ontmoeting van mensen in armoede Brussel, mei pijlers in de strijd tegen de armoede

2 2 Inhoudsopgave Inleiding Voorwoord - Context van de 7 de Ontmoeting: Mevr. Vesna LESKOSEK, Voorzitster van de 7de Ontmoeting - Nota van het Sloveense Voorzitterschap aan de Europese Raad, Luxemburg, 9 & 10 juni De Europese Ontmoetingen, een voortschrijdend proces Openingszitting - Mevrouw Marjeta COTMAN, Minister voor Werkgelegenheid, Familie- en Sociale Zaken, Slovenië - Mijnheer Jérôme VIGNON, Directeur, Directoraat Sociale Bescherming en Integratie, Europese Commissie - Mijnheer Jean-Marc DELIZEE, Staatssecretaris voor Armoedebestrijding, België - Mevrouw Salomé MBUGUA, afgevaardigde van de 6de Ontmoeting van Mensen in armoede 2007 Werkgroepen - Sociale diensten - Diensten van Algemeen Belang (zoals nutsvoorzieningen) - Huisvesting - Minimuminkomen Verslagen van de werkgroepen Commentaren - Debat Slotzitting - Mijnheer Vladimir ŠPIDLA, Commissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Gelijke Kansen - Mevrouw Romana TOMC, Staatssecretaris, Ministerie van Werkgelegenheid, Familie- en Sociale Zaken, Slovenië - Mijnheer Martin HIRSCH, Hoog Commissaris voor Actieve Solidariteit tegen Armoede, Frankrijk - Mijnheer Marian HOSEK, Minister voor Sociaal Beleid, Sociale Diensten en Familiebeleid, Ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zaken, Tsjechische Republiek - Mijnheer Ludo Horemans, Voorzitter van EAPN (Europees Netwerk Armoedebestrijding) 2

3 3 Inleiding Voorwoord De Europese Ontmoetingen van mensen in armoede werden in 2001 gelanceerd door België en staan sinds 2003 op de agenda van Europa. De mensen in armoede zijn voor de zevende keer samengekomen, en dit op 16 en 17 mei 2008 in Brussel. 124 afgevaardigden mensen in armoede afkomstig uit 26 lidstaten namen deel aan deze Ontmoeting en ontvingen 90 gasten uit ministeries van lidstaten, Europese instellingen, NGO s, de academische en syndicale wereld. Onder impuls van het Sloveense Voorzitterschap, draaide de Ontmoeting rond vier thema s die als puzzelstukken in elkaar passen: sociale diensten, diensten van algemeen belang, huisvesting en minimuminkomen. De afgevaardigden hadden de vier thema s van de 7de Ontmoeting namelijk sociale diensten, diensten van algemeen belang, huisvesting en minimuminkomen voorbereid aan de hand van drie vragen: - Wat functioneert goed? - Wat functioneert niet goed? - Hoe kunnen we de situatie verbeteren? Na de openingszitting in plenum, wisselden de afgevaardigden hun ervaringen uit en debatteerden ze op basis van hun nationaal voorbereidingswerk. De werkgroepen werden afgesloten met verslagen die verschillende aanbevelingen bevatten en die vervolgens tijdens het plenum werden voorgesteld. De voorstellen die het resultaat waren van dit groepswerk, werden daarna becommentarieerd en bediscussieerd. Dit verslag gaat eerst in op de belangrijkste boodschappen van de afgevaardigden, daarna op de resultaten van de vorige ontmoetingen, vervolgens komen de interventies van de openingszitting aan bod, de samenvatting van de werkgroepen met uittreksels uit het nationale voorbereidingswerk, de voorstellen en aanbevelingen, de commentaren en het debat tijdens het plenum en de slotinterventies. Context van de 7de Ontmoeting Mevrouw Vesna LESKOSEK van de Faculteit voor sociaal werk van de Universiteit van Ljubljana, Slovenië, en Voorzitster van de 7de Ontmoeting - heet de deelnemers welkom. Vervolgens schetst ze de Ontmoeting en gaat ze kort in op het belang van de vier thema s. De sociale diensten voeren het beleid uit dat de nationale of regionale regeringen uitschrijven. Het beleid bevordert of remt de toegang tot sociale diensten en programma s. Hierbij is de fysieke toegankelijkheid belangrijk, bijvoorbeeld op het gebied van het vervoer, de nabijheid van de diensten, de aanwezigheid van bouwkundige obstakels, enz. Een ander belangrijk aspect is de sociale toegankelijkheid voor de verschillende groepen van begunstigden. Nog op het vlak van toegankelijkheid, zijn er heel wat bureaucratische obstakels die een rem zetten op de utvoering van het beleid. De bureaucratische barrières duiden vaak op 3

4 4 strategieën om de sociale rechten in te perken. Er is ook de manier waarop de gebruikers behandeld worden: worden zij aanzien als een sociaal probleem, bestempeld als inactievelingen met een laag IQ die niet in staat zijn om op eigen benen te staan en die hun verantwoordelijkheid ontlopen? Of worden ze aangemoedigd om hun mogelijkheden te ontwikkelen en te ontplooien? Spannen de sociale diensten zich in om de obstakels uit de weg te ruimen en zo te komen tot meer sociale insluiting, om de gebruikers respectvol te behandelen en hun waardigheid te garanderen? De sociale diensten werden vaak geprivatiseerd, wat betekent dat ze niet voor iedereen onder dezelfde voorwaarden toegankelijk zijn en dat de winst het er haalt op de menselijke waardigheid. Het minimuminkomen vormt één van de belangrijkste pijlers in de strijd tegen de armoede, het stelt namelijk normen voor een waardig leven. Daarom wordt er uitgebreid gedebatteerd over wat een waardig leven is en hoe dit kan gegarandeerd worden. Het recht op sociale uitkeringen is een verdienste van de arbeidersstrijd en moet dus correct toegekend worden. Personen die niet (meer) in staat zijn om op eigen benen te staan, hebben recht op deze uitkeringen. Dit wordt maar al te vaak verborgen en we horen vaak dat de mensen afhankelijk zijn van hun uitkering en elke motivatie om werk te zoeken, verliezen. Dergelijke debatten zouden kunnen leiden tot het afschaffen van de sociale uitkeringen of tot het inkrimpen van de middelen, gekoppeld aan het opvoeren van de druk om werk te vinden. Nochtans leert de ervaring ons dat het afbouwen van de sociale uitkeringen alleen leidt tot een toename van de armoede zonder dat de tewerkstellingsgraad stijgt. De economische en culturele vooruitgang leggen de lat wat betreft de waardigheid waarop iedereen recht heeft hoger, en dit zonder de manier waarop deze bereikt wordt, al dan niet via arbeid, in beschouwing te nemen. In armoede leven is geen keuze. De oorzaken van armoede dienen gezocht te worden op structureel vlak. Aangezien armoede ontstaat door de beleidsvoering, zijn de staten verplicht om hun verantwoordelijkheid op te nemen zodat deze mensen een waardig leven kunnen leiden. Het minimuminkomen vormt op dit vlak een essentieel instrument. Anderzijds, dient ook benadrukt te worden dat steeds grotere bevolkingsgroepen uitgesloten worden van de sociale diensten: zoals de migranten, de mensen zonder papieren, de dak- en thuislozen en alle andere personen die zich in een onregelmatige situatie bevinden. Huisvesting bestaat niet uitsluitend uit het aanbieden van onderdak, maar wel degelijk uit het ter beschikking stellen van een thuis, een waarborg op zekerheid en stabiliteit. Een thuis is een privé-ruimte, die waardigheid garandeert, waar men op krachten kan komen, de vrije tijd kan doorbrengen, rusten, vriendschapsbanden kan onderhouden, het verleden kan koesteren dankzij voorwerpen en souvenirs die men er kan verzamelen. Dit alles draagt bij tot zekerheid, waardoor ook wordt vermeden zich onafgebroken zorgen te maken omtrent overlevingsproblemen. Water, elektriciteit en verwarming moeten er ook ter beschikking zijn waardoor tijd vrijkomt voor andere activiteiten. Indien deze niet beschikbaar zijn, zien we ons verplicht om dag in dag uit na te denken over hoe te overleven: hoe schoon blijven, waar slapen, waar onze persoonlijke voorwerpen bewaren, waar kracht vinden om de dag door te komen? Om deze redenen, neemt het huisvestingsbeleid een sleutelpositie in bij de armoedebestrijding. Huisvesting staat er namelijk garant voor dat we onze energie kunnen aanwenden voor andere zaken dan te zoeken naar voedsel, een plaats om te overnachten, enz. Wie een woning heeft, kan op zoek gaan naar werk, lessen volgen, zijn kennis uitbreiden, enz. Sinds jaren reeds constateren we dat de 4

5 5 woningmarkt op zich geen waardige woonplaats biedt aan mensen in armoede of met een precair bestaan. Staten zouden hun huisvestingsbeleid moeten uitwerken met een degelijke kennis van wat een thuis voorstelt in eenieders leven. Het is de taak van de staten om zich af te vragen welke de kenmerken zijn van een waardige woning voor hun inwoners. De diensten van algemeen belang (zoals nutsvoorzieningen) lijken in zekere mate - want ze zijn nog niet voldoende bestudeerd en men is er zich nog onvoldoende bewust van op een verborgen pijler van de armoede. We hebben weinig of geen zicht op de lacunes wat energie- en waterbevoorrading betreft want deze problemen beperken zich vaak tot het platteland of marginale wijken waar het grootste probleem bestaat uit het vinden van een dak boven het hoofd en waar er geen infrastructuur is. Onlangs is het probleem opgedoken in oude woonwijken waar migranten, bejaarden, Roma-zigeuners, daklozen en andere uitgesloten bevolkingsgroepen gehuisvest zijn. Diensten van algemeen belang, dat zijn de bussen en treinen, die in deze tijd van arbeidsflexibiliteit een voorwaarde vormen om een baan te vinden en te behouden. Weinig mensen hebben het geluk om werk te vinden in hun eigen stad. Steeds meer mannen en vrouwen pendelen dagelijks urenlang. Verder zien we ook dat winkels zich concentreren in stoppingcentra die vaak ver buiten de woonwijken gevestigd zijn: beschikken over openbaar vervoer is onmisbaar voor wie in het centrum van de stad of in de buitenwijken leeft, en zeker voor de mensen die op het platteland wonen die eveneens grote moeilijkheden ondervinden qua toegang tot gezondheidsdiensten en onderwijs. Het loont de moeite om te discussiëren over al deze aspecten. In het licht van de vorige Europese Ontmoetingen, is het duidelijk dat we geen onmiddellijke resultaten en veranderingen kunnen verwachten. Maar wat in elk geval de doorslag kan geven, is dat ervaringsdeskundigen op het vlak van armoede in dialoog treden met de programma- en beleidsverantwoordelijken, zodat de ongelijkheid afgevlakt wordt. In vol vertrouwen, wens ik dat deze Ontmoeting een steentje kan bijdragen aan deze doelstelling. 5

6 6 NOTA VAN HET SLOVEENSE VOORZITTERSCHAP AAN DE EUROPESE RAAD Luxemburg, 9 & 10 juni 2008 Het Sloveense Voorzitterschap heeft, met de steun van de Europese Commissie, de Belgische regering en EAPN, de 7de Europese Ontmoeting van Mensen in Armoede georganiseerd op 16 en 17 mei 2008 te Brussel. 124 afgevaardigden uit 26 landen namen eraan deel, evenals 90 genodigden uit nationale ministeries, Europese instellingen, NGO s, onderzoekscentra en vakbonden. De Ontmoeting van dit jaar spitste zich toe op 4 pijlers van de strijd tegen de armoede:diensten van algemeen belang, sociale diensten, huisvesting en minimuminkomen. Hieronder hernemen we de kernboodschappen en de aanbevelingen die naar voren werden gebracht door de afgevaardigden van de 7de Europese Ontmoeting: Om een waardig leven te kunnen bieden en de grondrechten te respecteren, is het essentieel dat diensten van algemeen belang fysiek en financieel toegankelijk zijn. Veel afgevaardigden haalden aan dat deze diensten steeds moeilijker toegankelijk worden. Energiearmoede neemt hier een bijzondere plaats in. De impact van de stijging van de energieprijs en andere basisbenodigdheden werd sterk benadrukt. De afgevaardigden merkten op dat het onaanvaardbaar is dat men moet kiezen tussen eten en zich verwarmen. Hun voornaamste aanbevelingen zijn : De toegang tot energie en andere basisdiensten moet gewaarborgd worden als grondrecht. De lidstaten zouden de toegang tot alle noodzakelijke diensten moeten waarborgen via maatregelen voor prijsregulering, een minimumlevering garanderen en energieafsluitingen verbieden. Het Europees Charter voor de energiegebruikers dat momenteel voorbereid wordt, moet sociale normen bevatten en moet ook bindend zijn. Het Charter moet een instrument zijn ter bescherming van de consument. Energiearmoede moet erkend worden als een essentieel probleem waartegen de Europese Unie in overleg dringende maatregelen moet nemen, meer bepaald in de huidige context van stijgende energieprijzen. Hierbij moet actie ondernomen worden voor betaalbare prijzen en energie-efficiëntie en de link naar een passend minimuminkomen moet gelegd worden. Er moet verstaanbare en toegankelijke informatie verstrekt worden via persoonlijke dienstverlening ter plaatse, i.p.v. via elektronische toepassingen, want deze discrimineren mensen met een laag inkomen. Er dient eveneens 6

7 7 een onafhankelijke raad opgericht te worden en er dienen efficiënte klachtenprocedures uitgewerkt te worden. Het effect van de liberalisering van de markten, met inbegrip van de impact van de Dienstenrichtlijn, moet zo vlug mogelijk geëvalueerd worden qua sociale weerslag op de mensen in armoede en qua sociale uitsluiting. De mensen in armoede moeten betrokken worden bij de ontwikkeling, de uitvoering en de evaluatie van het beleid betreffende de diensten van algemeen belang zoals nutsvoorzieningen indien de doelstelling is, te komen tot een werkelijke evaluatie van hoe deze diensten en de werking van de interne markt bijdragen tot sociale inclusie. Sociale diensten zijn essentieel in die zin dat ze de sociale inclusie van mensen in armoede bevorderen. Ze moeten toegankelijk en kwaliteitsvol zijn en voor iedereen gewaarborgd zijn. De rechten van de interne markt mogen geen voorrang krijgen op de grondrechten en zouden niet mogen beletten dat de lidstaten hun verplichtingen nakomen om toegankelijke sociale diensten in te richten die tegemoet komen aan de werkelijke noden van de lokale gemeenschap. Het recht op sociale hulp werd erkend via het Handvest van de Grondrechten maar het wordt steeds moeilijker om er een beroep op te doen door discriminerende criteria, contracten en sancties. De voornaamste aanbevelingen van de afgevaardigden zijn de volgende : Het recht op en de toegang tot kwaliteitsvolle sociale diensten moeten gewaarborgd worden. De sociale dienstverlening moet kwaliteitsvol en laagdrempelig zijn. Ze moet tegemoet komen aan de werkelijke noden van mensen die leven in armoede of sociale uitsluiting. En ze moet ook een permanent karakter hebben dwars tegen de veranderende levensomstandigheden. Iedereen heeft recht op een gelijke en waardige behandeling. De sociale diensten moeten zonder discriminatie toegankelijk zijn. De informatie moet voor iedereen ter beschikking zijn en op zo n manier die ook toegankelijk is voor mensen met een laag inkomen, en dit onder andere via lokale diensten. De toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg en huisvesting moet heel dringend gewaarborgd worden. Er zou een Europees observatorium voor gezondheid en armoede moeten opgericht worden. De mensen in armoede stellen zich vragen bij de nieuwe aanpak die erin bestaat om contracten op te stellen tussen gebruikers en sociale dienstverleners: er moet actie ondernomen worden om te verzekeren dat deze contracten niet discriminerend zijn. De Europese Unie zou kwaliteitsnormen moeten uitschrijven, waardoor er in de lidstaten de garantie ontstaat op kwaliteitsvolle en toegankelijke sociale dienstverlening. De nationale regeringen moeten waarborgen dat de sociale diensten goed werken, en dit in overeenstemming met de normen die op Europees niveau werden opgesteld. De sociale diensten moeten op lokaal niveau gecoördineerd, ingeplant en geëvalueerd worden. 7

8 8 Om de mensenrechten na te leven, moeten de mensen in armoede structureel betrokken worden via participatiemechanismen op alle niveaus. Europese en nationale financieringsmechanismen moeten participatieve modellen voor beleidsontwikkeling en uitvoering actief promoten en ondersteunen. De Europese Unie moet het recht op huisvesting en onderdak erkennen als grondrecht. De afgevaardigden benadrukken dat wonen meer inhoudt dan een dak boven zijn hoofd hebben: mensen hebben nood aan een goede omgeving en kwaliteitsvolle diensten om waardig te leven. Qua specifieke problemen i.v.m. de huisvesting en het onthaal van daklozen en personen die lijden aan verslaving of psychische problemen hebben, werden de goede praktijken van verenigingen benadrukt die de specifieke noden van deze groepen respecteren en de betrokken personen rechtstreeks inschakelen. De afgevaardigden werden in het bijzonder aangegrepen door de moeilijkheden die de migranten ondervinden. Ook mensen met een handicap hebben specifieke noden qua huisvesting, die hun recht op het leiden van een onafhankelijk leven moet kunnen verzekeren. Tenslotte, werd in veel lidstaten de nadruk gelegd op het feit dat het steeds moeilijker wordt om zich te huisvesten en op het steeds groeiende aandeel van huisvesting binnen het gezinsbudget. Hierdoor wordt huisvesting voor een aanzienlijk deel van de bevolking problematisch. Hoewel huisvesting een nationale bevoegdheid is, is het wenselijk dat er op Europees niveau grotere inspanningen geleverd worden om dit probleem aan te pakken. Ziehier de voornaamste aanbevelingen van de afgevaardigden: Om tegemoet te komen aan de noden van daklozen en slecht gehuisveste personen, is het essentieel om de NGO s en de personen die rechtstreeks getroffen worden door huisvestingsproblemen, te betrekken. Er moeten absoluut financiële middelen gewijd worden aan empowerment van daklozen en aan ondersteuning van NGO s die oplossingen aanreiken voor de huisvestingsproblemen. Er zouden strategieën en Nationale Actieplannen moeten ontwikkeld worden om een oplossing te bieden voor de huisvestingsproblemen. In het kader van de strategie voor sociale inclusie, zouden huisvesting en het probleem van de daklozen het kernonderwerp moeten vormen van een Europees themajaar. Het bestaan van een aanbod aan sociale woningen speelt een bepalende rol in de huisvestingsstrategie. De Europese Structuurfondsen zouden meer inspanningen kunnen leveren om de toegang tot betaalbare huisvesting te ondersteunen. De lidstaten zouden doelstellingen moeten vastleggen en dit uitgedrukt onder de vorm van het percentage van het beschikbare inkomen dat aan huisvesting kan besteed worden. Het belastingbeleid zou leegstand en speculatie op immobiliën moeten ontraden. Een doorslaggevende rol speelt de niet-discriminatie op het vlak van toegang tot huisvesting. De Europese wetgeving terzake zou versterkt moeten worden en de toepassing ervan zou strikt gecontroleerd moeten worden. 8

9 9 Alle lidstaten moeten een syteem van minimuminkomen invoeren. Het minimuminkomen moet als recht beschouwd worden. Er moet erkend worden dat aan waardigheid een prijskaartje verbonden is. Een prijskaartje dat op zich een investering is in de toekomst van onze maatschappij. Ziehier de aanbevelingen van de afgevaardigden: Het minimuminkomen moet beschouwd worden als een dynamisch instrument dat eenvoudig kan bekomen worden door alle personen zodat zij hun levensloop kunnen wijzigen. Het minimuminkomen is een investering in sociale inclusie die ervan uitgaat dat tewerkstelling niet de enige weg naar insluiting is. De deelnemers leggen de nadruk op de nood aan informatie en toegang tot het minimuminkomen. De administratie zou moeten vereenvoudigd worden en transparanter worden en de waardigheid van de betrokken personen respecteren (bijvoorbeeld, door voor het aanvragen van een minimum inkomen een éénloketsysteem op te richten zodat de mensen niet telkens opnieuw hun leven uit de doeken moeten doen). Het minimuminkomen is niet alleen een kwestie van geld, het opent eveneens de deur naar gezondheidszorg, cultuur, en andere wegen naar een waardig bestaan. Het minimuminkomen zou gekoppeld moeten worden aan de levensduurte, rekening houden met de prijsstijgingen, en dit in overeenstemming met de normen en noden van elk land. De sociale NGO s hebben een bijzondere rol te spelen in de participatieve aanpak voor het bepalen van een korf van goederen en diensten die noodzakelijk is voor een waardig leven. De Europese Unie zou de erkenning van het minimuminkomen moeten promoten als een troef en een investering eerder dan als een loutere kost en zou het stigmatiseren van het minimuminkomen als «passieve maatregel» moeten vermijden. De afgevaardigden dringen erop aan dat deze vier pijlers zichtbaar moeten worden in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting. Ze benadrukken dat het noodzakelijk is dat de media een correct beeld ophangen van de werkelijkheid van armoede en het negatieve imago van «luie mensen die niet willen werken» doorbreken. Ze raden aan om de participatie van mensen in armoede aan te moedigen, en dit als essentieel onderdeel om deze stereotypen te doorbreken en hun meerwaarde als ervaringsdeskundigen te erkennen. De afgevaardigden wensen dat er instrumenten ontwikkeld worden om de vooruitgang te evalueren die tussen elke Europese Ontmoeting geboekt wordt. Ze benadrukken de noodzaak om de impact van de strategie van sociale inclusie te evalueren in het licht van 2010, het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Voorstellen van het Sloveense Voorzitterschap Het Voorzitterschap steunt de participatie van mensen in armoede, het meent dat deze essentieel is en roept op om zich harder te gaan inspannen om deze participatie te promoten. 9

10 10 Het Voorzitterschap moedigt de lidstaten aan om in hun Nationale Actieplannen , in hun Nationale Hervormingsprogramma s en bij de opvolging van hun communicatie over actieve inclusie, rekening te houden met de boodschappen en aanbevelingen die de afgevaardigden tijdens de 7de Europese Ontmoeting formuleren. Het Voorzitterschap moedigt de Europese Commissie aan om rekening te houden met de visies die de afgevaardigden tijdens de 7de Ontmoeting uitdrukken, en dit in haar werk en haar dienstverlening, in de uit te werken principes over actieve inclusie, in de opvolging van het werk over de Lissabon-strategie en de Open Coördinatiemethode voor Sociale Bescherming en Sociale Inclusie, alsook in haar voorstellen voor de volgende sociale agenda. Het Voorzitterschap moedigt alle deelnemers en genodigden op de 7de Ontmoeting aan om de resultaten en de ervaringen ervan zo breed mogelijk te verspreiden en zo groot mogelijke inspanningen te leveren om aan te tonen in hoeverre de resultaten van de Europese Ontmoetingen bijdragen tot kennis- en ervaringsuitwisseling, aan de ontwikkeling van acties in het kader van de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting op alle niveaus en aan de permanente ontwikkeling van een beleid voor het uitroeien van armoede en sociale uitsluiting. De Europese Ontmoetingen, een voortschrijdend proces De Europese Raad van Lissabon (2000) besloot om een Europese strategie in te voeren om een betekenisvolle impact te hebben op de uitroeiing van armoede in Europa tegen Eén van de gebruikte strategieën is de strijd tegen armoede sociale uitsluiting, die de sleutel vormt om deze belofte na te komen. Alle actoren, dus ook mensen in armoede, moeten hierbij betrokken worden. De Europese Ontmoetingen van Mensen in armoede kaderen hierbinnen en blijken een voortschrijdend proces te zijn. Alle lidstaten ondersteunen de nationale opvolging en voorbereiding van de ontmoetingen. Wat kunnen we onthouden van de vorige Ontmoetingen? 2001 De Belgische regering, die sinds 1994 ervaring opdeed op participatievlak, wendt haar Voorzitterschap van de Europese Unie aan om de 1ste Europese Ontmoeting van mensen in armoede te lanceren waarin vier problematische thema s worden aangesneden: huisvesting, gezondheid, opleiding en inkomen. De belangrijkste conclusie van dit eerste evenement is dat mensen in armoede de competenties en expertise in huis hebben om fenomenen als uitsluiting te analyseren en dat zij wensen deel te nemen aan de maatschappij en in de beslissingen die hun leven aanbelangen In de loop van 2002, lanceert de Belgische regering het voorstel om een tweede ontmoeting te organiseren. Het Griekse Voorzitterschap neemt de fakkel over voor dit initiatief en de voorbereiding ervan wordt toevertrouwd aan EAPN. De voorbereidingstijd blijkt echter te kort om de ontmoeting grondig samen met de delegaties voor te bereiden. Het thema is goede praktijken 10

11 11 inzake participatie. De voorbereiding en de werkgroepen leiden tot pogingen om modellen voor participatieprocessen uit te tekenen. En de afgevaardigden stellen een eis: mensen in armoede willen rechtstreeks in dialoog kunnen treden met de beleidsmakers i.v.m. beleidsmaatregelen die hen aanbelangen. Als antwoord op deze eis, vraagt het Griekse voorzitterschap aan de Europese Raad van Ministers van juni dat de Europese Ontmoetingen een regelmatig proces worden, zoals de Ronde Tafel voor Sociale Inclusie Het onderwerp dat onder het Ierse voorzitterschap wordt aangesneden, weerspiegelt de vragen van de 2 de Ontmoeting en gaat meer bepaald in op de dialoog tussen mensen in armoede en beleidsmakers. Dit onder de titel: Participatie in het meervoud. De overheid wordt benaderd als genodigden van de mensen in armoede in tegenstelling tot de klassieke benadering - en neemt samen met de afgevaardigden deel aan de werkgroepen om rechtstreeks te kunnen uitwisselen. De ontmoeting wordt afgerond met een open debat tussen mensen in armoede en een panel van beleidsmakers. Tijdens het evenement wordt een DVD opgenomen. Dit instrument wordt nu op grote schaal gebruikt door de nationale netwerken van EAPN om de nationale en regionale beleidsmakers te sensibiliseren Het Luxemburgse Voorzitterschap kiest ervoor om te werken rond beeldvorming en perceptie van armoede. Er wordt in het bijzonder aandacht geschonken aan de productie van visueel materiaal: mensen in armoede brengen patchwork, schilderijen en foto s mee. Deze creatieve uitingen worden verzameld in een tentoonstelling die voorgesteld wordt tijdens de Ronde Tafel van Liverpool. Er wordt een catalogus met de werken gepubliceerd. Het Luxemburgse Voorzitterschap getuigt van haar grote betrokkenheid door tijdens de Europese Ministerraad van juni alle Europese landen klaar en duidelijk uit te nodigen om hetzelfde soort Ontmoetingen op te zetten. Geleidelijk aan organiseren heel wat nationale EAPN-netwerken gelijkaardige Ontmoetingen op nationaal en/of regionaal niveau Onder het Oostenrijkse Voorzitterschap omvat het voorbereidende werk alle aspecten van de armoede en sociale uitsluiting rond het thema hoe redt men zich in het dagelijks leven. Het voorbereidende werk van de afgevaardigden onthult de actieve kracht en energie van mensen in armoede. Elke delegatie van mensen in armoede bereidt een affiche voor en stelt deze voor in het plenum. Dit is één van de sterke momenten van de 5 de Ontmoeting die in het geheugen gegrift blijven staan. Rond de affiches wordt een tentoonstelling opgebouwd, die in april 2007 voorgesteld wordt op de Ronde Tafel in Finland, in de lokalen van de Europese Commissie en tijdens de eerste Nationale Ontmoeting van mensen in armoede in het Verenigd Koninkrijk, in juli Uit de evaluatie van de 5 de Ontmoeting blijkt een grote nood om een stand van zaken op te maken na de eerste vijf Ontmoetingen De zesde Ontmoeting, onder het Duitse Voorzitterschap, pikt in op deze verwachting en kiest als thema Vooruitgang en Toekomst. Op 4 en 5 mei 2007, kwamen 130 afgevaardigden uit 27 landen en 97 vertegenwoordigers van Europese en nationale overheden samen in Brussel. De afgevaardigden en genodigden visualiseerden het thema van de ontmoeting via symbolische objecten. Zonder de vooruitgang te onderschatten die geboekt is op sociaal 11

12 12 vlak, benadrukken de afgevaardigden dat de doelstelling om tegen 2010 een belangrijk deel van de armoede uit te roeien, niet realistisch is. Het is namelijk duidelijk dat de armoede zich verder verspreidt. Met de 6 de Ontmoeting wordt het duidelijk dat participatieprocessen leiden tot empowerment. Er wordt ook opgemerkt dat er meer samengewerkt wordt tussen verenigingen en de overheid en dat er een vraag is om op nationaal niveau permanent in dialoog te treden. 12

13 13 Openingszitting Mevrouw Marjeta COTMAN, Minister voor Werkgelegenheid, Familie- en Sociale Zaken, Slovenië Eerst en vooral, wens ik mijn dankbaarheid te tonen aan de organisatoren en meer bepaald aan EAPN, zijn Directeur Fintan Farrell en aan zijn team zonder wie het niet mogelijk geweest was om dit evenement te organiseren. Ik wens ook de Europese Commissie te bedanken voor haar inbreng en financiële steun, alsook de Belgische regering die ons deze plek ter beschikking stelt, zodat we kunnen in debat treden over armoede, een onderwerp dat ons allen aanbelangt. Ik moet toegeven dat ik heel wat gelukkiger zou zijn indien we niet over armoede hoefden te discussiëren in Europa, een continent waar de afgelopen decennia meerdere sociale zekerheidssystemen ontwikkeld werden. Spijtig genoeg moeten we vaststellen dat in deze 21 ste eeuw de armoede niet alleen bestaat, maar zelfs toeneemt. Ik ga jullie niet overladen met statistische gegevens: ze zijn niet zo relevant voor jullie en jullie gezinnen. Naar mijn mening is één van onze prioritaire opdrachten, voorwaarden te scheppen die aan iedereen de kans bieden tot een waardig en kwalitatief leven. We moeten hier de gemeenschappelijke Europese waarden respecteren, zoals solidariteit en cohesie, gelijke kansen, de strijd tegen alle vormen van discriminatie, gezondheid en werkzekerheid, opname in het maatschappelijk middenveld en duurzame ontwikkeling. De belangrijkste waarde is arbeid. Maar niet eenvoudigweg tewerkstelling die een salaris opbrengt, maar werk dat bijdraagt tot de menselijke waardigheid en zekerheid biedt. Daarom is het op Europees niveau een cruciale doelstelling om alle werkbekwame mensen te integreren in de arbeidsmarkt. Wat hand in hand gaat met de noodzaak om een gepaste sociale bescherming te waarborgen aan de mensen die niet in staat zijn om te werken. Armoede en sociale uitsluiting zijn complexe, veelzijdige problemen die tegelijkertijd de samenleving en het individu aanbelangen en moeten aangepakt worden. De ervaring uit de vorige ontmoetingen leert ons dat de samenwerking tussen de vertegenwoordigers van de nationale regeringen, de Europese Commissie, de NGO s, de sociale partners en andere actoren die betrokken zijn bij armoedebestrijding, een cruciale rol speelt bij het uitwisselen van ervaringen met mensen in armoede. Deze samenwerking is belangrijk om het beleid en de praktijken die het dagelijkse leven van mensen in armoede beïnvloeden, te verbeteren. De recente discussies over de nieuwe sociale agenda bevestigen dat het Europese beleid de sociale doelstellingen moet opnemen en respecteren. We moeten er ons ook van verzekeren dat deze doelstellingen onderschreven worden door de mensen. We wensen allemaal kansen te krijgen om onze persoonlijke ontwikkeling te stimuleren, en dit ons hele leven lang. We hebben allemaal nood aan toegang tot onderwijs, een kwalitatieve gezondheidszorg, sociale diensten en diensten van 13

14 14 algemeen belang. En bovenal hebben we solidariteit nodig. We hebben solidariteit nodig wanneer we niet op onze eigen benen kunnen staan en de maatschappij, als geheel, heeft ook permanent solidariteit nodig om te kunnen bestaan en zich te ontwikkelen. We zijn ons ervan bewust dat de sociale doelstellingen moeten opgenomen worden in het hele Europese beleid. We moeten kansen kunnen scheppen om een optimale ontwikkeling te garanderen van ieders talenten en mogelijkheden en dit levenslang en levensbreed. We dienen toegang te verstrekken tot onderwijs, kwalitatieve zorgen, sociale bescherming en diensten van algemeen belang en om dit te doen, moeten de investeringen in geschikte infrastructuur benadrukt worden op de Europese agenda. Tenslotte, is de solidariteit onmisbaar, voor alle individuen, wanneer zij niet in staat zijn om op hun eigen benen te staan en voor de hele maatschappij, op permanente basis, om te bestaan en zich te ontwikkelen. De 6de Ontmoeting, die vorig jaar georganiseerd werd door het Duitse Voorzitterschap, stelde reeds dat dit type ontmoetingen een nieuwe kans bieden om de verschillende processen en Europese beleidsvormen uit te voeren. Het waren noch de politici, noch de academici die in het middelpunt van de belangstelling stonden, maar wel de personen die de problemen het beste kennen. Elk woord en elke mening zijn belangrijk op de weg die leidt naar een bredere sociale inclusie. Daarom moet iedereen zijn mening uiten en bijdragen aan een sociaal Europa zonder sociale uitsluiting. De Ontmoeting van dit jaar heet Vier pijlers in de strijd tegen armoede. Deze pijlers zijn de sociale diensten, de diensten van algemeen belang, het huisvestingsbeleid et het minimuminkomen. Waarom deze 4 pijlers? Omdat de deelnemers aan de Ontmoeting van vorig jaar ze aanwezen als brandend actuele onderwerpen. Daarom moeten we allemaal samen een bijdrage leveren aan deze thema s. Het zijn thema s die min of meer kunnen hernomen worden in de huidige debatten over de interne markt en de liberalisering van de diensten en ook bij de discussies voor het vastleggen van een standaard minimuminkomen in Europa. Europa moet inspanningen leveren om de rol van diensgten van algemeen belang en hun belang voor de mensen te bewaren. Bovendien wensen we ook de kwaliteit en de toegankelijkheid van de sociale diensten te verhogen, wat ongetwijfeld de levenskwaliteit van de Europese burgers zal verhogen. Dit is één van de voornaamste doelstellingen waar het Sloveense Voorzitterschap, dat een bijzondere nadruk legt op de sociale diensten, achterstaat. We steunen het voorstel van de Europese Commissie om een harmonieuze Europese omkadering van sociale diensten uit te werken. Bovendien verdedigen we het akkoord over de algemene kwaliteitsprincipes van de sociale diensten en de diensten van algemeen belang op Europees niveau. Met veel interesse zullen we luisteren naar jullie mening over vraagstukken omtrent huisvesting en minimuminkomen. 14

15 15 We hebben jullie hulp nodig om geschikte oplossingen te vinden. Ik ben ervan overtuigd dat jullie de volgende twee dagen actief en productief, luisterbereid, beluisterd, begrijpend en begrepen zullen zijn. Ongetwijfeld zullen jullie oplossingen zoeken voor de dagelijkse problemen én er vinden. Ik wens jullie een vruchtbare uitwisseling toe. Mijnheer Jérôme VIGNON, Directeur, Directoraat Sociale Bescherming en Integratie, Europese Commissie De inzet van deze nieuwe Ontmoeting voor mensen die in een situatie van armoede en uitsluiting leven. Ik kreeg als vertegenwoordiger van de Europese Commissie de eer om deel te nemen aan de vorige Ontmoetingen. Ik zou willen benadrukken wat ze de Europese Instellingen, het Europees Parlement, de Ministerraad en de Commissie hebben bijgebracht, om de vruchten van deze dialoog, die sinds 2001 jaarlijks gevoerd wordt, in de verf te zetten. Ik betuig België, vandaag vertegenwoordigd door haar Staatssecretaris voor Armoedebestrijding, Jean-Marc Delizée, mijn erkentelijkheid, omdat ik niet vergeet dat het op initiatief van België was dat in 2001 start van de Europese strategie voor uitsluitings- en armoedebestrijding dit originele initiatief, een ware ontmoeting, werd opgezet. Natuurlijk kan niet alles perfect zijn. Het is moeilijk om vanuit alle uithoeken van Europa naar hier te komen, een Europa dat steeds maar uitbreidt. Het is moeilijk om zich zo lang op voorhand voor te bereiden. Ik feliciteer de medewerkers van het EAPN-netwerk, want dankzij hun volharding, is het evenement steeds mogelijk geweest, is het steeds gegroeid en steeds nuttiger geworden. Ik leg hier de nadruk op omdat ik vorig jaar, in 2007, een zekere ontmoediging had opgemerkt Wat hebben de Ontmoetingen de Commissie bijgebracht? Ze hebben een daadwerkelijke impact. Eerst en vooral zijn het jullie die de instellingen ontvangen, wat de bijdrage van de mensen in armoede symboliseert. Van 2001 tot 2003 is de Commissie zich ervan bewust geworden dat de Europese strategie alleen maar via participatie kan uitgewerkt worden. In 2005, werd het symbolische belang van de strategie van sociale inslusie ontsluierd. Sindsdien is een groot deel van het Progress-programma gewijd aan communicatie en beeldvorming. In 2006: Het wegwerken van ongelijkheid, terwijl de maatschappij steeds meer piramidaal wordt. Na deze vaststelling begon de Lissabon-strategie over de sociale inclusie als een doelstelling op zich te spreken. Sociale cohesie is een doelstelling van Europa geworden. 15

16 : Veel zal afhangen van de efficiëntie van alle diensten samen. Inderdaad, sociale cohesie is niet alleen een kwestie van werkgelegenheid. Het hele Europese beleid moet gericht zijn op cohesie in de gemeenschap. Mijnheer Jean-Marc DELIZEE, Staatssecretaris voor Armoedebestrijding, België Eerst en vooral wens ik jullie te zeggen dat het een eer is voor mij om deel te nemen aan deze Europese Ontmoeting. En dat ik eraan deelneem met gemengde gevoelens van nederigheid en respect. Nederigheid want, belast zijn met armoedebestrijding in België, net zoals elders in Europa, is als David strijden tegen Goliath. Het betekent geconfronteerd te worden met de volgende fundamentele vraag: hoe de ongelijkheden in België, in Europa, in de rest van de wereld wegwerken? Hoe een oplossing zoeken voor onze versnipperde samenleving? Hoe iedereen bestaanszekerheid en waardigheid waarborgen? En respect, omdat ik voel dat sommigen van jullie zich hard dienen in te spannen. Ik voel goed aan dat het niet gemakkelijk is voor jullie om te komen getuigen, jullie leven uit de doeken te doen en jullie verwachtingen uit te drukken. Respect omdat jullie de kracht gevonden hebben om het te doen. In 2001 nam het Belgische Voorzitterschap van de Europese Unie het initiatief om een 1ste Europese Ontmoeting te organiseren om na te denken over armoede in een geest van dialoog en partnerschap. Dit initiatief werd door andere staten overgenomen. Ik bedank de politieke verantwoordelijken die deze weg verder bewandelen en in het bijzonder mijn Sloveense collega, Mevrouw Cotman, voor het organiseren van deze 7 de Ontmoeting. Voor de eerste maal werd er in België een Staatssecretaris voor Armoedebestrijding aangesteld. De Belgische regering wil er echt gewicht aan geven. De uitdaging is groot en vereist dat iedereen zich inzet. Een staatssecretaris zal politieke zichtbaarheid geven aan de armoedebestrijding. Mijn rol is die van coördinator, van trekker. Jullie inspanningen voeden het denkwerk. Ik wil bovenal naar jullie luisteren en jullie verwachtingen, ervaringen, vragen aanhoren. Zonder te luisteren, uit te wisselen, in dialoog te treden, kan er geen oplossing komen. We schrijven geen beleid uit voor de mensen, maar samen met hen en door iedereen op alle niveaus in beweging te brengen: van de wijk over het dorp tot de Europese instanties. In 2000 stelden de staats- en regeringsleiders zich te Lissabon heel ambitieuze doelstellingen, maar we staan nog nergens. 16

17 17 We moeten samen concrete maatregelen voorstellen in onze Staten en Europese ambities herformuleren voor meer cohesie binnen onze maatschappij. Mevrouw Salomé MBUGUA, afgevaardigde van de 6de Ontmoeting van Mensen in armoede 2007 Ik zou van de gelegenheid gebruik willen maken om de organisatoren van deze belangrijke Ontmoeting te bedanken en de wens uit te drukken dat dit type Ontmoetingen kan blijven georganiseerd worden. Ik voel me zowel bevoorrecht als vereerd om met jullie mijn ervaring van vorig jaar te delen. Toen ik in 2007 werd aangeduid om deel te nemen aan de 6de Ontmoeting, wist ik niet duidelijk wat ik ervan verwachtte. Vier Ierse deelnemers kwamen meermaals samen om de Ontmoeting voor te bereiden. Om Ierland te vertegenwoordigen, werd het thema van armoede onder de immigranten gekozen en in functie van dit thema, werden deelnemers gekozen uit de talrijke migrantengemeenschappen. Zes aspecten die een impact hebben op de levensstijl en levensvoorwaarden van de immigranten werden weerhouden en elke deelnemer deed onderzoekswerk naar deze aspecten, namelijk: 1. 9,10 per dag voor een volwassen asielzoeker 2. Beperking van de bewegingsvrijheid 3. Gezinshereniging 4. Racisme en discriminatie 5. Arbeiders zonder papieren 6. Gebrek aan erkenning van competenties De vier afgevaardigden werkten elk in hun eigen vereniging en ontwierpen beelden voor de voorstelling. EAPN Ierland heeft ons hard geholpen tijdens dit voorbereidingsproces, waarvoor we hen bedanken: het was heel belangrijk om te kunnen genieten zowel van de steun als van de toelichting van beroepskrachten. De afgevaardigden vertrokken uit Ierland een dag voor de Ontmoeting. Tijdens de openingssessie, werd aan de afgevaardigden van alle landen gevraagd om het driedimensionale object dat ze ontwierpen, voor te stellen. Toen het aan onze beurt was, heb ik ondervonden dat de aanwezigheid van vier afgevaardigden van een etnisch-culturele minderheid een uitdaging was. We kozen ervoor om mensen te sturen naar deze Ontmoeting die rechtstreeks ervaring konden voorleggen over de behandelde onderwerpen. Het was een intense en verrijkende ervaring. We hebben gevoeld dat onze aanwezigheid indruk maakte op de aanwezigen; we denken ook dat we veel van de anderen geleerd hebben want het is belangrijk om te luisteren naar de diversiteit van Europa s inwoners en hun ervaringen op het gebied van armoede, uitsluiting en discriminatie. Tijdens onze voorstelling behandelden we ook kritisch de visie van Jan modaal op het recente economische succes van Ierland. We hebben binnen deze economische groei de nadruk gelegd op de rol van de migranten maar ook op de mate waarin ze 17

18 18 onzichtbaar bleven en verder in armoede bleven leven. Het was voor ons fundamenteel belangrijk om te kunnen spreken, een stem te hebben, in onze eigen naam te kunnen spreken en te weten dat er naar ons geluisterd werd als naar een gelijke. De werkgroepen gaven ons de gelegenheid om banden te smeden, ervaringen uit te wisselen en strategieën uit te werken om verder te gaan. De moderatoren werkten voortreffelijk. We konden onze bijdrage leveren én tegelijkertijd leren van de andere deelnemers. Netwerking heeft een onschatbare impact en zorgt voor een stimulerende omgeving. Tijdens die twee dagen kon ik kennis maken met veel afgevaardigden. Met velen van hen bleef ik contact houden. De voorstellingen en bijdragen van de andere landen waren erg verrijkend, des te meer omdat ze getuigden van een oeverloze creativiteit. De Ontmoeting is goed verlopen, het Voorzitterschap was er voortdurend op uit om ons op ons gemak te stellen. Eén enkele keer, meende de Ierse delegatie dat haar boodschap onvolledig werd overgebracht, wat werd rechtgezet. Voor migranten zijn zulke feiten bijzonder belangrijk; het bewijst dat we au sérieux genomen werden. Het was een positieve ervaring. Het enige negatieve punt was het bekomen van visa : één van ons ondervond veel problemen, wat ons er des te meer aan herinnerde waarom we gekomen waren. 18

19 19 Werkgroepen Er waren zeven werkgroepen met: - Afgevaardigden uit 25 lidstaten en Noorwegen waaronder 90 % mensen in armoede met hun levenservaring. - Genodigden, vertegenwoordigers van verschillende Europese en nationale instellingen die bevoegd zijn voor armoedebestrijding en sociale uitsluiting, Europese organisaties en wetenschappers. - Sleutelfiguren van de Commissie, Europese instellingen, Europese NGO s, administraties en lokale sociale diensten. Deze vernieuwende deelnemerssamenstelling had de bedoeling om een daadwerkelijke uitwisseling te stimuleren. Elke werkgroep is het resultaat van voorbereidend werk in elke lidstaat. Dit werk werd door elke delegatie voorgesteld, waardoor men daarna vlug in debat kon treden. Als inleiding van de verslagen van de werkgroepen werden uittreksels opgenomen van deze nationale voorbereidingen. Op het einde van de werkgroepen werd een samenvatting opgesteld. Voorstellen en aanbevelingen werden opgelijst. De resultaten werden dan voorgesteld tijdens het plenum waarna er commentaar kon geleverd worden en er een debat volgde. Sociale diensten Uittreksels uit de voorbereidingen Spanje, Portugal, Polen, Noorwegen, Italië, Denemarken, Slovenië, Cyprus, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk. Wat functioneert - Er werd geïnvesteerd in de sector van de beroepsopleiding ; de achtergestelde doelgroepen vinden dit een sleutelinvestering om een kwalitatieve job te bekomen en het recht op een degelijke verloning en menselijke waardigheid te garanderen. - Sommige beleidsmaatregelen voor beroepsactivering, meer bepaald enkele programma s van het orgaan dat bevoegd is voor werkgelegenheid, leverden goede resultaten op voor de beroepsinschakeling en sociale integratie van achtergestelde personen en hebben bijgedragen tot een hogere zelfwaardering. - Enkele personen, die sinds enkele jaren hebben deelgenomen aan ontmoetingen met sociaal werkers, merken veranderingen op in hun relatie met deze werkers. Wanneer we elkaar ontmoeten in een andere context dan die van een hulpvraag en we samen de armoede afwijzen of het belang van ieders waardigheid onderstrepen, dan verandert de relatie. Men ziet ons niet meer als een probleem maar als menselijke wezens die spreken over moeilijkheden. Sommige sociaal werkers bevestigen deze verandering. - Verschillende personen stellen dat er via de initiatieven en projecten die de NGO s ontwikkelen er zich steeds meer deuren openen om te ontsnappen 19

20 20 aan de armoede. Sommigen die door deze deur stapten, begrijpen niet dat de anderen er geen gebruik van maken. Vooral de steun van de NGO s, en niet die van de staatsdiensten, wordt positief beoordeeld. - Een hervormingswet (328/2000) betreffende de integratie van de sociale diensten past het participatieprincipe daadwerkelijk toe bij het oprichten, beheren en evalueren van de sociale diensten. - De sociale diensten hebben een Charter over de cliëntenrechten ontwikkeld of zijn dit aan het ontwikkelen. - Veel sociale werkers en instellingen werken met overtuiging en geloven in wat ze doen. - De eenoudergezinnen ontvangen een hogere steun. Gezinnen met een laag inkomen en kinderen krijgen gratis toegang tot crèches, kleuterscholen en buitenschoolse opvang. - Alle sociale acties die opgestart worden door mensen die erin geloven, worden goed geleid. Sommige sociale partners kunnen toegeven dat ze iets niet weten. Ze richten zich tot het netwerk/partnerschap. - Er bestaan veel lokale initiatieven die goed functioneren, maar ze hebben weinig middelen. Wat niet functioneert - De sociale diensten scoren enorm slecht, ofwel omdat er te weinig bestaan, ofwel omdat ze slechte kwaliteit leveren. - Het is moeilijk om kwalitatieve gezondheidszorg te genieten, het duurt lang om een afspraak te krijgen in een openbaar ziekenhuis. Dit probleem treft in het bijzonder de arme bejaarden en personen die nood hebben aan continuïteit binnen de dienstverlening. - De toegang tot een kwaliteitsvolle beroepsopleiding, die tewerkstelling en een degelijk loon kan waarborgen, is niet verzekerd : dit is één van de grootste problemen voor jongeren, werkloze arbeiders en 40-plussers. Het bekomen van een waardige job blijft heel moeilijk. Bij dit probleem voegt zich nog de delocalisatie van de grote bedrijven en het failliet van enkele sectoren uit de meer traditionele economie. - Heel veel gebruikers drukken hun ontevredenheid uit over de kwaliteit van het contact met de medewerkers van sociale diensten. De medewerkers getuigen van weinig begrip tegenover sommige situaties en zijn niet erg flexibel: Ze plakken vast aan de administratieve teksten. Men geeft niet om de mensen maar om de wettekst. - De projectfinanciering doet vragen stellen: Wij weten dat er projecten gefinancierd worden voor de armoedebestrijding. Maar we begrijpen niet goed hoe alles geëvalueerd wordt. We merken dat er geen continuïteit is. Projecten worden stopgezet, andere worden opgestart. Soms komt het geld heel laat aan maar moet het zeer snel uitgegeven worden. Wie denkt hier allemaal aan? Wie volgt dit langdurig op om continuïteit te verkrijgen? We hebben soms de indruk dat de projecten dienen om de activiteiten van de projectpromotoren te financieren. De projecten leveren niets op en het geld wordt door ramen en deuren gegooid.» - Wetten en reglementen worden niet overal op dezelfde manier toegepast. - De goede praktijken zijn bijna steeds het resultaat van projecten; er komt dus een einde aan bij afloop van de projecten. 20

21 21 - De financiering van projecten hangt af van de goede wil van politici / beleidsmakers en van het beschikbare geld op dat ogenblik. - Door de versnippering van de sociale diensten wordt een globale aanpak heel moeilijk. - Het grote aantal dossiers en de vele uren vergadertijd schaden het dossierbeheer. De sociale werkers hebben geen tijd om zich met de mensen bezig te houden. - De gebruiker krijgt niet gemakkelijk toegang tot zijn dossier. De sociale werkers houden er niet van dat men hen zaken wil aanleren. - De administratieve diensten nemen hun verantwoordelijkheid niet op (documenten gaan verloren). Er is geen mogelijkheid om zich te verzetten wanneer de administratie een vergissing begaat, wat ernstige gevolgen kan hebben. Enkele uitspraken uit de werkgroepen - De sociale diensten worden ervaren als diensten voor armen, ze worden zo gestigmatiseerd. - De mensen schamen zich ervoor om een beroep te doen op de sociale diensten. - Bij ons wordt er meer nadruk gelegd op de opleiding dan op de doeltreffendheid van de sociale diensten. - Veel mensen hebben recht op sociale dienstverlening maar weten het niet. Burger zijn, wil zeggen dat men weet waartoe zich te richten. - Er wordt geen totaalbeeld opgesteld van de kwetsbare personen. - De sociale diensten worden geprivatiseerd en dienen dus winstgevend te zijn. - De sociaal werkers respecteren de waardigheid van de mensen niet. - In mijn land zijn er geen sociale diensten om me te helpen, ik ben dus constant aangewezen op de hulp van mijn vrienden of familie. - Vrouwen worden extra gediscrimineerd in de sociale diensten. - In mijn land hebben buitenlandse arbeidskrachten geen toegang tot de sociale diensten. Ze werken in het zwart, wonen in erbarmelijke woningen en de kinderen gaan niet naar school. - De sociale diensten zijn in het algemeen niet erg begripvol. Wanneer ik er heen ga, zie ik goed dat ze zeggen «wat doet die hier? hij heeft ons niet nodig». Ze denken dat omdat ik niet afhankelijk ben. - Armoede is geen individueel probleem. Armen zijn niet de oorzaak van hun problemen. De vraag die men moet stellen is niet waarom een zekere persoon arm is, maar hoe men de armoede kan indijken. - Tussen 18 en 25 jaar heeft men geen recht op een minimuminkomen. Arm zijn, is nochtans op geen enkele leeftijd prettig. Samenvatting Voor de aanwezigen op de werkgroep zijn de sociale diensten basisdiensten voor iedereen en moet de toegang ertoe verzekerd zijn voor iedereen. Ze moeten een globale aanpak hebben van de persoon indien deze met verschillende problemen kampt. Daarom moeten alle diensten met elkaar een netwerk gaan vormen. Deze aanpak moet eveneens getuigen van respect voor de mensen. 21