V.U. Agnes Bode, Familiehulp vzw, Koningsstraat 306, 1210 Brussel - Foto s: Lieven Cattersel JAARVERSLAG 2004

Transcriptie

1 V.U. Agnes Bode, Familiehulp vzw, Koningsstraat 306, 1210 Brussel - Foto s: Lieven Cattersel JAARVERSLAG 2004

2 Inhoudstafel Voorwoord JAARVERSLAG 2004 Voorwoord pag. 1 Situering pag Voorbereiding nieuwe organisatiestructuur 1.1 VONK! pag Wat verandert er? pag Waarom deze veranderingen? pag Familiehulp in de samenleving pag Het zorg- en dienstverleningsbeleid pag Voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur pag Ontwikkelingen op het domein zorgen dienstverlening pag Het personeelsbeleid pag De arbeidsvoorwaarden pag Vorming, training en opleiding (VTO) pag Het preventiebeleid pag Het kwaliteitsbeleid pag Familiehulp en een sector in beweging pag Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel pag Gezinszorg pag Poetsdienst pag Volle Maan (kraamzorg) pag Oppas Pag Opvang zieke kinderen pag De Speelboom pag Karwei pag Vervoer pag PIT (dienstverlening in het kader van de dienstencheques) pag Expertisecentrum kraamzorg Volle Maan pag was een zeer belangrijk jaar in de geschiedenis van Familiehulp. We hebben alle zeilen moeten bijzetten om onze nieuwe organisatiestructuur voor te bereiden die in januari 2005 werd ingevoerd. Het gaat om één van de meest ingrijpende veranderingstrajecten die Familiehulp in haar geschiedenis gekend heeft. Ondanks de energie die we in de voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur hebben gestoken, zijn we de dagelijkse zorg- en dienstverlening niet uit het oog verloren. Elke dag opnieuw gaan onze meer dan medewerkers op pad om duizenden cliënten zo goed mogelijk te verzorgen en te helpen. Ook in 2004 verfijnden we onze waaier van diensten. U kan in dit jaarverslag een toelichting vinden over al onze activiteiten. Enkele krachtlijnen willen we hier reeds vermelden. De voorbereiding en invoering van de geautomatiseerde werkplanning ging van start, evenals de voorbereiding van de implementatie van het permanentieconcept. De verdere uitbouw van expertise op het vlak van dementie, palliatieve zorg, kraamzorg, zorg bij psychisch zieke cliënten, allochtonen, heffen en tillen, verzorging van ziektebeelden, kansarmoede, reglementering, enz. De dienstverlening in het kader van de dienstencheques breidt zich verder uit. Familiehulp is zelfs uitgegroeid tot de grootste speler in deze markt. De aanwerving van een manager interne en externe communicatie, alsook een manager kwaliteit versterkte onze organisatie op deze twee belangrijke domeinen. De start van het Expertisecentrum Kraamzorg Volle Maan. Er bestaat geen twijfel over: thuiszorg wordt een steeds belangrijker maatschappelijk thema en er staan ons in de toekomst nog heel wat uitdagingen te wachten. Denk maar aan de vergrijzing van de bevolking, maar ook aan de plannen van de Vlaamse regering om kinderopvang met dienstencheques mogelijk te maken. Met onze nieuwe organisatiestructuur zijn we goed gewapend om deze uitdagingen aan te pakken. Maar structuren betekenen niets als ze niet gedragen worden door mensen heeft nog maar eens aangetoond dat je op Familiehulp-medewerkers kan rekenen. Niet zomaar omdat ze elke dag hun taak naar behoren uitvoeren, maar vooral door die inzet en die gedrevenheid die vrij uniek te noemen is in een organisatie van dergelijke omvang. En laat ons eerlijk zijn, de overgang naar het nieuwe Familiehulp is soms moeizaam verlopen. We hebben veel discussies gehad, veel vergaderd en onderhandeld. Maar het ging vooruit. En zelfs als de genomen beslissingen niet altijd iedereen blij maakten, toch bleef die gedrevenheid die zo typisch is aan onze medewerkers aanwezig. Het is vooral dit gegeven dat wij uit 2004 onthouden. Ook 2005 zal een scharnierjaar worden, waarin we stapsgewijs willen oogsten wat we nu gezaaid hebben. We danken al onze medewerkers die extra inspanningen geleverd hebben om dit project mogelijk te maken. Dankzij hun inzet en flexibiliteit is de invoering van het nieuwe organisatiemodel in een hoofdzakelijk positieve en constructieve sfeer verlopen. We danken ook onze bestuursleden, die ertoe bijdragen dat Familiehulp de gepaste antwoorden vindt op de uitdagingen van vandaag en morgen. Het is vooral dankzij hun verantwoordelijkheidszin en betrokkenheid dat dit project mogelijk is geworden. Annelies Van Cauwelaert Agnes Bode Voorzitter Raad van Bestuur Algemeen directeur 9. Financieel Verslag pag Controleverslag pag Adressen Familiehulp pag. 44 1

3 Situering Familiehulp v.z.w. is een geïntegreerde dienst voor thuiszorg en biedt gezinszorg, bejaardenzorg, kraamzorg ( Volle Maan ), poetshulp, opvang van zieke kinderen, zorg voor dementerenden, palliatieve zorg, zorg voor psychisch zieke cliënten, karweihulp en vervoer. Wij verlenen thuiszorg op het vlak van persoonsverzorging, huishouding en psychosociale bijstand aan zorgbehoevenden met ondersteuning van het thuis-, familiaal en sociaal netwerk. Zich omringd weten en ondersteund worden door het thuismilieu is zeer belangrijk wanneer men verzorging nodig heeft. De zorg die Familiehulp biedt, vormt een aanvulling op de zelfzorg en de zorg van familie en vrienden. Zelfredzaamheid wordt hierbij gerespecteerd, aangemoedigd en, waar mogelijk, weer aangeleerd. Familie en vrienden worden zoveel mogelijk bij de zorgverlening betrokken. Familiehulp heeft een sterk gedecentraliseerde werking, dicht bij de cliënt. Deze decentralisatie laat toe om snel in te spelen op de veranderende noden van de cliënten en staat dus garant voor een cliëntgerichte zorgverlening. De afdeling PIT (Professioneel in Thuisondersteuning) van Familiehulp levert huishoudelijke diensten (onderhoud van de woning, was en strijk, maaltijden bereiden, klein verstelwerk) in het kader van de dienstencheques. Iedereen die hulp in het huishouden wil en hiervoor dienstencheques aankoopt, kan terecht bij PIT. Familiehulp profileert zich ook naar jonge gezinnen. Voor kinderopvang kan men terecht in de 2 kinderdagverblijven van Familiehulp in Oostende en Turnhout. Naast de klassieke dagopvang wordt in Oostende ook voorzien in occasionele opvang. Familiehulp is actief in alle gemeenten van Vlaanderen en het Brusselse gewest. Het is een autonome v.z.w. binnen de christelijke werknemersorganisatie ACW en telde eind 2004 meer dan personeelsleden. Soorten zorg- en dienstverlening gezinszorg logistieke hulp gezinszorg klusjesdienst opvang ziek kind kraamzorg vervoerdienst schoonmaakhulp zorg bij psychisch zieken PIT (dienstencheques) professionele oppas zorg bij dementerenden oppas met vrijwilligers zorg bij kansarmen zorg in palliatieve situaties

4 1. Voorbereiding nieuwe organisatiestructuur 1.1 VONK! VERANDERING OPENT NIEUWE KANSEN In 2004 vierde Familiehulp haar 55ste verjaardag. De voortdurende groei van onze organisatie en de snelle maatschappelijke veranderingen, hebben ons gestimuleerd om kritisch naar onszelf te kijken. Zo startte Familiehulp in 2003 met een veranderingsproject, onder de naam Vonk!, dat ervoor moet zorgen dat mensen en middelen in Familiehulp optimaal benut worden. Na een uitgebreide analyse van onze sterke en zwakke punten, besliste Familiehulp om een nieuw organisatiemodel te ontwikkelen. De omschakeling werd grondig voorbereid. In 2004 hebben de Familiehulp-medewerkers heel wat werk verzet om de invoering van de nieuwe organisatiestructuur mogelijk te maken. In januari 2005 kon het nieuwe Familiehulp van start gaan. Voor onze cliënten waren de veranderingen beperkt. Zij kunnen blijven rekenen op onze professionele en kwalitatieve zorg- en dienstverlening. De invoering van de nieuwe organisatiestructuur leidde niet tot enig banenverlies. Integendeel, er werden heel wat nieuwe mensen aangeworven. Intern vonden er wel verschuivingen plaats.

5 Voorbereiding nieuwe organisatiestructuur JAARVERSLAG Wat verandert er? Vanaf januari 2005 omvat Familiehulp 3 niveaus: de zorgregio, de interregio en de hoofdzetel. Nieuwe taakverdeling Een deel van de taken verschuift naar de interregio. De interregio neemt een groot deel van het papierwerk over van de zorgregio (loonadministratie, aanwervingen, boekhouding, enz.). Op die manier kan de zorgregio zich volledig concentreren op haar kernopdracht, nl. de organisatie van de zorg- en dienstverlening, de opvolging en de begeleiding van de medewerkers. 1.3 Waarom deze veranderingen? Onze vorige structuur heeft zeker zijn waarde bewezen, maar we wensen ook in de toekomst efficiënt en effectief te kunnen blijven inspelen op de maatschappelijke en politieke evoluties. Familiehulp wil met de nieuwe organisatiestructuur enerzijds de sterke punten behouden en anderzijds de minder goede punten ombuigen. Meer specialisatie In het nieuwe Familiehulp wordt gewerkt aan meer eenheid. Belangrijke beslissingen worden genomen in één samenhangend Algemene vergadering In elke zorgregio staat een gespecialiseerd permanentieteam in voor de opvolging van de werkplanning. In moeilijke zorgverleningssituaties kunnen onze medewerkers ondersteuning krijgen van specialisten van de interregio. geheel van besluitvorming voor de totale vzw. Dit betekent dat iedere cliënt en medewerker dezelfde kansen krijgt (basiszorg- en dienstverlening, loon- en arbeidsvoorwaarden). Dit betekent niet dat er geen eigen accenten meer kunnen gelegd worden voor Raad van bestuur Nieuwe aanspreekpunten bepaalde regio s, maar die accenten zullen dan wel gezamenlijk worden beslist. Familiehulp wil bovendien de bestaande kennis Hoofdzetel Algemeen directeur 1 hoofdzetel, gevestigd in Brussel Voor algemeen beleid en ondersteuning. Met de invoering van de nieuwe organisatiestructuur vonden er heel wat interne verschuivingen plaats. De samenstelling van een aantal zorgregio s is ook gewijzigd. De facturatie gebeurt vanuit de interregio. Cliënten kunnen vanaf nu rechtstreeks naar de interregio bellen voor vragen in verband met hun factuur. binnen de organisatie maximaal benutten door meer werk te maken van specialisatie. 1.4 Familiehulp in de samenleving. Directiecomité Interregiodirecteur Aangepaste besluitvormingsorganen De inbedding van Familiehulp in de lokale omgeving blijft een belangrijk punt. De verbondenheid van de zorgregio met andere Interregio Interregioteam 4 interregio s nieuw niveau in Familiehulp Voor administratie, facturatie en ondersteuning van de zorgregio s. Zorgregiodirecteur In de nieuwe organisatiestructuur hechten wij veel belang aan geschikte en eigentijdse besluitvormings- en overlegorganen. Familiehulp heeft ervoor gekozen om de leidinggevenden te responsabiliseren en tegelijk de eenheid van beleid te versterken. De eindverantwoordelijke van een lager niveau zetelt steeds in het besluitvormingsorgaan van het hogerliggend niveau. organisaties in de streek (ACW, thuiszorgpartners, mantelzorgers, ) wordt verzekerd door een regionale toekomstraad. Op niveau van de hoofdzetel vormen de voorzitters van deze regionale toekomstraden de centrale toekomstraad. Deze centrale toekomstraad komt samen onder het voorzitterschap van de voorzitter van de raad van bestuur. Zorgregio 18 zorgregio s gelijkwaardig op vlak van cliënten en medewerkers Voor de zorg- en dienstverlening Het interregioteam is samengesteld uit de interregiodirecteur, de administratief directeur van de interregio en de zorgregiodirecteurs. In het directiecomité zetelen naast de algemeen directeur, de directeur zorg- en dienstverlening, de HRM-directeur, de financieel en administratief directeur en de 4 interregiodirecteurs. De raad van bestuur is samengesteld uit maximum 14 leden met de nodige expertise-mix die een rijk overleg mogelijk maken. De algemeen directeur vertegenwoordigt het operationeel management van Familiehulp in de raad van bestuur. 7

6 2.Het zorg- en dienstverleningsbeleid In 2004 ging heel wat tijd en energie naar de voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur. Toch werd ook de nodige aandacht besteed aan de interne en externe ontwikkelingen op het domein van zorg- en dienstverlening.

7 Het zorg- en dienstverleningsbeleid JAARVERSLAG Voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur Een belangrijk gevolg van de invoering van de nieuwe organisatiestructuur was dat er intern heel wat verschuivingen plaatsvonden binnen de groep van de bedienden. Om de juiste persoon op de juiste plaats te krijgen, werd een heel proces van matching opgezet. Zoals voorzien, was de matching van de stafmedewerkers en sectorverantwoordelijken afgerond tegen eind april. Zij bleven hun oude functie verder uitoefenen tot einde 2004.Voor hen was er geen sprake van dubbelepettenperiode, maar niettemin woog dit indirect toch wel op de teams. Het directiecomité besliste om te starten met 10 expertises in het domein zorg- en dienstverlening: allochtonen dementie heffen en tillen/woningaanpassing en hulpmiddelen kansarmoede kraamzorg palliatieve zorg reglementering en algemene visie op zorgverlening reglementering en algemene visie op dienstverlening verzorging en ziektebeelden zorg bij psychisch zieke cliënten. De toewijzing van de expertises aan stafmedewerkers was tegen eind september 2004 afgerond. Het functioneel overleg met de managers begon in april om de opstart van de nieuwe organisatiestructuur voor te bereiden. Dit gebeurde door de processen zorg- en dienstverlening op te maken. Ook de transitie van PIT (dienstencheques) en andere zorgvormen kwamen aan bod. Er gebeurde in het voorjaar tevens een inventarisatie van de vormingsbehoeften zowel voor de managers als voor de stafmedewerkers. In het najaar werd de implementatie van het permanentieconcept voorbereid en toegelicht in alle zorgregio s, wat gelinkt was aan de veralgemening van de geautomatiseerde werkplanning. De voorbereiding van de sectorherverdeling was geen gemakkelijke operatie. Tegen september was dit grotendeels afgerond en kon er gewerkt worden aan de voorbereiding van o.a. de communicatie hierover aan basiswerkers en het opnieuw toewijzen van de cliënten en zorgverleners aan de juiste wijk en zorgregio. Bovendien kregen alle cliënten en zorgverleners een nieuw nummer, een klus die door het IT-departement werd voorbereid. Er werden afspraken gemaakt over de continuïteit van de bijzondere diensten o.a. karwei, opvang ziek kind, PIT, voor de cliënten die van zorgregio wisselden. 2.2 Ontwikkelingen op het domein zorg- en dienstverlening Naast het intern scenario dat voor PIT in transitie werd opgesteld, wijzigde in januari 2004 ook de regelgeving van dienstencheques en moesten we PIT hierop afstemmen. De ontwikkelingen in het domein geestelijke gezondheidszorg, met name de pilootprojecten voor psychiatrische cliënten thuis, noopten tot het opstellen van een visietekst vanuit Familiehulp. Hierin werden zowel interne als externe expertise als prioriteit vooropgesteld. Daarnaast werden de grenzen bepaald van onze zorgverlening aan deze doelgroep en werd het belang van de doorverwijsfunctie van onze diensten, met als ingangspoort huishoudelijke taken en dus laagdrempelig, vooropgesteld. Het erkennen van de expertise van elke partner is een basisvoorwaarde om de zorgverlening bij deze cliënten en hun familie een kans op slagen te geven. In de nieuwe organisatiestructuur wordt heffen/tillen een expertise op interregio. De afspraak om de ingeslagen richting in verband met vorming over dit thema verder te zetten, werd bekrachtigd en het vormingsinstituut kreeg deze opdracht explicieter toegewezen. Al snel werd het ook duidelijk dat er een link met preventie moest gemaakt worden omdat deze 2 domeinen heel wat raakvlakken hebben. In de loop van 2004 werd het dossier van de zorgkundige terug actueel. Binnen de Vereniging van Diensten voor Gezinszorg werd een werkgroep opgestart om de gevolgen van deze nieuwe beroepsgroep op de werking en opleiding van gezinszorg te inventariseren en stappen voor te bereiden. Het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid (19 maart 2004) leidde tot een standpuntbepaling. Zo wil Familiehulp onder meer actief betrokken worden in de voorbereiding, opmaak en opvolging van de lokale sociale beleidsplannen en zal het meewerken aan ACW-acties. Vele zorgregio s zijn momenteel al op diverse plaatsen betrokken bij de opmaak van de lokale sociale beleidsplannen. In juni was het eindrapport zelfsturende teams klaar, opgemaakt door 2 thesisstudenten vanuit het departement Ziekenhuiswetenschappen van de K.U.L. Dit onderzoek bevat zinvolle suggesties naar het ontwikkelen van wijkteams naar zelfsturende teams. 11

8 3. Het personeelsbeleid JAARVERSLAG De arbeidsvoorwaarden Vlaams Intersectoraal Akkoord Het Vlaams Intersectoraal Akkoord voor de social-profitsector bepaalde in sterke mate de arbeidsvoorwaarden binnen Familiehulp in Overeenkomstig de sectorale CAO s zijn ook in 2004 stappen gezet om de harmonisering van de arbeidsvoorwaarden in de social profit te realiseren. Zo is in februari 2004 een verhoging van de loonbarema s doorgevoerd en is er in juli 2004 een uitbreiding gekomen van het recht op Vrijstelling van Arbeidsprestaties voor 45-plussers en een bijkomende aanvullende verlofdag voor werknemers in de leeftijdscategorie Op deze domeinen zijn trouwens ook in 2005 stappen gezet en het nieuwe intersectoraal voorakkoord dat begin mei 2005 werd afgesloten, gaat op vlak van arbeidsvoorwaarden verder in de ingeslagen weg. Evenwicht arbeid - gezin (Work - Life Balance) Familiehulp tracht steeds binnen de door de overheid gecreëerde budgettaire ruimte de arbeidsvoorwaarden te maximaliseren. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar het evenwicht tussen arbeid en gezin, naar een afstemming van draaglast en draagkracht. Het verlengen van de versoepeling van de CAO inzake deeltijdse arbeid bij Familiehulp kadert in deze zorg. De overgrote meerderheid van onze medewerkers werken dan ook deeltijds. Ook de diverse vormen van loopbaanonderbreking (tijdskrediet, ouderschapsverlof, palliatief verlof, verlof voor medische bijstand, landingsbanen ) kennen een groot succes. Familiehulp gaat hierbij zo ver als de grenzen van de continuïteit van de dienstverlening en het behoud van de noodzakelijke efficiëntie en expertise het toelaten. Het aanvullende verlof voor oudere werknemers (35-44 en 45+) is een maatregel die eveneens het evenwicht tussen draaglast en draagkracht moet bevorderen om zodoende te verhinderen dat oudere werknemers vroegtijdig afhaken. In 2004 zijn bij Familiehulp de opnamemodaliteiten van de vrijstelling van arbeidsprestaties voor werknemers ouder dan 45 versoepeld. Op die manier willen wij het onze werknemers makkelijker maken dit uitgebreide recht ook effectief te benutten. Organisatieverandering In 2004 is volop gewerkt aan de voorbereiding van de wijziging van de organisatiestructuur van Familiehulp. Ook op vlak van arbeidsvoorwaarden is hierop geanticipeerd. Begin 2004 zijn met alle betrokken bedienden matchingsgesprekken gevoerd. De nieuwe organisatiestructuur bracht namelijk ook heel wat nieuwe functies met zich mee, en de inhoud van sommige bestaande functies veranderde grondig. Medewerkers konden zich kandidaat stellen voor deze functies en in een persoonlijk gesprek met de directie hun motivatie toelichten. Op basis van deze gesprekken werden in een matchingscomité medewerkers aan functies gekoppeld, en voor begin mei wist elke bediende waar en in welke functie hij/zij in de nieuwe structuur aan de slag zou kunnen gaan. Uiteraard was daarmee de kous niet af. In de tweede helft van 2004 zijn de nieuwe teams ter voorbereiding van de organisatieverandering samengebracht. De wijzigingen in de samenwerking als gevolg van de nieuwe structuur werden in processen gegoten en aan alle betrokkenen toegelicht. De timing van de invoering van de nieuwe organisatievorm werd aangepast, zodat iedereen iets meer tijd kreeg om zich op de verandering voor te bereiden. Bovendien werd beslist tot een tijdelijke uitbreiding van het tewerkstellingskader om de effecten van de verandering mee op te vangen. Ondertussen is de nieuwe organisatiestructuur in voege en wordt volop gewerkt aan de verdere uitbouw van de expertise van de medewerkers in hun nieuwe functie. Voor heel wat bedienden houdt de organisatieverandering bovendien in dat zij op een andere plaats worden tewerkgesteld. In een specifieke CAO zijn de nodige maatregelen overeengekomen om eventuele nadelige effecten van deze verhuizing maximaal op te vangen of te compenseren. Bij de vele nieuwe locaties die moesten worden gezocht is daar waar mogelijk ernstig rekening gehouden met de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. In september zijn de sociale overlegorganen reeds volgens de nieuwe structuur aan de slag gegaan. De sociale verkiezingen van mei 2004 hebben voor een deel nieuwe werknemersvertegenwoordigers aangeduid. Overeenkomstig de CAO die daarover is afgesloten maken deze mandatarissen nu deel uit van de syndicale delegatie, die op zorgregioniveau is georganiseerd. Uit elke zorgregio en interregio is een werknemer afgevaardigd in de Ondernemingsraad en het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk, die maandelijks op de hoofdzetel vergaderen. 3.2 Vorming, training en opleiding (VTO) Vormingsinstituut Familiehulp hecht een groot belang aan goed gevormde medewerkers. Familiehulp investeert daarom voortdurend in individuele en collectieve vorming. Familiehulp beschikt over een eigen vormingsinstituut. Het instituut zorgt voor alle interne opleidingen en organiseert tevens externe opleidingen voor organisaties die op ons beroep doen, onder meer via door het VIVO gecoördineerde opleidingen. Met VTO wil Familiehulp de aanwezige en noodzakelijke competenties bij de medewerkers in kaart brengen, ontwikkelen en afstemmen op interne en externe ontwikkelingen. Het VTO-beleid benadert dit vanuit 4 perspectieven: het perspectief van de klant, de medewerker, de organisatie en de kwaliteit. Familiehulp biedt zowel persoonsondersteunende als technisch-analytische en functiegerichte vormingsactiviteiten aan. Via het eigen vormingsinstituut staat Familiehulp borg voor kwaliteitsvolle vorming op maat. Reeds van bij de start was er een grote interne vraag naar bijscholing voor de basiswerkers, met name de verzorgenden en de huishoudhulpen. Momenteel zijn deze de belangrijkste doelgroep binnen de werking van het vormingsinstituut. De thema s die hier aan bod komen zijn o.m. Arbeid en gezin Beroepsgeheim en beroepsrelatie Communicatie/assertiviteit E.H.B.O. Hef en til Humor op het werk Kwaliteit Lichaamstaal Medicatiegebruik Omgaan met cliënten die lijden aan een psychische aandoening Omgaan met moeilijk gedrag Opfriscursussen voor verzorgenden en huishoudhulpen Professioneel samenwerken Reuma Ziektebeelden Zorg voor jezelf Voor de andere medewerkers (sectorverantwoordelijken, permanentieverantwoordelijken, administratief bedienden, ) vonden er verschillende opleidingen plaats die in hoofdzaak te maken hadden met de voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur (opleiding functioneringsgesprekken, opleiding werkplanning, omgaan met veranderingen). In totaal werden er door het vormingsinstituut in uren interne vorming gegeven. De thema s waarover Familiehulp externe opleidingen organiseert kan men opvragen bij: Familiehulp Vormingsinstituut Koningsstraat Brussel Tel: 02/ Familiehulp Opleidingscentra Gezien steeds minder mensen voor een job in de verzorgende sector kiezen, wordt het beroep van verzorgende door de VDAB als een knelpuntberoep beschouwd. Familiehulp speelt in op deze behoefte en organiseert jaarlijks verschillende polyvalente opleidingen met als doel zoveel mogelijk gekwalificeerde verzorgenden ter beschikking te stellen van de arbeidsmarkt. In 2004 leidde Familiehulp in haar opleidingscentra, verspreid over alle Vlaamse provincies, 161 cursisten op tot gebrevetteerde polyvalent verzorgende. Bijna alle cursisten konden nadien aan de slag bij Familiehulp, een andere thuiszorgdienst of in andere ouderenvoorzieningen. Dit toont het succes van de opleiding polyvalent verzorgende aan. 9 voltijdse opleidingen gingen van start en nog eens 9 voltijdse opleidingen werden afgerond in Naast de voltijdse opleidingen van 11 maanden, vond er tevens 1 deeltijdse opleiding plaats die zich richtte naar een specifieke doelgroep (anderstaligen). Deze deeltijdse opleiding werd georganiseerd in ons opleidingscentrum te Anderlecht. 13

9 Het personeelsbeleid 4. Het preventiebeleid JAARVERSLAG 2004 In Gent nam Familiehulp ook actief deel aan een vooropleiding voor anderstaligen. Deze opleiding gebeurde in samenwerking met andere Gentse thuiszorgpartners. Van deze groep zijn er 6 personen die vervolgens de opleiding als polyvalente verzorgende bij Familiehulp hebben aangevat. Daarnaast werkte Familiehulp in Vlaams-Brabant en het Gentse ook mee aan een opleiding die langdurig werklozen voorbereidt op een tewerkstelling in het kader van dienstencheques. Familiehulp vindt het belangrijk om hieraan deel te nemen gezien de veranderingen die optreden op de arbeidsmarkt. Het gegeven van een multiculturele samenleving wordt immers steeds meer ervaren, zowel bij de cliënten als bij het personeel. Door dit project doet Familiehulp ervaring op met diversiteit waardoor men meer vertrouwd wordt met het multiculturele, zowel als werkgever en als zorgverlener. Familiehulp beschikt over 5 opleidingscentra waar het de opleidingen tot polyvalent verzorgende organiseert. Nationalestraat Antwerpen Coördinator: Mich Niemans Tel: Ninoofsesteenweg Brussel Coördinator: Karin De Bosscher Tel: Steendam Gent Coördinator: Marleen Geussens Tel: Thonissenlaan Hasselt Coördinator: Greet De Meyer Tel: Ardooiesteenweg 50 bus Roeselare Coördinator: Carine Defauw Tel: Al de opleidingen lopen in samenwerking met de VDAB en het ESF. Het menselijk kapitaal is in een organisatie als Familiehulp van onschatbare waarde. De realisatie van een kwaliteitsvolle en verantwoorde thuiszorg op maat is slechts mogelijk indien medewerkers aan het werk kunnen blijven én voldoening vinden in hun werk. Preventie is het middel om het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bewerkstelligen. Familiehulp zorgt via een goed preventiebeleid dat de medewerkers kunnen (blijven) werken in een veilige, gezonde, hygiënische en welzijnsbevorderende omgeving en gespaard blijven van (arbeids)ongevallen, beroepsziektes en beroepsgebonden ziektes. Familiehulp kiest voor het geïntegreerde preventiebeleid. Naast het integreren van welzijn in het dagelijkse management is het tevens de bedoeling dat iedereen in de organisatie aan preventie werkt. Het is belangrijk dat nieuwe medewerkers snel kennis maken met hun rol binnen preventie. Het luik preventie heeft zijn vaste waarde in de vormingsreeks introductie nieuwe basiswerkers en in 2004 leidden de evaluaties tot een eerste inhoudelijke bijsturing. Ook het luik tillen blijft belangrijk en reikt de basiswerker de juiste principes aan om rugsparend te werken. Voor alle basiswerkers werd een jaarthema welzijn op het werk in het vormingsaanbod opgestart. Dit aanbod legt minder de klemtoon op de rol van basiswerker binnen preventie, maar wil het welzijn van de basiswerker verhogen door een betere zorg voor zichzelf. De interne dienst voor preventie en bescherming neemt binnen het preventiebeleid een adviserende rol op. Door de invoering van de nieuwe organisatiestructuur was 2004 een overgangsjaar. De nieuwe interne dienst voor preventie en bescherming is pas begin 2005 effectief gestart. De vroegere verbondelijke preventieadviseurs hebben nog een laatste maal vergaderd in het voorjaar De werkgroep globaal preventieplan binnen de interne dienst werkt nu aan het toekomstig preventiebeleid. 15

10 5. Het kwaliteitsbeleid 2004 stond voor Familiehulp in het teken van de voorbereiding van de nieuwe organisatiestructuur. Dit heeft ook zijn invloed gehad op de opvolging van het kwaliteitssysteem. Vanaf midden 2004 werd het kwaliteitssysteem opgevolgd door de manager kwaliteitsbeheer, een nieuwe functie die gecreëerd werd binnen Familiehulp. Gezinszorg In 2004 werd voor gezinszorg vooral aandacht besteed aan de geplande verbeterprojecten en aan het opvolgen van de implementatie van het kwaliteitshandboek. Deze opvolging gebeurde aan de hand van interne kwaliteitsaudits, die in het najaar werden uitgevoerd. In 2003 werd in elk verbond de intakeprocedure geauditeerd, in 2004 kwamen de klachtenprocedure, de procedure beëindiging van het hulpverleningsplan en de opvolging van de verbeteracties aan de beurt. Hieruit werden aandachtspunten geformuleerd die mede aan de basis lagen voor het opstellen van verbeterprojecten voor Doordat 2004 grotendeels in het teken stond van de organisatieverandering konden niet alle verbeterprojecten volledig uitgewerkt worden. Hierdoor zullen een aantal van de voorziene verbeterprojecten voor 2004 in 2005 terug opgenomen worden. In het najaar van 2004 vond er ook een externe kwaliteitsaudit plaats in de verbonden Turnhout en Hasselt. Het betrof hier een opvolging van de audits die de Inspectie in het voorjaar van 2003 uitvoerde. Bedoeling was na te gaan of er wel degelijk rekening gehouden werd met de opmerkingen die toen geformuleerd werden. Het resultaat van deze audits was zeer positief. Er werd geen enkele tekortkoming vastgesteld. Oppas Tevens werd er voor de oppasdienst Brussel een tevredenheidsbevraging uitgevoerd bij alle eigen cliënten. Er werd geopteerd voor het versturen van een schriftelijke vragenlijst aan de cliënten. Verschillende aspecten van de oppasdienst werden bevraagd, zoals het optreden van de oppasser, de functie van oppascoördinator, de aangeboden zorg- en dienstverlening, de thuiszorgdienst Familiehulp in het algemeen, Door een aantal open vragen te stellen zijn we meer specifiek kunnen doordringen tot de kern van tevredenheid over de oppasdienst. Op basis van de resultaten van dit tevredenheidsonderzoek en uit de ervaringen in de dagdagelijkse praktijk werden een aantal aandachtspunten weerhouden. Uit deze aandachtspunten worden verbeteracties voor 2005 gehaald. Opleidingscentra In 2004 werd er in het opleidingscentrum te Hasselt een externe kwaliteitsaudit gehouden door het ESF-agentschap. Het ESF-agentschap hanteert het INK-kwaliteitsmodel, een kwaliteitsmodel gebaseerd op het EFQM-model. Net als dit EFQM-model bestaat het INK-kwaliteitsmodel ook uit verschillende aandachtsgebieden. Voor elk aandachtsgebied zijn meetpunten vastgelegd met een omschrijving van vijf ontwikkelingsfasen naar optimale kwaliteit. Om te voldoen aan de eisen van het ESF-agentschap dient minimum fase 2 voor elk meetpunt behaald te worden. Tijdens de audit werd vastgesteld dat het opleidingscentrum te Hasselt voor elk meetpunt minimum fase 2 behaalde. Wel werden door het ESF-agentschap een aantal verbetervoorstellen geformuleerd. Een aantal hiervan zullen in 2005 opgenomen worden. Eind 2004, begin 2005 werd er in elk opleidingscentrum een interne kwaliteitsaudit uitgevoerd. Tijdens deze audit werden een aantal problemen vastgesteld. Verdere opvolging hiervan zal in 2005 gebeuren. Binnen Familiehulp heeft enkel Brussel een erkende oppasdienst. In 2004 werd er gewerkt aan het ontwikkelen van een definitieve versie van het kwaliteitshandboek voor oppas. Vooraleer de definitieve procedures te laten goedkeuren, werd er een interne audit van de oppasdienst uitgevoerd. Bedoeling was na te gaan of de werking van de dienst conform de opgestelde procedures verliep. Tevens diende te worden nagegaan of de procedures zelf geen bijsturing behoefden. Tijdens deze audit werden geen tekortkomingen vastgesteld. Het definitieve kwaliteitshandboek werd eind 2004 goedgekeurd en geïmplementeerd in de dienst. Kinderdagverblijven De twee kinderdagverblijven (in Turnhout en Oostende) die Familiehulp uitbaat onder de naam De Speelboom, werden respectievelijk in november 2003 en januari 2004 door Kind & Gezin erkend. Eén van de vereisten van deze erkenning is dat de kinderdagverblijven dienen te beschikken over een kwaliteitshandboek, dat uiterlijk twee jaar na erkenningsdatum dient klaar te zijn. In 2004 werd gestart met de opmaak van dit kwaliteitshandboek. De definitieve versie dient klaar te zijn tegen november 2005.

11 6. Familiehulp en een sector in beweging Als grootste thuiszorgorganisatie is het belangrijk dat Familiehulp haar stem laat horen bij de beleidsmakers op Vlaams en federaal niveau. Thuiszorg wordt steeds belangrijker in onze maatschappij en de politieke beleidsmakers hebben de verantwoordelijkheid om een consequent welzijnsbeleid te voeren zodat de thuiszorgsector adequaat op de stijgende vraag zou kunnen inspelen.

12 Familiehulp en een sector in beweging JAARVERSLAG 2004 In 2004 werden er verschillende dossiers behandeld die een impact hebben op de werking van de thuiszorgsector. Via het lidmaatschap van de Vlaamse Vereniging van Diensten voor Gezinszorg (VVDG), de Vlaamse én Nationale Confederatie van Social Profit Ondernemingen (VCSPO) werkte Familiehulp mee aan de uitwerking van het beleid. In de aanloop naar de verkiezingen van 13 juni 2004 werden memoranda opgesteld en overgemaakt aan de Vlaamse democratische partijen. Hierin riepen we de politieke verantwoordelijken op om de betekenis en de uitdagingen van de social-profitsector een belangrijke plaats te geven in de beleidsplannen. In het memorandum van de VVDG werden meer sectorspecifieke aandachtspunten behandeld. Voor de tewerkgestelden in het systeem van de dienstencheques wordt gezocht naar de beste manier om de arbeidsvoorwaarden zoveel mogelijk gelijk te stellen. Dit zou eventueel mogelijk zijn binnen een nieuw op te richten paritair comité, waaronder alle werkgevers van dienstencheques, ongeacht de sector, zouden ressorteren. Eind oktober 2004 werd het overleg opgestart tussen de Vlaamse regering en de Vlaamse sociale partners over de mogelijkheid tot het afsluiten van een nieuw werkgelegenheidsakkoord voor de periode Dit leidde in het begin van december tot een intentieverklaring van de Vlaamse regering en de sociale partners om te komen tot een akkoord dat de werkzaamheid en de werkbaarheid in Vlaanderen moet verhogen. Familiehulp blijft ook aandacht vragen voor verschillende thema s waarvoor in de toekomst een oplossing zou moeten gevonden worden: Uitbreiding urencontingent: In het thuiszorgdecreet van 1998 werd een groeipad ingeschreven van 4%. Jaarlijks zou het urencontingent met 4% moeten stijgen. Dit percentage is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de behoeften aan gezinszorg. Voor het vijfde jaar op rij werd de 4%-uitbreiding niet gehaald. In 2004 beperkte de uitbreiding zich tot 1%. Familiehulp pleitte in 2004 niet alleen voor de 4%-uitbreiding, maar ook voor een bijkomende uitbreiding om het verschil tussen de gerealiseerde uitbreiding in de periode en het vastgelegde groeipad van jaarlijks 4% weg te werken. In 2004 werden de eerste verkennende stappen gezet naar een nieuw Vlaams Intersectoraal Akkoord voor de social-profitsector (VIA). Hierin werd aandacht gevraagd voor de volgende thema s: - Extra werkgelegenheid om enerzijds aan de stijgende vraag in de sector te kunnen voldoen en anderzijds om de kwaliteit te verbeteren van de bestaande zorg- en dienstverlening en van de arbeidsomstandigheden op de werkvloer. - Een substantiële ondersteuning voor managementtaken. - De uitbouw van een degelijk VTO-beleid. - Een aangepast en geobjectiveerd beleid inzake arbeidsen loonsvoorwaarden. Twee dossiers werden door Familiehulp en door de VVDG bijkomend naar voor gebracht, nl. vervoerskosten en het bediendestatuut. Mobiliteit is voor een thuiszorgdienst een hot item. Verplaatsingen van en naar cliënten frequent en snel brengen extra kosten met zich mee, die niet gesubsidieerd worden. Werken in de thuiszorg of werken in de residentiële zorg: het statuut dient voor alle verzorgenden hetzelfde te zijn. De meerkost van het bediendestatuut moet gesubsidieerd worden. Inzake het dossier dienstencheques werden vanuit de VVDG de knelpunten geïnventariseerd. Een nota over het spanningsveld tussen de zorg- en dienstverlening binnen de grenzen van de reguliere gezinszorg, de aanvullende thuiszorg en de dienstencheques werd opgemaakt en zo de problemen aanhangig gemaakt bij de overheden. Familiehulp volgde ook de ontwikkelingen op de voet in verband met het Europees voorstel voor een richtlijn betreffende diensten op de interne markt ( Bolkensteinrichtlijn ). Via het VCSPO en de SERV werd een aanbeveling aan de Vlaamse regering overgemaakt. Daarin wordt gewezen op de rechtsonzekerheid wat het toepassingsgebied van de richtlijn betreft. Een aantal gezondheids- en welzijnssectoren worden namelijk expliciet in de richtlijn vernoemd, voor andere sectoren is de toepassing onduidelijk. De thuiszorgsector bijvoorbeeld, wordt niet expliciet vermeld in de richtlijn. Inzake de vrijheid van vestiging en het onderwerpen van vergunningen dient er uitgegaan te worden van de specificiteit van de socialprofitsectoren die een minimum aan overheidsregulering vereisen om aan de doelstellingen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid tegemoet te komen. Het oorspronglandbeginsel wordt resoluut afgewezen. De Vlaamse regering heeft in haar standpunt over de richtlijn (1 oktober 2004) duidelijk rekening gehouden met de aanbevelingen, door voorbehoud te maken bij het toepassingsgebied van de richtlijn. Tussen de Vlaamse regering en de sociale partners werd een convenant afgesloten voor de periode Deze kaderafspraak vormt de basis van de concrete acties die binnen VIVO worden uitgetekend. Vanuit de VVDG werden met VIVO afspraken gemaakt die verband houden met de volgende thema s: - Het opleidingsaanbod. - Een andere financiering. - De organisatie en geografische spreiding van de brede voortrajecten voor de opleiding van allochtone kandidaat-verzorgenden. - Acties rond werkzoekenden en diversiteit. Dossier zorgkundigen: Familiehulp blijft zich verzetten tegen een verdere uitholling van de taken van de verzorgende die het gevolg kan zijn van de creatie van de functie zorgkundige in het KB 78. De ontwerpteksten liggen momenteel voor bij de Raad van State. Familiehulp wenst uitdrukkelijk dat de verzorgenden maatschappelijk gewaardeerd worden. Familiehulp wenst wel een constructieve samenwerking met de verpleegkundigen en wenst verder in het debat betrokken te worden. Cofinanciering: In tegenstelling tot andere welzijnssectoren wordt de gezinszorg slechts gedeeltelijk gefinancierd door de Vlaamse gemeenschap. Cofinanciering door provincies, gemeenten en OCMW s is daarom noodzakelijk. Jaar op jaar moeten we vaststellen dat gemeenten hun betoelaging verminderen of stopzetten wat voor de financiële leefbaarheid van de diensten nefast is. 21

13 7. Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel Hierna volgen enkele kerncijfers over de werking van zorg- en dienstverlening en personeelsleden in het werkjaar 2004 van Familiehulp. We bekijken de cliënten, gepresteerde uren en personeelsleden over de verschillende types zorg- en dienstverlening anno 2004 en vergelijken met We verwijzen voor meer analyse en detail naar

14 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel JAARVERSLAG Cliënten/klanten 2. Gepresteerde uren Groei in aantal gepresteerde uren t.o.v Het aantal verzorgenden is verder uit te splitsen in verzorgenden gezinszorg en 11 verzorgenden opvang zieke kinderen. Het Aantal cliënten/klanten in 2004 Het aantal gepresteerde uren in 2004 is met 8% gegroeid t.o.v Analoog aan de analyse bij het aantal cliënten/klanten, wordt aantal logistieken is verder uit te splitsen in huishoudhulpen, 16 oppassers en 14 karweimannen. 1,22% 6,01% 42,98% 12,19% 37,26% 0,01% 0,14% 0,19% Aantal cliënten/klanten in 2004 ( cliënten) Gezinszorg: Poetsdienst: PIT: Opvang zieke kinderen: Karwei: 637 Oppas: 98 Vervoer: 74 Andere (PAB cliënten): 7 In 2004 werden cliënten/klanten door Familiehulp geholpen. Het grootste aandeel bestaat uit cliënten gezinszorg en poetsdienst (resp. 43% en 37,3%). De klanten dienstencheques (PIT) heb- 0,19% 0,03% 0,02% 6,89% 24,96% 0,62% 0,31% 66,98% Gepresteerde uren in 2004 ( uren) Gezinszorg: Poetsdienst: PIT: Opvang zieke kinderen: Oppas: Karwei: Vervoer: Andere (PAB cliënten): In 2004 werden uren in Familiehulp gepresteerd. Analoog aan het aantal cliënten/klanten wordt het grootste aandeel ingenomen door gezinszorg en poetsdienst (resp. 67% en 25%). De gepresteerde uren in het kader van dienstencheques nemen 7% voor hun rekening. de grootste groei opgetekend in het aantal uren in het kader van de dienstencheques (PIT): het aantal uren is bijna vernegenvoudigd. De grote groei is natuurlijk (gedeeltelijk) te verklaren door het feit dat PIT pas vanaf september 2003 was opgestart. De gepresteerde uren gezinszorg groeien met 2%; de gepresteerde uren poetsdienst blijven constant. 3. Personeelsleden Groei aantal gepresteerde uren t.o.v (in%) Groei aantal gepresteerde uren t.o.v (in %) Andere Vervoer Oppas Karwei Opvang zieke kinderen PIT Poetsdienst Gezinszorg -200,0% 0,0% 200,0% 400,0% 600,0% 800,0% Familiehulp stelde op 31 december administratief bedienden, 324 begeleidende personeelsleden en 44 leidinggevenden, 41 leerkrachten, 5 lesgevers, 5 opleidingscoördinatoren en 15 andere personeelsleden (boekhouding, informatici, ) tewerk. 54% van de bedienden werkt deeltijds. Het deeltijds werken neemt vooral bij de administratief bedienden terug toe. 9% van de bedienden is op één moment in loopbaanonderbreking, waarvan ouderschapsverlof de populairste vorm is. De gemiddelde baremieke anciënniteit is 12 jaar. Analoog aan de arbeiders verhogen ook de gemiddelde leeftijd en baremieke anciënniteit van de bedienden. De kenmerken van de arbeiders worden verder in dit jaarverslag uiteengezet. Groei in aantal personeelsleden t.o.v Het aantal personeelsleden groeit met 9% t.o.v De groei is bijna volledig toe te schrijven aan de groei in het aantal personeelsleden PIT (groei met bijna 300%). ben een aandeel van 12,2%. Personeelsleden in 2004 Groei aantal personeelsleden t.o.v (in%) Groei in aantal cliënten t.o.v Het totaal aantal cliënten/klanten is met 10% toegenomen. Dit is bijna volledig toe te schrijven aan de groei in aantal klanten dienstencheques. Deze zijn verviervoudigd t.o.v. vorig jaar. Het aantal cliënten gezinszorg groeit met 1,7%; het aantal cliënten poetsdienst blijft status quo. De cliënten van oppas, vervoer en overige zorgverleningsvormen (PAB-cliënten) dalen relatief t.o.v. vorig jaar. Dit heeft weinig impact op het geheel aantal cliënten/klanten vermits het om een kleine groep gaat. Andere Vervoer Oppas Karwei Opvang zieke kinderen PIT Groei aantal cliënten t.o.v (in%) Groei aantal cliënten t.o.v (in %) 0,5% 0,5% 1,4% Op 31/12/2004 werden personeelsleden tewerkgesteld door Familiehulp. De grootste groep bestaat uit verzorgenden (56,2%) en logistieke hulpen (28%). De PIT-medewerkers hebben een aandeel van 9,1%. 9,1% 3,8% 28,0% 56,1% 0,6% Aantal personeelsleden op 31/12/2004 (8.566) Verzorgenden: Logistieken: PIT-medewerkers: 783 BBP: 324 Adm. bedienden: 118 VTO: 51 Directie: 44 Andere: 43 Andere V.T.O. PIT-medewerkers Logistieken Verzorgenden Adm. Bedienden BBP Directie Groei aantal personeelsleden t.o.v (in %) 0,0% 50,0% 100,0% 150,0% 200,0% 250,0% 300,0% Poetsdienst Gezinszorg -100,0% 0,0% 100,0% 200,0% 300,0% 25

15 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel JAARVERSLAG GEZINSZORG Evolutie duur gezinszorg Oostende Ieper Brugge Roeselare Kortrijk Antwerpen Turnhout Sint-Niklaas Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt Aantal cliënten jaar en meer 1 jaar - 2 jaar 9 mnd - 12 mnd 6 mnd - 9 mnd 3 mnd - 6 mnd 1 mnd - 3 mnd 14 dagen - 1 mnd < 14 dagen 5000 > = en> Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Bij gezinnen en bejaarden met een vraag naar verzorging of hulp in het huishouden komt er een verzorgende van Familiehulp langs. De cliënten De zorgverlening De Vlaamse Gemeenschap verhoogt het urencontingent (de subsidiëring van gezinszorg) met amper 1% in plaats van de 4% groei die De verzorgende verricht taken zoals het dagelijks en wekelijks toilet, de lichaamsverzorging, het bereiden van maaltijden, de was en strijk, het onderhoud van de woning, Familiehulp werkt vanuit een mens-betrokken houding, waardoor ook de nodige psychosociale ondersteuning hierbij hoort. In 2004 verleende Familiehulp gezinszorg aan cliënten, een groei van 2% t.o.v % van de cliënten is ouder dan 80 jaar. Een kleine meerderheid is alleenstaand. 30% is zwaar zorgbehoevend (totale BELscore gelijk aan en meer dan 35), een status quo t.o.v. in Zorgverlening wordt uitgedrukt in prestatie-uren. De overheid legt voor gezinszorg het maximaal aantal prestatie-uren per dienst strikt vast, de zogenaamde contingenturen. Zodoende geven de prestatie-uren geen beeld van de werkelijke nood of de bestaande vraag. De jaarlijkse procentuele verhoging van het urencontingent door de Vlaamse Gemeenschap is kleiner dan 4% zoals ingeschreven in het thuiszorgdecreet van ingeschreven staat in het thuiszorgdecreet. Familiehulp biedt zorg op maat en richt zich o.a. naar specifieke doelgroepen binnen de gezinszorg, meer bepaald kraamzorg, thuiszorg bij psychisch zieke cliënten, dementerenden, kansarmen, palliatieve zorg, opvang zieke kinderen. In 2004 werden ,25 uren gepresteerd bij dementerenden, ,25 bij psychisch zieke cliënten en ,5 bij sociaal zwakken. Enkele vormen van deze % Cliënten Evolutie zorgbehoevendheid gezinszorg BELscore < Aantal cliënten Leeftijd cliënten gezinszorg 2004 Bejaarden Gezinnen In 2004 presteerde Familiehulp uren, dat is een stijging van 2% t.o.v. het aantal gepresteerde uren in Het urenpakket 8 tot 12 uur per week komt het meest voor. Er is een duidelijke tendens naar minder uren per week. Zowel bij gezinnen als bejaarden wordt, net zoals in 2003, 97% wekelijks geholpen. Het aandeel van de langlopende gezinszorg neemt al een aantal jaar steeds toe. De voornaamste redenen voor gezinszorg blijven functieverlies (bij bejaarden), handicap, lichamelijke ziekte en orthopedie. Zorg op maat leidt tot meer zorg op onregelmatige uren: s avonds en in het weekend. 9% van de cliënten krijgt s avonds na uur of tijdens het weekend hulp. gespecialiseerde zorgverlening worden soms door personeelsequipes verleend, die zich specialiseren door middel van vorming en training in het verlenen van zorg aan deze doelgroepen. Evolutie intensiteit gezinszorg % Cliënten 4-8 uur/week 8-12 uur/week > 12 uur/week Leeftijd In 2004 ontving Familiehulp nieuwe aanvragen, 4% meer 20 dan in % (29% in 2003) van de ontvankelijke aanvragen 10 kon helaas niet geholpen worden: de cliënt vond een alternatief, vroeg informatie of een tekort aan uren lag aan de basis

16 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel 7.2 POETSDIENST De partners Naast Familiehulp zijn er meestal nog andere actoren in een gezin die instaan voor de zorg, meer bepaald de mantelzorgers, professi- Brugge Sint-Niklaas Antwerpen Turnhout onele en commerciële eerstelijnshulp. Bij 62% van de bejaarden zijn de mantelzorgers niet-inwonende familieleden, bij gezinnen is dat 45%. De thuisverpleegkundigen, de kinesitherapeut en de huisarts zijn de courante professionele zorgverleners. 17% van de cliënten geniet van commerciële schoonmaakhulp en traiteurdiensten. Het personeel % Verzorgenden 50% 40% % Verzorgenden naar leeftijd Verzorgenden meer dan 40 jaar Verzorgenden minder dan 30 jaar Oostende Ieper Gent Dendermonde Mechelen Roeselare Aalst Oudenaarde Kortrijk Brussel Leuven Hasselt Familiehulp stelde op 31 december verzorgenden tewerk. 75% van de verzorgenden werkte op 31/12/2004 deeltijds. Gemiddeld is 10% van de verzorgenden op één moment in loop- 30% 20% Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) baanonderbreking. Deeltijds werken en loopbaanonderbreking geven kans op meer evenwicht tussen draagkracht en draaglast en zijn niet onbelangrijk gezien de stijging van de zorgbehoevendheid van de cliënten. Familiehulp creëert de mogelijkheid om deeltijds te kunnen werken via een specifieke ondernemings-cao vrijwillig deeltijds werken. Op deze manier kan men kiezen voor deeltijdse arbeid en genieten van de daaraan verbonden aanmoedigingspremies van de Vlaamse Overheid. De baremieke anciënniteit bedraagt 12 jaar, de gemiddelde leeftijd is 39 jaar. Zowel de baremieke anciënniteit en de gemiddelde leeftijd blijven stijgen. De stijgende baremieke anciënniteit betekent hogere kosten, anderzijds houden de subsidies van de Vlaamse Gemeenschap geen rekening met de stijgende anciënniteit. De stijgende leeftijd is van belang gezien in het kader van het voorakkoord voor de Vlaamse social- Anciënniteit 12,50 12,00 11,50 11,00 10% 0% Gemiddelde baremieke anciënniteit bij verzorgenden (in jaar) Gemiddelde baremieke anciënniteit bij verzorgenden Poetsdienst betreft het wekelijks onderhoud van de woning, aangevuld met beperkte huishoudelijke taken, zoals strijk, afwas of het opwarmen van een maaltijd. Er wordt tevens algemene psychosociale en pedagogische ondersteuning geboden. De cliënten Familiehulp verstrekte in 2004 bij cliënten poetsdienst, een quasi status quo t.o.v De bejaarden vormen 92% van het cliëntenbestand. 47% van de cliënten is dan ook ouder dan 80 jaar. De overgrote meerderheid is bovendien alleenstaande. Het aantal zwaar zorgbehoevenden (totale BELscore gelijk aan en meer dan 35) ligt op 9%. % Cliënten Evolutie zorgbehoevendheid poetsdienst profitsectoren er een akkoord is om het volledige traject van de vrijstelling arbeidsprestaties vanaf 45 jaar voor de diensten gezinszorg uit te voeren (12 dagen voor jarigen, 24 dagen voor jarigen en 36 dagen voor 55-jarigen en meer). Dit heeft o.m. gevolgen voor de organisatie van de zorgverlening, bijvoorbeeld complexere werkplanning. 10,50 10,00 9,50 9, Aantal cliënten Leeftijd cliënten poetsdienst 2004 Bejaarden Gezinnen Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ verzorgenden Leeftijd

17 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel 7.3 VOLLE MAAN (KRAAMZORG) De zorgverlening In tegenstelling tot gezinszorg worden er voor poetsdienst geen contingenturen maar VTE-personeel (voltijdse equivalenten) vastgelegd door de overheid. Voor 2004 was er geen uitbreiding. Dit maakt dat het vastgelegde aanbod per regio bevroren wordt. In 2004 presteerde Familiehulp ,50 uren. Het betreft een stijging van 0,5% t.o.v. het aantal gepresteerde uren in tot 8 uur hulp per week komt het meest voor (92%). De meeste cliënten worden daarenboven wekelijks geholpen. Het aantal nieuwe aanvragen steeg met 5,6% tegenover In 28% van de gevallen kon helaas geen zorg geboden worden: door het tekort aan uren of omdat de cliënt een alternatief vond. Vooral het overlijden van de cliënt, de opname van de cliënt in het bejaardentehuis en het aflopen van de afgesproken periode liggen aan de basis van de stopzettingen in Die laatste reden wijst er op dat er zorg op maat geboden wordt. Evolutie intensiteit op weekbasis poetsdienst % Cliënten % cliënten wekelijks % cliënten 2-wekelijks 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% De partners De meerderheid van de cliënten kan een beroep doen op mantelzorgers. Meestal betreft het niet-samenwonende familie. Professionele zorgverlening wordt in hoofdzaak verstrekt door de huisarts, de thuisverpleegkundigen en de kinesitherapeut. Bij de commerciële hulp zijn vooral traiteurdiensten en wasserijen populair. Het personeel Op 31 december 2004 stelde Familiehulp huishoudhulpen tewerk. De balans tussen draagkracht en draaglast pogen de huishoudhulpen te bereiken door het deeltijds werken en loopbaanonderbreking: 90% werkt deeltijds en gemiddeld 5% is op één moment in loopbaanonderbreking. Terwijl de verzorgenden dus relatief eerder loopbaanonderbreking nemen, werken de huishoudhulpen eerder deeltijds. De huishoudhulpen zijn gemiddeld 42 jaar en gemiddeld meer dan 2 jaar ouder dan de verzorgenden. De gemiddelde baremieke anciënniteit is 8,9 jaar en dus lager dan bij de verzorgenden. Analoog aan de verzorgenden stijgen ook hier de leeftijd en baremieke anciënniteit. In tegenstelling tot de subsidies van gezinszorg door de Vlaamse Gemeenschap, wordt bij de subsidies van poetsdienst door de Vlaamse Gemeenschap wel rekening gehouden met de stijgende baremieke anciënniteit. Analoog aan de verzorgenden, is de stijgende leeftijd van belang gezien in het kader van de Vlaamse witte woede (2005) er een akkoord is om het volledige traject van de vrijstelling arbeidsprestaties vanaf 45 jaar voor de diensten gezinszorg uit te voeren (12 dagen voor jarigen, 24 dagen voor jarigen en 36 dagen voor 55-jarigen en meer). Evolutie huishoudhulpen naar leeftijd % Huishoudhulpen % huishoudhulpen > 40 jaar % huishoudhulpen < 30 jaar 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Oostende Ieper Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Het zorgverleningsaanbod van Volle Maan bevat 3 aspecten: prenataal gezinszorg naar aanleiding van een zwangerschap/ geboorte; Brugge kraamzorg, d.i. zorg voor een periode van gemiddeld 10 dagen die volgt op de bevalling en gezinszorg naar aanleiding van een zwangerschap/geboorte, d.i. gezinszorg tot 8 weken na een bevalling. Sint-Niklaas Familiehulp verleende in ,25 uren kraamzorg en gezinszorg naar aanleiding van een zwangerschap/geboorte aan 891 cliënten. Antwerpen Gent Dendermonde Mechelen Roeselare Aalst Oudenaarde Kortrijk Brussel Leuven > Gepresteerde uren , Aantal cliënten Turnhout Hasselt Voor deze zorgverlening worden kraamverzorgenden ingeschakeld. In hun takkenpakket ligt de klemtoon op het verzorgende, op de observatie- en signaalfunctie en op de brede zorgverlening. De kraamverzorgende staat onder meer in voor de verzorging van de baby en de moeder, de opvang van de andere kinderen van het gezin, praktische tips voor de zorg van moeder en baby en dagelijkse huishoudelijke taken (koken, wassen, strijken). De taken en het tijdstip worden steeds in overleg met het gezin bepaald. Binnen sommige afdelingen van Familiehulp bestaat er een volledige apart functionerende equipe, binnen andere afdelingen een gespecialiseerde equipe over wijken heen. Familiehulp streeft ernaar om één of twee vaste kraamverzorgenden aan het gezin toe te wijzen. De kraamverzorgenden krijgen bijscholing binnen het vormingsinstituut van Familiehulp over de verschillende aspecten van kraamzorg. Familiehulp werkt bovendien samen met andere gespecialiseerde partners in de thuiszorg (vroedvrouwen, gynaecologen, huisartsen, enzovoort). Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ , huishoudhulpen 31

18 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel 7.4 OPPAS 7.5 OPVANG ZIEKE KINDEREN Oostende Ieper Brugge Roeselare Kortrijk Antwerpen Turnhout Sint-Niklaas Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt Oostende Ieper Brugge Roeselare Kortrijk Antwerpen Turnhout Sint-Niklaas Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt = en meer = in samenwerking =0 > = en >0.020 Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Oppas bestaat uit het aanbieden van gezelschap en toezicht bij een zorgbehoevende. De aandacht en tijdsbesteding zijn volledig gericht op de zieke. In uitzonderlijke omstandigheden worden deeltaken in de huishouding opgenomen. Familiehulp verleende in ,50 uren oppas aan 98 cliënten. De meerderheid van de cliënten zijn hoogbejaard en zwaar zorgbehoevend. De oppas is aanvullend aan andere professionele zorgverlening. Het dient om de draagkracht van de mantelzorger te ondersteunen of om de mantelzorger tijdelijk te vervangen. De oppassers van Familiehulp komen dan ook vooral bij alleenstaanden en gezinnen zonder kinderen. Familiehulp stelde in oppassers tewerk. Zij werken allen deeltijds. Naast deze vaste equipe van oppassers wordt oppas ook door verzorgenden en huishoudhulpen van het reguliere circuit en vrijwilligers opgenomen. Naast de oppas georganiseerd door Familiehulp, biedt Familiehulp in de vele afdelingen oppas aan in samenwerking met o.a. de Christelijke Mutualiteiten. Familiehulp organiseert in heel Vlaanderen en Brussel opvang voor zieke kinderen. Deze zorgverlening bestaat uit het verzorgen en gezelschap houden van zieke kinderen, toezicht op medicatie en het bereiden van aangepaste maaltijden. Er worden geen huishoudelijke of verpleegkundige taken opgenomen. De opvang is voorzien binnen de 24 uur na de aanvraag. Voor opvang van zieke kinderen werden contracten afgesloten met CM (Christelijke Mutualiteiten), BACOB Mediplus, K.U.Leuven en I.P.A. De afdelingen Brugge en Kortrijk hebben een RKW-erkenning. Familiehulp presteerde in uren aan de opvang zieke kinderen bij cliënten. Deze zorgverlening wordt verleend door gekwalificeerde verzorgenden en uitzendkrachten. Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ Gekwalificeerde verzorgenden en uitzendkrachten Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ , oppassers (=vaste equipe)/ verzorgenden en huishoudhulpen van regulier circuit en vrijwilligers 33

19 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel JAARVERSLAG DE SPEELBOOM (KINDERDAGVERBLIJF) Brugge Sint-Niklaas Antwerpen Turnhout Oostende Ieper Roeselare Kortrijk Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt =0 >0 Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Onder de naam "De Speelboom" richt Familiehulp twee kinderdagverblijven in: één in Oostende en één in Turnhout. Beide zijn erkend door Kind en Gezin en bieden opvang in groep aan, voor kinderen van 0 tot 3 jaar. De cliënten en zorgverlening Verhoudingsgewijs worden in Oostende veel meer kinderen een halve dag en een derde dagdeel 1 opgevangen in vergelijking met Turnhout. Ook inzake het geboortejaar van de opgevangen kinderen, zijn er duidelijk verschillen tussen beide Speelbomen: dat er in Turnhout veel kinderen uit het jaar 2003 opgevangen worden, is wellicht te verklaren doordat dat kinderdagverblijf dat jaar pas van start ging. In Oostende is na een jarenlange werking een meer Aantal volle, halve en derde dagen De Speelboom Turnhout Volle dagen Halve dagen Derde dagen Kinderen per geboortejaar De Speelboom Turnhout In 2004 waren er 65 erkende plaatsen, 23 in Oostende en 42 in evenwichtige verdeling ontstaan. Turnhout. In Oostende werden 111 verschillende kinderen opgevangen gedurende het jaar, in Turnhout ligt dat aantal op 63. Dit is een logisch gevolg van de flexibele opvangformules die in De Speelboom Oostende aangeboden worden: occasionele opvang, acute opvang, (slechts 47% van de kinderen in Oostende zaten in het systeem van vaste opvang). Dit resulteert bovendien in een hogere bezettingsgraad: 92% in Oostende, 83% in Turnhout. In Oostende waren er in nieuwe inschrijvingen, in Turnhout 37. De wachtlijsten zijn erg lang. Het personeel Op 31 december 2004 telde De Speelboom Oostende negen personeelsleden, samen goed voor 7,1 VTE. Drie personen werken fulltime en 3 begeleidsters nemen tijdskrediet (4/5). De overige drie personeelsleden werken 19 uur (halftijds), 20 uur en 32 u. In Turnhout waren er op dat moment ook negen mensen aan de slag, samen goed voor 8,2 VTE. Zes personen werken er fulltime, twee 32 uur en één iemand 20 uur. Aantal volle, halve en derde dagen De Speelboom Oostende Volle dagen Halve dagen Derde dagen Kinderen per geboortejaar De Speelboom Oostende In Oostende richt het kinderdagverblijf zich specifiek naar kansarmen, Op de hoofdzetel is er 1/2 VTE begeleider kinderdagverblijven. allochtonen, en trekt die doelgroepen in relatieve termen dan ook De Speelbomen vertegenwoordigen dus 15,8 VTE. De begeleider kin- meer aan dan De Speelboom Turnhout. derdagverblijven buiten beschouwing gelaten, werkt de helft fulltime. Het kinderdagverblijf in Oostende was in dagen geopend, dat in Turnhout 234. Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ Volle dag = 5 uur of meer; halve dag = 3 tot 5 uur; derde dag = minder dan 3 uur personeelsleden 35

20 Kerncijfers zorg- en dienstverlening en personeel 7.7 KARWEI 7.8 VERVOER Oostende Ieper Brugge Roeselare Kortrijk Antwerpen Turnhout Sint-Niklaas Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt Oostende Ieper Brugge Roeselare Kortrijk Antwerpen Turnhout Sint-Niklaas Gent Dendermonde Mechelen Aalst Oudenaarde Brussel Leuven Hasselt =0 > =0 >0,02 Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Aanwezigheid in Vlaanderen (prestatie-uren per inwoner per arrondissement) Karweidienst bestaat uit beperkte herstellingen en opfriswerken rolluiken) en kleine behang- en schilderwerken. De vervoerdienst is bedoeld voor ouderen of mindervaliden die Er werden in ,5 uren bij 74 cliënten door Familiehulp binnen en buiten de woning. Het kan gaan om o.a. herstellingen De cliënten zijn vooral ouderen die omwille van lichamelijke thuis wonen en vervoer wensen voor bv. familiebezoek, bezoek aan gepresteerd. De belangrijkste redenen van de verplaatsingen zijn: rijden die de veiligheid en het comfort van de woning verbeteren redenen hulp vragen aan Familiehulp. De meerderheid is alleen- ziekenhuis, R.V.T. of rusthuis, dienstensector (bank, mutualiteit, naar huis/instelling en boodschappen doen. Slechts een kleine min- (bijvoorbeeld vastleggen van losliggende tegels, plaatsen van hand- staande. O.C.M.W), derheid van de verplaatsingen gebeurt buiten het arrondissement. greep in de douche,..), kleine sanitaire herstellingen (bijvoorbeeld Karweidienst wordt uitgevoerd door een vaste equipe van 14 lekkende kranen), kleine herstellingen aan schrijnwerkerij, kleine karweimannen. onderhoudsklussen (bijvoorbeeld oplijsten van kader, afwassen van Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/2004 Gepresteerde uren Aantal cliënten Aantal personeelsleden op 31/12/ , karweimannen (= vaste equipe)/ logistieken van regulier circuit 2.121, personen 37