20 tot 23 oktober Festival van Vlaanderen-Antwerpen en desingel

Transcriptie

1 20 tot 23 oktober 2005 Festival van Vlaanderen-Antwerpen en desingel

2 Festival van Vlaanderen-Antwerpen geniet de steun van de Vlaamse Gemeenschap, de Provincie Antwerpen, de Stad Antwerpen, Klara en de Nationale Loterij. desingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van de Provincie en de Stad Antwerpen. Het seizoen wordt mogelijk gemaakt dankzij Agfa-Gevaert, De Standaard, Klara, Knack en de Nationale Loterij. Met dank aan Augustinus Concertvereniging Conservatorium Antwerpen defilharmonie Jeugd en Muziek Antwerpen Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen Muziekcentrum Vlaanderen Muziektheater Transparant Renault cover David Tudor en John Cage. foto Beatriz Schiller Performing Artservices Inc.

3 Festival van Vlaanderen-Antwerpen Augustinus Everdijstraat 12 B Antwerpen tel. +32 (0) fax +32 (0) flanders.festival@stad.antwerpen.be desingel Internationaal Kunstcentrum Desguinlei 25 B Antwerpen T +32 (0) F +32 (0) tickets@desingel.be openingsuren bespreekbureau ma-vr uur. za uur zomer tot ma-vr uur tot gesloten

4 Sacred Music Anderhalf jaar lang was bovenstaande titel, door Jonathan Harvey zelf gekozen, het ijkpunt bij het programmeren van deze editie van tijdens gesprekken, correspondentie, tijdens ontmoetingen op concerten in binnen- en buitenland, en uiteraard ook bij het toetsen van de artistieke ideeën aan de beschikbare middelen van de festivalorganisatoren. Steeds wist de Engelse gentleman die Harvey is, met een serene spiritualiteit en wars van elke grootspraak, richting te geven aan een festival dat door zijn specifieke benaderingswijze een unieke gebeurtenis zal worden. Van bij de eerste gesprekken noemde Harvey componisten én vertolkers die richting zouden geven aan zijn ideeën: John Cage, Claude Vivier, Giacinto Scelsi, Olivier Messiaen, Arditti Quartet, James Wood, Ictus, Sinfonia 21, New London Chamber Choir, Het werd een boeiende ontdekkingstocht naar spirituele muziek, maar ook naar het gebruik van nieuwe technologieën, naar

5 traditionele niet-westerse muziek én naar hedendaagse muziek met referenties aan oosterse vormen en tradities. En zo kwamen we uit bij andere componisten die binnen dit referentiekader zeker hun plaats verdienen: in de eerste plaats Jonathan Harvey zelf, maar ook Toru Takemitsu, Param Vir en Wim Henderickx. Harvey herschrijft voor de gelegenheid zijn Celloconcerto, Wim Henderickx componeert een nieuw stuk voor ensemble en electronics. Ook de jonge Annelies Van Parijs levert een bijdrage in de vorm van een nieuw stuk voor tien blazers. En zo kreeg stilaan ieder concert niet alleen vorm en inhoud op zich, maar slopen tevens in iedere festivaldag kruisbestuivingen tussen de verschillende concerten. Met als ultiem doel de luisteraar sterker te betrekken, haast te dwingen om meerdere concerten per dag mee te maken. Liefst nog om het hele festival als een intense stroom van klanken op zich af te laten komen is een coproductie van het Festival van Vlaanderen-Antwerpen en desingel. De concerten vinden plaats in verschillende zalen van desingel én in de nieuwe concertzaal Augustinus.

6 Jonathan Harvey curator Jonathan Harvey werd geboren in Warwickshire in 1939 en studeerde zang aan het St Michael s College in Tenbury en later muziek aan het St John s College in Cambridge. Hij behaalde doctoraatsdiploma s aan de universiteiten van Glasgow en Cambridge, en ging vervolgens - op advies van Benjamin Britten - bij Erwin Stein en Hans Keller studeren. In was hij als Harkness Fellow verbonden aan Princeton University.

7 De uitnodiging van Pierre Boulez in de vroege jaren tachtig om aan het Franse IRCAM-instituut te gaan werken, mondde uit in acht creaties, onder andere voor het Ensemble Intercontemporain, waaronder het werk voor tape Mortuos Plango Vivos Voco, Ritual Melodies voor computergemanipuleerde klanken en Advaya voor cello en live opgenomen geluid. Harvey componeerde ook voor de meeste andere bezettingen: orkest (waaronder Madonna of Winter and Spring, Tranquil Abiding en White as Jasmine ), kamermuziek (waaronder vier strijkkwartetten en Soleil Noir/Chitra en Death of Light, Light of Death ) evenals werken voor soloinstrumenten. Hij schreef zeer veel koormuziek, zoals de grootse cantate met electronics Mothers shall not Cry uit Zijn kerkopera Passion and Resurrection uit 1981 resulteerde in een verfilming door de BBC en werd nog twaalf keer opnieuw uitgevoerd. Inquest of Love, zijn opera in opdracht van de English National Opera, ging in première in 1993 en werd een jaar later hernomen in de Brusselse Muntschouwburg. Jonathan Harvey ontvangt geregeld compositieopdrachten van een heleboel internationale organisaties. Zijn muziek wordt uitvoerig gespeeld door onder andere het Ensemble Modern, het Ensemble Intercontemporain en het Ictus Ensemble, en is te beluisteren op een vijftigtal cd s. Hij is vaak te gast op de belangrijkste internationale festivals voor hedendaagse muziek en wordt beschouwd als een van de meest begaafde en fantasierijke componisten op het vlak van de elektronische muziek. Naast eredoctoraten van de universiteiten van Southampton en Bristol en het lidmaatschap van de Academia Europaea, ontving Harvey in 1993 de prestigieuze Britten Award voor compositie. In 1999 publiceerde hij twee boeken, respectievelijk gewijd aan inspiratie en spiritualiteit. Hetzelfde jaar verscheen, bij Faber & Faber, Arnold Whittalls studie over de muziek van Harvey. Twee jaar later publiceerde John Palmer een omvangrijk boek over Jonathan Harvey s Bhakti bij Edwin Mellen Press. Verder was Jonathan Harvey gastprofessor aan het Imperial College in Londen en is hij ereprofessor aan de Sussex University. Sinds 2005 is hij componist in residentie van het BBC Scottish Symphony Orchestra. Jonathan Harvey Jean-Pierre Crabeels & Pierre Radisic

8 festivaldag 1 donderdag 20 oktober uur Augustinus concert New London Chamber Choir, Champ d Action & Slagwerkgroep Den Haag James Wood dirigent James Wood Fragmenten uit de opera Hildegard (2005, Belgische creatie) Vision 1 The One Enthroned Act I, scene 5 Hildegard suffers illness from fear of revealing visions Act I, scene 6 Hildegard seeks guidance Vision 2 The Armies of Angels Act II, scene 1 Consecration of Rupertsberg Monastery Vision 5 Virginitas James Wood The Parliament of Angels (1995) Wim Henderickx Nieuw werk voor ensemble en electronics (wereldcreatie, compositieopdracht Festival van Vlaanderen-Antwerpen in coproductie met Muziektheater Transparant) 20 (-25/ / -19 jaar 8)

9 festivaldag 1 Curator Jonathan Harvey koos ervoor om music@venture te openen met twee creaties: een opdrachtwerk van het Festival van Vlaanderen- Antwerpen en Muziektheater Transparant aan Wim Henderickx ( 1962) en fragmenten uit de multimediale hedendaagse opera Hildegard van James Wood ( 1953). Deze laatste componist is tevens de dirigent van dit concert dat drie ensembles samenbrengt: het New London Chamber Choir, Champ d Action en Slagwerkgroep Den Haag. In Hildegard liet Wood zich inspireren door de mystieke middeleeuwse componiste Hildegard von Bingen ( ). Fragmenten uit haar briefwisseling, delen van haar liturgisch drama Ordo Virtutum en visioenen uit von Bingens Scivias verweefde hij met spectaculaire geluidseffecten. Het gebruik van technologie is essentieel in deze opera. Muziek, licht en geluid nodigen het publiek uit om Hildegards visioenen mee te beleven alsof deze droombeelden vandaag waargenomen worden. Hildegard werd geschreven om uitgevoerd te worden in ongewone concertruimtes zoals abdijen en kathedralen en is op een unieke locatie als Augustinus een gedroomd openingswerk voor music@venture. Eveneens van James Wood staat The Parliament of Angels op het programma. Dit concerto voor achttien muzikanten werd met succes gecreëerd door Ictus op het Ars Musica Festival De muziek van Wim Henderickx wordt geregeld uitgevoerd in desingel. Denken we maar aan de recente creatie van het strijkkwartet The seven Chakras of aan de opera Triumph of Spirit over Matter. Henderickx schreef nu specifiek voor Champ d Action en electronics, waarbij hij nauw samenwerkte met het ensemble en gebruik maakte van hun expertise in elektronische muziek.

10 festivaldag 2 vrijdag 21 oktober uur Blauwe Zaal desingel concert Arditti Quartet Jonathan Harvey Strijktrio (2005, Belgische creatie) John Cage String quartet in four parts (1950) Giacinto Scelsi Strijkkwartet nr 4 (1964) Jonathan Harvey Strijkkwartet nr 2 (1988) uur Augustinus 20, 15 (-25/65+ 15, 10 / -19 jaar 8) concert New London Chamber Choir James Wood dirigent Luk Vaes prepared piano John Cage John Sheppard John Browne John Cage William Byrd Thomas Tallis John Sheppard Sonatas & Interludes (first quarter) Sacris solemniis O Maria salvatoris mater Sonatas & Interludes (second quarter) Ave verum corpus Gaude Gloriosa Libera nos 15 (-25/ / -19 jaar 8)

11 festivaldag 2 Jarenlang artistieke partner van desingel én van curator Jonathan Harvey mag het Arditti Quartet op deze editie van music@venture niet ontbreken. Het Vierde Strijkkwartet van Giacinto Scelsi ( ) is in één korte beweging de architecturale bekroning van diens oeuvre: elke snaar van elke speler wordt als het ware een instrument, waardoor het strijkkwartet op een orkest van zestien individuele snaren gaat lijken. Met het String quartet in four parts schreef John Cage ( ) in 1950 een eenvoudig werk, dat net als de Sonatas and Interludes refereert aan de Indiase notie van negen permanente emoties, evenals aan de betekenis die in India gegeven wordt aan seizoenen, creatie, bewaring, vernietiging en rust. Met het tweede kwartet van Jonathan Harvey ( 1939) wordt een opdrachtwerk van het Arditti Quartet voor het eerst in ons land heruitgevoerd sinds zijn creatie op het Ars Musica festival in Harveys Strijktrio is recent met veel bijval gecreëerd op het Witten Festival Op het laatavondconcert in Augustinus horen we het New London Chamber Choir in een andere gedaante dan de dag voordien: als vertolker van oude muziek in een- en meerstemmige koorwerken, met als referentiewerk het vierstemmige motet Ave Verum Corpus van William Byrd ( ). Daarnaast pure juweeltjes van vijftiendeen zestiende-eeuwse Britse koorkunst, met werk van Thomas Tallis, John Sheppard en John Browne. De koorwerken worden afgewisseld met Sonatas and Interludes ( ) voor geprepareerde piano van John Cage. Percussieve, gamelanachtige effecten zijn in dit werk het resultaat van een precieze, in de partituur vastgelegde, instructie voor de plaatsing van de stukjes rubber en vilt voor de preparering.

12 festivaldag 3 zaterdag 22 oktober uur Augustinus concert Ictus. Georges-Elie Octors dirigent Gérard Grisey Vortex Temporum ( ) Giacinto Scelsi Duo voor viool en cello (1965) Franco Donatoni Etwas ruhiger im Ausdruck (1967) 15 (-25/ / -19 jaar 8) uur Blauwe Zaal desingel concert Sinfonia 21. David Porcelijn dirigent Sarah Leonard sopraan. Clive Williamson piano Yannis Xenakis Anaktoria (1969) John Cage Third Construction (1941) Jonathan Harvey Song Offerings (1985) Olivier Messiaen Sept Haikai (1962) 20, 15 (-25/65+ 15, 10 / -19 jaar 8) uur Podium Rode Zaal desingel concert Percussieklas Conservatorium Antwerpen Park Byong-Chon Ensemble Zuid-Korea John Cage First Construction (1939) sjamaanse rituele muziek Jindo Ssitgim Gut John Cage Second Construction (1940) ism. Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen 10 (-25/65+ / -19 jaar 8) duoticket concerten & 25, 20 (-25/65+ 20, 15 / -19 jaar 8)

13 festivaldag 3 Vortex Temporum van Gérard Grisey ( ) werd gecreëerd door het Ensemble Recherche op het Festival van Witten in Het werk behoort al sinds de creatie tot de iconen van de hedendaagse ensemblemuziek. Geboeid door het transformeren van historisch materiaal vertrekt Franco Donatoni ( ) in het ensemblestuk Etwas ruhiger im Ausdruck van een fragment van Schönbergs Klavierstücke opus 23. Hij ging hierbij te werk als een ambachtsman die zijn werkstukken steeds zou hermodelleren en die - net als John Cage rekening houdend met toevalselementen - eeuwig zou blijven vijlen aan zijn composities. Zijn landgenoot Giacinto Scelsi ( ) schreef zijn duo voor viool en cello op basis van improvisaties van zijn assistenten. Zijn muziek is zen-geïnspireerd en geeft uitdrukking aan de interne trilling van de klanken. Ook hier zweeft de geest van John Cage rond. Het referentiewerk Sept Haikai van Olivier Messiaen ( ) bestaat uit zeven Japanse haiku s voor piano en klein orkest. Messiaen combineert in deze schitterend ritmische miniatuurtjes de klanken van het traditionele Japanse gagaku-orkest met de imitaties van vogelgeluiden. Het is een mooie opstap naar Anaktoria, een typisch stochastisch werk van Yannis Xenakis. Van Jonathan Harvey staat het bloedmooie Song Offerings op Tagores eigen vertaling van Gitanjali op het programma. Tussendoor nog een monument van de twintigsteeeuwse muziek, Third Construction van John Cage. Het is een exotisch klinkend percussiestuk uit 1941 dat aan de grondslag ligt van wat men later het percussie-ensemble zou noemen. Tijdens het laatavondconcert omarmen de eerste twee Constructions van Cage een sjamaanritueel door de vocalisten, musici en dansers van het Park Byong-Chon Ensemble uit Zuid-Korea. Hun zuiveringsritueel van de geest van een overledene en zijn familie wordt begeleid door muziek die in onze oren hedendaagse improvisatie oproept. De eerste Construction van Cage is geschreven voor zes percussionisten die allerlei metallofonen bespelen, de tweede is voor vier spelers en wordt afgerond met een fuga, het eindpunt van de voorlaatste festivalavond.

14 festivaldag 4 zondag 23 oktober uur Blauwe Zaal desingel concert I Solisti del Vento Jonathan Harvey Serenade (In homage to Mozart) (1991) Toru Takemitsu Rain Spell (1982) Annelies Van Parijs Creatie Wim Henderickx Mysterium (1989) ism. Jeugd & Muziek Antwerpen 10 (-19 jaar 8) uur Podium Rode Zaal desingel concert Walpurgis. Benjamin Dieltjens klarinet Stef Depover scenografie Dominique Pauwels live electronics Speelt! première Steve Reich New York Counterpoint Karlheinz Stockhausen Der Kleine Harlekin Georges Aperghis Simulacre IV Paul Craenen Creatie Dominique Pauwels Creatie ism. Jeugd & Muziek Antwerpen 10 (-19 jaar 8) twee concerten voor iedereen vanaf 12 jaar Alexander Calder met mobiel Calder Foundation

15 festivaldag 4 De slotdag van het festival wordt ingezet met een serenade voor tien blazers van curator Jonathan Harvey, opgedragen aan Mozart. I Solisti del Vento vervolgen dit ochtendconcert met Rain Spell van de Japanner Toru Takemitsu ( ) en een creatie van de jonge Vlaamse componiste Annelies Van Parijs ( 1975). Het oosters geïnspireerde Mysterium van Wim Henderickx zet de toon voor de rest van deze zondagse muziekmarathon. Met het muziektheaterproject Speelt! wil Walpurgis de theatrale mogelijkheden van de muziek en de muzikant verder onderzoeken. De muziek zelf is hierbij een spel dat zichzelf betekenis geeft. Scenografisch vormen de mobielen van Alexander Calder een inspiratiebron.

16 festivaldag 4 (vervolg) uur Blauwe Zaal desingel concert Prometheus Ensemble. Etienne Siebens dirigent Rolande Van der Paal sopraan Claude Vivier Bouchara voor sopraan en ensemble (1981) Olivier Messiaen Quatuor pour la fin du temps (1940) 10 (-19 jaar 8) uur Podium Rode Zaal desingel Jonathan Harvey Music and Buddhism (lezing, spreektaal Engels) gratis uur Podium Rode Zaal desingel concert Trio Fibonacci Jonathan Harvey Trio (1971) Salvatore Sciarrino Trio nr 1 (1979) Salvatore Sciarrino Trio nr 2 (1987) Giacinto Scelsi To the master voor cello en piano (1974) James Wood Autumn voices voor viool en electronics (2001) 10 (-19 jaar 8) uur Blauwe Zaal desingel defilharmonie. Martyn Brabbins dirigent Arne Deforce cello Param Vir Horse Tooth White Rock ( ) Jonathan Harvey Concerto for Cello (wereldcreatie herwerkte versie, opdracht desingel) concert Olivier Messiaen Et exspecto resurrectionem mortuorum (1964) ism. defilharmonie. ism. Concertvereniging Conservatorium Antwerpen 25, 20, 15 (-25/65+ 20, 15, 10 / -19 jaar 8)

17 festivaldag 4 (vervolg) Prometheus waagt zich aan twee meesterwerken. Bouchara van Claude Vivier is een liefdeslied in een verzonnen taal, waar in de partij van de zangeres niet één tel rust voorkomt. Quatuor pour la fin du temps van Messiaen is geïnspireerd op de passage uit de Apocalyps waarin de engel, neergedaald uit de hemel, het einde der tijden verkondigt. Het oneindige en tijdloze krijgt in deze partituur op meesterlijke wijze gestalte. Het Trio Fibonacci vertrekt van het Pianotrio van Harvey om een mooie thematische bloemlezing te maken van muziek voor kleine kamermuziekbezetting uit de laatste decennia. Dat hierbij tot tweemaal toe wordt stilgestaan bij de pianotrio s van il simpatico onder de Italiaanse avant-garde, Salvatore Sciarrino ( 1947), mag niet verwonderen. Zijn landgenoot Giacinto Scelsi en de Brit James Wood completeren het concert in de lijn van het festival. Tijdens het slotconcert van het festival speelt cellist Arne Deforce de wereldcreatie van de herwerkte versie van het welluidende en intrigerende Celloconcerto van Jonathan Harvey, een opdrachtwerk van desingel. In Horse Tooth White Rock doet de hedendaagse Brits- Indiase componist Param Vir het levensverhaal van de middeleeuwse Tibetaanse monnik Milarepa uit de doeken. Wereldse malheur en bovenaardse vredigheid zijn de ingrediënten van deze fantasierijke compositie. Minder sereen, maar net zo religieus en bovenaards gekleurd is de apocalyptische compositie Et exspecto resurrectionem mortuorum voor blazers en slagwerk van Olivier Messiaen, een werk ter nagedachtenis van de doden uit twee wereldoorlogen. Een monumentale en tumultueuze compositie die hinkt op Indiase ritmes, vogelgeluiden en gregoriaanse melodieën.

18 LOCATIES Augustinus Kammenstraat 81. B-2000 Antwerpen desingel Internationaal Kunstcentrum Desguinlei 25. B-2018 Antwerpen

19 OPENBAAR VERVOER tussen desingel en Augustinus - bussen 25 & 26 (haltes desingel-groenplaats) - tram 2 (haltes desingel-groenplaats) vanuit Centraal Station naar Augustinus - tram 2, 3 & 15 (haltes Diamant-Groenplaats, richting Linkeroever) vanuit Centraal Station naar desingel - tram 2 (haltes Diamant-deSingel, richting Hoboken) - bus 27 (haltes Centraal Station-deSingel)

20 PLAATSBESPREKING desingel Internationaal Kunstcentrum Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen tel (0) fax + 32 (0) bij voorkeur bestelt u via of met bijgaand formulier openingsuren bespreekbureau ma-vr uur. za uur zomer tot ma-vr uur tot gesloten abonnement het volledige festival aan 1 88 losse tickets tickets per concert: prijzen zie concerten programmaboek te koop tijdens music@venture aan 1 8

21 BESTELFORMULIER 2005 BETAALWIJZE Dhr. Mevr. Dhr. & Mevr. invullen in blokletters a.u.b. Uw reservering is pas definitief na ontvangst van betaling. Een niet-betaalde reservering vervalt na één week. Data- en programmawijzigingen zijn mogelijk. Abonnementen en kaarten worden niet terugbetaald, geruild of vervangen. De bestelformulieren worden behandeld in volgorde van ontvangst. Betaalt u via één van onderstaande mogelijkheden, dan wordt uw bestelling u toegezonden. voornaam / naam... straat / nummer / busnummer... postcode / woonplaats / land... via OVERSCHRIJVING op rekeningnummer (met vermelding music@venture / nummers van de concerten) via OVERSCHRIJVING uit het buitenland op IBAN BE & BIC GKCCBEBB (met vermelding music@venture / nummers van de concerten) VISA MASTERCARD EUROCARD nummer creditcard telefoon overdag... telefoon s avonds... GSM vervaldatum creditcard naam kaarthouder... handtekening kaarthouder Dit bestelformulier versturen naar: tickets music@venture p/a desingel. Desguinlei 25. B-2018 Antwerpen fax +32 (0)

22 BESTELFORMULIER 2005 datum uur concert plaats prijzen Blauwe Zaal rij 9-18 Blauwe Zaal rij 1-8 basisprijs -25/65+ basisprijs -25/ jaar Totalen do uur New London Chamber Choir, Champ d Action & Slagwerkgroep Den Haag SA... x x x vr uur Arditti Quartet BZ... x x x x x vr uur New London Chamber Choir SA... x x x za uur Ictus SA... x x x za uur Sinfonia 21 BZ... x x x x x duoticket... x x x x x za uur Percussieklas Conservatorium & Park Byong-Chon Ensemble RZ... x x x zo uur I Solisti del Vento BZ... x x x zo uur Walpurgis RZ... x x x zo uur Prometheus Ensemble BZ... x x x zo uur Trio Fibonacci RZ... x x x zo uur defilharmonie BZ... x x x x x SA = Sint Augustinus. BZ = Blauwe Zaal desingel. RZ = Rode Zaal desingel Abonnement alle concerten... x Eindtotaal 2... Denk eraan! Uw bestelling is pas definitief na ontvangst van betaling. Een niet-betaalde reservering vervalt na één week. Data- en programmawijzigingen zijn mogelijk. Abonnementen en kaarten worden niet terugbetaald. Betaalt u via één van volgende mogelijkheden, dan wordt uw bestelling toegezonden.

23 Arditti Quartet Augustinus Champ d Action defilharmonie desingel European Festival Association Festival van Vlaanderen-Antwerpen I Solisti del Vento Ictus Ensemble Jonathan Harvey Klara Muziekcentrum Vlaanderen New London Chamber Choir Samenwerkende Vereniging Festival van Vlaanderen Sinfonia 21 Slagwerkgroep Den Haag Trio Fibonacci Walpurgis

24 T+32 (0) Desguinlei 25. B-2018 Antwerpen