Wat is een TIA? Hoe ziet de dagindeling op de TIA-Poli eruit?

Transcriptie

1 TIA TIA Polikliniek

2 U heeft een afspraak op de TIA-polikliniek van HMC Westeinde. Deze folder geeft meer informatie over een TIA, de TIA-polikliniek en wat we voor u kunnen betekenen. Wat is een TIA? Een TIA is een tijdelijke verstoring van de bloeddoorstroming in de hersenen. De medische term voor deze verstoring is Transient Ischaemic Attack (afgekort TIA). Een TIA heeft de volgende kenmerken: Een TIA treedt altijd plotseling op. Een TIA is van korte duur (meestal tien tot 20 minuten, altijd minder dan 24 uur). Een TIA kan zich manifesteren op verschillende manieren en via meerdere symptomen, bijvoorbeeld: gevoelsstoornis of krachtsverlies in arm of been; scheeftrekken van de mond; problemen met spreken; verminderd gezichtsvermogen; dubbel zien; evenwichtsstoornissen. Voor uitgebeide informatie over een TIA kunt u de brochure van de Hartstichting TIA: een voorbijgaande beroerte raadplegen. Hoe ziet de dagindeling op de TIA-Poli eruit? U meldt zich s ochtends om bij de polikliniek Neurologie, route blauw op de 1 e etage. De doktersassistente wijst u naar de wachtkamer en geeft daar uitleg hoe de dag zal verlopen. De volgende onderzoeken worden in wisselende volgorde gedaan: Bloedonderzoek, Duplexonderzoek (zie folder), MRI-scan van de hersenen (zie folder, denk ook aan het invullen van de vragenlijst in deze folder voorafgaand aan de MRI),

3 Indien een MRI niet mogelijk is, wordt er een CT/CT-A verricht (vraag hiervoor naar een aparte folder). ECG (hartfilmpje), Bloeddrukmeting. Een vrijwilliger begeleidt u naar de betreffende afdelingen waar de onderzoeken plaats zullen vinden. Gesprek en lichamelijk onderzoek In de ochtend heeft u een afspraak bij de neuroloog. De neuroloog heeft een gesprek met u en verricht een lichamelijk onderzoek. De onderzoeken Bloedonderzoek De laboratorium assistente neemt vanuit een bloedvat in uw arm een aantal buisjes bloed af. Er wordt onderzoek gedaan naar de risicofactoren voor het krijgen van een TIA. Hartfilmpje (ECG) Er wordt een filmpje van het ritme van uw hartslag gemaakt. Een hartfilmpje heet een elektrocardiogram (ECG). Nadat u uw bovenlichaam ontbloot heeft, brengt de doktersassistente de elektroden aan op uw borstkas, polsen en enkels. De elektroden registreren uw hartslag. Dit onderzoek duurt ongeveer tien minuten. MRI van het hoofd MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging. Dit onderzoek maakt gebruik van een zeer sterk magneetveld. Hierdoor worden in het lichaam signalen opgewekt die een computer omzet in een digitaal beeld. Zo zijn organen, bloedvaten, spieren en andere weefsels in het lichaam tot in detail zichtbaar te maken. In de onderzoeksruimte komt u op de MRI-onderzoekstafel te liggen. Voor sommige onderzoeken krijgt u een contrastmiddel via een infuus in uw arm. Als de arts een onderzoek met contrastmiddel bij u heeft aangevraagd, dan prikt de laborant bij u het infuus in de arm.

4 Het infuus blijft zitten tot het eind van het onderzoek. Na de voorbereidingen schuift de laborant de onderzoekstafel in de verlichte tunnel van het MRI-apparaat. Deze tunnel is aan de voor- en achterkant open. De laborant bedient het MRI-apparaat vanuit de aangrenzende ruimte. Via een raam houdt de laborant u in de gaten. Tijdens het onderzoek moet u stil blijven liggen. Bij het maken van een serie beelden hoort u een snel, hard kloppend geluid. U krijgt oordopjes of een koptelefoon om het geluid te dempen. Zodra dit geluid ophoudt, is een serie beelden klaar. Een onderzoek bestaat uit het maken van meerdere series. Het onderzoek duurt 15 tot 45 minuten. Voorzorgsmaatregelen Vanwege het sterke magneetveld in de onderzoekskamer zijn een aantal voorzorgsmaatregelen van belang. Wilt u deze informatie in de bijgaande folder goed doorlezen, en het vragenformulier ingevuld meenemen? Echografie van de halsvaten (duplexonderzoek) Bij een echografie van de halsvaten onderzoekt de laborant de slagaders in uw hals op onregelmatigheden en vernauwingen. Daarnaast wordt op diverse plaatsen de stroomsnelheid van het bloed in de bloedvaten gemeten. Voor dit onderzoek ligt u op een onderzoeksbank. De laborant brengt gel aan op de huid van uw hals. Daarna beweegt hij een apparaatje over uw hals. Dit zendt geluidsgolven uit. Deze geluidsgolven worden teruggekaatst en omgezet in beeld. Van deze beelden worden foto s gemaakt. Als tijdens het onderzoek blijkt dat er een vernauwing in de halsslagader zit, bespreekt de neuroloog met u of een operatieve behandeling wenselijk is. Bij een operatieve ingreep (CEA carotis end arteriectomie) wordt de binnenzijde van het bloedvat schoongemaakt en de doorgang verwijd. Het is wenselijk dat deze ingreep binnen twee weken na het ontstaan van de klachten wordt uitgevoerd. Als er een operatie van de halsslagader noodzakelijk is, wordt u zo snel mogelijk doorverwezen naar de vaatchirurg die de risico s van de ingreep met u zal bespreken.

5 Eindgesprek Als u alle onderzoeken heeft gehad krijgt u tijdens het tweede gesprek met de neuroloog de uitslagen van de onderzoeken voor zover die bekend zijn. Afhankelijk van de uitslagen bespreekt de arts de verdere behandeling en of vervolgonderzoek nodig is. Soms zijn er afspraken bij andere specialisten nodig. In een enkel geval volgt een ziekenhuisopname. Bij dit afsluitende gesprek is het prettig als uw naaste, familielid of bekende aanwezig is. Na het gesprek kunt u naar huis. Vervolg Als uit de onderzoeken blijkt dat u een TIA heeft gehad, zijn de volgende zaken belangrijk. U mag twee weken niet autorijden. U krijgt medicijnen voorgeschreven (vervolgrecepten hiervoor kunt u bij de huisarts halen). Het behandeladvies stuurt de arts naar uw huisarts, zodat hij of zij op de hoogte is. U krijgt een afspraak voor een telefonisch consult binnen een week met de CVA-nazorgconsulent. Zij zal u meer vertellen over de TIA en het gebruik van de medicijnen. Zij geeft u ook leefstijladviezen. Achterin deze folder staan de vragen die zij onder andere het eerste contact met u bespreekt. De CVA-nazorgconsulent maakt met u een afspraak voor een tweede telefonisch consult. Wilt u de vragenlijst achter in deze folder een paar dagen voor het tweede consult invullen? Houdt u deze vragenlijst en uw medicijnenlijst bij de hand tijdens het tweede telefonisch consult. Als u geen TIA heeft gehad en nog vragen heeft, maak dan een afspraak met uw huisarts. Meer informatie Meer informatie over een TIA, de risicofactoren, het aanpassen van uw levensstijl of het krijgen van ondersteuning, vindt u onder andere op de website van de Hartstichting en de Hersenstichting.

6 Vragen Bij vragen of problemen kunt u contact opnemen met de CVA-nazorgconsulenten Karin Boutrus k.boutrus@haaglandenmc.nl Tamara Dofferhoff-Vermeulen t.dofferhoffvermeulen@haaglandenmc.nl Dorianne Klop d.klop@haaglandenmc.nl Joke de Meris j.de.meris@haaglandenmc.nl.

7 Weer thuis na een TIA In dit deel van de folder vindt u informatie over het dagelijks leven na een TIA. Mocht u nog vragen hebben of een specifiek antwoord op vragen over uw persoonlijke situatie willen, dan kunt u deze vragen bespreken met de CVA-nazorgconsulent of met uw huisarts. Hoe groot is de kans op herhaling van een TIA? De kans op herhaling van een TIA is afhankelijk van de oorzaak en de risicofactoren. Risicofactoren zijn o.a.: een verhoogde bloeddruk, verhoogd cholesterol, verhoogde bloedsuiker, overgewicht, roken, overmatig alcoholgebruik, leeftijd en diabetes. De kans op herhaling is dus voor iedereen verschillend. Een algemeen advies is dat u zich regelmatig laat controleren bij uw huisarts. Overleg met uw huisarts hoe vaak een controle nodig is. Moet ik medicijnen blijven gebruiken? De medicijnen die de neuroloog u voorschrijft, zijn bedoeld om een nieuwe TIA of een herseninfarct te voorkomen. Over het algemeen moet u deze medicijnen levenslang blijven gebruiken. Het is mogelijk dat u op termijn andere medicijnen moet gebruiken, bijvoorbeeld als er iets in uw gezondheidstoestand verandert of als er nog betere medicijnen worden ontwikkeld. Tegenwoordig worden de meeste mensen na een TIA behandeld met een combinatie van bloedverdunners, bloeddruktabletten en cholesterolverlagende tabletten. Het is verstandig altijd een lijstje bij u te dragen waarop uw medicatie staat vermeld. Dit kunt u bij de apotheek laten maken. Zie voor meer informatie de brochure Medicijnen en hart- en vaatziekten van de Hartstichting. Moet ik een dieet gaan volgen? Uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen voeding en harten vaatziekten. Een teveel aan verzadigde vetten (vetten die bij kamertemperatuur hard zijn) verhoogt het cholesterolgehalte in het bloed en daarmee de kans op hart- en vaatproblemen. Te veel zout kan de

8 bloeddruk verhogen en een te hoge bloeddruk (boven de 130/80) vergroot de kans op een beroerte. Gebruik dus weinig verzadigde vetten en zout. Voeding kan ook een goede invloed hebben. Gezond eten verlaagt het cholesterolgehalte in het bloed en helpt daardoor de slagaders schoon te houden. Daarnaast houdt gezonde voeding het lichaamsgewicht op peil. Dit kan een hoge bloeddruk helpen voorkomen. Algemene adviezen voor uw voeding zijn: Eet veel vezelrijk voedsel, dus bijvoorbeeld volkorenbrood, volkoren pasta, zilvervliesrijst. Eet twee ons groente en twee stukken fruit op een dag. Drink minstens anderhalve liter vocht per dag, zoals water, thee, ongezoet vruchtensap, halfvolle melkproducten en koffie (met mate). Laat vetrijke tussendoortjes staan, neem daarvoor in de plaats een stuk fruit, een plakje ontbijtkoek of een boterham. Gebruik onverzadigde vetten bij het koken. Dit zijn vetten die vloeibaar zijn bij kamertemperatuur, zoals olijfolie, vloeibare bak- en braadproducten en zonnebloemolie. Ga met een gevulde maag boodschappen doen. Hierdoor, zo blijkt uit onderzoek, laat u zich minder snel verleiden tot het kopen van extra vetrijke tussendoortjes. Meer informatie vindt u in de volgende brochures: Eet gezond! Schijf van vijf ;. De Hartstichting heeft diverse brochures over voeding, gewicht en koken. Moet ik stoppen met roken? U heeft een alarmsignaal gehad. Om de kans op herhaling van een TIA te verkleinen, is het verstandig dat u stopt met roken. Roken veroorzaakt namelijk: Vernauwing van de bloedvaten waardoor de bloeddruk stijgt; Het sneller stollen van het bloed; Beschadiging van de wand van de bloedvaten. Deze versnelt het proces van aderverkalking. Dit verhoogt de kans op hart- en vaatziekten.

9 Stoppen met roken is de grootste risicoverlager. Lukt het u zelf niet om stoppen met roken, dan kan uw huisarts u hierbij eventueel helpen met behulp van nicotinekauwgom, -pleisters of -tabletten. Uw eigen motivatie om te stoppen is het belangrijkst. Voor meer informatie over stoppen met roken kunt u o.a. terecht bij Aanvullende informatie vindt u in de brochure Uitdrukkelijk voor rokers van de Hartstichting ( Mag ik alcohol drinken? U mag best een glas per dag drinken. Het advies van het voedingscentrum is niet meer dan een glas alcohol per dag te drinken. Opsparen om in het weekend meer te drinken, is ongezond. Het advies is om twee dagen per week geen alcohol te drinken. Let ook op met alcohol als u overgewicht heeft, want in alcohol zitten veel calorieën. Mag ik autorijden? Na een TIA mag u twee weken niet autorijden en beroepschauffeurs mogen vier weken niet rijden. Voor mensen met een beroerte of hersenbloeding gelden andere regels. Hoe belangrijk is bewegen? Dat voldoende lichaamsbeweging gezond is, weet iedereen. Toch blijkt uit onderzoek dat één op de drie Nederlanders onvoldoende beweegt. Een wandeling maken of een stukje fietsen is voldoende. Het advies is om minimaal 30 minuten per dag te bewegen, bij voorkeur aaneengesloten. Lukt dit niet, dan mag het ook tweemaal 15 minuten of driemaal tien minuten zijn. Voldoende lichaamsbeweging verkleint de kans op harten vaatziekten. Het is goed voor uw spijsvertering, goed voor botten en spieren en ook voor het voorkomen van depressie of geestelijke achteruitgang. Als u voor de TIA sportte, zult u mogelijk merken dat uw conditie minder is geworden. Bouw uw conditie rustig weer op. Meer informatie vindt u in de folder Bewegen doet wonderen van de Hartstichting;

10 Ik blijf zo vermoeid, is dat normaal? Veel mensen zijn eerder vermoeid na een TIA. Het is belangrijk dat u rustmomenten inbouwt en goed luistert naar de signalen van uw lichaam. Train uzelf, activeer uzelf, doseer activiteiten en breidt uw activiteiten rustig uit. Probeer als u weet dat u een drukke dag krijgt de dag ervoor wat meer rust te nemen. Verdeel uw bezigheden over de dag. De Hersenstichting heeft een zorgwijzer ontwikkeld over vermoeidheid. Deze is te vinden op de site Mag ik weer aan het werk? Dat is afhankelijk van hoe u zich voelt en van het soort werk dat u doet. Veel mensen ervaren dat ze sneller vermoeid zijn en soms moeite hebben om hun aandacht ergens bij te hebben. Ze vergeten meer dingen. Neem deze klachten serieus en bouw op tijd rustmomenten in als u moe bent. Als u zich goed voelt, is werkhervatting geen bezwaar. Bouw uw uren langzaam op, verdeeld over de week. De CVA-nazorgconsulent kan u hierin adviseren. Soms merkt u op het werk pas dat bepaalde werkzaamheden niet goed lukken. Het is belangrijk dat met de huisarts, bedrijfsarts of neuroloog te bespreken. Het is mogelijk via de revalidatiearts begeleiding te krijgen bij problemen met werkhervatting. Mag ik naar de sauna? Dat mag en hieraan zijn geen beperkingen verbonden. Wel adviseren we u tijdens een saunabezoek voldoende te drinken. Mag ik op vakantie? Daar is meestal niets op tegen. Rust, een andere omgeving en lekker bewegen, geeft nieuwe energie. Ook vliegen is na een TIA toegestaan. In warme landen is het verstandig voldoende te drinken (2,5 liter per dag). In de felle zon kunt u beter een hoofddeksel dragen. Tijdens een reis waarbij u veel stil moet zitten, is het goed af en toe te bewegen; ga even lopen in het gangpad van bus of vliegtuig. Dit is belangrijk om een trombosebeen te voorkomen.

11 Tips en adviezen voor op vakantie: Vergeet niet een medicijnpaspoort mee te nemen op vakantie. U kunt dit bij de apotheek laten maken. Verdeel uw medicatie over uw handbagage en koffers voor het geval bagage kwijtraakt. Kan ik door vrijen een nieuwe beroerte krijgen? Mensen die getroffen worden door een TIA en hun partners maken zich soms zorgen over hun seksuele relatie. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat seksuele opwinding een nieuwe TIA kan veroorzaken. Voor die angst is geen reden. Wel is het goed om er rekening mee te houden dat in de eerste tijd de seksuele behoefte verminderd kan zijn. Het is belangrijk dat u samen praat over uw gevoelens. Sommige medicijnen hebben als bijwerking dat ze de zin in vrijen verminderen. Bij mannen kunnen ze de potentie verlagen. Bespreek als u hier last van heeft met uw (huis)arts of er alternatieven zijn. Meer informatie vindt u in de brochure Intimiteit en seksualiteit na een beroerte. De brochure kan gratis worden gedownload van www. hartenvaatgroep.nl. Wat te doen bij nieuwe klachten? Als u nieuwe klachten krijgt die passen bij een beroerte, zoals een scheve mond, verlamde arm of onduidelijke spraak, bel dan direct 112. Noteer de tijd dat de klachten begonnen zijn en hoelang ze duren. Herken de signalen van een beroerte (informatie van de Hartstichting) U weet misschien wel wat de signalen van een beroerte zijn. Maar als het uzelf of uw naaste overkomt, is het toch een stuk moeilijker om ze te herkennen. Waar moet u op letten?

12 De 3 meest voorkomende signalen bij een beroerte zijn: Scheve mond: de mondhoek hangt plotseling naar beneden. Verwarde spraak: Iemand praat ineens verward of kan de woorden moeilijk uitspreken. Lamme arm: Plotseling ontstaat er krachtsverlies of verlamming van een arm. Overige signalen beroerte Een scheve mond, verwarde spraak en een lamme arm zijn de meest voorkomende signalen van een beroerte. Overige signalen bij een beroerte kunnen zijn: krachtsverlies of verlamming van een been plotseling dubbelzien of maar één helft van het gezichtsveld zien of ineens blind zijn aan één van de ogen ineens hevige draaiduizeligheid of coördinatie en evenwichtsstoornissen plotseling zeer ernstige hoofdpijn zonder oorzaak (komt alleen bij een hersenbloeding voor) Bel direct 112! Tijdverlies = hersenverlies! Maar...misschien is het een TIA. Moet ik dan niet even wachten of de verschijnselen verdwijnen? Nee. Wacht nooit af, maar bel altijd direct 112!

13 BIJLAGE TIA-vragenlijst: 1 e telefonisch contact Vragen over risicofactoren 1. Bent u, als u voor de TIA rookte, gestopt of geminderd met roken? Zo ja, hoe gaat het nu? Ervaart u voldoende ondersteuning hierbij? 2. Wat is uw gewicht? kg Heeft u als u overgewicht heeft de wens om af te vallen? Zo ja, hoe gaat het nu? Heeft u hierbij voldoende ondersteuning? 3. Beweegt u regelmatig (wandelen, fietsen, sporten)? Wat kan u helpen om in beweging te blijven?

14 4. Gebruikt u regelmatig alcohol? Zo ja, hoeveel drinkt u per dag / per week? Wilt u minder alcohol drinken? Zo ja, hoe gaat dit nu? Ervaart u voldoende ondersteuning hierbij? 5. Is er sinds de TIA verandering in uw medicatiegebruik? Zo ja, welke verandering 6. Ervaart u klachten door uw medicijngebruik? Zo ja, welke klachten?

15 Zijn er nog vragen of onderwerpen die u wilt bespreken? BIJLAGE TIA-vragenlijst: 2e telefonisch contact Voor een vlot verloop van het tweede telefonisch contact vragen wij u deze vragenlijst thuis in te vullen. Houd deze vragenlijst én uw medicatieoverzicht tijdens het telefoongesprek bij de hand. Vragen over uw gezondheidstoestand 1. Heeft u sinds het doormaken van de TIA lichamelijke klachten? Zo ja, welke klachten heeft u? 2. Heeft u sinds het doormaken van de TIA problemen met uw geheugen, aandacht vasthouden en/of initiatief nemen? Zo ja, welke klachten heeft u?

16 3. Heeft u sinds het doormaken van de TIA pijnklachten, hoofdpijn, spierpijn of pijn in andere delen van uw lichaam? Zo ja, welke klachten heeft u? 4. Merkt u sinds het doormaken van de TIA verandering in uw gedrag? Bent u eerder emotioneel, boos of juist rustiger? Zo ja, welke veranderingen ervaart u? 5. Heeft u sinds het doormaken van de TIA vermoeidheidsklachten? Zo ja, wanneer heeft u het meeste last van vermoeidheid? 6. Heeft u sinds het doormaken van de TIA problemen met uw werk of andere dagelijkse bezigheden?

17 Zo ja, waar heeft u problemen mee? 7. Voelt u zich depressief of angstig? Zo ja, hoe uit zich dat? 8. Hoe gaat het met uw partner en/of mantelzorger en thuiswonende kinderen? 9. Ervaart u klachten door uw medicijngebruik? Zo ja, hoe uit zich dat? Zijn er nog vragen of onderwerpen die u wilt bespreken?

18 HMC Antoniushove Burg. Banninglaan BA Leidschendam Postbus CK Den Haag HMC Bronovo Bronovolaan AX Den Haag Postbus CK Den Haag HMC Westeinde Lijnbaan VA Den Haag Postbus CK Den Haag NR. H0982-NL Juli 2019